Okrągły stół na temat zrównoważonych zamówieniach publicznych Tadeusz Joniewicz Katowice, 8 września 2015
Projekt Wzmocnienie monitoringu zrównoważonych zamówień publicznych w Polsce realizowany w ramach programu Obywatele dla Demokracji, finansowanego z Funduszy EOG Spotkanie współfinansowane przez Fundację im. Friedricha Eberta. Projekt Procure IT Fair finansowany jest w ramach programu EuropeAid. 2
Monitoring zrównoważonych zamówień publicznych Zwiększenie odsetka stosowania społecznie odpowiedzialnych i zielonych zamówień publicznych. Kogo monitorujemy? Naczelne i centralne organy państwowe Instytucje będące wizytówką kraju, odpowiedzialne za kwestie społeczne i środowiskowe Wyższe uczelnie Uniwersytety, uczelnie techniczne i ekonomiczne europejscy liderzy w stosowaniu ZZP Urzędy miast i jednostki podległe Instytucje odpowiedzialne za transport, rynek pracy, opiekę społeczną, utrzymanie dróg, pielęgnację zieleni Urzędy marszałkowskie Najwyższy szczebel organów władzy samorządowej wybieranej bezpośrednio przez obywateli 3
Monitoring zrównoważonych zamówień publicznych Fundacja CentrumCSR.PL w ramach 2-letniego projektu Wzmocnienie monitoringu zrównoważonych zamówień publicznych w Polsce monitoruje stosowanie społecznie odpowiedzialnych i zielonych zamówień publicznych w 80 instytucjach publicznych (m.in. w ministerstwach, urzędach miast, na uniwersytetach) w 5 polskich miastach Warszawie, Katowicach, Krakowie, Poznaniu i Wrocławiu. 4
Rezultaty monitoringu Fundacji CentrumCSR.PL Pod kątem stosowania klauzul społecznych sprawdziliśmy 660 zamówień. Klauzule społeczne zawarto w 12 z nich. 5
Rezultaty monitoringu Fundacji CentrumCSR.PL Po uwzględnieniu innych aspektów społecznych 6
Kto stosuje klauzule społeczne? Instytucje centralne wypadają najlepiej w zakresie stosowania klauzul społecznych i wdrażania polityk zrównoważonego rozwoju 7
Rezultaty monitoringu Fundacji CentrumCSR.PL Stosowanie klauzul środowiskowych 8
Rezultaty monitoringu w Katowicach (lipiec grudzień 2014) Zamówienia sprawdzone pod kątem stosowania klauzul społecznych Sprawdzonych ogłoszeń 90 Klauzule społeczne 1 Inne zamówienia społecznie odpowiedzialne 14 Utrzymanie czystości Sprawdzonych ogłoszeń 3 Klauzule społeczne 1 Inne zamówienia społecznie odpowiedzialne 0 9
Rezultaty monitoringu w Katowicach (lipiec grudzień 2014) Transport Sprawdzonych ogłoszeń 5 Klauzule społeczne 0 Inne zamówienia społecznie odpowiedzialne 0 Opieka na osobami niepełnosprawnymi i starszymi Sprawdzonych ogłoszeń 2 Klauzule społeczne 0 Inne zamówienia społecznie odpowiedzialne 0 10
Rezultaty monitoringu (lipiec grudzień 2014) Roboty budowlane Sprawdzonych ogłoszeń 70 Klauzule społeczne 0 Inne zamówienia społecznie odpowiedzialne 14 Usługi cateringowe Sprawdzonych ogłoszeń 7 Klauzule społeczne 0 Inne zamówienia społecznie odpowiedzialne 0 Usługi ochroniarskie Sprawdzonych ogłoszeń 3 Klauzule społeczne 0 Inne zamówienia społecznie odpowiedzialne 0 11
Rezultaty monitoringu w Katowice (lipiec grudzień 2014) Zamówienia sprawdzone pod kątem stosowania klauzul środowiskowych Sprawdzonych ogłoszeń 71 Klauzule środowiskowe 10 Biurowy sprzęt komputerowy Sprawdzonych ogłoszeń 35 Klauzule środowiskowe 6 Papier do kopiowania Sprawdzonych ogłoszeń 4 Klauzule społeczne 0 Inne zamówienia społecznie odpowiedzialne 0 12
Rezultaty monitoringu (lipiec grudzień 2014) Produkty włókiennicze Sprawdzonych ogłoszeń 2 Klauzule środowiskowe 0 Środki czyszczące Sprawdzonych ogłoszeń 1 Klauzule środowiskowe 0 Żywność i usługi cateringowe Sprawdzonych ogłoszeń 8 Klauzule środowiskowe 0 13
Rezultaty monitoringu (lipiec grudzień 2014) Pojazdy i transport Sprawdzonych ogłoszeń 7 Klauzule środowiskowe 4 Meble Sprawdzonych ogłoszeń 14 Klauzule środowiskowe 0 14
Rezultaty monitoringu w Katowicach (styczeń czerwiec 2015) Zamówienia sprawdzone pod kątem stosowania klauzul społecznych Sprawdzonych ogłoszeń 102 Klauzule społeczne 5 Inne zamówienia społecznie odpowiedzialne 13 Zamówienia sprawdzone pod kątem stosowania klauzul środowiskowych Sprawdzonych ogłoszeń 63 Klauzule środowiskowe 10 Inne zamówienia uwzględniające kwestie środowiskowe 6 15
Co te liczby oznaczają w praktyce? Przykłady patologii zebrane podczas realizacji monitoringu: Zatrudnianie na umowy cywilnoprawne w sytuacjach gdy uzasadnione jest zawarcie umowy o pracę Realizacja zamówienia przez osoby nie posiadające żadnych umów Niepłacenie pracownikom realizującym umowy Kary za nieprzestrzeganie umów wkalkulowane w koszty zamówienia Ludzkie oblicze praktyki udzielania zamówień w polskich instytucjach : płace wysokości 6 zł/h praca do 350 h/mc praca bez dnia przerwy przez 365 dni 16
Wnioski z monitoringu SOZP Działania prawne Istnieją możliwości stosowania SOZP trzeba zacząć je wykorzystywać! Poszerzanie katalogu konkretnych rozwiązań prospołecznych zawartych bezpośrednio w ustawie zwiększy ich rozpoznawalność i zachęci do stosowania Konieczne jest pozostawienie otwartego katalogu klauzul Działania promocyjne Wyraźne sygnały od najwyższych władz państwowych promujące SOZP Nagradzanie instytucji stosujących SOZP przez media Działania obywatelskie Presja na zamawiających 17
Dobre praktyki w zakresie ZZP Urząd Miasta Katowic Rodzaj zamówienia: Ochrona osób i mienia w budynkach Urzędu Miasta Katowice, zamówienie nr 79885-2015 o szacunkowej wartości 130 000 207 000 euro. Klauzula społeczna: wymóg zatrudnienia na określonym rodzaju umowy zawarty w opisie przedmiotu zamówienia. Z opisu przedmiotu zamówienia wynika, że w czasie obowiązywania umowy wszystkie osoby Wykonawcy pracujące w budynkach Zamawiającego muszą być zatrudnione na podstawie umowy o pracę. Niestety, Urząd Miasta Katowice nie określił wymiaru czasowego pracy, co prowadzić może do zatrudniania ochroniarzy tylko na cząstkowe etaty (np. 1/10 etatu). 18
Dobre praktyki w zakresie ZZP Uniwersytet Śląski Rodzaj zamówienia: Kompleksowy remont I piętra w budynku Domu Studenta nr 4 w Sosnowcu przy ul. Lwowskiej 2 oraz Przebudowa instalacji przeciwpożarowej w budynku Wydziału Nauk o Ziemi przy ul. Będzińskiej 60 w Sosnowcu w zakresie nawodnionych pionów ppoż wraz z zasilaniem i sterowaniem układu hydroforowego oraz przebudową istniejącej instalacji zasilania obwodów ppoż.. Klauzula społeczna: wymóg zatrudnienia na określonym rodzaju umowy zawarty w opisie przedmiotu zamówienia lub w kryteriach oceny oferty. W zamówieniu nr: 52825-2015: na roboty budowalne Zamawiający wymaga, aby osoby biorące udział w realizacji zamówienia, zajmujące poniższe stanowiska, były zatrudnione w okresie realizacji zamówienia na podstawie umowy o pracę: co najmniej 2 spawaczy, 2 hydraulików, 2 elektryków, co najmniej 1 robotnik budowlany. Z kolei w przetargu nr: 3227-2015 Zamawiający przyzna punkty wykonawcy, który zaoferuje zatrudnienie osób uczestniczących w realizacji zamówienia na podstawie umowy o pracę, tj. 1 pkt za 1 osobę. zatrudnioną na podstawie umowy o pracę. 19
Zamówienia w Polsce a kwestie globalne Kwestia SOZP w aspekcie globalnym nie istnieje w świadomości polskich zamawiających! Konieczne jest możliwie szerokie uwzględnienie tych aspektów w nowej ustawie! Zrównoważone zamówienia publiczne elementem poprawy warunków pracy w krajach rozwijających się. 20
Aspekty globalne w Europie Zamawianie tekstyliów szytych z bawełny pochodzącej ze sprawiedliwego handlu: London School of Economics Miasto Paryż Francuska Poczta (La Poste) Przestrzeganie konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy Urząd Miasta Brema Urząd Miasta Barcelona Urząd miasta Oslo Wszyscy dostawcy muszą przestrzegać konwencji dotyczących wolności zrzeszania się, pracy przymusowej, dyskryminacji, pracy dzieci, albo zasad programu Narodów Zjednoczonych Global Compact 21
Electronics Watch Presja zamawiających na firmy produkujące komputery sposób na poprawę warunków pracy w przemyśle globalnym. Realia produkcji sprzętu elektronicznego: przymusowe nadgodziny niskie płace szkodliwe warunki pracy praca przymusowa Electronics Watch organizacja tworzona przez konsorcjum europejskich organizacji pozarządowych wspierająca Zamawiających i monitorująca warunki pracy w krajach rozwijających się. 22
Electronics Watch Wspólne działanie zamawiających pozwoli na prowadzenie realnej zmiany w działaniach firm produkujących sprzęt elektroniczny. Electronics Watch to organizacja zrzeszająca publicznych zamawiających z całej Europy. Wspiera przy opracowywaniu dokumentów Zapewnia weryfikację zobowiązań wykonawców Monitoruje warunki pracy w krajach rozwijających się. 23
Dziękujemy za uwagę! www.monitoringzzp.pl Spotkanie współfinansowane przez Fundację im. Friedricha Eberta. Projekt Wzmocnienie monitoringu zrównoważonych zamówień publicznych w Polsce realizowany w ramach programu Obywatele dla Demokracji, finansowanego z Funduszy EOG. Projekt Procure IT Fair finansowany jest w ramach programu EuropeAid. 24