Raport Ocena jakości i efektywności kształcenia na II semestrze studiów stacjonarnych II stopnia, kierunku Zarządzanie na Wydziale Inżynierii Zarządzania w roku akademickim 2011/2012 Zadanie 2 kierunek Zarządzanie Autor: Weronika Migas-Malinowska Poznań 2012
1. Wprowadzenie Ocena jakości i efektywności kształcenia na II semestrze studiów stacjonarnych II stopnia, kierunku Zarządzanie na Wydziale Inżynierii Zarządzania w roku akademickim 2011/2012 jest raportem cząstkowym ewaluacji prowadzonej po zakończeniu każdego semestru studiów stacjonarnych drugiego stopnia na kierunku Zarządzanie, który stanowi zadanie 2 projektu Wiedza dla gospodarki. Celem okresowej ewaluacji zadania 2 jest ocena skuteczności i efektywności działań podejmowanych w zadaniu 2 w semestrze zimowym roku akademickiego 2011/2012. Zebrany na podstawie anonimowej ankiety materiał badawczy, stanowić będzie punkt wyjścia do podjęcia działań doskonalących realizację projektu Wiedza dla gospodarki. W efekcie ewaluacji wyznaczone zostaną również możliwe kierunki zmian w procesach dydaktycznych realizowanych na Wydziale Inżynierii Zarządzania. Realizacja zadania 2 obejmuje otwarcie nowego kierunku studiów stacjonarnych II stopnia oraz kształcenie na tym kierunku zorientowane na wzbogacenie kompetencji menedżerskich i ekonomicznych zdeterminowanych standardami kształcenia. W ramach zadania 2 prowadzone są działania szczegółowe zorientowane na realizację głównego celu projektu, którym jest dostosowanie oferty kształcenia do potrzeb pracodawców, rynku pracy oraz wymagań gospodarki opartej na wiedzy poprzez poprawienie jakości kształcenia i wzmocnienie aspektów praktycznych w ramach ścisłej współpracy z przedsiębiorcami. Działania szczegółowe zadania 2, które podlegają semestralnej ewaluacji to: realizacja procesu kształcenia na podstawie nowoopracowanego programu studiów dla kierunku Zarządzanie przygotowanie merytoryczne i techniczne podręczników i materiałów dydaktycznych do przedmiotów realizowanych na kierunku Zarządzanie przygotowanie i opracowanie pracowni przedmiotowych nowe inicjatywy w projekcie, które pojawiają się w efekcie prowadzonej ewaluacji (np. kurs językowy Bulats). Ewaluacja jakości i efektywności kształcenia na II semestrze studiów stacjonarnych II stopnia na kierunku Zarządzania w roku akademickim 2011/2012 nawiązuje do działań realizowanych w ramach zadania 5 staże dal studentów i absolwentów, zadania 6 spotkania panelowe z pracodawcami, zadania 7 udział pracodawców w procesie kształcenia oraz zadania 8 Targi pracy. Wymienione zadania wraz z zadaniem 2 koncentrują się na wspólnym celu dostosowania kwalifikacji i kompetencji studentów kierunku zarzadzanie do potrzeb rynku pracy. Stopień jego realizacji również podlega ocenie w niniejszym raporcie poprzez badanie opinii ankietowanych studentów na temat oczekiwanych przez pracodawców kompetencji. Do raportu włączono też ocenę działań promocyjno
komunikacyjnych jako elementu wspierającego efektywną realizację projektu. W raporcie uwzględniono też opinie studentów na temat oczekiwanych zmian i nowych inicjatyw w projekcie Wiedza dla gospodarki. 2. Przebieg badania Badanie przeprowadzone zostało 19.01.2012 przed rozpoczęciem egzaminu z przedmiotu Współczesne koncepcje zarządzania, realizowanym na II semestrze studiów II stopnia na kierunku Zarządzanie. Ankieta dotyczyła działań w projekcie, które kierowane były do studentów w okresie w okresie od 26 września do 20 stycznia 2012. W badaniu wzięło udział 77 ze 102 studentów III semestru studiów stacjonarnych II stopnia na kierunku Zarządzanie (II nabór), co stanowi 75% grupy docelowej (Wykres1). Po przeprowadzeniu badania stwierdzono 95% zwrot, 4 z 77 ankiet uznano za nie ważne ze względu na niekompletność odpowiedzi. Próba badawcza uznana została za reprezentatywną. Wykres 1
3. Wyniki Pytanie 1 - Czy dostrzegasz korzyści ze studiowania w ramach projektu Wiedza dla Gospodarki? Wykres 2 88% respondentów dostrzega korzyści związane z realizacją studiów II stopnia na kierunku Zarządzanie w ramach projektu Wiedza dla gospodarki, 12% studentów była przeciwnego zdania. Wśród wymienianych korzyści studenci podkreślali szczególnie dostęp do najnowszej wiedzy specjalistycznej za pośrednictwem bezpłatnych podręczników i materiałów dydaktycznych opracowanych dla kierunku Zarządzanie oraz ciekawych wykładów prowadzonych przez przedstawicieli przedsiębiorstw. Beneficjenci projektu Wiedza dla gospodarki doceniają również takie udogodnienia w studiowaniu jak brak opłaty rekrutacyjnej oraz za indeks i legitymację, możliwość udziału w dodatkowych kursach np. językowym Bulats, dostęp do staży w ramach projektu WDG i organizację Targów Pracy. Pytanie 2 - Czy udział w projekcie WDG może przyczynić się do podniesienia twojej konkurencyjności na rynku pracy?
Wykres 3 66% ankietowanych studentów uważa, że udział w projekcie WDG może przyczynić się do podniesienia ich konkurencyjności na rynku pracy, 34% jest odmiennego zdania. Pytanie 3 - Czy nowo otwarte specjalności na II stopniu studiów stacjonarnych kierunku Zarządzanie (ZP, ZZIMP, SPE i ZPiU) spełniają twoje oczekiwania w pespektywie kształtowania kariery zawodowej? Wykres 4
53% studentów kierunku Zarządzanie potwierdza, że nowo otwarte specjalności na kierunku Zarządzanie spełniają ich oczekiwania w perspektywie kształtowania własnej ścieżki kariery, 47% jest odmiennego zdania. Pytanie 4 - Czy znasz program kształcenia na wybranej przez siebie specjalności? Wykres 5 85 % ankietowanych studentów potwierdza znajomość programu studiów na wybranej przez siebie specjalności, 15% deklaruje natomiast brak znajomości programu studiów. Pytanie 5 - Jak oceniasz wpływ poszczególnych elementów projektu Wiedza dla gospodarki na podniesienie jakości kształcenia na kierunku Zarządzanie: Prowadzenie zajęć przez pracodawców
Wykres 6 Studenci pozytywnie odnoszą się do udziału pracodawców w procesie kształcenia, 83% studentów uważa że maja on duży i średni wpływ na podniesienie jakości kształcenia na kierunku Zarządzanie. Wyposażenie studentów w podręczniki i materiały dydaktyczne Wykres 7 Ankietowani wysoko oceniają inicjatywę przygotowania dedykowanych programowi kształcenia podręczników i materiałów dydaktycznych. 83% studentów uważa, że ma ona duży i średni wpływ na podniesienie jakości kształcenia na kierunku Zarządzanie. Wyposażenie laboratoriów w nowy sprzęt
Wykres 8 74% studentów studiów stacjonarnych II stopnia na kierunku Zarządzanie ( II nabór) uważa pozytywnie ocenia wyposażenie laboratoriów komputerowych w nowy sprzęt, przyznając w ten sposób iż działania te mają znaczenie dla poniesienia jakości kształcenia na kierunku Zarządzanie. Spotkania panelowe z pracodawcami Wykres 9 48 % respondentów uważa że współpraca z biznesem ma duży wpływ na jakość kształcenia na kierunku Zarządzanie, 30% ocenia że wpływ współpracy na jakość kształcenia jest średni, 16%
studentów uważa że współpraca ma nie wielki wpływ na jakość kształcenia, bądź nie ma wpływu (6%). Kurs języka angielskiego BULATS Wykres 10 18% studentów uważa, że dodatkowy kurs języka angielskiego ma duży wpływ na jakość kształcenia na kierunku Zarządzanie, 25% ocenia, iż inicjatywa ta ma średni wpływ na jakość kształcenia, 28 % ocenia Bulats jako przedsięwzięcie mające niewielki wpływ lub nie mające wpływu (30%) na jakość kształcenia. Pytanie 6 - Czy uczestniczyłeś/łaś w Targach Pracy realizowanych na Politechnice Poznańskiej w ramach projektu WDG?
Wykres 11 40% studentów II semestru studiów stacjonarnych II stopnia, kierunku Zarządzanie uczestniczyło w Targach Pracy, organizowanych na Politechnice Poznańskiej w ramach projektu Widza dla gospodarki. Pytanie 7 - Czy uważasz, że Targi Pracy realizowane na Politechnice Poznańskiej w ramach projektu WDG ułatwiają rozpoczęcie kariery zawodowej absolwentom PP? Wykres 12 70% ankietowanych studentów uważa że Targi Pracy ułatwiają rozpoczęcie kariery zawodowej, 30% jest odmiennego zdania.
Pytanie 8 - Czy byłeś kiedykolwiek na stronie internetowej projektu WDG www.wdg.put.poznan.pl Wykres 13 81% studentów potwierdza wykorzystanie kanału informacyjnego jakim jest strona internetowa projektu Wiedza dla gospodarki. 19% respondentów przyznaje że nie posługuje się stroną internetową jako narzędziem komunikacyjnym. Pytanie 9 - Jaką formę komunikacji na temat działań w projekcie uważasz za najbardziej skuteczną: Wykres 14
Wśród preferowanych form komunikacji na temat działań w projekcie studenci najchętniej posługują się pocztą elektroniczną (78%) oraz informacjami przekazywanymi bezpośrednio przez wykładowców. Ogłoszenia na stronie www i plakaty cieszą się mniejszym powodzeniem wśród beneficjentów projektu. Pytanie 10 - Które inicjatywy w projekcie WDG wprowadziłbyś dla podniesienia twojej konkurencyjności na rynku pracy? Wykres 15 Wśród oczekiwanych inicjatyw, które mogłyby przyczynić się do podniesienia konkurencyjności studentów na rynku pracy najpopularniejsze są szkolenia specjalistyczne (55%). Studenci II semestru studiów stacjonarnych na kierunku Zarządzanie oczekują również szkoleń z zakresu kompetencji miękkich ( 36%) oraz kursów języka obcego (32%). Pytanie 11 Propozycje wprowadzenia zmian w projekcie, dla podniesienia jakości kształcenia na kierunku Zarządzanie: Jednym z najważniejszych postulatów dotyczących wprowadzenia zmian dla podniesienia jakości kształcenia na kierunku Zarządzanie jest rozwijanie praktycznych aspektów w ramach realizowanego programu studiów. W większości wypowiedzi ankietowych pojawiały się propozycje zmian polegających na:
Rozwinięciu praktycznego charakteru zajęć dydaktycznych poprzez realizację form case study, organizację wizyt w przedsiębiorstwach produkcyjnych, zwiększenie godzin zajęć laboratoryjnych i projektowych, Zwiększeniu działań ukierunkowanych na rozwój współpracy uczelni z biznesem zwiększenie liczby staży oraz wykładów i warsztatów prowadzonych przez pracodawców, Dokonaniu zmian organizacyjnych dotyczących planowania zajęć dydaktycznych, w taki sposób aby umożliwić studentom łączenie studiowania z odbywaniem staży, obowiązkowych praktyk lub zdobywaniem doświadczenia w pracy zawodowej, Weryfikacji programu studiów pod kątem powtarzalności przedmiotów i treści kształcenia z I stopnia studiów w programie studiów II stopnia, Stworzeniu możliwości wszystkim studentom udziału w dodatkowych kursach i szkoleniach (kurs języka niemieckiego, audytora wewnętrznego ISO, HACCP) Poprawieniu komunikacji między studentami a kadrą Badaniu losów absolwentów na rynku pracy Pytanie 12 Jakie kompetencje są wg Pani/Pana najważniejsze dla pracodawców? Proszę wskazać ranking kompetencji ogólnych od 1 do 4 Wykres 16 64% studentów jest zdania, że najwyżej cenione przez pracodawców są kompetencje specjalistyczne, 22 % przyznało najwyższą rangę kompetencjom koncepcyjnym. 9% ankietowanych sądzi, że pracodawcy najwyżej cenią kompetencje osobiste, natomiast 4% studentów uznało, że pracodawcy cenią przede wszystkim kompetencje społeczne.
Pytanie 13 ocena ważności kompetencji szczegółowych w obrębie poszczególnych rodzajów kompetencji ogólnych. Kompetencje specjalistyczne - dotyczą poziomu wykształcenia oraz zasobu wiedzy absolwenta/pracownika (wiedza ogólna, wiedza związana z kierunkiem studiów czy wiedza praktyczna nabyta poza tokiem studiów). Wykres 17 W grupie kompetencji specjalistycznych studenci przyznali najwyższą ocenę wiedzy związanej ze skończoną w ramach kierunku specjalnością, najniższą ocenę w grupie uzyskała natomiast wiedza ogólna. Kompetencje społeczne - odnoszą się do umiejętności zarządzania własną osobowością w relacjach interpersonalnych w organizacji, dotyczą takich cech pracownika jak umiejętność pracy w zespole, zdolności negocjacyjne, komunikatywność.
Wykres 18 W grupie kompetencji społecznych studenci najwyżej ocenili pracę zespołową, najmniej ważne okazały się kompetencje przywódcze. Kompetencje koncepcyjne - związane są z procesami rozumowania, myślenia logicznego, umiejętność wykorzystania wiedzy w praktyce, kreatywność oraz innowacyjność. Wykres 19
W grupie kompetencji koncepcyjnych studenci najwyżej cenią wykorzystanie wiedzy w praktyce. Myślenie globalne, to zdaniem studentów kompetencja o mniejszym znaczeniu w grupie kompetencji specjalistycznych. Kompetencje osobiste - wyrażają postawy zorientowane na działanie. Do kompetencji osobistych zaliczamy takie cech osobiste pracownika jak przedsiębiorczość, dyspozycyjność, samodzielność oraz umiejętność uczenia się. Wykres 20 Wśród kompetencji osobistych najwyższą ocenę studenci przyznali umiejętności uczenia się. Najniżej ocenianą kompetencją osobistą są według studentów postawy i wartości. Pytanie 14 W której grupie kompetencji występują u Pana/Pani największe luki?
Wykres 21 Dokonując oceny swoich kompetencji 54% studentów uznało, iż największe luki kompetencyjne występują w grupie kompetencji specjalistycznych. 23% studentów uznało, iż doskonalenia wymagają kompetencje z grupy społecznych, natomiast 19% dostrzega luki w grupie kompetencji koncepcyjnych. Tylko 6% studentów kierunku Zarządzanie oceniło kompetencje osobiste jako grupę o największych lukach kompetencyjnych. 4. Wnioski Na podstawie zaprezentowanych w raporcie opinii studentów II semestru studiów stacjonarnych II stopnia kierunku Zarządzanie można stwierdzić, iż w badanym okresie zasadnicze cele projektu Wiedza dla gospodarki, a w tym zadania 2 zostały osiągnięte. Większość studentów potwierdziła, iż udział w projekcie przynosi określone korzyści, a także może przyczynić się do podniesienia konkurencyjności studentów Wydziału Inżynierii Zarządzania na rynku pracy. Na podstawie opinii ankietowych można stwierdzić, iż studenci kierunku Zarządzanie ( II sem, II stopień studiów stacjonarnych) doceniają wpływ projektu Wiedza dla gospodarki na podniesienie jakości kształcenia na Wydziela Inżynierii Zarządzania. Wśród wymienionych działań, zdaniem studentów największy wpływ na jakość kształcenia ma wyposażenie studentów w podręczniki i materiały dydaktyczne oraz organizacja spotkań panelowych z pracodawcami. Istotnym elementem ewaluacji programu kształcenia, podkreślanym w wielu prezentowanych opiniach studentów jest rozwijanie praktycznego charakteru kształcenia. Jednym ze sposobów spełniania tego postulatu jest powiązanie zadania 2 z innymi zadaniami projektu Wiedza dla
gospodarki, dzięki czemu możliwe jest wzajemne wykorzystywanie efektów uzyskanych w toku ich realizacji. Ma to szczególne znaczenie z punktu widzenia udziału przedstawicieli przedsiębiorstw w procesie kształcenia, organizacji staży studenckich jak również wdrażania koncepcji współpracy między uczelniom a biznesem, wypracowanej w ramach spotkań panelowych projektu Wiedza dla gospodarki. Ponadto na podstawie dotychczasowych doświadczeń Wydziału Inżynierii Zarządzania oraz efektów współpracy wypracowanych w trakcie panelów pracodawców, pojawiły się nowe inicjatywy kształcenia praktycznego krótkoterminowe projekty studenckie. Działania projektu Wiedza dla gospodarki wychodzą zatem naprzeciw studenckim postulatom rozwijania praktycznych elementów kształcenia, zmierzając jednocześnie do łączenia ich z postulatami pracodawców. Jednym z możliwych kierunków doskonalenia praktycznych form kształcenia jest zaangażowanie studentów do rozwijania współpracy z firmami, poprzez włączenie jako obowiązkowego elementu programów stażowych działań ukierunkowanych na rozpoznanie potrzeb przedsiębiorstwa w zakresie współpracy z uczelnią i wdrożenie odpowiadających im form współpracy. Z oceny stopnia dostosowania kwalifikacji i kompetencji do potrzeb rynku pracy wynika, iż ankietowani studenci kierunku Zarządzanie dostrzegają największe luki kompetencyjne w grupie kompetencji specjalistycznych, która ich zdaniem jest najwyżej ceniona przez pracodawców. Ankietowani uznali, iż pracodawcy oczkują od absolwentów Politechniki Poznańskiej przede wszystkim wysokich kompetencji w zakresie wiedzy związanej ze skończoną w ramach kierunku specjalnością oraz jej wykorzystania w praktyce. Opinie studentów są częściowo zbieżne z opiniami pracodawców prezentowanymi na spotkaniach panelowych. Przedstawiciele przedsiębiorstw potwierdzają istotne znacznie kompetencji specjalistycznych, które w przypadku absolwentów Politechniki Poznańskiej plasują się na wysokim poziomie. Pracodawcy zwracają jednak uwagę na niedobór w zakresie doskonalenia kompetencji społecznych i osobistych, które studentom wydają się mniej ważne. ZAŁĄCZNIK: 1. Załącznik nr 1 Ankieta ewaluacyjna