prof. zw. Andrzej Banasiewicz Warszawa, 16.08.2013 Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina w Warszawie Recenzja pracy doktorskiej mgr Joanny Gutowskiej-Kuźmicz sporządzona w związku z przewodem doktorskim w dziedzinie sztuk muzycznych, w dyscyplinie artystycznej dyrygentura, wszczętym przez Radę Wydziału Twórczości, Interpretacji i Edukacji Muzycznej Akademii Muzycznej w Krakowie. Praca doktorska przedstawiona przez mgr Joannę Gutowskią- Kuźmicz to dzieło artystyczne w formie koncertu, zarejestrowanego elektronicznie na płycie DVD. Drugą część pracy doktorskiej mgr Joanny Gutowskiej-Kuźmicz stanowi praca pisemna - opis dzieła artystycznego - na temat: Relacje słowno-muzyczne w wybranych Psalmach XX wieku na przykładzie interpretacji utworów: Bernardino Rizzi Miserere, Javier Busto The Lord is my shepherd, Arvo Part De profundis oraz John Rutter Requiem". Promotorem pracy doktorskiej jest prof. Stanisław Krawczyński. Prezentacja dzieła artystycznego w formie koncertu, w ramach przewodu doktorskiego, odbyła się w dniu 29 listopada 2012 roku w Bazylice Najświętszego Serca Pana Jezusa w Krakowie. Wykonawcami koncertu byli: Chór Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie, Krakowski Chór Męski Uniwersytetu Papieskiego Jana
Pawła II w Krakowie, instrumentaliści: Katarzyna Kurowska-Mleczko - flet, Marek Mleczko - obój, Irena Czubek-Davidson - harfa, Marcin Mączyński - wiolonczela, Tomasz Sobaniec - perkusja, Rafał Tyliba - perkusja, Krzysztof Hotloś - organy oraz soliści: Katarzyna Guran - sopran, Krzysztof Kozarek - tenor. Całością dyrygowała Joanna Gutowska-Kuźmicz. Głównym celem pracy doktorskiej Joanny Gutowskiej-Kuźmicz była próba określenia wpływu relacji słowno-muzycznych na interpretację dzieła. Cel ten, w moim przekonaniu został przez autorkę pracy w pełni osiągnięty. Doktorantka stawia następujące pytania: Jakie znaczenie mógł mieć wybrany tekst dla kompozytora? Jakim źródłem inspiracji wykonawczej może stać się dla wykonawcy? Jak może, w połączeniu z muzyką, oddziaływać na odbiorcę?". Na te i inne pytania autorka szukała odpowiedzi realizując koncert, na którym przedstawiła cztery kompozycje XX wieku stworzone w oparciu o teksty trzech psalmów. Nagrania koncertu w ramach przewodu doktorskiego, zarejestrowanego na płycie DVD, słucha i ogląda się z dużym zainteresowaniem, satysfakcją i przyjemnością. Zostały wykonane cztery kompozycje: Miserere Bernardino Rizziego, The Lord is my shepherd Javiera Busto, De profundis Arvo Parta oraz Requiem Johna Ruttera, z którego to utworu analizie wykonawczej zostały poddane część II Out ofthe deep i część VI The Lord is my shepherd, związane z tekstami omawianych psalmów. Utwór Miserere Bernardino Rizziego wykonały dwa chóry: Chór Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie i Krakowski Chór Męski Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie. Realizację tej kompozycji należy ocenić wysoko. Doktorantka wykazała się bardzo dobrą techniką dyrygencką, muzykalnością i wrażliwością. Prowadziła utwór emocjonalnie, jakby na bieżąco przekazując swoje wrażenia ściśle związane z tekstem. Chórzyści znakomicie te emocje odbierali, co było widać w wyrazie ich twarzy. Należy pochwalić piękne dialogi między cytatami gregoriańskimi (chór męski) a współczesnym zapisem partytury (chór mieszany). Oba chóry zostały znakomicie przygotowane, co charakteryzowało wyrównane brzmienie, nienaganna intonacja, dykcja i artykulacja, właściwy nastrój i muzykalność. Solo tenorowe dobrze zrealizował Krzysztof Kozarek.
Utwór The Lord is my shepherd Javiera Busto został zaprezentowany przez żeński skład Chóru Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie. Wykonanie bardzo dobre: pięknie prowadzona fraza, ciekawa interpretacja tekstu, precyzyjne przebiegi rytmiczne, intonacja i emisja bez zarzutu. Ciekawą kompozycję De profundis Arvo Parta wykonał z kolei męski skład Chóru Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie z akompaniamentem instrumentów perkusyjnych i organów. Należy podkreślić dobre brzmienie tenorów i basów, również w wysokich i niskich rejestrach jak też emocjonalny charakter wykonania, co świadczyło o świadomym interpretowaniu tekstu słownego. W dalszej części koncertu zostało zaprezentowane cykliczne dzieło Johna Ruttera Requiem. Mimo że przedmiotem analizy doktorantki pozostaje część II i VI utworu, to wykonanie w całości tej wspaniałej, składającej się z siedmiu części kompozycji oceniani bardzo wysoko. Instrumentaliści wykazali się prawidłową artykulacją, techniką i muzykalnością. Partia solowa została bardzo dobrze zrealizowana przez Katarzynę Guran. Świetnie brzmiący chór akademicki śpiewał w prawidłowo zachowanych proporcjach w relacji ze składem instrumentalnym. Chórzyści wykonali utwór z wielką emocją inspirowaną przez dyrygentkę. Joanna Gutowska-Kuźmicz skutecznie panowała nad całym aparatem wykonawczym. Wykazała się dobrym wyczuciem stylu i formy cyklicznej, wrażliwością, muzykalnością, doświadczeniem i profesjonalizmem artystycznym. Wszystko to z pewnością dało słuchaczom możliwości wielu głębokich doznań artystycznych. Recenzowany koncert, jako dzieło artystyczne w ramach przewodu doktorskiego mgr Joanny Gutowskiej-Kuźmicz, zrobił na mnie wyjątkowe wrażenie. Wyrażam więc swoje uznanie dla dyrygentki tak znakomicie i zawodowo pracującej z chórem akademickim. Swoje przemyślenia, dotyczące wpływu relacji słownomuzycznych na interpretację dzieła, Joanna Gutowska-Kuźmicz przedstawia w pisemnej części pracy doktorskiej, integralnie związanej z realizacją tego dzieła i stanowiącej jego opis. Oprócz wstępu i zakończenia praca składa się z trzech rozdziałów. W rozdziale I autorka przedstawia ciekawe informacje dotyczące psalmu jako gatunku literackiego i jako utworu
muzycznego. Przedstawia też szereg przykładów kompozycji powstałych w XX wieku do tekstów trzech psalmów wybranych do analizy w recenzowanej pracy doktorskiej. Rozdział II stanowi zasadniczą część pracy. Autorka przeprowadza wyjątkowo skrupulatną analizę poszczególnych kompozycji z punktu widzenia zależności słowa i muzyki. Przedstawia też swoje spostrzeżenia dotyczące inspiracji tekstu na interpretację wykonawczą. W rozdziale III autorka opisuje przebieg pracy artystycznej dotyczącej realizacji wybranych utworów wraz z pokonywaniem problemów wykonawczych dotyczących intonacji, rytmiki, agogiki i dynamiki. Uwagi autorki, poparte już sporym doświadczeniem artystycznym, należy uznać za cenne i wartościowe. W zakończeniu doktorantka reasumuje swoje przemyślenia, przekazując między innymi wnioskami ciekawą myśl, którą cytuję: Wprowadzenie zespołu w istotę przekazu słownego może być pomocne nawet w pokonywaniu technicznych problemów. Wyjątkowe znaczenie ma to w przypadku, gdy wykonawcy są amatorami. Nacisk położony przez dyrygenta na wyrazowy przekaz staje się tak istotny, że praca nad intonacją, rytmiką, agogiką rozgrywa się jakby cieniu, przez co przebiega znacznie łagodniej". Praca teoretyczna jest zwarta, napisana poprawnym językiem. Zawiera wiele cennych wiadomości, przemyśleń i wskazówek. Autorka wykazała się znajomością praktyczną, dotyczącą postawionych problemów, wykazała też bogatą wiedzę muzyczną, dojrzałość w formułowaniu myśli, spostrzeżeń i wniosków. Wiedza teoretyczna doktorantki została poparta dokładną analizą zależności słowno-muzycznych dotyczących kompozycji prezentowanych podczas koncertu przewodowego. Praca jest bardzo obszerna, liczy ponad 150 stron, została napisana w oparciu o bogatą literaturę przedmiotu i rzetelnie przygotowana metodologicznie. Forma i szata graficzna nagrania DVD jak i pracy pisemnej jest bardzo staranna. W aneksie autorka zamieściła partytury utworów analizowanych w pracy i prezentowanych na koncercie przewodowym. Przedstawioną pracę doktorską mgr Joanny Gutowskiej- Kuźmicz, którą stanowi dzieło artystyczne, zrealizowane w formie wyżej zrecenzowanego koncertu, a także opis tego dzieła, w całości oceniam pozytywnie.
Konkluzja. W wyniku pozytywnej oceny pracy doktorskiej mgr Joanny Gutowskiej-Kuźmicz stwierdzam, że doktorantka zaprezentowała oryginalne rozwiązanie problemu artystycznego i wykazała ogólną wiedzę teoretyczną w dyscyplinie artystycznej dyrygentura. Ponadto stwierdzam również, że mgr Joanna Gutowska-Kuźmicz posiada umiejętności samodzielnego prowadzenia pracy artystycznej. Recenzowana praca doktorska spełnia warunki określone w artykule 13 ustawy z dnia 14 marca 2003 roku o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki. Wnoszę o jej przyjęcie i dopuszczenie do publicznej obrony. prof. zw. Andrzej Banasiewicz