Wzmocnienie monitoringu zrównoważonych zamówień publicznych w Polsce Rezultaty projektu

Transkrypt

1 Wzmocnienie monitoringu zrównoważonych zamówień publicznych w Polsce Rezultaty projektu Konferencja międzynarodowa: Zrównoważone zamówienia publiczne. Od kryterium najniższej ceny do monitorowania globalnego łańcucha dostaw Warszawa, 15 marca 2016 Marta Czapnik, Tadeusz Joniewicz

2 Projekt Wzmocnienie monitoringu zrównoważonych zamówień publicznych w Polsce realizowany jest w ramach programu Obywatele dla Demokracji, finansowanego z Funduszy EOG.

3 Plan prezentacji: 1. Informacje o projekcie 2. Działania rzecznicze 3. Rezultaty monitoringu 4. Dobre praktyki 5. Wnioski i rekomendacje

4 Wzmocnienie monitoringu zrównoważonych zamówień publicznych w Polsce Cele projektu: Wzrost skali stosowania społecznie odpowiedzialnych i zielonych zamówień publicznych w wybranej grupie instytucji Nawiązanie dialogu z przedstawicielami instytucji realizujących zamówienia publiczne Rozpoczęcie debaty publicznej o stosowaniu ZZP w środowiskach lokalnych

5 Wzmocnienie monitoringu zrównoważonych zamówień publicznych w Polsce Okres realizacji projektu: III.2014 III.2016; 18 miesięcy monitoringu ZZP; 80 analizowanych instytucji centralnych i samorządowych z całej Polski; Blisko 2500 przebadanych zamówień publicznych; 3 raporty podsumowujące; 5 osobowy zespół badawczy; 5 okrągłych stołów nt. zamówień publicznych; 50 spotkań rzeczniczych z urzędnikami; 70 listów interwencyjnych dotyczących klauzul w zamówieniach; Ponad 80 relacji medialnych.

6 Zespół projektowy Lokalni współpracownicy: Urszula Panicz (Poznań) Joanna Lewandowska (Katowice) Maria Niewiadoma (Wrocław) Łukasz Krzemiński (Kraków) Nadzór merytoryczny: Grzegorz Piskalski Koordynacja projektu: Tadeusz Joniewicz Analiza: Marta Czapnik

7 Działalność rzecznicza Popularyzacja i promocja stosowania zrównoważonych zamówień publicznych Spotkania z przedstawicielami urzędów; Okrągłe stoły dotyczące zamówień publicznych; Listy interwencyjne; Udział w debacie publicznej dotyczącej zamówień publicznych.

8 Okrągłe stoły na temat zrównoważonych zamówień publicznych Lokalne fora dialogu: 100 uczestników, 20 prelegentów, 5 miast Cykl seminariów w Warszawie, Wrocławiu, Katowicach, Poznaniu oraz Katowicach, realizowany od kwietnia do września 2015 r. Podczas spotkań z administracją publiczną, związkami zawodowymi oraz organizacjami społecznymi omawiano istniejące bariery w stosowaniu zrównoważonych zamówień i możliwości ich niwelowania. Spotkania organizowane we współpracy z Fundacją im. Friedricha Eberta.

9 Poznań Wydarzenie pod patronatem Pana Jacka Jaśkowiaka, Prezydenta Miasta Poznania 14 kwietnia 2015, Biuro Komisji Krajowej NSZZ Solidarność w Warszawie. Warszawa Wydarzenie organizowane we współpracy z KK NSZZ Solidarność, przy wsparciu m.st. Warszawy 12 czerwca 2015, Urząd miasta Poznania.

10 Wrocław Spotkanie objął honorowym patronatem J. M. Rektor UE prof. zw. dr hab. Andrzej Gospodarowicz. Kraków Spotkanie zorganizowane w Miejskim Ośrodku Wspierania Inicjatyw Społecznych. 8 września 2015, Uniwersytet Śląski w Katowicach. Katowice: Spotkanie objęte honorowym patronatem Rektora UŚ prof. zw. dr hab. Wisław Banysia oraz Tygodnika Solidarność. 29 lipca 2015, Okrągły stół o zamówieniach publicznych w Krakowie

11 Interwencje Ponad 70 listów interwencyjnych do instytucji centralnych i samorządowych z Warszawy, Poznania, Krakowa, Wrocławia oraz Katowic. M.in. do Kancelarii Sejmu nt. brak klauzul społecznych w zamówieniach na sprzątanie, który wywołał oburzenie mediów.

12 Projekt w mediach

13 Wybrane komentarze monitorowanych instytucji (...) Przy realizacji kolejnych zamówień publicznych Centrum Nauki Kopernik będzie w większym niż dotąd stopniu uwzględniało kryteria społeczne i środowiskowe. Robert Firmhofer Dyrektor Centrum Nauki Kopernik Chciałbym Państwa poinformować, że włożona przez państwa praca w zakresie promowania zrównoważonych zamówień zaczyna przynosić efekty (...) Prosimy, aby się Państwo pochwalili efektami pracy jaki włożyliście w propagowanie zrównoważonych zamówień to przecież efekt Państwa pracy. Adam Szymanowski główny specjalista ds. zamówień publicznych Zarząd Zieleni Miejskiej w Poznaniu

14 Transfer dobrych praktyk Norwegia Wizyta studyjna w Oslo w siedzibie IEH Ethical Trading Initiative Norway partnera projektu Wzmocnienie monitoringu zrównoważonych zamówień publicznych.

15 Kogo monitorujemy? Naczelne i centralne organy państwowe Instytucje będące wizytówką kraju, odpowiedzialne za kwestie społeczne i środowiskowe Wyższe uczelnie Uniwersytety, uczelnie techniczne i ekonomiczne europejscy liderzy w stosowaniu ZZP Urzędy miast i jednostki podległe Instytucje odpowiedzialne za transport, rynek pracy, opiekę społeczną, utrzymanie dróg, pielęgnację zieleni Urzędy marszałkowskie Najwyższy szczebel organów władzy samorządowej wybieranej bezpośrednio przez obywateli

16 usługi ochroniarskie; usługi cateringowe; pielęgnacja zieleni; utrzymanie czystości; roboty budowlane; dostawy komputerów; dostawy mebli; dostawy środków czystości; dostawy papieru. Analizowane typy zamówień

17 80 monitorowanych instytucji 2440 przebadanych zamówień Pod kątem stosowania klauzul społecznych 1012 zamówień w 2015 r. Pod kątem stosowania aspektów środowiskowych 812 zamówień w 2015 r.

18 50,00% Skala stosowania klauzul społecznych według monitoringu Fundacji CentrumCSR.PL (lipiec grudzień 2015) 45,00% 40,00% 35,00% 30,00% 25,00% 20,00% 15,00% 10,00% 5,00% 0,00% lip-14 sie-14 wrz-14 paź-14 lis-14 gru-14 sty-15 lut-15 mar-15 kwi-15 maj-15 cze-15 lip-15 sie-15 wrz-15 paź-15 lis-15 gru-15

19 Klauzule społeczne w 2014 i 2015 roku Opieka 20% 50,00% Pielęgnacja zieleni Roboty budowlane 0% 0,20% 13,34% 15,56% Transport 17,4% 24,39% Usługi cateringowe 0,0% 10,98% Usługi ochroniarskie 23,5% 43,86% Utrzymanie czystości 3,3% 43,08% Inne 3,20% 12,12% 0,00% 10,00% 20,00% 30,00% 40,00% 50,00% 60,00%

20 Rodzaje stosowanych klauzul społecznych Zatrudnienie w określonym wymiarze godzin, na określonym rodzaju umowy Zamówienie uwzględnia potrzeby osób niepełnosprawnych Zamówienia zastrzeżone - art. 22, p. 2 PZP Wymóg zatrudnienia określonej grupy społecznej - Art. 29 p. 4 PZP Inne zamówienia społecznie odpowiedzialne 9,68% 1,06% 1,09% 0% 0,10% 0,15% 2,57% 6,10% 5,83% 7,26% Brak 80,70% 90,76%

21 Skala stosowania społecznie odpowiedzialnych zamówień publicznych w monitorowanych miastach ogółem (monitoring Fundacji CentrumCSR.PL, styczeń grudzień 2015) Centralne 34,88 Wrocław 6,55 Warszawa 21,5 Poznań 28,91 Kraków 12,33 Katowice 18,

22 Skala stosowania społecznie odpowiedzialnych zamówień publicznych na uczelniach wyższych monitorowanych miast (monitoring Fundacji CentrumCSR.PL, styczeń grudzień 2015) Wrocław 5,5 Warszawa 27,59 Poznań 15,69 Kraków 7,89 Katowice 8,

23 Skala stosowania społecznie odpowiedzialnych zamówień publicznych w urzędach miast i ich jednostkach podległych (monitoring Fundacji CentrumCSR.PL, styczeń grudzień 2015) Wrocław 4,44 20 Warszawa 15,52 22,73 Poznań 28,32 76,47 Kraków 10, Katowice 26,09 31, Jednostki podległe Urzędy miast

24 50,00% Skala stosowania zielonych zamówień według monitoringu Fundacji CentrumCSR.PL (lipiec grudzień 2015) 45,00% 40,00% 35,00% 30,00% 25,00% 20,00% 15,00% 10,00% 5,00% 0,00% lip-14 sie-14 wrz-14 paź-14 lis-14 gru-14 sty-15 lut-15 mar-15 kwi-15 maj-15 cze-15 lip-15 sie-15 wrz-15 paź-15 lis-15 gru-15

25 Rodzaj klauzuli środowiskowej Normy spalania Oszczędnosć energii/izolacja cieplna Wykorzystanie oceny kosztów cyklu życia produktu (LCC) Zastosowanie kryteriów GPP Zastosowanie najlepszych dostępnych technologii w zakresie Inne Brak 1,72% 2,50% 3,69% 1,17% 0,74% 0% ,10% 14,69% 1,84% 4,06% 7,14% 2,50% 72,40% 77,13%

26 Żywność i usługi cateringowe Wyroby włókiennicze Środki czyszczące i usługi sprzątania Produkty i usługi ogrodnicze Pojazdy Papier do kopiowania i papier graficzny Meble Biurowy sprzęt komputerowy Inne Klauzule środowiskowe w 2014 i 2015 roku 10% 0,00% 0,00% 0,00% 10,50% 26,56% 62,07% 3,13% 0,00% 43,14% 18,18% 29,09% 5,71% 30,93% 29,96% 44,74% 10,42% 3,90% 0,00% 10,00% 20,00% 30,00% 40,00% 50,00% 60,00% 70,00%

27 Skala stosowania zielonych zamówień publicznych w monitorowanych miastach ogółem (monitoring Fundacji CentrumCSR.PL, styczeń grudzień 2015) Centralne 55,81 Wrocław 7,95 Warszawa 26,75 Poznań 46,1 Kraków 43,59 Katowice 26,

28 Skala stosowania zielonych zamówień publicznych na uczelniach wyższych monitorowanych miast (monitoring Fundacji CentrumCSR.PL, styczeń grudzień 2015) Wrocław 6,62 Warszawa 40,54 Poznań 44,58 Kraków 46,67 Katowice 23,

29 Skala stosowania zielonych zamówień publicznych w urzędach miast i ich jednostkach podległych (monitoring Fundacji CentrumCSR.PL, styczeń grudzień 2015) Wrocław 2,22 26,67 Warszawa 10,87 15,15 Poznań 40 64,85 Kraków 36, Katowice 27, Jednostka podległa Urząd miasta

30 Przykłady modelowych klauzul społecznych

31 Urząd dzielnicy Śródmieście Świadczenie usług całodobowej ochrony osób i mienia w obiektach administracyjnych Urzędu Dzielnicy Śródmieście m.st. Warszawy (nr ZP- 86/15). Wykonawca zobowiązany jest do wykonywania usługi ochrony osób i mienia przy pomocy co najmniej 35 pracowników ochrony, wpisanych na listę kwalifikowanych pracowników ochrony fizycznej, (...) zatrudnionych na umowę o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy, w całym okresie wykonywania umowy.

32 Urząd miasta Poznania Przygotowanie i wydawanie oraz przewóz i dostarczanie gorącego posiłku klientom MOPR (nr PL). Klauzula społeczna realizowana jest poprzez wymóg zatrudnienia przy wykonywaniu zamówienia w pełnym wymiarze czasu pracy min. 1 osoby bezrobotnej oraz poprzez kryterium wyboru ofert, promującym Wykonawców, którzy zatrudnią ponad 1 osobę bezrobotną w pełnym wymiarze czasu pracy, przy wykonywaniu zamówienia.

33 Państwowa Inspekcja Pracy Usługa utrzymania czystości w siedzibie Okręgowego Inspektoratu Pracy w Warszawie (Wa /2015). Zamawiający, zgodnie z art. 29 ust. 4 pkt 4 ustawy, żąda od wykonawcy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę wszystkich osób świadczących usługę u zamawiającego w wymiarze czasu pracy nie mniejszym niż wynikającymi z ilości godzin, które dany pracownik przepracuje u Zamawiającego. Do wykonania zamówienia należy stosować profesjonalne, atestowane, ekologiczne i wysokiej jakości środki do sprzątania.

34 Przykłady modelowych klauzul środowiskowych

35 Uniwersytet Śląski w Katowicach Usługa cateringu (nr ). Zamawiający nie dopuszcza naczyń i sztućców plastikowych i papierowych. Posiłki nie będą dostarczane w pojedynczych porcjach (opakowaniach jednostkowych), chyba że są one dostarczane w opakowaniach opartych na surowcach odnawialnych, bądź o zawartości powyżej 45% surowców pochodzących z recyklingu wtedy Zamawiający dopuszcza stosowanie opakowań jednostkowych. Kryteria oceny ofert: 1 - Cena Doświadczenie wykonawcy Zatrudnienie osób młodocianych - 2

36 Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Dostawa artykułów poligraficzno-wydawniczych: ulotki, broszury, foldery, publikacje (nr 2015/S ). Papier na bazie włókien z odzysku lub papier pochodzący z recyklingu lub papier na bazie włókien pierwotnych, papier musi posiadać jeden z następujących certyfikatów: Niebieski Anioł (niem. Der blaue Engel, ang. Blue Angel), Europejska Stokrotka (ang. Ecolabel Flower), Nordycki Łabędź (ang. Nordic Swan), FSC (ang. Forest Stewardship Council, międzynarodowy system certyfikacji produktów gospodarki leśnej), PEFC (ang. Programme for the Endoresement of Forest Certification, program zatwierdzania certyfikacji lasów) lub inny równoważny potwierdzający, że papier jest ekologiczny ( ).

37 Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Dostawa zestawów komputerowych stacjonarnych z systemem operacyjnym i monitorów dla Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza (nr 907/PN/09/15). Wymogi stawiane dostawcom w ogłoszeniu o zamówieniom oraz w SIWZ: certyfikat: ISO9001, CE, Energy Star, ograniczenie głośności do 23 db. Leona Gergelova-Steigrova

38 wnioski Wzrost znaczenia ZZP w debacie publicznej; Wzrost liczby inicjatyw w zakresie promocji społecznie odpowiedzialnych zamówień publicznych; Wzrost skali stosowania klauzul społecznych; Niewystarczająca poprawa w stosowaniu zielonych zamówień publicznych; Wciąż powtarzające się przykłady łamania praw pracowników realizujących zamówienia publiczne

39 Rekomendacje zinstytucjonalizowanie zasad stosowania klauzul społecznych i środowiskowych poprzez określenie jasnej polityki zrównoważonego rozwoju instytucji oraz poprawa komunikacji pomiędzy osobami przygotowującymi i nadzorującymi; promocja zrównoważonych rozwiązań na najwyższym szczeblu, zarówno na poziomie krajowym, jak i poszczególnych instytucji (prezydenci miast, rektorzy); współpraca z otoczeniem instytucji przedstawicielami pracowników, pracodawców, organizacjami społeczeństwa obywatelskiego w celu zwiększania wzajemnej świadomości w zakresie istniejących możliwości stosowania ZZP;

40 Rekomendacje uwzględnianie możliwości zastosowania klauzul społecznych i środowiskowych w przygotowywaniu budżetu na kolejne lata w przypadkach gdy uzasadnione jest założenie, że spowodują one wzrost kosztów; nacisk ze strony obywateli realizowany poprzez organizacje trzeciego sektora oraz media; zwiększenie świadomości przedstawicieli instytucji w zakresie możliwości stosowania ZZP co pozwoli na kreowanie atmosfery sprzyjającej stosowaniu pozytywnych dla społeczeństwa i środowiska rozwiązań.

41 Ciąg dalszy monitorowania ZZP 1 marca 2016 rozpoczęliśmy realizację projektu pt. Społeczny monitoring stosowania zrównoważonych zamówień publicznych w najważniejszych lokalnych i centralnych instytucjach publicznych, finansowanego przez Program Fundusz Inicjatyw Obywatelskich w ramach komponentu wsparcia działań strażniczych. Potrwa on do listopada 2017.

42 Dziękujemy za uwagę! Projekt Wzmocnienie monitoringu zrównoważonych zamówień publicznych w Polsce realizowany w ramach programu Obywatele dla Demokracji, finansowanego z Funduszy EOG.