Prąd i pole magnetyczne - namagnesowana (np. przez pocieranie silnym magnesem) igła z zaznaczonym biegunem północnym lub busola - bateria płaska - Ŝaróweczka - przewód długości ok. 30 cm (z końcówek przewodu zdejmij izolację, na długości ok. 3cm) - dwa metalowe spinacze (nie mogą być pokryte izolacją) - sztywne kartonowe pudełko (np. po butach) - nić długości ok. 25 cm - W przeciwległych ściankach pudełka zrób dziurki i przeciągnij przez nie przewód tak, aby wewnątrz pudełka był on poziomy, stale napięty. - Do końców przewodu przymocuj spinacze. - Wykorzystując Ŝaróweczkę, sprawdź, czy po połączeniu spinaczy do baterii w przewodzie płynie prąd. Odłącz spinacze od baterii. - Namagnesowaną igłę powieś na nitce ok. 0,5 cm nad przewodem. Igła powinna być ustawiona poziomo. Poczekaj, aŝ igła przestanie się obracać, po czym ustaw pudełko tak, aby przewód i igła były równoległe (busolę połóŝ na dnie pudełka). Ok. 25cm drut igła Strona 1 z 5
- Podłącz spinacze do baterii i sprawdź, jak po zamknięciu obwodu ustawia się igła magnetyczna względem przewodu i w którą stronę zwraca się jej biegun północny. - Odłącz spinacze od baterii. - Podłącz spinaczami przewód do baterii tak, aby prąd płynął w przeciwną stronę niŝ poprzednio i sprawdź, jak po zamknięciu obwodu ustawia się igła magnetyczna względem przewodu i w którą stronę zwraca się jej biegun północny. Elektromagnes - izolowany przewód o długości ok. 1 m - długi, stalowy gwóźdź - bateria płaska - spinacz biurowy - moneta - kawałek folii aluminiowej - drucik miedziany - Przewód nawiń na gwoździu, a z jego końcówek usuń izolację. - Końcówki przewodu podłącz do baterii. - Elektromagnes skieruj w stronę ułoŝonych na stole: spinacza, monety, kawałka folii, drucika miedzianego. Co zauwaŝyłeś? Strona 2 z 5
Busola - Długa igła do szycia - Plasterek korka o średnicy mniejszej od dł. Igły i grubości ok. 5 mm - Miseczka z wodą - Magnes (np. sztabkowy lub np. taki jak na lodówkę) - Przebij igłą plasterek korka wzdłuŝ średnicy - Namagnesuj igłę poprzez kilkakrotne dotknięcie ostrzem do południowego bieguna magnesu. Jej ostrze będzie biegunem północnym. - PołóŜ korek wraz z igłą na powierzchni wody i obserwuj zachowanie igły. Powtórz to kilkakrotnie ustawiając igłę w róŝnych kierunkach. Opisz zachowanie igły. Który biegun ziemskiego pola magnetycznego wskazywany jest przez północny biegun igły wykonanej przez ciebie busoli? Łódeczki magnetyczne - Dwie długie igły do szycia - Kawałek mocnego magnesu (np. z magnetycznego zamka szafki kuchennej) - Dwa owalne pływaki wycięte z kawałków płaskiego styropianu; kaŝdy o długości ok. 3 cm - Miska z wodą - Linijka Strona 3 z 5
- Namagnesuj obie igły trzykrotnie przesuwając nad nimi od środka igły w stronę ostrza magnes zwrócony jednym biegunem, a potem od środka do ucha igły magnes zwrócony drugim biegunem. - Igły wbij poziomo do pływaków i ustaw je na spokojnej wodzie w odległości kilku centymetrów. Obserwuj zachowanie igieł. - Stopniowo zwiększając odległość pomiędzy pływakami, zmierz odległość w jakiej oddziaływanie magnetyczne jest zbyt słabe, by spowodować zbliŝenie się łódeczek. Magnetyczne hamowanie - Magnes sztabkowy lub okrągły - 2 3 kawałki blachy miedzianej o wymiarach 3 cm x 4 cm - przedmiot stalowy o masie zbliŝonej do masy miedzianych blaszek (np. gwóźdź, nakrętka) - linijka drewniana lub plastikowa długości 30 cm z otworem przy jednym z końców - taśma klejąca - sznurek - stoper lub zegarek z sekundnikiem - ew. plastelina do przymocowania okrągłego magnesu w pionie - ZbliŜ magnes kolejno do blaszki miedzianej i stalowego przedmiotu Strona 4 z 5
- Za pomocą taśmy klejącej umocuj kawałki miedzi na końcu linijki przeciwległym do otworu. - Wykorzystując otwór w linijce i sznurek zrób z niej wahadło. - Wahadło powinno wykonać ok. 10 wahnięć bez znacznego zmniejszania ich amplitudy, dlatego naleŝy pamiętać o zminimalizowaniu oporów ruchu. - Zmierz czas, po jakim wahadło (koniec wahadła odchyl od pionu o ok. 8 cm) zatrzyma się. - W drugim etapie doświadczenia, umieść magnes w odległości 0,5 cm od miedzianych blaszek i ponownie puść w ruch wahadło w taki sam sposób jak poprzednio. Zmierz czas, po jakim zatrzyma się wahadło. Spróbuj wyjaśnić przyczynę róŝnicy zmierzonych czasów. Strona 5 z 5