Kreowanie środowiska przyjaznego ekonomii społecznej

Transkrypt

1 Kreowanie środowiska przyjaznego ekonomii społecznej Katowice, 23 maja 2017 r. SPOŁECZNIE ODPOWIEDZIALNE ZAMÓWIENIA PUBLICZNE

2 Społecznie odpowiedzialne zamówienia publiczne Dyrektywa 2014/24/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie zamówień publicznych, uchylającej dyrektywę 2004/18/WE, Dyrektywa 2014/25/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie udzielania zamówień przez podmioty działające w sektorach gospodarki wodnej, energetyki, transportu i usług pocztowych, uchylającej dyrektywę 2004/17/WE nowe regulacje dotyczące między innymi promowania i realnego wykorzystywania pozaekonomicznych celów zamówień publicznych.

3 Podręcznik KE Buying Social Społecznie Odpowiedzialne Zamówienia Publiczne odnoszą się do etapów zamówień publicznych, które uwzględniają jeden lub kilka następujących aspektów społecznych:

4 Podręcznik KE Buying Social promocja godnej pracy, poszanowanie praw człowieka i prawa pracy, wsparcie społecznego włączenia osób defaworyzowanych (w tym osób niepełnosprawnych), ekonomii społecznej, promocja równych szans oraz zasady,,dostępny i przeznaczony dla wszystkich, włączenie zrównoważonych kryteriów wraz z uwzględnieniem kwestii uczciwego i etycznego handlu przy poszanowaniu zasad traktatowych i dyrektyw w sprawie zamówień publicznych.

5 SOZP Sposób uwzględnienia aspektów społecznych w praktyce może różnić się w zależności od rodzaju zamówienia. Obowiązujące przepisy pozwalają na określenie różnych wymagań dotyczących warunków realizacji zamówienia z odniesienie się do kwestii społecznych.

6 SOZP W ramach społecznie odpowiedzialnych zamówień publicznych możemy mówić także o tzw. klauzulach społecznych w zamówieniach publicznych.

7 KLAUZULE SPOŁECZNE W szerokim znaczeniu klauzule społeczne to rozwiązania umożliwiające uwzględnienie istotnych względów społecznych przy realizacji zamówienia, dające zamawiającemu możliwość uzależnienia realizacji zamówienia od spełnienia przez wykonawcę określonych warunków, istotnych z uwagi na osiągane dzięki ich spełnieniu korzyści społeczne.

8 KLAUZULE SPOŁECZNE Klauzule społeczne to także instrument polityki społecznej, który pozwala instytucjom zamawiającym określić wymagania o charakterze społecznym lub środowiskowym związane z realizacją zamówienia. Klauzule społeczne są też postrzegane jako instrument wsparcia ekonomii społecznej i w praktyce część zamawiających stosuje je z taką właśnie intencją.

9 Unijne uregulowania prawne w zakresie klauzul społecznych i społecznie odpowiedzialnych zamówień publicznych Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady: dyrektywa 2014/24/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie zamówień publicznych, uchylającej dyrektywę 2004/18/ oraz dyrektywa 2014/25/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie udzielania zamówień przez podmioty działające w sektorach gospodarki wodnej, energetyki, transportu i usług pocztowych, uchylającej dyrektywę 2004/17/WE.

10 Unijne uregulowania prawne w zakresie klauzul społecznych i społecznie odpowiedzialnych zamówień publicznych Dyrektywy stwarzają zamawiającym lepsze możliwości wykorzystania zamówień publicznych na rzecz wsparcia celów społecznych, a także w szerszym stopniu włączają do ubiegania się o zamówienie publiczne podmioty należące do tzw. przedsiębiorczości społecznej i dla podmiotów ekonomii społecznej.

11 Unijne uregulowania prawne w zakresie klauzul społecznych i społecznie odpowiedzialnych zamówień publicznych W szczególności nowa dyrektywa 2014/24/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie zamówień publicznych, uchylająca z dniem 18 kwietnia 2016 roku dyrektywę 2004/18/WE, znacznie rozszerza możliwości zastosowania dotychczas istniejących rozwiązań dotyczących aspektów społecznych oraz wprowadza nowe instrumenty pozwalające promować poprzez zamówienia publiczne włączenie społeczne.

12 Zamówienia zastrzeżone W motywie 36 preambuły dyrektywa 2014/24/UE potwierdza wskazane poprzednio w dyrektywie 2004/18/WE powody, dla których istotnym działaniem jest umożliwienie państwom członkowskim wspierania w ramach zamówień publicznych podmiotów prowadzących integrację osób zagrożonych wykluczeniem społecznym poprzez aktywny udział tych osób w rynku pracy

13 Art. 20 dyrektywy 2014/24/UE Państwa członkowskie mogą zastrzec prawo udziału w postępowaniach o udzielenie zamówienia publicznego dla zakładów pracy chronionej oraz wykonawców, których głównym celem jest społeczna i zawodowa integracja osób niepełnosprawnych lub osób defaworyzowanych, lub mogą przewidzieć możliwość realizacji takich zamówień w ramach programów zatrudnienia chronionego, pod warunkiem że co najmniej 30 % osób zatrudnionych przez te zakłady, przez tych wykonawców lub w ramach tych programów stanowią pracownicy niepełnosprawni lub pracownicy defaworyzowani. 2. Zaproszenie do ubiegania się o zamówienie zawiera odniesienie do niniejszego artykułu.

14 Horyzontalna klauzula społeczna Zgodnie z motywem 39 dyrektywy 2014/24/UE zobowiązania wykonawców zamówienia publicznego dotyczące przestrzegania prawa pracy oraz prawa socjalnego powinny znaleźć się w zapisach umowy w sprawie zamówienia publicznego.

15 Motyw 40 preambuły dyrektywy 2014/24/UE,,monitorowanie przestrzegania tych przepisów prawa ochrony środowiska, prawa socjalnego i prawa pracy powinno się odbywać na odpowiednich etapach postępowania o udzielenie zamówienia przy stosowaniu zasad ogólnych regulujących wybór uczestników i udzielenie zamówienia, przy stosowaniu kryteriów wykluczenia i przy stosowaniu przepisów dotyczących rażąco tanich ofert.

16 Motyw 40 preambuły dyrektywy 2014/24/UE Niezbędna w tym celu weryfikacja powinna mieć miejsce zgodnie ze stosownymi przepisami niniejszej dyrektywy, w szczególności z przepisami regulującymi środki dowodowe i oświadczenia własne. Realizacją zapisów motywu 39 i motywu 40 dyrektywy 2014/24/UE jest treść art. 18 dyrektywy.

17 Art. 18 dyrektywy 2014/24/UE Zasady udzielania zamówień Instytucje zamawiające zapewniają równe i niedyskryminacyjne traktowanie wykonawców oraz działają w sposób przejrzysty i proporcjonalny. Zamówień nie organizuje się w sposób mający na celu wyłączenie zamówienia z zakresu zastosowania niniejszej dyrektywy lub sztuczne zawężanie konkurencji. Uznaje się, że konkurencja została sztucznie zawężona, gdy zamówienie zostaje zorganizowane z zamiarem nieuzasadnionego działania na korzyść lub niekorzyść niektórych wykonawców.

18 Art. 18 dyrektywy 2014/24/UE Zasady udzielania zamówień 2. Państwa członkowskie podejmują stosowne środki służące zapewnieniu, by przy realizacji zamówień publicznych wykonawcy przestrzegali mających zastosowanie obowiązków w dziedzinie prawa ochrony środowiska, prawa socjalnego i prawa pracy, ustanowionych w przepisach unijnych, krajowych, układach zbiorowych bądź w przepisach międzynarodowego prawa ochrony środowiska, międzynarodowego prawa socjalnego i międzynarodowego prawa pracy wymienionych w załączniku X.

19 Klauzule społeczne w polskim prawie zamówień publicznych Art. 22 ust. 2 Zamawiający może zastrzec w ogłoszeniu o zamówieniu, że o udzielenie zamówienia mogą ubiegać się wyłącznie zakłady pracy chronionej oraz inni wykonawcy, których działalność, lub działalność ich wyodrębnionych organizacyjnie jednostek, które będą realizowały zamówienie, obejmuje społeczną i zawodową integrację osób będących członkami grup społecznie marginalizowanych, w szczególności:

20 Art. 22 ust. 2 PZP 1) osób niepełnosprawnych w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2011 r. poz. 721, z późn. zm.); 2) bezrobotnych w rozumieniu ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2016 r. poz. 645, 691 i 868);

21 Art. 22 ust. 2 PZP 3) osób pozbawionych wolności lub zwalnianych z zakładów karnych, o których mowa w ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. poz. 557, z późn. zm.), mających trudności w integracji ze środowiskiem; 4) osób z zaburzeniami psychicznymi w rozumieniu ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. z 2016 r. poz. 546 i 960);

22 Art. 22 ust. 2 PZP 5) osób bezdomnych w rozumieniu ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2016 r. poz. 930); 6) osób, które uzyskały w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą, o których mowa w ustawie z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2012 r. poz. 680, z 2013 r. poz. 1650, z 2014 r. poz. 1004, z 2015 r. poz oraz z 2016 r. poz. 783);

23 Art. 22 ust. 2 PZP 7) osób do 30. roku życia oraz po ukończeniu 50. roku życia, posiadających status osoby poszukującej pracy, bez zatrudnienia; 8) osób będących członkami mniejszości znajdującej się w niekorzystnej sytuacji, w szczególności będących członkami mniejszości narodowych i etnicznych w rozumieniu ustawy z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym (Dz. U. z 2015 r. poz. 573 oraz z 2016 r. poz. 749)

24 Art. 22 ust. 2a PZP 2a. Zamawiający określa minimalny procentowy wskaźnik zatrudnienia osób należących do jednej lub więcej kategorii, o których mowa w ust. 2, nie mniejszy niż 30%, osób zatrudnionych przez zakłady pracy chronionej lub wykonawców albo ich jednostki, o których mowa w ust. 2.

25 Klauzula społeczna zastrzeżona - możliwość zastrzeżenia zamówienia dla spółdzielni socjalnych Ustawą z dnia z dnia 5 sierpnia 2015 roku o zmianie ustawy o zatrudnieniu socjalnym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U POZ.1567) została zmieniona ustawa z dnia 27 kwietnia 2006 r. o spółdzielniach socjalnych ( Dz.U ). Dodany do ustawy został przepis art. 15 a, który brzmi:

26 Klauzula społeczna zastrzeżona - możliwość zastrzeżenia zamówienia dla spółdzielni socjalnych Art. 15a. 1. Jednostka sektora finansów publicznych udzielając zamówienia, które nie podlega ze względu na jego wartość ustawie z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych, może zastrzec, że o udzielenie zamówienia mogą ubiegać się wyłącznie spółdzielnie socjalne, działające na podstawie ustawy lub właściwych przepisów państw członkowskich Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego, z uwzględnieniem przepisów art. 44 ust. 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych.

27 Klauzula społeczna zastrzeżona - możliwość zastrzeżenia zamówienia dla spółdzielni socjalnych 2. Informacja o zastrzeżeniu, o którym mowa w ust. 1, musi znaleźć się we wniosku o uruchomienie procedury udzielenia zamówienia publicznego oraz w odpowiednich dokumentach postępowania o udzielenie zamówienia publicznego.

28 Klauzula społeczna zatrudnieniowa - wymóg zatrudnienia na podstawie umowy o pracę - art. 29 ust. 3a Zamawiający określa w opisie przedmiotu zamówienia na usługi lub roboty budowlane wymagania zatrudnienia przez wykonawcę lub podwykonawcę na podstawie umowy o pracę osób wykonujących wskazane przez zamawiającego czynności w zakresie realizacji zamówienia, jeżeli wykonanie tych czynności polega na wykonywaniu pracy w sposób określony w art ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2014 r. poz. 1502, z późn. zm.).

29 Art KP Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

30 Klauzula społeczna zatrudnieniowa - wymóg zatrudnienia na podstawie umowy o pracę - art. 29 ust. 3a Art. 29 ust. 3a ustawy prawo zamówień publicznych nakłada na zamawiającego obowiązek ustalenia, czy któraś z czynności w zakresie realizacji zamówienia publicznego polega na wykonywaniu pracy w sposób określony w art Kodeksu pracy. W sytuacji gdy zamawiający uzna, iż czynności takie występują zamawiający jest zobowiązany w SIWZ wskazać wymóg zatrudniania danych pracowników na podstawie umowy o pracę.

31 Klauzula społeczna zatrudnieniowa - wymóg zatrudnienia na podstawie umowy o pracę - art. 29 ust. 3a Sawicka Paulina, Siedlecki Tomasz, Zatrudnienie na umowę o pracę - M.Zam.Pub. 2016/10/16-18 Zatyka Piotr, Klauzule społeczne w teorii i w praktyce - Zam.Pub.Dor. 2016/11/6-13

32 Art. 29 ust. 3a ustawy PZP Na stronie Urzędu Zamówień Publicznych została opublikowana opinia dotycząca obowiązku zamawiającego określania w opisie przedmiotu zamówienia na usługi lub roboty budowlane wymagania zatrudnienia przez wykonawcę lub podwykonawcę na podstawie umowy o pracę osób wykonujących wskazane przez zamawiającego czynności w zakresie realizacji zamówienia, jeżeli wykonanie tych czynności polega na wykonywaniu pracy.

33 Art. 36 ust 2 pkt 8a PZP Stosując klauzulę społeczną zatrudnieniową należy pamiętać o obowiązkach wynikających z treści art. 36 ust 2 pkt 8a ustawy prawo zamówień publicznych, zgodnie z treścią którego w przypadku gdy zamawiający przewiduje wymagania, o których mowa w art. 29 ust. 3a powinien w treści SIWZ określić w szczególności:

34 Art. 36 ust 2 pkt 8a PZP a) sposobu dokumentowania zatrudnienia osób, o których mowa w art. 29 ust. 3a, b) uprawnienia zamawiającego w zakresie kontroli spełniania przez wykonawcę wymagań, o których mowa w art. 29 ust. 3a, oraz sankcji z tytułu niespełnienia tych wymagań,

35 Art. 36 ust 2 pkt 8a PZP c) rodzaju czynności niezbędnych do realizacji zamówienia, których dotyczą wymagania zatrudnienia na podstawie umowy o pracę przez wykonawcę lub podwykonawcę osób wykonujących czynności w trakcie realizacji zamówienia.

36 Klauzula społeczna prozatrudnieniowa - możliwość zatrudnienia osób z określonych grup społecznych Zamawiający może określić w opisie przedmiotu zamówienia wymagania związane z realizacją zamówienia, które mogą obejmować aspekty gospodarcze, środowiskowe, społeczne, związane z innowacyjnością lub zatrudnieniem, w szczególności dotyczące zatrudnienia:

37 Art. 29 ust. 4 PZP cd. 1) bezrobotnych w rozumieniu ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy; 2) młodocianych, o których mowa w przepisach prawa pracy, w celu przygotowania zawodowego;

38 Art. 29 ust. 4 PZP cd. 3) osób niepełnosprawnych w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych; 4) innych osób niż określone w pkt 1, 2 lub 3, o których mowa w ustawie z dnia 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym (Dz. U. z 2011 r. poz. 225 i 1211 oraz z 2015 r. poz i 1567) lub we właściwych przepisach państw członkowskich Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego.

39 Aspekty społeczne Aspekty społeczne to elementy treści przepisów PZP wprowadzają zapisy związane z: które promocją godnej pracy, poszanowaniem praw człowieka i prawa pracy, wsparciem społecznym (w tym osób niepełnosprawnych), wsparciem ekonomii społecznej i MSP, promocją równych szans oraz zasady,,dostępny i przeznaczony dla wszystkich,

40 Aspekty społeczne włączeniem zrównoważonych kryteriów wraz z uwzględnieniem kwestii uczciwego i etycznego handlu przy poszanowaniu zasad traktatowych i dyrektyw w sprawie zamówień publicznych.

41 Aspekty społeczne cd. Aspekt społeczny - dostępność dla osób niepełnosprawnych lub projektowanie dla wszystkich użytkowników Aspekt społeczny - dostępność dla osób niepełnosprawnych lub projektowanie dla wszystkich użytkowników przy robotach budowlanych

42 Aspekty społeczne cd. Oznakowania społeczne Aspekty społeczne w zakresie oceny ofert - przesłanka rażąco niskiej ceny Aspekty społeczne w zakresie możliwości zastrzeżenia zamówienia społecznego dla określonej grupy wykonawców