PL/EP 17138 T3 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP 17138 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego: 09.02.0 0707293.6 (97) O udzieleniu patentu europejskiego ogłoszono: 22.07.09 Europejski Biuletyn Patentowy 09/ EP 17138 B1 (13) T3 (1) Int. Cl. A61P3/00 A61K39/39 C07K16/ (06.01) (06.01) (06.01) (4) Tytuł wynalazku: Immunoglobuliny przeciw-epcam () Pierwszeństwo: US04077891 13.02.04 (43) Zgłoszenie ogłoszono: 2..06 Europejski Biuletyn Patentowy 06/43 (4) O złożeniu tłumaczenia patentu ogłoszono: 29.01. Wiadomości Urzędu Patentowego 01/ (73) Uprawniony z patentu: Micromet AG, München, DE (72) Twórca (y) wynalazku: PETERS Malte, München, DE QUADT Cornelia, München, DE LOCHER Mathias, München, DE PRANG Nadja, München, DE (74) Pełnomocnik: Sulima Grabowska i Sierzputowska Biuro Patentów i Znaków Towarowych sp.j. rzecz. pat. Sulima Zofia 00-96 Warszawa skr. poczt. 6 Uwaga: W ciągu dziewięciu miesięcy od publikacji informacji o udzieleniu patentu europejskiego, każda osoba może wnieść do Europejsk iego Urzędu Patentowego sprzeciw dotyczący udzielonego patentu europejskiego. Sprzeciw wnosi się w formie uzasadnionego na piśmie oświadczenia. Uważa się go za wniesiony dopiero z chwilą wniesienia opłaty za sprzeciw (Art. 99 (1) Konwencji o udzielaniu patentów europejskich).
SGS-688/VAL EP 1 713 8 B1 Opis 1 2 A. Dziedzina wynalazku [0001] Wynalazek dotyczy sposobów leczenia chorób nowotworowych z zastosowaniem cząsteczek immunoglobulin. W szczególności wynalazek dotyczy sposobów leczenia z zastosowaniem cząsteczek immunoglobulin przeciw-epcam. Wynalazek dotyczy ponadto zastosowań takich immunoglobulin do wytwarzania leków. Wynalazek dalej dotyczy cząsteczek immunoglobulin, które mogą być stosowane do leczenia chorób nowotworowych, a także kompozycji zawierających takie cząsteczki immunoglobulin. B. Stan wiedzy [0002] Przy projektowaniu trybu terapeutycznego obejmującego podawanie cząsteczek immunoglobulin należy rozważyć kilka czynników. Z jednej strony immunoglobulina terapeutyczna musi być podawana pacjentowi w ilości wystarczającej do wywołania wymaganego skutku terapeutycznego. Skutek ten powinien być osiągany pod wpływem początkowego leczenia i jego realizacja powinna być kontynuowana w możliwie jak największym stopniu, gdyż immunoglobulina jest stopniowo usuwana z organizmu pacjenta w czasie pomiędzy dwoma kolejnymi podaniami. Z drugiej strony ilość podawanej immunoglobuliny nie może być na tyle duża aby wywoływać niepożądane i/lub toksyczne skutki uboczne u pacjenta. [0003] Zatem problem pojawia się gdy maksymalna dawka immunoglobuliny, która może być tolerowana bez wywoływania skutków ubocznych (maksymalna tolerowana dawka, MTD ), ogranicza ilość immunoglobuliny do poziomu w pojedynczej dawce, który jest niewystarczający do utrzymania w czasie minimalnego poziomu immunoglobuliny wymaganego do utrzymującej się skuteczności. W takim scenariuszu niemożliwe staje się utrzymanie minimalnego stężenia w surowicy niezbędnego do zapewnienia utrzymującego się skutku terapeutycznego do następnego podania immunoglobuliny. Określenie minimalne stężenie w surowicy leku dotyczy ogólnie najniższego stężenia leku, które jest dozwolone do osiągnięcia w jakimkolwiek punkcie czasowym we krwi pacjenta bez zaniku skutku terapeutycznego. Zatem odpowiada ono minimalnej ilości leku, która zawsze musi być obecna we krwi pacjenta aby osiągnięta została jakakolwiek korzyść terapeutyczna. [0004] Istnieje kilka rozwiązań mających na celu utrzymywanie wymaganego minimalnego stężenia w surowicy terapeutycznej immunoglobuliny. Jednym z rozwiązań jest zwięk-
2 1 2 3 szenie początkowej dawki immunoglobuliny podawanej pacjentowi. Jednakże to rozwiązanie ma tę wadę, że poziom immunoglobuliny terapeutycznej, który jest bezpieczny dla pacjenta, zostanie prawdopodobnie przekroczony, a zatem prawdopodobnie pacjent doświadczy niepożądanych i/lub toksycznych skutków ubocznych. [000] Innym rozwiązaniem jest zwiększenie częstości podawania terapeutycznej immunoglobuliny. Jednakże zwiększona częstość podawania oznacza znaczne pogorszenie jakości życia pacjenta, gdyż niezbędne staną się wielokrotne i częste wizyty w klinice. Występuje to szczególnie w przypadku gdy leczona choroba jest na wczesnym etapie rozwoju i pacjent jest w stanie prowadzić normalne życie. [0006] Ponadto, zwiększona częstość podawania oznacza całkowitą większą ilość immunoglobuliny terapeutycznej wymaganą w trybie leczenia. Zatem zwiększona częstość podawania oznacza większe koszty całkowite związane z danym trybem leczenia w porównaniu z trybem leczenia w którym immunoglobulinę terapeutyczną podaje się rzadziej. [0007] W przypadku gdy podawana immunoglobulina terapeutyczna jest specyficzna względem antygenu, który jest obecny zarówno w tkance zdrowej, jak i zmienionej chorobowo, przy czym antygen jest powszechniejszy w tkance zmienionej chorobowo niż w tkance zdrowej, większego znaczenia nabiera opracowanie trybu leczenia uwzględniającego powyższe punkty. Zatem istnieje szczególnie duże zagrożenie, że za wysokie lub zbyt częste dawki będą prowadzić do niepożądanego oddziaływania pomiędzy immunoglobuliną terapeutyczną i antygenem, z którym specyficznie wiąże się immunoglobulina. Te oddziaływania pomiędzy immunoglobuliną i zdrową tkanką prowadzą do niepożądanych i/lub toksycznych skutków ubocznych, które mogą skomplikować tryb leczenia z zastosowaniem immunoglobuliny. [0008] Jednym z takich antygenów obecnych zarówno w zdrowej, jak i zmienionej chorobowo ludzkiej tkance jest cząsteczka adhezyjna komórek nabłonkowych (ang. epithelial cell adhesion molecule, EpCAM, nazywana także antygenem 17-1A, KSA, EGP40, GA733-2, ks 1-4 i esa). EpCAM jest powierzchniową glikoproteiną eksprymowaną przez komórki nabłonków jednowarstwowych lub pochodzące z nich komórki nowotworowe. Pomimo, że cząsteczka EpCAM jest prezentowana na powierzchni komórek zdrowej tkanki, jej ekspresja jest zwiększona w tkance nowotworowej, EpCAM służy do przylegania komórek nabłonkowych w sposób ukierunkowany i wysoce uporządkowany (Litvinov, J Cell Biol. 1997, 139, 1337-1348). Dane z doświadczeń na transgenicznych myszach i szczurach eksprymujących ludzką EpCAM w swoim nabłonku sugerują, że EpCAM na zdrowej tkance może jednak nie być dostępna dla przeciwciała podawanego ogólnoustrojowo (McLaughlin, Cancer Immunol. Immunother., 1999, 48, 3-311). Po transformacji
3 1 2 3 nowotworowej komórek nabłonka szybko rosnące komórki nowotworowe zaburzają wysokie uporządkowanie komórek nabłonka. W konsekwencji EpCAM rozmieszczona na powierzchni staje się mniej ograniczona i cząsteczka jest lepiej eksponowana na komórkach nowotworowych. Ze względu na ich pochodzenie nabłonkowe komórki nowotworowe z większości raków nadal eksprymują EpCAM na swojej powierzchni. [0009] W przeszłości wykazano, że EpCAM jest cennym celem w leczeniu raka immunoglobulinami monoklonalnymi, w szczególności u pacjentów z minimalną chorobą resztkową wynikającą z rozsianych komórek nowotworowych, które później mogą wywołać przerzuty, a zatem pogorszyć prognozę pacjenta. U pacjentów z minimalnym resztkowym rakiem jelita grubego i odbytu mysia immunoglobulina monoklonalna specyficzna względem EpCAM obniżyła wskaźnik -letniej śmiertelności o % w porównaniu z pacjentami nieleczonymi, gdy podano ją ogólnoustrojowo w pięciu dawkach w przeciągu sześciu miesięcy po zoperowaniu pierwotnego nowotworu (Riethmüller, Lancet 343 (1994), 1177-83). Niedawno doniesiono o silnej nadekspresji EpCAM u około 40% pacjentów z rakiem sutka, co jest związane z ogólną złą prognozą i czasem przeżycia bez objawów choroby (Spizzo i in., Int. J. Cancer 98 (02), 883-8). Ostatnio zanalizowano ekspresję EpCAM u 3 722 pacjentów. Stwierdzono, że ekspresja EpCAM jest bardzo powszechna w nowotworach nabłonkowych, przy czym taką ekspresję obserwowano w ponad 88% próbek nowotworowych. W szczególności ekspresję EpCAM obserwowano w 94,1% raków jajnika, 94% raków okrężnicy, 92,3% raków żołądka, 90,1% raków prostaty i 70,9% raków płuca. [00] Jednym przykładem (mysiego) przeciwciała monoklonalnego rozpoznającego EpCAM jest Edrecolomab (Panorex) (Koprowski, Somatic Cell Genet. 1979,, 97-971 oraz Herlyn, Cancer Res., 1980, 40, 717-721). Jednakże pierwsze podanie Panorexu podczas immunoterapii adiuwantowej raka okrężnicy doprowadziło do rozwoju i nasilenia ziarniniakowatości Wegenera, co sugeruje, że Panorex powinno się stosować ostrożnie u pacjenta z chorobą autoimmunologiczną (Franz, Onkologie 00, 23, 472-474). Ograniczeniem stosowania Panorexu jest szybkie wytworzenie ludzkich przeciwciał przeciwmysich (HAMA), ograniczona zdolność do oddziaływania jego mysiego receptora IgG2a Fcy z ludzkimi immunologicznymi mechanizmami efektorowymi oraz krótki okres półtrwania w krążeniu (Frodin, Cancer Res., 1990, 0, 4866-4871). Ponadto, mysie przeciwciało wywołało reakcje alergiczne typu natychmiastowego i anafilaksję po ponowieniu zastrzyków u pacjentów (Riethmüller, Lancet 1994, 343, 1177-1183, Riethmüller, J Clin Oncol., 1998, 16, 1788-1794 oraz Mellstedt, Annals New York Academy of Sciences 00, 9, 24-261). [0011] ING-1 jest inną znaną immunoglobuliną przeciw-epcam (Lewis, Curr. Op. Mol.
4 1 2 3 Ther.,433-6, 03). ING-1 jest mysio-ludzką chimeryczną immunoglobuliną IgG1 będącą obecnie w Fazie I/II badań klinicznych na pacjentach z zaawansowanymi nowotworami nabłonkowymi. Podczas gdy dawka 1 mg/kg immunoglobuliny w przybliżeniu zapewniała najwyższą skuteczność u myszy, którym wcześniej wszczepiono ludzkie komórki nowotworowe, dawka ta doprowadziła do zapalenia trzustki u 2 na 2 pacjentów rakiem gruczołowym (podwyższenie poziomu amylazy i lipazy wraz z bólem brzucha), uniemożliwiając dalsze podwyższanie dawki. Stwierdzono, że MTD dla ING-1 wynosi tylko 0,3 mg/kg masy ciała, przy stosowaniu dożylnym co 3 tygodnie. Uwzględniając, że okres półtrwania ING-1 w tej dawce wynosił około 31 godzin oraz przyjmując, że średnia osoba dorosła waży 7 kg i ma około 4,2 litrów krwi, poziom ING-1 w surowicy po 21 dniach (tj., po 16,2 okresach półtrwania) powinien obniżyć się do poniżej 7 x - µg/ml krwi, czyli ponad cztery rzędy wielkości niższego od poziomu 1 µg/ml, który, jak stwierdzono, jest niezbędny w surowicy do uzyskania maksymalnych efektów cytolitycznych. Zatem MTD dla ING-1 uniemożliwia utrzymywanie niezbędnego minimalnego osoczowego stężenia immunoglobuliny przeciw-epcam. [0012] Zatem istnieje zapotrzebowanie na tryb leczenia obejmującego przeciwciała przeciw-epcam, który mógłby być stosowany do leczenia raka. Zgodnie z tym celem wynalazku jest dostarczenie trybu leczenia obejmującego immunoglobuliny przeciw-epcam, który pozwala przezwyciężyć problemy wyszczególnione powyżej. STRESZCZENIE WYNALAZKU [0013] Powyższa potrzeba jest zaspakajana przez ludzką immunoglobulinę specyficznie wiążącą się z ludzkim antygenem EpCAM, która to immunoglobulina wykazuje okres półtrwania w surowicy co najmniej 1 dni po podaniu pacjentowi będącemu człowiekiem. Łańcuch ciężki obejmuje sekwencję SEQ ID No:1, a łańcuch lekki sekwencję SEQ ID No:2. [0014] Kilka korzystnych skutków osiąga się dzięki zastosowaniu immunoglobuliny przeciw-epcam o okresie półtrwania w surowicy co najmniej 1 dni. Co najważniejsze, ten stosunkowo długi okres półtrwania w surowicy oznacza, że immunoglobulina przeciw- EpCAM podawana jako część sposobu według wynalazku nie będzie usuwana z krwi tak szybko jak inna immunoglobulina o krótszym okresie półtrwania, przykładowo jak NG-1 omówiono powyżej. Zakładając zatem, że jeśli immunoglobulina przeciw-epcam spełniająca wymagania dla immunoglobuliny do stosowania w sposobie według wynalazku, oraz immunoglobulina przeciw-epcam niespełniająca tych wymagań, podawane są człowiekowi równocześnie i bezwzględnie w tych samych ilościach, to po określonym czasie więcej pierwszej immunoglobuliny będzie się utrzymywać w surowicy niż drugiej immu-
1 2 3 noglobuliny. I odwrotnie, zwiększone utrzymywanie się w surowicy pozwala na podawanie mniejszej ilości immunoglobuliny przeciw-epcam stosowanej w sposobie według wynalazku w danym punkcie czasowym niż byłoby to możliwe w przypadku innej przeciw-epcam o krótszym okresie półtrwania, przy jednoczesnym utrzymaniu pewnego oznaczonego wcześniej stężenia minimalnego w surowicy, czyli z zapewnieniem, że całkowite stężenie środka terapeutycznego w surowicy nigdy nie spadnie poniżej minimalnego poziomu, który ustalono jako niezbędny do trwającej skuteczności pomiędzy dwoma kolejnymi podaniami leku. Ma to taki korzystny efekt, że mniej immunoglobuliny przeciw-epcam, zgodnie ze sposobem według wynalazku, trzeba podać w dowolnym danej dawce, co tym samym eliminuje możliwość lub przynajmniej łagodzi jakiekolwiek niepożądane i/lub toksyczne skutki uboczne. [001] Stosunkowo długi okres półtrwania immunoglobuliny przeciw-epcam stosowanej w sposobie według wynalazku powoduje także, że podawanie nie musi być zbyt częste, co poprawia jakość życia pacjenta i zmniejsza koszt leczenia. [0016] Fakt, że immunoglobuliną przeciw-epcam stosowaną w sposobie według wynalazku jest ludzka immunoglobulina, zmniejsza lub nawet eliminuje możliwość wywołania przez układ immunologiczny pacjenta niepożądanej odpowiedzi immunologicznej względem podanej immunoglobuliny. W związku z tym problemy związane z ludzkimi przeciwciałami przeciw-mysimi ( HAMA ) obserwowane przy stosowaniu w leczeniu wielu mysich lub nawet cząsteczek chimerycznych mysio-ludzkich immunoglobulin nie stanowią problemu w sposobie według wynalazku. [0017] Bez wiązania się teorią autorzy uważają, że immunoglobulina przeciw-epcam stosowana w tym aspekcie według wynalazku wywołuje działanie terapeutyczne w oparciu o przynajmniej jeden z dwóch różnych mechanizmów in vivo. Jeden z tych mechanizmów jest znany jako zależna od przeciwciał cytotoksyczność komórkowa ( ADCC ). W ADCC, komórka ( komórka docelowa ), która jest powleczona immunoglobuliną, jest uśmiercana przez komórkę ( komórkę efektorową ) z receptorami Fc rozpoznającymi część Fc immunoglobuliny powlekającej komórkę docelową. W większości przypadków komórkami efektorowymi uczestniczącymi w ADCC są komórki naturalni zabójcy ( NK ), które niosą na swojej powierzchni receptor Fc Fc-γ-RIII i/lub cząsteczkę CD16. W ten sposób uśmiercane są tylko komórki powleczone immoglobuliną, tak że specyficzność uśmiercania komórek koreluje bezpośrednio z specyficznością wiązania w tym przypadku Ep- CAM przez immunoglobulinę powlekającą takie komórki. [0018] Inny mechanizm, według którego immunoglobulina stosowana w tym aspekcie wynalazku wywołuje działanie terapeutyczne, jest znany jako cytotoksyczność zależna od do-
6 1 2 3 pełniacza ( CDC ). W CDC dwie identyczne immunoglobuliny wiążą dwa identyczne antygeny (przykładowo, tutaj EpCAM) na powierzchni komórki docelowej, tak że ich odpowiednie części Fc znajdują się blisko siebie. Ten scenariusz przyciąga białka dopełniacza, a wśród nich białka dopełniacza c1q oraz c3 i c9, z których to ostatnie tworzy otwór w komórce docelowej. Komórka docelowa jest uśmiercana przez tą perforację. W tym samym czasie następuje również dekoracja komórki/ek docelowej/ych w innych miejscach na swojej powierzchni w procesie nazywanym opsonizacją. Ta dekoracja przyciąga komórki efektorowe, które następnie uśmiercają komórki docelowe w sposób analogiczny do opisanego powyżej w kontekście mechanizmu ADCC. [0019] Ze względu na długi okres półtrwania immunoglobuliny stosowanej w sposobie według tego aspektu wynalazku korzyści wynikające z jednego lub obydwu powyższych mechanizmów mogą być wykorzystywane przez dłuższy czas, oraz przy wyższych poziomach, niż jest to możliwe przy stosowaniu immunoglobuliny przeciw-epcam o krótszym okresie półtrwania. [00] Zgodnie z tym aspektem wynalazku immunoglobulinę przeciw-epcam podaje się pacjentowi nie częściej niż raz na tydzień, korzystnie nie częściej niż raz na dwa tygodnie. Pod tym względem wykorzystywany jest korzystnie długi okres półtrwania w surowicy immunoglobuliny przeciw-epcam. W przypadku gdy podawanie następuje raz na tydzień tylko niewielkie ilości immunoglobuliny będą musiały być podawane w każdej pojedynczej dawce, gdyż ponad połowa wcześniej podanej immunoglobuliny będzie się nadal utrzymywać we krwi pacjenta. Wynika to z faktu, że jeden tydzień stanowi okres krótszy niż w przybliżeniu 1-dniowy okres półtrwania wcześniej podanej immunoglobuliny. [0021] W przypadku gdy podawanie następuje raz na dwa tygodnie, częstość dawkowania zgodnie ze sposobem według wynalazku odpowiada okresowi półtrwania immunoglobuliny. Jako taki poziom tej immunoglobuliny w surowicy w okresie pomiędzy podaniem kolejnych dawek nigdy nie zmniejszy się o bardziej niż o około połowę jej ilości bezpośrednio po podaniu odpowiedniej poprzedniej dawki. Oznacza to, że jakakolwiek podawana dawka nie musi być wyższa niż ilość niezbędna do doprowadzenia, bezpośrednio po podaniu, do uzyskania poziomu w przybliżeniu dwukrotnie wyższego od ustalonego wcześniej stężenia minimalnego w surowicy w momencie podania następnej dawki. [0022] Ogólnie można zdefiniować dwie fazy podawania leku: pierwszą fazę wysycania w której jedną lub większą liczbę dawek wysycających podaje się tak, aby osiągnąć pewien stabilny poziom immunoglobulin w osoczu, a następnie fazę podtrzymywania, w której podaje się wielokrotnie dawki podtrzymujące, tak aby utrzymać wymagany poziom immunoglobulin w osoczu. Dawkę/i wysycającą/e zazwyczaj podaje się w większej ilości
7 1 2 3 i/lub częściej niż późniejsze dawki podtrzymujące, co pozwala utrzymywać minimalny czas trwania dawki wysycającej. [0023] Zgodnie z obecnymi trybami dawkowania nieodpowiadającymi aspektowi według wynalazku lekarz staje przed dwoma wyborami: albo immunoglobulinę przeciw-epcam podaje się w wystarczająco wysokiej początkowej ilości, aby zapewnić po jej szybkim usunięciu z organizmu, że stężenie minimalne w surowicy będzie utrzymywane przed podaniem następnej dawki (w którym to przypadku wysoka dawka początkowa z dużym prawdopodobieństwem wywoła niepożądane i/lub toksyczne skutki uboczne takie jak zapalenie trzustki); lub też immunoglobulinę przeciw-epcam podaje się w wystarczająco niskiej ilości początkowej aby uniknąć niepożądanych i/lub toksycznych skutków ubocznych (w którym to przypadku poziom immunoglobuliny przeciw-epcam w surowicy spada poniżej stężenia minimalnego w surowicy przed podaniem następnej dawki, co prowadzi do utraty efektu terapeutycznego). Kompromisem jest zwiększenie częstości podawania niskiej dawki, co prowadzi do znacznego pogorszenia jakości życia dla pacjenta. [0024] W odróżnieniu od tego sposób zgodnie z tym aspektem wynalazku zapewnia równowagę, w której z jednej strony poszczególne dawki mogą być podawane w ilościach, które nie prowadzą do wytworzenia niepożądanych i/lub toksycznych skutków ubocznych a z drugiej strony ilość immunoglobuliny terapeutycznej w surowicy nie spada poniżej stężenia minimalnego w surowicy wymaganego do utrzymywania efektu terapeutycznego pomiędzy kolejnymi podanymi dawkami. Rytm podawania z przynajmniej około jednotygodniową przerwą pomiędzy dwoma kolejnymi dawkami, korzystnie z przynajmniej dwutygodniową przerwą pomiędzy dwoma kolejnymi dawkami stwarza równowagę bez nadmiernego zaburzania jakości życia pacjenta. [002] Zgodnie z jedną postacią wynalazku, przed podaniem następnej dawki sprawdza się poziom w surowicy przeciwciała przeciw-epcam nadal obecnego po poprzednim podaniu we krwi pacjenta. W ten sposób lekarz może uniknąć ponownego podania immunoglobuliny przeciw-epcam zbyt wcześnie, co wystąpiłoby przykładowo w przypadku, gdyby we krwi pacjenta nadal występowały duże ilości immunoglobuliny przeciw-epcam z poprzedniej dawki. W ten sposób unika się przypadkowego przedawkowania, które mogłoby doprowadzić do niepożądanych i/lub toksycznych skutków ubocznych, w przypadku przeciwciała przeciw-epcam, dla którego dokładny okres półtrwania nie jest jeszcze znany. Jednocześnie z takiego doraźnego pomiaru lekarz zyskuje cenną wiedzę dotyczącą szybkości usuwania z organizmu zastosowanej immunoglobuliny przeciw-epcam, który w każdym przypadku występuje przynajmniej dwa tygodnie po podaniu poprzedniej dawki. Wiedza ta może być cenna do wyregulowania harmonogramu dawkowania. Takie wyregu-
8 1 2 3 lowanie może korzystnie pozwolić na znacznie dłuższe odczekania niż około jeden tydzień, lub korzystnie dłuższe niż około dwa tygodnie, pomiędzy podaniem kolejnych dawek, co jeszcze bardziej poprawia jakość życia pacjenta. [0026] Korzystnie takie doraźne sprawdzenie poziomu w surowicy immunoglobuliny przeciw-epcam we krwi pacjenta można wykonać w następujący sposób. Najpierw lekarz może ustalić, po okresie przynajmniej jednego tygodnia od odpowiedniego podania ostatniej dawki wspomnianej immunoglobuliny, ale przed odpowiednim kolejnym podaniem następnej dawki wspomnianej immunoglobuliny; poziom wspomnianej immunoglobuliny w surowicy nadal obecnej we krwi wspomnianego pacjenta, przez co uzyskuje się wartość przejściową wspomnianej immunoglobuliny w surowicy. Następnie tą przejściową wartość poziomu w surowicy dla wspomnianej immunoglobuliny porównuje się z ustaloną wcześniej wartością stężenia minimalnego w surowicy dla wspomnianej immunoglobuliny. Jeżeli stwierdzi się, że wartość przejściowa poziomu w surowicy dla wspomnianej immunoglobuliny jest wyższa niż ustalone wcześniej stężenie minimalne w surowicy dla wspomnianej immunoglobuliny, wtedy lekarz może korzystnie zdecydować, aby dłużej poczekać aż poziom immunoglobuliny przeciw-epcam w surowicy spadnie niżej. W tym czasie można powtórzyć wymienione powyżej etapy w celu uzyskania nowej wartości przejściowej poziomu wspomnianej immunoglobuliny w surowicy, która wtedy spadnie do wartości bliższej ustalonemu wcześniej stężeniu minimalnemu w surowicy. W żadnym przypadku nie powinno czekać się tak długo aby wartość przejściowa poziomu w surowicy ustalona dla wspomnianej immunoglobuliny spadła poniżej ustalonego wcześniej stężenia minimalnego w surowicy dla tej immunoglobuliny. Gdy lekarz ustali, ewentualnie przez powtarzanie cykli oczekiwania, oznaczanie wartości przejściowej poziomu w surowicy i porównywanie tego poziomu przejściowego w surowicy z ustalonym wcześniej stężeniem minimalnym w surowicy dla konkretnej immunoglobuliny przeciw-epcam, że przejściowy poziom w surowicy tej immunoglobuliny spadł po poziomu pewnego procentu wspomnianego stężenia minimalnego w surowicy, można dokonać odpowiedniego podania następnej dawki immunoglobuliny przeciw-epcam w celu doprowadzenia poziomu immunoglobuliny przeciw-epcam w surowicy z powrotem do odpowiedniego poziomu do następnej rundy usuwania. Korzystnie, ten pewien procent może odpowiadać poziomowi w surowicy, który mieści się w obrębie 1%, korzystnie w obrębie %, najkorzystniej w obrębie % ustalonego wcześniej stężenia minimalnego w surowicy dla konkretnej stosowanej immunoglobuliny przeciw-epcam. [0027] Korzystnie przejściowy poziom immunoglobuliny w surowicy można zmierzyć dowolną znaną metodą, przykładowo za pomocą testu immunologicznego. Przykładowo,
9 1 2 3 można zastosować w tym celu test immunofluorescencyjny, test radioimmunologiczny lub test immunoenzymatyczny ELISA, spośród których ten ostatni jest korzystny. [0028] W korzystnej postaci tego aspektu wynalazku ludzką immunoglobulinę przeciw- EpCAM podaje się nie częściej niż raz na dwa tygodnie. W szczególnie korzystnej postaci podawanie zachodzi z przerwami dwóch tygodni, przy czym każda kolejna dawka jest równoważna w ilości pierwszej podanej dawce, tj. wszystkie dawki przygotowuje się w tej samej ilości. Podawanie w ten sposób jest wystarczające do utrzymania poziomu immunoglobuliny w surowicy, który nigdy nie spadnie poniżej ustalonego wcześniej stężenia minimalnego w surowicy wymaganego do uzyskania korzystnego działania terapeutycznego dla tej immunoglobuliny, przy czym jednocześnie unika się lub w znacznym stopniu unika niepożądanych i/lub toksycznych skutków ubocznych. [0029] Jednakże w innej postaci przewiduje się także, że możliwa jest częstość podawania rzadziej niż lub znacznie rzadziej niż co dwa tygodnie. W przypadku gdy immunoglobulinę podaje się z przerwami czasowymi dłuższymi niż dwa tygodnie, ilość przeciwciała podawanego w jakimkolwiek momencie po dawce początkowej powinna być wyższa niż dawka początkowa podana przy przewidywaniu podania następnej dawki po dwóch tygodniach. Ilość o jaką kolejna dawka podana po ponad dwóch tygodniach może być wyższa niż dawka podana po dwóch tygodniach można ustalić przez zbadanie danego przypadku, przykładowo przez symulacje farmakokinetyczne (przykładowo za pomocą WinNonlin 4.0.1 (Pharsight Corporation, USA; 01)), tak jak to opisano w przykładach dołączonych do niniejszego opisu. Fachowiec wie, jak zaprojektować i/lub stosować takie symulacje. Takie symulacje korzystnie projektuje się tak, że po danym podaniu leku poziom immunoglobuliny przeciw-epcam w surowicy pacjenta nie może spaść poniżej stężenia minimalnego w surowicy ustalonego jako niezbędne do skuteczności terapeutycznej. [00] Długi okres półtrwania w surowicy ludzkiej immunoglobuliny przeciw-epcam zapewnia, że podczas tego dłuższego okresu pomiędzy podaniem dawek, przykładowo przez trzy lub nawet cztery tygodnie lub przez jakikolwiek pośredni okres od 2 do tygodni, utrzymane zostanie ustalone wcześniej stężenie minimalne w surowicy wymagane do skuteczności terapeutycznej. Innymi słowy, długi okres półtrwania w surowicy ludzkiej immunoglobuliny przeciw-epcam (np. około 1 dni) zapewnia, że wystarczająca ilość tej immunoglobuliny będzie nadal obecna w surowicy z odpowiedniej wcześniej podanej dawki. W wyniku tego trzeba zastosować mniejszą ilość ludzkiej immunoglobuliny przeciw-epcam o okresie półtrwania około 1 dni, niż byłoby potrzebne dla przeciwciała bez takiego długiego okresu półtrwania. Zmniejsza to ryzyko wystąpienia niepożądanych i/lub toksycznych skutków ubocznych.
1 2 3 [0031] Należy zauważyć, że przedłużone schematy podawania leku oraz związane z nimi liczbę zalety (patrz powyżej) nie byłyby możliwe w przypadku immunoglobuliny przeciw-epcam o krótkim okresie półtrwania, przy zachowanym w dalszym ciągu skutku terapeutycznym (przykładowo dla immunoglobuliny przeciw-epcam ING-1, dla której zmierzony okres półtrwania u ludzi wynosi od 17 do 31 godzin). Aby zagwarantować, że w surowicy pozostanie do czasu następnego podania dawki przynajmniej ilość immunoglobuliny przeciw-epcam równa ustalonemu wcześniej stężeniu minimalnemu, należałoby podać tak dużo immunoglobuliny przeciw-epcam, że z pewnością wystąpiły by niepożądane i/lub toksyczne skutki uboczne. Z drugiej strony uniknięcie takich niepożądanych i/lub toksycznych skutków ubocznych przez podanie mniejszej ilości takiej immunoglobuliny przeciw-epcam o krótkim okresie półtrwania doprowadziłoby do utraty działania terapeutycznego w pewnym momencie pomiędzy podaniem dwóch dawek, gdy ilość immunoglobuliny pozostałej we krwi spada poniżej stężenia minimalnego w surowicy. [0032] Oczywiście jeżeli ustali się to klinicznie jako niezbędne lub korzystne, ludzką immunoglobulinę przeciw-epcam o okresie półtrwania około 1 dni można w kolejnej postaci podawać z przerwami czasowymi krótszymi niż dwa tygodnie, przykładowo z przerwami jednego tygodnia lub jakimikolwiek pośrednimi przerwami o długości od 1 tygodnia do 2 tygodni. Chociaż taki scenariusz nie wykorzystuje w pełni długiego okresu półtrwania około 1 dni, jednakże istnieją sytuacje kliniczne, w których takie podawanie może być wymagane. W celu uniknięcia niepożądanego nagromadzania się ludzkiej immunoglobuliny przeciw-epcam w organizmie pacjenta wraz z czasem korzystne jest zmniejszanie ilości ludzkiej przeciw-epcam podawanej przy tych krótszych przerwach czasowych w stosunku do ilości, która musiałaby być podana przy dwutygodniowym rytmie podawania dawek. Ilość, o jaką taka następna dawka podana po mniej niż dwóch tygodniach musi być mniejsza od dawki podanej po dwóch tygodniach, można określić badając poszczególne przypadki, przykładowo drogą symulacji farmakokinetycznych takich jak te opisane w przykładach dołączonych do poniższego opisu. Fachowiec wiej, jak zaprojektować i/lub stosować takie symulacje. Takie symulacje korzystnie projektuje się tak, że po odpowiednim podaniu dawki poziom immunoglobuliny przeciw-epcam w surowicy pacjenta nie może spaść poniżej stężenia minimalnego w surowicy ustalonego jako niezbędne do uzyskania skuteczności terapeutycznej. [0033] Zgodnie z jedną postacią podawanie może być dożylne, śródotrzewnowe, podskórne, domięśniowe, miejscowe lub śródskórne. Alternatywnie, można stosować połączenie tych sposobów podawania, gdy jest to odpowiednie. Przewiduje się ponadto protokoły współpodawnia z innymi związkami, np. dwuspecyficznymi konstruktami przeciwciał, ukierunko-
11 1 2 3 wanymi toksynami lub innymi związkami, które działają przez komórki T, albo innymi związkami, takimi jak środki przeciwnowotworowe, które działają na drodze innych mechanizmów. Tryb kliniczny przy współpodawaniu immunoglobuliny przeciw-epcam może obejmować współpodawanie w tym samym czasie, przed lub po podaniu innego związku. [0034] Dogodnie choroba nowotworowa jest wybrana spośród raka sutka, raka nabłonkowego, raka wątrobowokomórkowego, raka przewodów żółciowych, raka żołądka, raka okrężnicy, raka prostaty, raka głowy i szyi, raka skóry (czerniaka), raka układu moczowopłciowego, np. raka jajnika, raka endometrium, raka szyjki macicy oraz raka nerki; raka płuc, gruczolakoraka żołądka, raka jelita cienkiego, raka wątroby, raka trzustki, raka pęcherzyka żółciowego, raka przewodu żółciowego, raka przełyku, raka gruczołów ślinowych oraz raka gruczołu tarczowego. [003] W innej postaci chorobą może być także minimalna choroba resztkowa, korzystnie wczesny guz lity, zaawansowany guz lity lub przerzutujący guz lity, charakteryzująca się lokalnym lub nie lokalnym ponownym pojawieniem się nowotworu spowodowanym przeżyciem pojedynczych komórek. [0036] W szczególnie korzystnej postaci tego aspektu wynalazku chorobą nowotworową jest rak prostaty lub rak sutka. Podawaną ludzką immunoglobuliną przeciw-epcam jest taka, która zawiera łańcuch ciężki immunoglobuliny o sekwencji aminokwasowej przedstawionej SEQ ID NO: 1 oraz łańcuch lekki immunoglobuliny o sekwencji aminokwasowej przedstawionej SEQ ID NO: 2. Gdy podaje się taką immunoglobulinę przeciw- EpCAM, to korzystne jest jej podawanie w odpowiedniej ilości w dawce 1-7 mg/kg masy ciała, jeszcze korzystniej 2-6 mg/kg masy ciała, w przybliżeniu raz co dwa tygodnie. [0037] W kolejnym aspekcie wynalazek dostarcza zastosowanie ludzkiej immunoglobuliny specyficznie wiążącej ludzki antygen EpCAM, która to immunoglobulina wykazuje okres półtrwania w surowicy przynajmniej 1 dni i jest ponadto zdefiniowana tak jak przedstawiono w zastrzeżeniu 1, do wytwarzania leku do leczenia chorób nowotworowych. Alternatywnie, kompozycję zawierającą taką immunoglobulinę można stosować do wytwarzania powyższego leku. Lek ten można następnie korzystnie podawać według harmonogramu podawania podanego powyżej dla sposobu leczenia choroby nowotworowej. [0038] Zgodnie z jedną postacią tego aspektu wynalazku wytarzany lek jest odpowiedni do podawania na drodze dożylnej, śródotrzewnowej, podskórnej, domięśniowej, domięśniowej lub śródskórnej. Alternatywnie, podawanie można wykonać przez połączenie więcej niż jednej drogi podawania, gdy jest to stosowne. Przewiduje się ponadto protokoły współpodawnia z innymi związkami, np. konstruktami przeciwciał dwuspecyficznych, ukierunkowanymi toksynami lub innymi związkami, które działają przez komórki T lub innymi
12 1 2 3 związkami, takimi jak środki przeciwnowotworowe, które działają na drodze innych mechanizmów. Tryb kliniczny przy współpodawaniu immunoglobuliny przeciw-epcam może obejmować współpodawanie w tym samym czasie, przed lub po podaniu innego związku. [0039] Korzystnie chorobą nowotworową jest rak sutka, rak nabłonkowy, rak wątrobowokomórkowy, rak przewodów żółciowych, rak żołądka, rak okrężnicy, rak prostaty, rak głowy i szyi, rak skóry (czerniak), rak układu moczowo-płciowego, np. rak jajnika, rak endometrium, rak szyjki macicy oraz rak nerki; rak płuca, gruczolakorak żołądka, rak jelita cienkiego, rak wątroby, rak trzustki, rak pęcherzyka żółciowego, rak przewodu żółciowego, rak przełyku, rak gruczołów ślinowych oraz rak gruczołu tarczowego. [0040] W innej postaci chorobą może być także minimalna choroba resztkowa, korzystnie wczesny guz lity, zaawansowany guz lity lub przerzutujący guz lity, charakteryzująca się lokalnym lub nie lokalnym ponownym pojawieniem się nowotworu wywołanym przeżyciem pojedynczych komórek. [0041] W kolejnym aspekcie wynalazek dotyczy ludzkiej immunoglobuliny specyficznie wiążącej ludzki antygen EpCAM, charakteryzującej się tym, że wspomniana immunoglobulina wykazuje okres półtrwania w surowicy co najmniej 1 dni po podaniu pacjentowi będącemu człowiekiem. Zalety związane z tak długim okresem półtrwania zostały omówione powyżej, w ramach stosowania takiego przeciwciała w sposobie leczenia chorób nowotworowych. Korzystne jest aby immunoglobulina wykazywała okres półtrwania dni, 19 dni, 18 dni, 17 dni, 16 dni lub 1 dni. Szczególnie korzystny jest okres półtrwania w surowicy około 1 dni. [0042] Zgodnie z wynalazkiem okres półtrwania ludzkiej immunoglobuliny wynosi 1 dni, a ludzka immunoglobulina zawiera łańcuch ciężki immunoglobuliny o sekwencji aminokwasowej przedstawionej w SEQ ID NO: 1 oraz łańcuch lekki immunoglobuliny o sekwencji aminokwasowej przedstawionej w SEQ ID NO:2. Dalszy aspekt wynalazku dostarcza kompozycję zawierającą opisaną powyżej ludzką immunoglobulinę przeciw- EpCAM. Taką kompozycję można korzystnie podawać pacjentowi będącemu człowiekiem jako części trybu terapii w celu leczenia choroby. Z uwagi na przewagę ekspresji cząsteczki EpCAM w chorobach nowotworowych szczególnie korzystne jest aby taka kompozycja mogła być podawana jako część trybu terapii mającego na celu leczenie choroby nowotworowej. Choroby nowotworowe, które korzystnie można leczyć przez podawanie takiej kompozycji zgodnie z tym aspektem według wynalazku obejmują raka sutka, raka nabłonkowego, raka wątrobowokomórkowego, raka przewodów żółciowych, raka żołądka, raka okrężnicy, raka prostaty, raka głowy i szyi, raka skóry (czerniaka), raka układu moczowopłciowego, np. raka jajnika, raka endometrium, raka szyjki macicy oraz raka nerki; raka
13 1 2 3 płuca, gruczolakoraka żołądka, raka jelita cienkiego, raka wątroby, raka trzustki, raka pęcherzyka żółciowego, raka przewodu żółciowego, raka przełyku, raka gruczołów ślinowych oraz raka gruczołu tarczowego. [0043] W innej postaci chorobą może być także minimalna choroba resztkowa, korzystnie wczesny guz lity, zaawansowany nowotwór lub przerzutujący guz lity, która charakteryzuje się miejscowym i nie miejscowym ponownym pojawieniem nowotworu wywołanym przez przeżycie pojedynczych komórek. [0044] Tym aspektem wynalazku objęte jest leczenie takich chorób nowotworowych samodzielnie lub w połączeniu, przy czym połączenie takich chorób mogło przykładowo powstać ze względu na rozprzestrzenianie się choroby przez przerzuty prowadzące do wielokrotnej wtórnej choroby (chorób) nowotworowej. [004] W stosowanym tu znaczeniu przeciwciało, cząsteczka przeciwciała, ing oraz cząsteczka ing należy uważać za równoważne. Gdy jest to stosowne, jakiekolwiek użycie liczby mnogiej implikuje liczbę mnogą i jakiekolwiek użycie liczby pojedynczej implikuje liczbę mnogą. Krótki opis rysunków [0046] Poniższe rysunki stanowią część niniejszego opisu i zamieszczono je w celu dokładniejszego zilustrowania pewnych aspektów wynalazku. Wynalazek można lepiej zrozumieć przez odniesienie do jednego lub większej liczby tych rysunków w połączeniu z zaprezentowanym szczegółowym opisem konkretnych postaci. FIG. 1 Schematy dawkowania dla grup pacjentów w fazie I FIG. 2 Stężenie immunoglobuliny przeciw-epcam w osoczu w funkcji czasu, na grupę pacjentów FIG. 3 Parametry farmakokinetyczne grup pacjentów po pojedynczej dawce immunoglobuliny przeciw-epcam FIG. 4 Parametry farmakokinetyczne grup pacjentów po wielokrotnych dawkach immunoglobuliny przeciw-epcam FIG. Schematyczne przedstawienie modelu trójkompartmentowego FIG. 6 Maksymalne i minimalne stężenia immunoglobuliny przeciw-epcam w surowicy z docelowym minimalnym stężeniem µg/ml FIG. 7 Maksymalne i minimalne stężenia immunoglobuliny przeciw-epcam w surowicy z docelowym minimalnym stężeniem µg/ml FIG. 8A-F Barwienie immunohistologiczne tkanek eksprymujących EpCAM FIG. 9 Wartości median EpCAM półilościowych danych histologicznych dla pacjentów z różnymi chorobami wątroby.
14 Szczegółowy opis wynalazku 1 2 3 Przykład 1: Zbieranie danych farmakokinetycznych mierzonych w badaniu fazy I [0047] Grupy pacjentów. Farmakokinetykę immunoglobuliny przeciw-epcam charakteryzującej się SEQ ID NO: 1 i 2 (poniżej Przeciw-EpCAM ) zbadano u pacjentów z opornym na leczenie hormonami rakiem prostaty po dwóch pojedynczych dożylnych wlewach z przerwą czasową 14 dni. Podane dawki wynosiły,, 40, 64, 2, 164 i 262 mg/m 2 powierzchni ciała. Dla każdego poziomu dawki leczono dwóch lub trzech pacjentów w dniu 1 oraz dniu 1. Próbki krwi pobierano w 29-31 punktach czasowych od dnia 1 do dnia 70 (6 po podaniu drugiej dawki). Stężenia w surowicy przeciw-epcam zmierzono specyficzną metodą ELISA. ELISA przygotowano tak jak typowy kanapkowy test ELISA, w którym szczurze przeciwciało przeciw-przeciw-epcam zastosowano jako przeciwciało wychwytujące, a kurze przeciwciało przeciw-przeciw-epcam jako przeciwciało wykrywające (jak opisano w Sambrook, Molecular Cloning, Cold Spring Harbor Laboratory Press). Schematy dawkowania zastosowane dla grupy pacjentów w fazie I przedstawiono na FIG. 1. Symbol ~ w kolumnie 3 FIG. 1 oznacza, że wartości obliczone dla dawek, wyrażone w jednostkach mg/kg, są wynikiem średniej dawek (obliczonej dla liczby pacjentów w danej grupie pacjentów) podzielonej przez średnią masę ciała (także obliczoną dla liczby pacjentów w danej grupie pacjentów). Jako taka odpowiednia wartość dawki stanowi iloraz dwóch wartości średnich. [0048] Stężenia w surowicy. Poziomy Przeciw-EpCAM (wartości średnie ± SD z 2-3 pomiarów) w surowicy zmierzono u poszczególnych pacjentów po dwóch pojedynczych wlewach dożylnych Przeciw-EpCAM. Porównanie poszczególnych profili w pojedynczych grupach pacjentów przedstawiono na FIG. 2. Profile stężenia średniego/czas (średnie arytmetyczne) uzyskane dla wszystkich grup dawek pacjentów z opornym na leczenie hormonami rakiem prostaty po dwóch pojedynczych dożylnych wlewach z przerwą czasową 14 dni przedstawiono na FIG. 2. [0049] Uproszczony schemat dawkowania. Pacjenci otrzymywali przystosowane do indywidualnych potrzeb dawki, które obliczono w mg Przeciw-EpCAM/m 2 powierzchni ciała. Ze względu na zgodność profili surowiczych obserwowanych dla różnych pacjentów w jednej grupie dawkowania, dokonano analizy, czy wykonalne byłoby uproszczenie schematu dawkowania. W tym celu profile grup pacjentów, 6 i 7 normalizowano do równej całkowitej dawki 00 mg i wyniki porównano pod względem zmienności poziomów w surowicy. [000] Dla 9 pacjentów normalizacja dawki do 00 mg całkowitej dawki doprowadziła do poziomów w surowicy różniących się o średni współczynnik (% CV) 26,6%. Zmienność
1 1 2 3 współczynnika wahała się od 14,8 do 67,3%, przy czym największą zmienność obserwowano dla niższych poziomów w surowicy. W oparciu o te wyniki stwierdzono, że możliwe jest uproszczenie trybu dawkowania do całkowitej dawki. [001] Farmakokinetyka: szacowanie nie-kompartmentowe. Podsumowanie głównych parametrów farmakokinetycznych (średnie arytmetyczne) obliczonych dla wszystkich siedmiu grup pacjentów z opornym na leczenie hormonami rakiem prostaty po pierwszym dożylnym wlewie (pojedyncza dawka) Przeciw-EpCAM przedstawiono na FIG. 3. Główne parametry farmakokinetyczne (średnie arytmetyczne) Przeciw-EpCAM po podaniu drugiej dożylnej dawki (dawka wielokrotna) w dniu 14 przedstawiono na FIG. 4. [002] Definicje określeń użytych na FIG. 3 i 4 są następujące. C max oznacza maksymalne (zmierzone) stężenie. AUC oznacza pole pod krzywą stężenie/czas (AUC) obserwowany dla jednej przerwy w dawkowaniu (τ = 14 dni) obliczone z wykorzystaniem reguły trapezów od 14 do 28 dni (dla dawki wielokrotnej). AUC INF oznacza AUC obliczone z wykorzystaniem reguły trapezów od 0 godzin do nieskończoności, według wzoru AUC = AUCz + Cz/ke. t½ oznacza średni pozorny terminalny okres półtrwania (1n2/λz), gdzie określenie średnia dotyczy uśredniania wartości wielokrotnych ustalonych dla okresu półtrwania w surowicy; określenie pozorna dotyczy ekstrapolacji krzywej dopasowanej do wybranych wartości farmakokinetycznych do punktu czasowego w nieskończoności, takiego, że ilość immunoglobuliny surowicy pacjenta w nieskończoności spada asymptotycznie do zera; a określenie terminalny oznacza ten punkt w nieskończoności. Parametr τ oznacza standardowy parametr farmakokinetyczny stosowany jako stały współczynnik mnożenia, a parametr z oznacza jakikolwiek punkt czasowy z. Cl ss oznacza całkowity klirens organizmu obliczony według wzoru/auc. V ss oznacza pozorną objętość rozkładu. Vz oznacza średnią objętość rozkładu. CL oznacza średnią objętość klirensu. [003] Ustalony średni pozorny terminalny okres półtrwania (t½) wynosił 6,72 ± 0,88 dni po pojedynczej dawce (obliczony na podstawie dni 7-14) oraz 14,74 ± 4,23 po podaniu dawki wielokrotnej (obliczony na podstawie trzech ostatnich punktach pobierania próbek, tj., 28-42 dni lub 3-70 dni). Różne wartości okresu półtrwania wynikają z wyraźnie dłuższego czasu obserwacji po drugiej dawce, przy czym zmierzone wartości okresu półtrwania stają się dokładniejsze, gdy dłużej mierzy się wartości ze względu na poprawę dopasowania do krzywej. Jako taka wartość t½ 14,74 ± 4,23 dni stanowi dokładniejszą wartość t½, gdyż zmierzono ją w długim okresie. [004] Po podaniu pierwszej dawki ustalono wartość Vz,4 l i średnią wartość klirensu 1,1 l/dzień. Dane te są zgodne z wynikami obliczonymi dla drugiej dawki ze średnią Vz 11, l oraz średnią objętością klirensu (CL) 1,0 l/dzień. Ponadto dane są zgodne pomiędzy
16 1 2 3 wszystkimi grupami dawek (współczynnik zmienności od 8,2 do 14,8%). W związku z tym zależności od dawki nie obserwowano ani dla parametru Vz, ani dla parametru CL. [00] Liniowość dawki. Wyznaczono zależność parametrów C max, AUC last (0-14) / AUCτ(14-28) i AUC inf od dawki. Dla wszystkich parametrów (C max, AUC last(0-14) / AUC τ(14-28) i AUC inf ) można założyć liniowy wzrost zależny od dawki w badanym zakresie dawek. [006] Farmakokinetyka: szacowanie kompartmentowe. Analiza kompartmentowa była oparta na dwóch różnych modelach wymagających stałego wlewu leku. W celu oceny najlepszego modelu kompartmentowego wybrano dane uzyskane dla grupy pacjentów 6 dotyczące względnego stężenia w czasie. Dla obydwu analiz zastosowano profil po drugiej dawce ze względu na dłuższy czas obserwacji po podaniu dawki. W celu zbadania najlepszego dopasowania zastosowano poniższe modele kompartmentowe: szacowanie 2-kompartmentowe szacowanie 3-kompartmentowe Dla obydwu modeli możliwe było oszacowanie, jednakże dla analizy 3-kompartmentowej uzyskano wyraźnie lepsze dopasowanie. Zgodność pomiędzy obserwowanym Y i przewidywanym Y była znacząco lepsza dla analizy 3-kompartmentowej. Z tego powodu wszystkie dalsze analizy przeprowadzono na podstawie tego modelu 3-kompartmentowego. [007] Farmakokinetykę Przeciw-EpCAM zbadano u pacjentów po dożylnym krótkoterminowym wlewie,, 40, 2, 164 i 262 mg/m 2 powierzchnię ciała. Leczono dwóch lub czterech pacjentów na grupę. Próbki krwi pobierano przez okres 42 lub 70 dni. Stężenia Przeciw-EpCAM w surowicy mierzono metodą ELISA. Całkowite profile w surowicy do 42 lub 70 dnia można było zebrać i opracować dla wszystkim pacjentów. [008] Objętość klirensu i objętość rozkładu nie wykazywały zależności od dawki ani też dużych różnic po pierwszej i drugiej dawce. W oparciu o dane dla 7 grup można założyć liniowość zależności od dawki dla parametrów C max, AUC τ1, AUC last i AUC inf w zbadanym zakresie dawek. [009] Analiza kompartmentowa wykazała spadek trzeciego rzędu stężeń Przeciw- EpCAM w surowicy z okresami półtrwania 0,6 dni (t ½a ), 3,78 (t ½ß ) i 13,3 dni (t ½λ2 ). [0060] Zgodnie z oczekiwaniem na podstawie terminalnego okresu półtrwania (w przybliżeniu dwa tygodnie) w symulacjach różnych trybów dawkowania najlepsze wyniki uzyskano dla programu dwutygodniowego. Symulacja dawki jednotygodniowej doprowadziła do nagromadzenia, podczas gdy podawanie co 4 tygodnie spowodowało spadek poziomów Przeciw-EpCAM w surowicy. Uwzględniając uzyskanie docelowych poziomów minimalnych tak szybko jak to jest możliwe, zalecane jest stosowanie dawki wysycającej o podwójnej ilości w porównaniu z dawką podtrzymującą.
17 1 2 3 Przykład 2: Modelowanie strategii dawkowania Przeciw-EpCAM w oparciu o zmierzone dane uzyskane w badaniu fazy I [0061] Tryb dawkowania i czas leczenia wybrane w tym badaniu są oparte na modelowaniu farmakokinetycznym wyników z badania klinicznego w fazie I/II z Przeciw-EpCAM u pacjentów z rakiem prostaty. Celem symulacji było znalezienie harmonogramu dawkowania Przeciw-EpCAM w celu uzyskania stężenia minimalnego w surowicy odpowiednio i µg/ml. [0062] W oparciu o doświadczenia przedkliniczne oczekuje się, że stężenia minimalne w surowicy µg/ml będą skuteczne w przypadku aktywności przeciwnowotworowej Przeciw-EpCAM. Jednakże nie można wykluczyć, że wyższe dawki mogą być bardziej skuteczne. W związku z tym w próbach klinicznych oceniono drugą dawkę, obliczoną tak by uzyskać stężenie minimalne w surowicy µg/ml. Nie oczekiwano żadnej dodatkowej toksyczności dla tego minimalnego stężenia w surowicy, gdyż wartości Cmax i AUC nie przekraczają tych obserwowanych w fazie I badań klinicznych. [0063] Ze względu na lepsze dopasowanie wszystkie symulacje były oparte o szacowanie 3-kompartmentowe danych z grup do 7. [0064] Celem tych symulacji była ocena optymalnego harmonogramu podawania oraz wymaganych dawek przy uwzględnieniu częstości (tygodniowe, dwutygodniowe, co 4 tygodnie), różnych poziomów minimalnych ( µg/ml, µg/ml Przeciw-EpCAM) oraz ocena korzyści przyjmowania dawki wysycającej Przeciw-EpCAM. [006] Zgodnie z oczekiwaniem, na podstawie wartości terminalnego okresu półtrwania, wynoszącej w przybliżeniu dwa tygodnie, dwutygodniowy tryb dawkowania doprowadził do najlepszych wyników. W przypadku częstości podawania 7 dni i 28 dni, symulacja dała wynik odpowiednio nagromadzenia lub lekkiego spadku poziomów w surowicy. Zastosowanie dawki wysycającej (LD) doprowadziło do natychmiastowego osiągnięcia wymaganych poziomów stężenia minimalnego. Kolejne dawki i odpowiadające im minimalne i maksymalne poziomy w surowicy symulowano dla podawania dożylnego Przeciw-EpCAM. [0066] Podawanie co 14 dni. Zgodnie z oczekiwaniem, na podstawie wartości terminalnego okresu półtrwania Przeciw-EpCAM, dwutygodniowe dawkowanie doprowadziło o symulowanych profili o stałych wartościach C min i C max, a zatem można je uznać za zalecany tryb dawkowania. Zatem model dwutygodniowy wybrano do obliczenia wymaganych dawek prowadzących do docelowych poziomów minimalnych i µg/ml Przeciw- EpCAM. [0067] Początkowe parametry obliczeń uzyskano z zastosowaniem szacowania kompartmentowego.
18 1 2 3 Dane badania: pomiary farmakokinetyczne uzyskane w badania raka prostaty w fazie I/II. Oprogramowanie: WinNonlin 4.0.1 (Pharsight Corporation, USA; 01) Model: PK Model 19 (3-kompartmentowy wlew IV, makro-stałe, brak czasu opóźnienia, eliminacja pierwszego rzędu, jednorodne ważenie). FIG. przedstawia schemat modelu trójkompartmentowego, gdzie '1' oznacza kompartment centralny oraz '2' i '3' oznaczają dwa różne kompartmenty peryferyjne. Kompartment centralny oznacza natychmiastową równowagę z osoczem. Kompartment peryferyjny wymaga trochę czasu do osiągnięcia równowagi z kompartmentem centralnym po podaniu leku. K13, K31, K12, K21, K oznaczają odpowiednie stałe szybkości, przy czym kolejność liczb 13, 31 itp., oznacza kierunek przejścia Przeciw-EpCAM. [0068] Symulacje rozszerzono na okres 1 dni, jakkolwiek oryginalne dane z badania były ograniczone do okresu 70 dni. Symulacje były oparte na fazie wysycania (tj., podawaniu leku w dniach 1, 8 i 1) oraz na fazie podtrzymywania (tj. podanie leku w dniu 29, a następnie co 14 kolejnych dni): Grupa A (niska dawka): faza wysycania 2 mg Przeciw-EpCAM/kg masy ciała raz na tydzień (dni 1,8, 1), a następnie 23 dawki podtrzymujące 2 mg Przeciw- EpCAM/kg masy ciała raz na dwa tygodnie Gruba B (wysoka dawka): faza wysycania 6 mg Przeciw-EpCAM/kg masy ciała raz na tydzień (dni 1,8, 1), a następnie 23 dawki podtrzymujące 6 mg Przeciw- EpCAM/kg masy ciała raz na dwa tygodnie. [0069] Z dawkami wybranymi do tego badania uzyskano parametry farmakokinetyczne (tj. C max i AUC) nie przekraczające tych zmierzonych dla najwyższych dawek podanych pacjentom w badaniu fazy I. Fazy wysycania i fazy podtrzymywania obliczono za pomocą modelowania farmakokinetycznego w celu uzyskania zamierzonych stężeń minimalnych w surowicy w krótkim okresie czasu oraz aby uniknąć maksymalnych stężeń w osoczu, które przekraczały by te oznaczone w badaniu fazy I. [0070] FIG. 6 przedstawia symulację opisanego powyżej podawania raz na dwa tygodnie Przeciw-EpCAM, obejmującego fazę wysycania z docelowym stężeniem minimalnym w surowicy µg/ml. FIG. 7 przedstawia symulację opisanego powyżej podawania raz na dwa tygodnie Przeciw-EpCAM, obejmującego fazę wysycania z docelowym stężeniem minimalnym w surowicy µg/ml. [0071] FIG. 6 i 7 przedstawiają odpowiednie podawanie leku w skali czasowej 1 dni. Można zaobserwować maksymalne i minimalne stężenia w surowicy, przy czym stężeniom maksymalnym odpowiadają górne części krzywych, a poziomom minimalnym od-
19 powiadają dolne części krzywych. Wykresy stanowią dwie symulacje mające na celu uzyskanie wspomnianych powyżej różnych poziomów minimalnych, odpowiednio i µg/ml. Jak widać na rysunkach maksymalne i minimalne stężenia w surowicy są różne w tych dwóch symulacjach. 1 2 3 Przykład 3: Dane odnośnie toksyczności Przeciw-EpCAM, porównanie z ING-1. ekstrapolacja [0072] Poniżej opisano niepożądane działania oboczne (AE) obserwowane w różnych grupach pacjentów. W tym celu AE definiuje się jako jakiekolwiek nieprzewidziane zdarzenie medyczne u pacjenta lub osobnika badanego klinicznie, któremu podaje się produkt farmaceutyczny oraz, które nie musi być związane przyczynowo z tym leczeniem. Może to zatem być jakikolwiek niekorzystna i niezamierzona oznaka (włącznie z nieprawidłowymi wynikami laboratoryjnymi), objaw lub choroba przejściowo związana ze stosowaniem badanego produktu, bez względu na to, czy uważa się je za związane z badanym produktem. [0073] Niepożądane reakcje na lek (tj. AE uznane przez badacza za przynajmniej prawdopodobnie związane z badanym lekiem) zostały uszeregowane przez badacza według skali NCI-CTC (ang. Common Toxicity Criteria; wersja 2.0). Dla niepożądanych reakcji na lek nie wymienionych w tabelach NCI CTC, ogólne definicje dla stopniowania ciężkości niepożądanych działań ubocznych podano poniżej. Zgodnie z tym łagodnay AE opisuje objaw, który jest ledwo zauważalny u pacjenta. Nie wpływa on na normalne aktywności lub sprawność pacjenta i/lub nie ma konsekwencji klinicznych. Umiarkowany AE wpływa na zwyczajne aktywności pacjenta i jest wystarczająco silny aby spowodować dyskomfort u pacjenta. Ma on pewne konsekwencje kliniczne; może być konieczne leczenie objawów. Poważny AE jest wypadkiem, który powoduje poważny dyskomfort i może być tak poważny, że badane leczenie powinno zostać przerwane. Pacjent nie jest w stanie normalnie pracować lub prowadzić normalnej aktywności i/lub AE ma określone konsekwencje kliniczne. Może być konieczne leczenie objawów. Poważne niepożądany skutek uboczny (SAE) definiuje się jako jakikolwiek nieprzewidziany objaw medyczny, który, w jakiejkolwiek dawce: powoduje śmierć, zagraża życiu, wymaga hospitalizacji chorego pacjenta lub przedłużenia trwającej hospitalizacji, powoduje długotrwałe lub znaczące upośledzenie/niesprawność lub upośledzenie wrodzone/wady wrodzone. [0074] Całkowitą liczbę 1 niepożądanych skutków ubocznych (AE), bez względu na ich związek z badanym lekiem, opisano u 19 (9%) pacjentów w trakcie leczenia oraz w okresie obserwacji zabezpieczającej przez 28 dni po ostatnim wlewie. Najwięcej niepożądanych skutków ubocznych zanotowano u pacjentów z grupy 6 (38 zdarzeń) oraz z grupy 7 (3 zdarzeń) w porównaniu z grupami o niższych dawkach (grupa 1: 7; grupa 2: 9; grupa