Płatności faktur w Polsce

Płatności faktur w Polsce Star Pr Sp. z o.o. Wita Stwosza 17A 02-661 Warszawa NIP: 521-31-88-102 REGON: 017466171 T: +48 22 856 55 34/40 ul. Kamienna 21 31-403 Kraków NIP: 676-21-65-116 REGON: 357218403 tel. +48 12 293 33 33

Spis treści 1 Wstęp... 3 2 Najważniejsze wnioski... 4 3 Zwyczaje opłacania rachunków przez Polaków... 5 3.1 O BADANIU... 5 3.2 RODZAJE RACHUNKÓW W POLSKICH DOMACH... 5 3.3 ZWYCZAJE OPŁACANIA FAKTUR... 6 3.4 SPOSOBY OPŁACANIA FAKTUR... 8 3.5 GOTOWOŚĆ DO ZMIAN FORMY PŁATNOŚCI... 8 3.6 ZALETY I BEZPIECZEŃSTWO E-FAKTUR... 9 3.7 NIEPŁACENIE FAKTUR SPOSOBEM NA OGRANICZENIE WYDATKÓW DOMOWYCH. 11 4 Perspektywy rozwoju e-faktur w Polsce... 12 4.1 POLSCY PRZEDSIĘBIORCY WOBEC E-FAKTUR... 12 4.2 ZMIANA PRZEPISÓW O E-FAKTURACH W 2013 ROKU... 12 4.3 KORZYŚCI DLA WYSTAWCÓW DOKUMENTÓW:... 13 4.4 KORZYŚCI DLA ŚRODOWISKA Z E-FAKTUR... 13 4.5 PERSPEKTYWY ROZWOJU... 14

1 Wstęp Przekazujemy Państwu raport opisujący metody opłacania rachunków przez Polaków. Raport powstał w oparciu o badania przeprowadzone w pierwszym kwartale 2013 roku przez pracownię Millward Brown. Niniejszy dokument ma na celu przybliżenie zwyczajów związanych z regulowaniem domowych świadczeń w Polsce. Rachunki jak podatki trzeba płacić. Jak sobie z tym radzimy? Zapytaliśmy konsumentów nie tylko o to, gdzie przychodzą z poszczególnymi rachunkami, ale także z jakiego powodu wybierają takie, a nie inne sposoby ich opłacania. Co sądzą o e-fakturach, czy wciąż przywiązani są do tradycyjnych, papierowych dokumentów. Aby obraz Polaka - płatnika rachunków był pełniejszy, niektóre dane postanowiliśmy porównać z wynikami badań przeprowadzonych przed dekadą. Po wnioski zapraszam do kolejnej części opracowania. Dlaczego postanowił wydać raport Płatności faktur w Polsce? Od 10 lat z sukcesem działamy na polskim rynku, jako lider w zakresie innowacyjnych form regulowania płatności. Polacy mogą dzięki nam płacić rachunki oraz korzystać z innych usług finansowych w tysiącach sklepów i na stacjach benzynowych. W ten sposób przełamaliśmy monopol poczty i bankowych okienek. Jesteśmy także jednym z prekursorów wprowadzenia e-faktury w Polsce, rozwijając od lat własne rozwiązania w tym zakresie zarówno dla biznesu, jak i klientów indywidualnych. Wiedza naszych ekspertów była wykorzystana na etapie tworzenia Ustawy o Usługach Płatniczych, która implementując do prawodawstwa polskiego zapisy dyrektywy KE uczyniła rynek bezpieczniejszym i stabilniejszym. Sami oczywiście również musieliśmy przejść trudną procedurę weryfikacyjną, dzięki czemu w 2012 roku Komisja Nadzoru Finansowego przyznała licencję na prowadzenie działalności w charakterze krajowej instytucji płatniczej. Za pośrednictwem niniejszego raportu i kolejnych opracowań chcielibyśmy dzielić się doświadczeniem i wiedzą pozyskaną na przestrzeni wieloletniej działalności na polskim rynku płatności. Monika Wołczyńska Członek Zarządu, Dyrektor Finansowy

2 Najważniejsze wnioski Z badań przeprowadzonych przez Millward Brown w 2013 roku wynika, że w naszym kraju stopniowo zmieniają się zwyczaje opłacania rachunków. Trudno jednak nazwać tę sytuację rewolucją, mamy raczej do czynienia z ewolucyjnym przejściem od tradycyjnych faktur do elektronicznych oraz powolnym odchodzeniem od tradycyjnych sposobów płatności na rzecz płatności dokonywanych w sieci internetowej. Obecnie 47% osób opłacających rachunki korzysta z usług poczty. To znacznie mniej niż 10 lat temu, gdy odsetek ten wynosił aż 70%. Faktury opłacane do niedawna głównie w okienkach pocztowych regulowane są m.in. przez Internet, w oddziałach banków, niezależnych punktach płatności oraz także coraz rzadziej bezpośrednio w kasach usługodawców. W naszym kraju wciąż istnieją dwie grupy konsumentów, z których pierwsza, znacznie większa, silnie przywiązana jest do opłacania rachunków gotówką. Te osoby wolą oczywiście korzystać z faktur papierowych, nadal odnajdując wiele zalet tego rozwiązania. Druga grupa, płacąca swoje domowe świadczenia za pomocą komputerów lub smartfonów, stanowi jeszcze wyraźną mniejszość. Obecnie jedynie 20% osób opłacających faktury papierowe byłaby zainteresowana zmianą formy rozliczeń, dotyczy to szczególnie najczęstszych płatności, tj. za prąd, gaz i telefonię komórkową. Podobnie jak dziesięć lat temu najczęściej płacimy za prąd i gaz, następnie za telefonię komórkową. Ponad 80% płatników otrzymuje dokumenty tylko w formie papierowej, natomiast około 1/5 osób korzysta jednocześnie z e-faktur. Płatności za Internet, telefonię komórkową, telewizję kablową i cyfrową są częściej realizowane drogą elektroniczną.

3 Zwyczaje opłacania rachunków przez Polaków 3.1 O badaniu W dniach 21-28 stycznia 2013 roku Millward Brown przeprowadził badanie typu Omnibus na próbie 667 osób płacących rachunki w Polsce. 3.2 Rodzaje rachunków w polskich domach Podobnie jak dziesięć lat temu najczęściej regulowane są płatności za energię elektryczną oraz gaz, następnie za telefon komórkowy oraz Internet. Telefon stacjonarny został w polskich gospodarstwach domowych wyparty przez telefon komórkowy obecnie to trzeci najczęściej opłacany rachunek. Rys. 1. Rodzaje opłacanych rachunków w polskich gospodarstwach domowych

3.3 Zwyczaje opłacania faktur W polskich gospodarstwach domowych opłacaniem rachunków zajmują się częściej kobiety. Tu od lat nic się nie zmienia. Rys. 2. Osoby odpowiedzialne za opłacanie rachunków Choć nadal najczęściej wybieranym miejscem dokonywania płatności są okienka pocztowe, w przeciągu ostatniego dziesięciolecia właśnie Poczta Polska straciła najwięcej klientów. Dziś z fakturami przychodzi tu niespełna 50% ankietowanych, podczas gdy dziesięć lat temu aż 70% osób dokonywało płatności jakiegoś rachunku w urzędzie pocztowym. Rys. 3. Płatnicy regulujący rachunki na poczcie

Kto jest beneficjentem tych zmian? Wielu z nas wybiera Internet. Ale gotówka w Polsce trzyma się bardzo mocno niespełna 30% płatników opłaca jakichś rachunek przez Internet, reszta to głównie transakcje gotówkowe. 7% osób wybierających gotówkę kieruje się do niezależnych punktów płatności zlokalizowanych np. w sklepach czy stacjach benzynowych lub do samodzielnych punktów kasowych. Zaskakujące, że co czwarty z nas płaci rachunki gotówką w banku co jest zazwyczaj jedną z najdroższych opcji, ze względu na wysokie prowizje. Nie przyjął się za to zwyczaj regulowania należności poprzez wystawianie polecenia zapłaty na rachunku bankowym. Rys. 4. Sposoby regulowania płatności - wyniki dotyczą grupy głównych rachunków masowych wystawców (prąd, gaz, telefon, telewizja; w 2003 roku nie badano rachunku za internet. Procentowanie dotyczy sposobów płatności (a nie do respondentów).

3.4 Sposoby opłacania faktur Należności za abonament radiowo-telewizyjny, prąd, gaz, czynsz i telefony stacjonarne są regulowane częściej w placówkach pocztowych niż w inny sposób. Drogą elektroniczną dokonywane są opłaty za usługi nowoczesne, tj. Internet, telefonię komórkową, telewizję kablową i cyfrową. Tab. 1. Sposoby opłacania rachunków Ponad 80% płatników otrzymuje faktury tylko w formie papierowej, około 1/5 osób korzysta także z dokumentów elektronicznych, są to najczęściej osoby młode w wieku od 25 do 39 lat. Rachunki za Internet, telefonię komórkową, telewizję kablową i cyfrową są częściej opłacane w sieci. Rys. 5. Forma otrzymywanych faktur

3.5 Gotowość do zmian formy płatności Dziś 1/5 osób otrzymujących faktury papierowe byłaby zainteresowana zmianą formy rozliczeń na elektroniczne, szczególnie w przypadku najczęściej dokonywanych płatności, tj. za prąd, gaz i telefonię komórkową. Do zmiany bardziej przekonane są osoby otrzymujące już chociaż jedną e-fakturę. Rys. 6. Skłonnośc płatników do zastąpienia dokumentów papierowych elektronicznymi 3.6 Zalety i bezpieczeństwo e-faktur Użytkownicy e-faktur doceniają je ze względu na możliwości łatwego i bezpiecznego przechowywania, a także ze względów ekologicznych. Na wybór takiej formy płatności minimalny wpływ miały dodatkowe korzyści oferowane przez wystawców faktur oraz opłaty za wystawianie dokumentów papierowych. Rys. 7. Powody wyboru e-faktury

Bezpieczeństwo e-faktur jest cenione szczególnie przez osoby znające ten rodzaj rozliczeń, ludzi młodych i wykształconych. Dla osób starszych, powyżej 60 roku życia, z wykształceniem podstawowym i zawodowym, mieszkańców wsi i małych miast oraz niekorzystających z Internetu bardziej bezpieczne wydają się dokumenty papierowe. Są one dla nich wygodniejsze ze względu na łatwość kontrolowania terminów płatności oraz możliwość przechowywania rachunków w jednym miejscu. Rys. 8. Która forma faktury jest wg podatników bezpieczniejsza Rys. 9. Jakie są powody niekorzystania z e-faktur

3.7 Niepłacenie faktur sposobem na ograniczenie wydatków domowych Prawie 40% Polaków świadomie decyduje się dziś na nieterminowe opłacanie rachunków, połowa z tej grupy stosuje takie działania sporadycznie. Najczęściej opóźnienia dotyczą opłat za prąd i telefon komórkowy. Rys. 10. Nieterminowe opłacanie faktur W celu zmniejszenia wydatków domowych na stałe Polacy najczęściej rezygnują z abonamentu za telefonię stacjonarną, telewizję kablową/cyfrową oraz Internet. Około 29% dokonujących płatności zrezygnowało w ciągu ostatnich 2 lat z różnych usług telekomunikacyjnych. Rys. 11. Rezygnacja z usług telekomunikacyjnych - sposobem ograniczania wydatków domowych

4 Perspektywy rozwoju e-faktur w Polsce 4.1 Polscy przedsiębiorcy wobec e-faktur Polscy przedsiębiorcy są wciąż sceptycznie nastawieni do e-faktur, tylko 13% spośród nich chętnie zrezygnowałoby z dokumentów tradycyjnych. Szacuje się, że od 8 do 11% faktur w naszym kraju jest wystawianych elektronicznie 1. Głównymi powodami niechęci firm wobec e- faktur jest niewystarczający poziom wiedzy o przepisach oraz zasadach działania dokumentów elektronicznych, brak wyszkolonego personelu i odpowiednich narzędzi do obsługi systemu, a także niska akceptacja takich form płatności ze strony kontrahentów. 4.2 Zmiana przepisów o e-fakturach w 2013 roku Nowelizacja dotyczy zasad wystawiania oraz wyrażania zgody na otrzymywanie e-faktur, stanowi duże ułatwienie dla przedsiębiorców korzystających z takiej formy rozliczeń. Najważniejsze zmiany obejmują: fakturą elektroniczną jest każdy dokument wystawiony i otrzymany w formie elektronicznej, możliwe jest wystawienie faktury elektronicznej na podstawie dorozumianej zgody odbiorcy na otrzymywanie e-faktur, e-faktury nie muszą być przesyłane na skrzynkę odbiorcy, mogą być pobierane np. z serwera wystawcy dokumentu, wystawca nie musi drukować faktur, zobowiązany jest do przesłania dokumentu w formie gwarantującej archiwizację w niezmienionej postaci, uproszczono zasady dotyczące zapewnienia autentyczności pochodzenia, integralności treści i czytelności dokumentu (wcześniej przedsiębiorcy musieli stosować np. podpis elektroniczny). 1 Dane pochodzą z artykułu: Do e-faktur trudno przekonać klientów, 10.11. 2011,, www.biznesgazetaprawna.pl

4.3 Korzyści dla wystawców dokumentów: redukcja kosztów funkcjonowania firmy, szybszy wpływ faktur zakupowych, mniejsze ryzyko popełniania błędów w fakturach, lepsza kontrola nad przepływem płatności, skrócenie czasu obiegu dokumentów, zmniejszenie ryzyka zaginięcia dokumentów, łatwiejszy dostęp do danych historycznych. Dla odbiorców e-faktur ważne staje się bezpieczeństwo obiegu dokumentów, czas otrzymania rachunku oraz łatwość dostępu do faktur. 4.4 Korzyści dla środowiska z e-faktur redukcja kosztów funkcjonowania firmy, zmniejszenie zużycia papieru, redukcja odpadów wytwarzanych w przedsiębiorstwach, mniejsze zużycie wody i mniejsza emisja CO, 2 oszczędność energii. Rys. 12. Odsetek przedsiębiorstw korzystających z e-faktury w Unii Europejskiej (wystawiających bądź otrzymujących e-faktury)* * Źródło: Eurostat 2010; dotyczy przedsiębiorstw zatrudniających min. 10 pracowników

4.5 Perspektywy rozwoju Polski rynek e-faktur systematycznie się rozwija, faktury papierowe są stopniowo zastępowane dokumentami elektronicznymi. Badania Eurostat dowodzą jednak, że w porównaniu z innymi krajami europejskimi Polska pod względem liczby wystawianych e-faktur w przedsiębiorstwach oraz wysyłanych do odbiorców indywidualnych wciąż wypada blado. Wynika to m.in. z przyzwyczajeń konsumentów i osób prowadzących księgowość w przedsiębiorstwach, niskiego stopnia informatyzacji społeczeństwa, wciąż też nie upowszechniła się wiedza na temat realnych i znacznych oszczędności, które może przynieść korzystanie z dokumentów elektronicznych. Do niedawana na przeszkodzie w upowszechnieniu e-faktur stały też kwestie formalno-prawne. Aby zmienić ten stan rzeczy i zachęcić klientów do korzystania z dokumentów elektronicznych niezbędne jest prowadzenie akcji promocyjnych, informacyjnych, likwidowanie zapóźnień technologicznych, a także zmiana postawy administracji państwowej i rozwój e-administracji. Przemysław Płudowski Dyrektor sprzedaży produktów elektronicznych