Warszawa, wrzesień 2012 BS/120/2012 OPINIE O FINANSOWANIU MEDIÓW PUBLICZNYCH

Transkrypt

1 Warszawa, wrzesień 2012 BS/120/2012 OPINIE O FINANSOWANIU MEDIÓW PUBLICZNYCH

2 Znak jakości przyznany przez Organizację Firm Badania Opinii i Rynku 11 stycznia 2012 roku Fundacja Centrum Badania Opinii Społecznej ul. Żurawia 4a, Warszawa sekretariat@cbos.pl; info@cbos.pl (48 22)

3 Model finansowania mediów publicznych, jak zapowiada rząd, pozostanie do 2015 roku niezmieniony. Debata na ten temat jest jednak otwarta. W sierpniowym badaniu 1 zapytaliśmy Polaków, jakie źródła finansowania publicznego radia i telewizji wydają im się lepsze, czy dopuszczają możliwość pozyskiwania środków z reklam, a także jak oceniają scenariusz częściowej lub pełnej prywatyzacji nadawców publicznych. Interesowało nas ponadto, czy istnieje przyzwolenie społeczne na ściślejsze kontrolowanie opłat abonamentowych i rejestracji odbiorników radiowych i telewizyjnych. SPOSOBY FINANSOWANIA PUBLICZNEGO RADIA I TELEWIZJI Dwie trzecie Polaków (66%) opowiada się za finansowaniem publicznego radia i telewizji z budżetu państwa, natomiast jedna czwarta (25%) z abonamentu płaconego przez posiadaczy odbiorników. Opinie na ten temat są zbliżone do odnotowanych ponad cztery lata temu w niewielkim stopniu zwiększyła się grupa wskazująca na budżet państwa, ubyło zaś niemających zdania w tej sprawie. RYS. 1. CZY PUBLICZNE RADIO I TELEWIZJA POWINNY BYĆ FINANSOWANE: 23% 25% z abonamentu płaconego przez posiadaczy odbiorników radiowych i telewizyjnych 62% 66% z budżetu państwa 15% 9% III 2008 VIII Badanie Aktualne problemy i wydarzenia (267) przeprowadzono w dniach sierpnia 2012 roku na liczącej 1011 osób reprezentatywnej próbie losowej dorosłych mieszkańców Polski.

4 - 2 - Wydawałoby się, że opinie na temat źródeł finansowania publicznych nadawców mogą różnić się w zależności od sytuacji materialnej ankietowanych. Jednak jak wynika z analiz, poparcie dla finansowania mediów publicznych z budżetu państwa dominuje we wszystkich grupach społeczno-demograficznych i nie zależy w sposób znaczący ani od sytuacji materialnej, ani od dochodów (można jedynie zauważyć, że uzyskujący najniższe dochody częściej niż pozostali opowiadają się za takim sposobem finansowania). Na tle ogółu badanych, finansowanie z opłat abonamentowych najczęściej wskazują najmłodsi respondenci, w tym także uczniowie i studenci, mieszkańcy największych aglomeracji miejskich oraz prywatni przedsiębiorcy. Większość badanych dopuszcza finansowanie mediów publicznych z emisji reklam siedmiu na dziesięciu (71%) uważa, że powinny one mieć możliwość pozyskiwania środków od reklamodawców, natomiast co czwarty (24%) jest temu przeciwny. W porównaniu z wynikami sprzed ponad czterech lat w niewielkim stopniu przybyło osób krytycznie nastawionych do takiego źródła finansowania. RYS. 2. CZY PUBLICZNE RADIO I TELEWIZJA, KTÓRE SĄ FINANSOWANE Z PIENIĘDZY PUBLICZNYCH, POWINNY MIEĆ PRAWO POZYSKIWANIA PIENIĘDZY Z REKLAM? 34% 32% 75% 71% 41% 39% Zdecydowanie tak Raczej tak Raczej nie Zdecydowanie nie 18% 13% 24% 15% 5% 9% 7% 5% III 2008 VIII 2012 We wszystkich analizowanych grupach społeczno-demograficznych przeważają respondenci akceptujący pozyskiwanie przez nadawców publicznych pieniędzy z reklam. Pewną rolę odgrywa tu poziom wykształcenia i związana z nim sytuacja materialna badanych. Ankietowani mający podstawowe wykształcenie, gorzej sytuowani, częściej odnoszą się krytycznie do finansowania mediów publicznych z reklam, natomiast najlepiej

5 - 3 - wykształceni, o wyższym statusie ekonomicznym, częściej je aprobują. Przeciwnikami pozyskiwania pieniędzy od reklamodawców stosunkowo często są także najstarsi badani. Warto wspomnieć, że zarówno respondenci opowiadający się za finansowaniem mediów publicznych z abonamentu, jak i opowiadający się za ich finansowaniem z budżetu państwa są zwolennikami pozyskiwania pieniędzy z reklam (odpowiednio 73% i 72%). Polacy są raczej przeciwni prywatyzacji publicznego radia i telewizji nie zgadza się na nią ponad połowa badanych (52%). Taka opinia jest obecnie wyrażana częściej niż w 2008 roku. Z kolei ponad jedna trzecia (37%) opowiada się za jakąś formą prywatyzacji, w tym co ósmy (12%) za całkowitą, a jedna czwarta (25%) za częściową. RYS. 3. CZY PUBLICZNE RADIO I TELEWIZJA POWINNY ZOSTAĆ SPRYWATYZOWANE? 12% 12% 25% 25% 43% 52% Tak, w całości Tak, częściowo W ogóle nie powinny być sprywatyzowane 20% 11% III 2008 VIII 2012 Przeciwnikami prywatyzacji publicznego radia i telewizji relatywnie częściej są starsi badani, a także ludzie mający podstawowe wykształcenie, robotnicy niewykwalifikowani, rolnicy, emeryci, bezrobotni i najmniej zarabiający. Natomiast aprobata częściowej lub całkowitej prywatyzacji przeważa wśród osób w wieku lata, najlepiej wykształconych, kadry kierowniczej i specjalistów z wyższym wykształceniem, pracowników administracyjno-biurowych, prywatnych przedsiębiorców, uczniów i studentów oraz osób biernych zawodowo zajmujących się domem.

6 - 4 - KONTROLA REJESTRACJI ODBIORNIKÓW I PŁATNOŚCI ABONAMENTU Z danych KRRiT wynika, że niemal dwie trzecie gospodarstw domowych nie płaci abonamentu radiowo-telewizyjnego. Jest to najwyższy odsetek w Europie. Uzyskane przez nas deklaracje wskazują, że płaci go ponad połowa gospodarstw domowych (57%), natomiast dwie piąte ankietowanych (39%) przyznaje, że w ich domach abonament nie jest opłacany. Deklaracje mogą zaniżać skalę zjawiska niepłacenia abonamentu. Badani mają świadomość istnienia takiego obowiązku, więc niechętnie przyznają się do łamania przepisów w tym zakresie. RYS. 4. CZY W PANA(I) GOSPODARSTWIE DOMOWYM PŁACI SIĘ ABONAMENT RADIOWO-TELEWIZYJNY? Tak 57% 39% 4% Nie W niektórych grupach społeczno-demograficznych rzadziej płaci się abonament, ale może to wynikać z tego, że są wśród nich osoby ustawowo z tego zwolnione na przykład najstarsi badani, emeryci czy renciści. Do niepłacenia częściej niż inni przyznają się ponadto najsłabiej wykształceni, mieszkańcy największych miast, znajdujący się w złej sytuacji materialnej, a także osoby bierne zawodowo zajmujące się domem. Respondenci deklarujący, że w ich gospodarstwach domowych płaci się abonament radiowo-telewizyjny częściej niż twierdzący, że się go nie opłaca, są zwolennikami takiego właśnie źródła finansowania nadawców publicznych (31% wobec 17%), natomiast rzadziej opowiadają się za ich finansowaniem z budżetu państwa (63% wobec 71%).

7 - 5 - Podzielone są zdania na temat kontrolowania opłat abonamentowych. W niewielkim stopniu przeważa opinia, że publiczne media nie muszą lepiej niż dotychczas kontrolować tego, czy abonament jest płacony (46% wobec 42% opowiadających się za ściślejszą kontrolą). RYS. 5. JAK PAN(I) UWAŻA, CZY PUBLICZNE RADIO I TELEWIZJA POWINNY LEPIEJ NIŻ DOTYCHCZAS KONTROLOWAĆ TO, CZY W GOSPODARSTWACH DOMOWYCH PŁACONY JEST ABONAMENT, CZY TEŻ NIE? 46% Raczej nie Zdecydowanie nie 24% 22% 12% 28% 14% Raczej tak 42% Zdecydowanie tak Respondenci deklarujący, że w ich gospodarstwach domowych płaci się abonament radiowo-telewizyjny, częściej opowiadają się za ściślejszą kontrolą jego płacenia. Tabela 1 Czy w Pana(i) gospodarstwie domowym płaci się abonament radiowo-telewizyjny? Jak Pan(i) uważa, czy publiczne radio i telewizja powinny lepiej niż dotychczas kontrolować to, czy w gospodarstwach domowych płacony jest abonament, czy też nie? Tak Nie w procentach Tak Nie Pominięto trudno powiedzieć Polacy są przeciwni prowadzeniu kontroli rejestracji odbiorników radiowo- -telewizyjnych przez uprawnionych do tego pracowników urzędów pocztowych. Trzy czwarte badanych (77%) twierdzi, że nie powinni oni mieć prawa do sprawdzania, czy odbiorniki w gospodarstwie domowym zostały zarejestrowane, natomiast niespełna co piąty (17%) wyraża przeciwną opinię.

8 - 6 - RYS. 6. USTAWA O RADIOFONII I TELEWIZJI ZOBOWIĄZUJE DO REJESTRACJI ODBIORNIKÓW RADIOWYCH I TELEWIZYJNYCH I WNOSZENIA OPŁAT ABONAMENTOWYCH, A UPOWAŻNIENI PRACOWNICY URZĘDÓW POCZTOWYCH MOGĄ KONTROLOWAĆ, CZY ODBIORNIKI W GOSPODARSTWIE DOMOWYM ZOSTAŁY ZAREJESTROWANE. CZY UWAŻA PAN(I), ŻE PRACOWNICY POCZTY POWINNI MIEĆ PRAWO DO TAKICH KONTROLI, CZY TEŻ NIE? Raczej nie powinni mieć takiego prawa 77% 24% Raczej powinni mieć takie prawo 13% 4% 6% 17% Zdecydowanie powinni mieć takie prawo 53% Zdecydowanie nie powinni mieć takiego prawa Za prawem do prowadzenia przez urzędników pocztowych kontroli w domach relatywnie częściej opowiadają się najstarsi badani, emeryci, a także rolnicy. Warto zwrócić uwagę, że sprzeciw wobec kontrolowania rejestracji odbiorników RTV jest niezależny od deklarowanego wnoszenia opłat abonamentowych dominuje w obu grupach. Tabela 2 Czy w Pana(i) gospodarstwie domowym płaci się abonament radiowo-telewizyjny? Czy uważa Pan(i), że pracownicy poczty powinni mieć prawo do takich kontroli, czy też nie? Tak Nie w procentach Tak Nie Pominięto trudno powiedzieć Większość Polaków opowiada się za finansowaniem mediów publicznych z budżetu państwa. Niezależnie od opinii na temat modelu finansowania radia i telewizji dominuje aprobata ich współfinansowania z pieniędzy pochodzących od reklamodawców. Polacy są na

9 - 7 - ogół niechętni koncepcji prywatyzacji publicznego radia i telewizji. Jeśli miałaby już nastąpić, to raczej częściowa niż pełna. Z deklaracji wynika, że w domach ponad połowy badanych płaci się abonament radiowo-telewizyjny, co w zestawieniu z danymi KRRiT według których płaci go ponad jedna trzecia gospodarstw domowych jest wartością zawyżoną. Odpowiedzi te można w pewnym stopniu uzasadnić niechęcią przyznania się do łamania prawa, niewywiązywania się z ustawowo nałożonych na posiadaczy odbiorników zobowiązań. Znaczna część Polaków prawie połowa opowiada się przeciw wzmacnianiu kontroli ściągalności abonamentu, jednocześnie niewiele mniej jest zwolenników jej zaostrzenia. Opinie w tej sprawie silnie zależą od deklarowanej płatności abonamentu. Zdecydowana większość zarówno płacących, jak i niepłacących abonamentu sprzeciwia się kontrolowaniu w domach rejestracji odbiorników radiowych i telewizyjnych przez pracowników poczty. Opracował Michał FELIKSIAK