Przemysław Oszukowski Spała, Kurs USG, 10 listopada 2012.
odsetek zjawiska w różnych populacjach może sięgać 8%. zahamowanie wewnątrzmacicznego wzrastania płodu jest przyczyną zgonów wewnątrzmacicznych ( aż 52% ), jest czynnikiem sprawczym zgonów okołoporodowych ( 10% ) [1,2].
identyfikacja czynnika sprawczego ocena zahamowania wzrastania płodu poprzez badanie ultrasonograficzne [6]. identyfikacja ( wykluczenie) płodów małych ( np. z przyczyn konstytucjonalnych ) - zdrowych
choroby matki: nadciśnienie tętnicze, zespół antyfosfolipidowy, choroby nerek, choroby płuc z upośledzoną wydolnością, cukrzyca, kolagenozy i choroby naczyń, hemoglobinopatie, używki: palenie papierosów, alkohol, narkotyki, niski status socjoekonomiczny, znaczne niedożywienie, pierwotna choroba łożyska, zakażenia ( wirusowe, pierwotniakowe ), choroby genetyczne, narażenie na substancje teratogenne [6,7,3].
nieprawidłowe zagnieżdżenie łożyska, łożysko przodujące, błoniasty przyczep pępowiny poprzez ograniczenie przepływu krwi predysponują do zaburzeń wzrastania płodu [5,6].
ostre chorioamnionitis 42% przewlekłe villitis 0.8% obrzęk kosmków 1.7% obraz bez patologii 13.3% mieszane (zapalenie + z.naczyniowe) 20% zmiany naczyniowe 20%
może prowadzić do niewydolności maciczno łożyskowej na skutek zmian naczyniowych w doczesnej. w łożysku wzrasta liczba pączków zespólni, a błona podstawna kosmków końcowych ulega pogrubieniu. upośledzony zostaje przepływ poprzez kosmki końcowe wpływając na transport substratów niezbędnych dla rozwoju.
10% wszystkich przypadków wewnątrzmacicznego zahamowania wzrastania płodu najczęściej zakażenie wirusem opryszczki ( 60% ), cytomegalii ( 35% ), ospy wietrznej, wirusowego zapalenia wątroby typu B, toksoplazmozy, gruźlicy [ 10 ].
pomiar obwodu brzucha ( AC ) należy uznać za najlepszy pojedynczy pomiar wskazujący na osłabienie wzrastania płodu, ze względu na korelację z jego szacowana masą [14].
małowodzie w 77-83% ciąż towarzyszy wewnątrzmacicznemu zahamowaniu wzrostu płodu. prawidłowa objętość płynu owodniowego nie wyklucza jednak rozpoznania hypotrofii [15,16].
powszechnie stosuje się wartość 1,5; 2; 2,5 odchylenia standardowego (SD) poniżej średniej wartości parametru lub ich kombinacji [17].
podejrzewanie wewnątrzmacicznego zahamowania wzrostu kiedy wymiar obwodu brzuszka (AC) odchyla się o 10% od spodziewanej krzywej wzrostu [6].
Postępowanie położnicze zależne jest od etiologii problemu. Przy istnieniu nadciśnienia indukowanego ciążą, stanu przedrzucawkowego stan matki definiuje działanie [6].
ocenę dopplerowskich przepływów w naczyniach pępowinowych, tętnicy środkowej mózgu kardiotokografię test niestresowy ( NST ) ocenę objętości płynu owodniowego ( AFI ) profil biofizyczny płodu zliczanie ruchów płodu [6].
Wzrost wartości jakościowych wskaźników przepływu krwi w tętnicy pępowinowej jest istotnym wykładnikiem wzrostu oporu w łożysku i jednocześnie koreluje z niedotlenieniem płodu. Podwyższone wartości wskaźników w tętnicy pępowinowej ( powszechnie stosowany jest indeks pulsacji PI ) [6] wiążą się z częstszym występowaniem nadciśnienia indukowanego ciążą, wewnątrzmacicznym zahamowaniem wzrostu płodu [18].
Wraz ze wzrostem oporu naczyniowego w łożysku pogorszeniu ulega utlenowanie płodu co w konsekwencji prowadzi to do zjawiska centralizacja krążenia i zwiększenia przepływu krwi do tkanki mózgowej. W badaniu dopplerowskim tętnicy środkowej mózgu obserwuje się wzrost przepływu i spadek oporu naczyniowego.
u płodów z wewnątrzmacicznym zahamowaniem wzrostu nawet do 3 tygodni poprzedzają wystąpienie zmian w zapisie kardiotokograficznym, dlatego pozwalają na wczesne wykrycie zagrożenia płodu i wdrożenie odpowiedniego postępowania [10].
jest jednym z elementów opieki przedporodowej pozwalającym na stałą kontrolę nad dobrostanem płodu, ale jego izolowana wartość predykcyjna wynosi 57% [21].
składa się z ostrych i przewlekłych markerów zachowania płodu czynność serca płodu, ruchy oddechowe płodu, ruchy całego ciała, napięcie mięśniowe należą do ostrych markerów. zmniejszona objętość płynu owodniowego jest przewlekłym markerem niedotlenienia płodu [22].
każdy parametr profilu biofizycznego oceniamy na 0 lub 2 punkty, a maksymalna ilość wynosi 10 punktów. profil biofizyczny płodu cechuje się wysoką wartością prognostyczną w wykrywaniu objawów zagrożeńżycia płodu. Lodeiro i wsp. uzyskali nawet 90-100% specyficzność i pozytywną wartość predykcyjną tego testu w wykrywaniu objawów zagrożenia życia płodu przy czułości 83,3% i negatywnej wartości predykcyjnej 97,7% [24].
kardiotokografia, test biofizyczny oraz badania dopplerowskie były przedmiotem oceny zdolności predykcji stanów zagrożenia płodu. połączenie tych wszystkich narzędzi diagnostycznych jest aktualnie najlepszym sposobem rozpoznawania niedotleniania płodu o czułości sięgającej 80-90% [26].
Dlaczego? Redukcja ryzyka RDS, IVH, NEC, iśmiertelności o około 50% ( połowa! ) Korzyść obserwuje się 18 godzin po 1 szej dawce, max korzyść 48 godzin po aplikacji podawać między 24-34 tygodniem (?24-32 tygodniem jeśli PPROM ) Jak działają? Nasilenie dojrzewania architektury płuc Indukcja enzymów w płucach powodujących dojrzewanie na poziomie biochemicznym
powinien odbyć się w ośrodku zapewniającym intensywną opiekę neonatologiczną.
sposób powinien uwzględnić aktualną kondycję płodu ocenioną szeroką gamą narzędzi diagnostycznych [6]. nie zawsze konieczne jest zakończenie ciąży drogą cięcia cesarskiego. w przypadkach podwyższonego PI > 2SD, może on odbyć się bezpiecznie drogą naturalną przy ścisłym monitorowaniu.
Noworodki z małą masą ciała charakteryzują się 6 8 krotnie większą umieralnością okołoporodową co obliguje położników do wczesnej identyfikacji celem wdrożenia odpowiedniego postępowania przedporodowego jak i szczególnej dbałości w trakcie samego porodu [ 30 ].
1. Froen JF, Gardosi JO, Thurmann A. i wsp. Restricted fetal growth in sudden intrauterine unexplained death. Acta Obstet Gynecol Scand. 2004;83:801-7. 2. Richardus JH, Graafmans WC, Verloove-Vanhorick SP. i wsp. Differences in perinatal mortality and suboptimal care between 10 European regions: result of international audit. Br J Obstet Gynaecol. 2003;110:97-105. 3. ACOG practice bulletin. Intrauterine growth restriction. N 12 January 2000. Int J Gynecol Obstet. 2001;72:85-96. 4. Resnik R. Intrauterine growth restriction Obstet. Gynecol; 2002;99(3):490. 5. Loughna P. Intrauterine growth restriction: Investigation and management. Curr Obstet Gynecol 2006;16:261-266. 6. Mandruzzato G, Antsaklis A, Botet F. i wsp. Recommendations and guidelines for perinatal practice. Intrauterine restriction (IUGR). J Perinat Med 2008;36:277-281. 7. Klejewski A. Wewnątrzmaciczne ograniczenie wzrastania płodu w: Ciąża wysokiego ryzyka. (red.) Bręborowicz GH. Poznań OWN 2000; 171-187 8. Bręborowicz GH.(red) Położnictwo i Ginelologia PZWL 2005; T.1:162-169. 9. Węgrzyn. P. Fiegler P. Kamiński K. Etiologia wewnątrzmacicznego opóźnionego wzrastania płodu. Część II czynniki pochodzenia matczynego. Ginekologia Polska 2004;75,4,311-316. 10. Garite TJ, Clark R, Thorp JA. Intrauterine growth restriction increase morbidity and mortality among newborn infants. Eng J Med 2004;340:1234-1238. 11. Hadlock FP, Harrist RB, Carpenter RJ. i wsp. Sonographic estimation of fetal weight. The value of femur length in addition to head and abdomen measurements. Radiology. 1984;150:535-40. 12. Shepard MJ, Richards VA, Berkowitz RL. i wsp. An evaluation of two equations for predicting fetal weight by ultrasound. Am J Obstet Gynecol. 1982;142:47-54. 13. Chaves MB, Ananth CV, Smulian JC. i wsp. Fetal transcerebellar diameter measurement for prediction of gestational age at the extreme of fetal growth. J Ultrasound Med. 2007;26:1167-71. 14. Smith GC, McNay MB, Fleming JE. The relation between fetal abdominal circumference and birthweight: findings in 3512 pregnancies. Br J Obstet Gynaecol 1997;104:186-90. 15. Merz E. Diagnotyka ultrasonograficzna w ginekologii i położnictwie. Wyd Med. Urban & Partner Wrocław 2004: 137-176. 16. Owen P, Ogah J, Bachmann LM. i wsp. Prediction of intrauterine growth restriction with customised estimated fetal weight centiles. BJOG 2003;110:411-415. 17. The Royal College of Obstetricians and Gynecologists. The investigation and management of the small for gestational age fetus. Guidelline N 31 London RCOG 2002. 18. Pietryga M, Brązert J, Grewling-Szmit K. i wsp. Badanie dopplerowskie tętnicy pępowinowej. W: Podstawy praktycznej ultrasonografii w ginekologii i położnictwie. (red.) Pietryga M, Brązert J. Exemplum Poznań 2009. 19. Loughna P. Intrauterine growth restriction: Investigation and management. Curr Obstet Gynecol 2006;16:261-266. 20. Baschat AA. Integrated testing in growth restriction: combning multivessel Doppler and biophysical parameters. Ultrasound Obstet Gynecol 2003;21:1-21. Low J.A, Victory R, Derrick EJ. Predictive value of electonic fetal monitoring for intrapartum fetal asphyxia with metabolic acidosis. Obstet. Gynecol 1999; 2, 93: 285. 22. Manning FA, Platt LD, Sipos L. Antepartum fetal evaluation. Development of a fetal biophysical profile score. Am J Obstet Gynecol 1980;136:787. 23. Gudmundsson S, Tulzner G, Huhta JC. i wsp. Venous Doppler velocimetry in fetuses with absent end-diastolic blood velocity in the umbilical artery. Ultrasound Obstet Gynecol 2000;16:407-413. 24. Lodeiro JG, Vintzileos AM, Feinstein SJ. i wsp. Fetal biophysical profile. Obstet Gynecol 1986;67:824. 25. Bashat AA, Galan HL, Bhides A. Doppler and biophysical assessment in growth restricted fetuses: distribution of test result. Ultrasound Obstet Gynecol 2006;27:41-47. 26. Turan S, Turan OM, Berg C. Computerized fetal heart rate analysis, Doppler ultrasound and biophysical profile score In prediction of aide-base status of growth-restricted fetuses. Ultrasound Obstet Gynecol 2007;30:750-756. 27. Rotmensch S, Lev S, Kovo M. i wsp. Effect of betamethasone administration on fetal heart rate tracing: a blinded longitudinal study. Fet Diagn Ther. 2005;20:371-6. 28. Hu L, Gudmundsson S, Olofsson P. Prospect for vaginal delivery og growth restricted fetuses with abdominal umbilical artery blond flow. Acta Obstet Gynecol Scand 2003;82:828-33. 29. Mandruzzato GP, Meir YJ, Natale R. i wsp. Antepartal assessment of IUGR fetuses. J Perinat Med 2001; 29:222-9. 30. Węgrzyn P, Kaźmierczak W, Fiegler P. i wsp. Wewnątrzmaciczne opóźnienie wzrastania płodu analiza sposobu rozwiązania ciąży, przebieg porodu oraz pourodzeniowego stanu noworodka Ginekologia Praktyczna 2004;12, 2, 32-37
Dziękuję za uwagę