5/6. Nagrody dla nauczycieli

RADY 5/6. Nagrody dla nauczycieli Marta Handzlik Spis treści 1. Komentarz... 1 1.1. Nagroda jubileuszowa... 1 1.2. Dodatkowe wynagrodzenie roczne... 4 1.3. Fundusz na nagrody dla nauczycieli... 6 1.4. Medal Komisji Edukacji Narodowej... 7 2. Wyjaśnienia do wzorów... 7 3. Wzory A. Wiosek o przyznanie nagrody... 8 B. Wniosek o przyznanie Medalu Komisji Edukacji Narodowej... 10 1. Komentarz 1.1. Nagroda jubileuszowa Nagroda jubileuszowa stanowi odrębne świadczenie pieniężne z tytułu pozostawania w stosunku pracy przez określony w przepisach prawa pracy czas nie jest więc jednym ze składników wynagrodzenia za pracę danego pracownika. SN w wyroku z 22.1.2002 r. (I PKN 820/00, Pr. Pracy 2002/7-8/49) wskazał, że istotą gratyfikacji jubileuszowej jest nagradzanie pracy u jednego pracodawcy lub w jednym zawodzie. Gratyfikacja jubileuszowa jest więc świadczeniem fakultatywnym o charakterze zakładowym, branżowym lub zawodowym. Zgodnie z art. 47 ust. 1 ustawy z 26.1.1982 r. KN (Dz.U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 ze zm.) za wieloletnią pracę nauczyciel otrzymuje nagrodę jubileuszową w wysokości: 1) za 20 lat pracy 75% wynagrodzenia miesięcznego, 2) za 25 lat pracy 100% wynagrodzenia miesięcznego, 3) za 30 lat pracy 150% wynagrodzenia miesięcznego, 4) za 35 lat pracy 200% wynagrodzenia miesięcznego, 5) za 40 lat pracy 250% wynagrodzenia miesięcznego. Nagrody jubileuszowe przysługują wszystkim nauczycielom objętym pełnym zakresem przepisów KN, bez względu na wymiar ich zatrudnienia. Do okresu pracy uprawniającego nauczyciela do nagrody jubileuszowej wlicza się wszystkie poprzednie zakończone okresy zatrudnienia oraz inne okresy, które z mocy odrębnych przepisów podlegają wliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze. Owe okresy pracy, a także inne okresy pracy określone zostały w rozporządzeniu MENiS z 30.10.2001 r. w sprawie szcze- styczeń 2010 1

RADY 5. Wynagrodzenie i inne świadczenia gółowych zasad ustalania okresów pracy i innych okresów uprawniających nauczyciela do nagrody jubileuszowej oraz szczegółowych zasad jej obliczania i wypłacania (Dz.U. Nr 128, poz. 1418). Okresy upoważniające do otrzymania nagrody Okresami zaliczanymi do okresów, które upoważniają do otrzymania nagrody jubileuszowej będą między innymi: okresy pracy w gospodarstwie rolnym, okresy pobierania zasiłku dla bezrobotnych, wszelkie okresy pracy na podstawie umowy o pracę, mianowania, wyboru, powołania czy spółdzielczej umowy o pracę. Okresy pracy na podstawie umów cywilnoprawnych, a także prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek nie są zaliczane do okresu uprawniającego do nagrody jubileuszowej. Okres wieloletnia praca obejmuje w tym przypadku nie tylko prace na stanowisku nauczyciela, ale także prace w innym charakterze. Aby ją jednak otrzymać, należy spełnić warunek zatrudnienia w charakterze nauczyciela w dniu upływu okresu uprawniającego do jej otrzymania. Prawo do nagrody Zasadą jest, że nauczyciel nabywa prawo do nagrody jubileuszowej w dniu, w którym upływa okres uprawniający do nagrody, a wypłata nagrody jubileuszowej następuje po nabyciu przez nauczyciela prawa do nagrody. Należy jednak pamiętać, że nauczyciel nabywa prawo do tej nagrody w szkole zatrudniającej go w dniu upływu okresu uprawniającego do jej otrzymania. W sytuacji, gdy zatrudniony jest w dwóch szkołach, wówczas do okresu pracy uprawniającego do jej otrzymania wlicza się jeden z tych okresów. Zgodnie z uchwałą składu 7 sędziów SN z 26.2.1990 r. (III PZP 57/89, OSNC 1990, Nr 10 11, poz. 125) pracownik nabywa prawo do nagrody jubileuszowej w ostatnim dniu okresu pracy uprawniającego do tej nagrody. Z kolei w uchwale z 21.5.1991 r. (I PZP 16/91, OSNC 1992, Nr 1, poz. 10) SN sprecyzował, że pracownik nabywa prawo do nagrody jubileuszowej w dniu bezpośrednio poprzedzającym dzień, który nazwą lub datą odpowiada dniowi, w którym pracownik podjął zatrudnienie. PRZYKŁAD Nauczycielka 1.9.1989 r. rozpoczęła prace w szkole. Prawo do nagrody jubileuszowej za 20 lat pracy nabyła 31.8, a więc w dniu poprzedzającym dzień, który datą odpowiada dniowi rozpoczęcia pracy. Nauczyciel jest obowiązany udokumentować swoje prawo do nagrody, jeżeli w jego aktach osobowych brak jest odpowiedniej dokumentacji. 2 styczeń 2010

5/6. Nagrody dla nauczycieli RADY Wypłata nagrody jubileuszowej następuje po nabyciu przez nauczyciela prawa do tej nagrody. Nauczycielka nabyła prawo do nagrody sześć miesięcy wcześniej, jednak w poprzednim miejscu pracy nie przedłożyła stosownego zaświadczenia i dlatego przysługująca jej wtedy nagroda nie została wypłacona. Roszczenie o zapłatę nagrody jubileuszowej powstało więc sześć miesięcy przed terminem dostarczenia wymaganych dokumentów, ale stało się ono wymagalne w późniejszym terminie, z tego powodu, że nauczycielka nie przedstawiła odpowiednich zaświadczeń. PRZYKŁAD W przypadku, gdy dojdzie do opóźnienia w wypłacie nagrody nauczyciel ma prawo do żądania odsetek ustawowych. Zgodnie z wyrokiem SN z 19.8.1999 r. (I PKN 189/99, OSNAP 2000, Nr 22, poz. 819) nagroda jubileuszowa powinna być wypłacona niezwłocznie po nabyciu do niej prawa i od tej chwili należą się odsetki, choćby pracownik później wykazał okoliczności stanowiące przesłanki uprawniające do nagrody, a pracodawcy nie można było przypisać winy w opóźnieniu. Nauczyciel w 2004 r. udokumentował prawo do nagrody jubileuszowej, ale nie została mu ona wypłacona z winy pracodawcy. Wobec powyższego, mimo nabycia prawa do kolejnej nagrody w 2009 r. ma on prawo żądać odsetek ustawowych od niewypłaconej nagrody, jak również jej samej. PRZYKŁAD Podstawę obliczenia nagrody jubileuszowej stanowi wynagrodzenie miesięczne przysługujące nauczycielowi w dniu nabycia prawa do nagrody, a jeżeli jest to dla nauczyciela korzystniejsze wynagrodzenie przysługujące mu w dniu jej wypłaty. Nagrodę oblicza się według zasad obowiązujących przy ustalaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy. Oznacza to, że jeśli nauczycielowi wypłacono nagrodę jubileuszową, której wysokość została obliczona inaczej niż według zasad obliczania ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy, to należy mu się wyrównanie. Zasady obliczania nagrody W przypadku rozwiązania stosunku pracy w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy, nauczycielowi, któremu do nabycia prawa do nagrody jubileuszowej brakuje mniej niż 12 miesięcy, licząc od dnia rozwiązania stosunku pracy, nagrodę tę wypłaca się w dniu rozwiązania stosunku pracy. Wyjątek: Zasadą jest nabycie prawa do nagrody jubileuszowej w dniu, w którym upływa okres upoważniający do jej otrzymania. Jednak przepisy przewidują wyjątkową sytuację związaną z odejściem nauczyciela na emeryturę, co skutkuje rozwiązaniem stosunku pracy. Jeśli nauczycielowi brakuje wówczas mniej niż 12 miesięcy do osiągnięcia okresu uprawiającego do otrzymania nagrody jubileuszowej, należy ją wypłacić. styczeń 2010 3

RADY 5. Wynagrodzenie i inne świadczenia Rozwiązanie stosunku pracy musi się wiązać z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy. Omyłkowo wypłacona nagroda Należy podkreślić, że zarówno w KN, jak i w przepisach rozporządzenia nie ma uregulowań dotyczących nienależnego wypłacenia nagrody jubileuszowej. W przypadku jej niesłusznego wypłacenia po stronie pracodawcy powstaje roszczenie o zwrot nienależnie wypłaconego świadczenia ze stosunku pracy, tj. nienależnie wypłaconej nagrody jubileuszowej. Roszczenia tego można dochodzić na drodze sądowej w sądzie pracy. Zgodnie jednak z wyrokiem SN z 6.3.1998 r. (I PKN 551/97, OSNAP 1999, Nr 4, poz. 123) omyłkowa wypłata nagrody jubileuszowej niższego stopnia nie powoduje po upływie kolejnego okresu nabycia prawa do nagrody wyższego stopnia. Zasadą jest, że roszczenia ze stosunku pracy przedawniają się z upływem trzech lat od dnia, w którym stały się wymagalne, a więc w przypadku niesłusznie wypłaconej nagrody początkiem biegu terminu przedawnienia będzie dzień jej wypłaty. Pracodawca nie może samowolnie potrącić nienależnej kwoty. Chcąc odzyskać pomyłkowo wypłaconą nagrodę, może jedynie wystąpić do sądu z powództwem cywilnym przeciwko pracownikowi, gdyż pracodawcy nie wolno zrekompensować nadpłaconej kwoty z przyszłego wynagrodzenia pracownika ani też potrącić jej w formie zaliczki na poczet następnej wypłaty, chyba że pracownik wyrazi zgodę na potrącenie nienależnej mu nagrody ze swojego wynagrodzenia. Jedynie w takim przypadku pracodawca może dokonać takiego potrącenia. Nagroda a urlop wychowawczy Zupełnie odrębna kwestią jest przyznawanie nagrody jubileuszowej nauczycielowi przebywającemu na urlopie wychowawczym. Zgodnie z uchwałą SN z 3.6.1992 r. (I PZP 33/92, OSNC 1993, Nr 1 2, poz. 10) w sytuacji, gdy w czasie urlopu wychowawczego upłynął okres uprawniający do nagrody jubileuszowej pracownik nabywa prawo do nagrody jubileuszowej w dniu upływu okresu uprawniającego do niej. 1.2. Dodatkowe wynagrodzenie roczne Prawo do dodatkowego wynagrodzenia rocznego mają nauczyciele szkół prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego lub przez organy administracji rządowej. Prawo do wynagrodzenia rocznego Zasadą jest, że aby nabyć prawo do wynagrodzenia rocznego w pełnej wysokości, należy przepracować u danego pracodawcy cały rok kalendarzowy. Jeśli zaś pracownik nie przepracował u danego pracodawcy całego roku kalendarzowego, nabywa on prawo do wynagrodzenia rocznego w wysokości proporcjonalnej do przepracowanego okresu, jednak pod warunkiem że okres ten wynosi co najmniej 6 miesięcy. 4 styczeń 2010

5/6. Nagrody dla nauczycieli RADY Wyjątek: Odstępstwem od tej zasady jest zatrudnienie nauczyciela w trakcie roku kalendarzowego zgodnie z organizacją pracy szkoły, a także korzystania przez nauczyciela z urlopu dla poratowania zdrowia albo z urlopu udzielonego dla celów naukowych, artystycznych lub kształcenia zawodowego. Gdy stosunek pracy został nawiązany z nauczycielem już po rozpoczęciu roku szkolnego, wówczas wynagrodzenie roczne przysługiwać będzie nauczycielowi za okres od 1 do 31 sierpnia. Z nauczycielką podpisano umowę o pracę 1.10.2009 r. Dodatkowe wynagrodzenie przysługiwać będzie za okres od 1.1.2010 do 31.8.2010 r. Wynagrodzenie wypłacone zostanie w 2011 r. PRZYKŁAD Do innych przypadków, w których nie trzeba spełnić kryterium przepracowania całego roku u danego pracodawcy, należy zaliczyć: rozwiązanie stosunku pracy w związku z przejściem na emeryturę, przeniesieniem służbowym, likwidacją pracodawcy, zmniejszeniem zatrudnienia z przyczyn dotyczących pracodawcy, reorganizacją pracodawcy; podjecie zatrudnienia w wyniku przeniesienia służbowego, w związku z likwidacją poprzedniego pracodawcy, zmniejszeniem zatrudnienia w związku z likwidacją jednostki organizacyjnej poprzedniego pracodawcy lub jego reorganizacją. Do nabycia prawa do dodatkowego wynagrodzenia nie dochodzi w przypadku: nieusprawiedliwionej nieobecności w pracy, trwającej dłużej niż 2 dni; stawienia się do pracy lub przebywania w pracy w stanie nietrzeźwości; wymierzenia kary dyscyplinarnej wydalenia z pracy lub ze służby; rozwiązania umowy o prace bez wypowiedzenia z winy pracownika. Zasadą jest, że prawo do dodatkowego wynagrodzenia przysługuje pracownikowi, gdy przepracuje u danego pracodawcy cały rok kalendarzowy. Zgodnie jednak z uchwałą SN z 7.9.1995 r. (I PZP 23/95, OSN 1996, Nr 5, poz. 73) przesłanka polegająca na przepracowaniu w jednym zakładzie pracy całego roku jest spełniona także wtedy, gdy pracownik był zatrudniony w tym zakładzie pracy na podstawie dwóch kolejnych umów o prace na czas określony, choćby między tymi umowami wystąpiła przerwa w dniu ustawowo wolnym od pracy. Nauczyciel zatrudniony po przejściu na emeryturę w tej samej szkole w niepełnym wymiarze czasu pracy na podstawie umowy o prace na czas określony nabywa prawo do dodatkowego wynagrodzenia jeśli w roku, w którym przyznawane jest to wynagrodzenia przepracuje, choćby z przerwami, co najmniej 6 miesięcy. styczeń 2010 5

RADY 5. Wynagrodzenie i inne świadczenia Wysokość dodatkowego wynagrodzenia Dodatkowe wynagrodzenie wynosi 8,5% sumy wynagrodzenia otrzymanego przez pracownika w ciągu roku kalendarzowego, za który przysługuje to wynagrodzenie, po uwzględnieniu składników wynagrodzenia przyjmowanych do obliczenia ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy wraz z wynagrodzeniem za urlop wypoczynkowy. Zgodnie z orzeczeniem SN z 10.10.2000 r. (III ZP 22/00, OSNAP 2001, Nr 5, poz. 142) przy ustalaniu wysokości dodatkowego wynagrodzenia rocznego nie uwzględnia się wynagrodzenia otrzymanego przez nauczyciela w czasie urlopu dla poratowania zdrowia. Dodatkowe wynagrodzenie wypłacone powinno być z wyodrębnionych na ten cel środków na wynagrodzenia nie później niż w ciągu pierwszych trzech miesięcy roku kalendarzowego następującego po roku, za który przysługuje to wynagrodzenie. A jeśli z pracownikiem rozwiązano stosunek pracy w związku z likwidacją pracodawcy, wynagrodzenie powinno być wypłacone w dniu rozwiązania stosunku pracy. 1.3. Fundusz na nagrody dla nauczycieli Zgodnie z przepisami KN tworzy się specjalny fundusz na nagrody dla nauczycieli za ich osiągnięcia dydaktyczno-wychowawcze. Wysokość funduszy Wysokość poszczególnych funduszy wynosi: co najmniej 1% planowanych rocznych wynagrodzeń osobowych na nagrody organów prowadzących szkoły i dyrektorów szkół. Fundusz w tej wysokości tworzony jest w budżetach organów prowadzących szkołę; równowartość 2744 średnich wynagrodzeń nauczyciela stażysty na nagrody kuratorów oświaty, organów sprawujących nadzór pedagogiczny. Fundusz w tej wysokości tworzony jest w budżetach wojewodów; równowartość 2015 średnich wynagrodzeń nauczyciela stażysty na nagrody MEN Fundusz tworzony jest w budżecie ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania. Nagroda organu prowadzącego może być przyznana nauczycielowi dopiero wówczas, gdy przepracuje on w szkole co najmniej rok. Natomiast aby otrzymać nagrodę kuratora oświaty lub MEN, nauczyciel musi przepracować w szkole co najmniej 2 lata. W kontekście zapisu o konieczności przepracowania w szkole odpowiednio roku lub dwóch lat może pojawić się wątpliwość, czy ten okres musi zostać przepracowany w jednej szkole. Wydaje się, że najwłaściwszą interpretacją będzie ta, że należy zliczyć okresy zatrudnienia nauczyciela we wszystkich szkołach, w których pracował, aby w ten sposób nie doprowadzić do sytuacji, że na przykład nagroda nie będzie się należała nauczycielowi z wieloletnim stażem, który został służbowo przeniesiony do innej szkoły. 6 styczeń 2010

5/6. Nagrody dla nauczycieli RADY Nagrody, które nauczyciel otrzyma na podstawie KN, zawsze są wliczane do podstawy wymiaru emerytury lub renty. SN w uchwale z 12.12.1986 r. (III UZP 50/86, OSNC 1988, Nr 1, poz. 7) uznał, że wszystkie nagrody za osiągnięcia zawodowe uzyskane przez nauczyciela w okresie, z którego wynagrodzenie stanowi podstawę wymiaru emerytury lub renty wliczane są do podstawy wymiaru emerytury lub renty. Nagrody wliczane do podstawy emerytury lub renty 1.4. Medal Komisji Edukacji Narodowej Medal Komisji Edukacji Narodowej jest nadawany za szczególne zasługi dla oświaty i wychowania, w szczególności w zakresie działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej, twórczości dla dzieci i młodzieży oraz kształcenia i doskonalenia nauczycieli. Medal ten jest nadawany przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania z inicjatywy własnej lub na wniosek innego ministra, rektora szkoły wyższej, wojewody, kuratora oświaty, organu prowadzącego szkołę, statutowego organu organizacji społecznej lub stowarzyszenia prowadzącego działalność oświatowo-wychowawczą, kierownika placówki dyplomatycznej lub konsularnej RP. Organ wnioskujący przyznanie medalu Wnioski o nadanie medalu składać należy do 31 marca. Wniosek składany przez organ prowadzący szkołę wymaga pozytywnej opinii organu sprawującego nadzór pedagogiczny. 2. Wyjaśnienia do wzorów Wniosek o przyznanie nagrody powinien zawierać: 1) imię (imiona) i nazwisko nauczyciela; 2) datę i miejsce jego urodzenia; 3) staż pracy w szkole; 4) stanowisko i miejsce pracy; 5) wskazanie zawartego w ostatniej ocenie pracy nauczyciela stwierdzenia uogólniającego oraz datę otrzymania oceny pracy; 6) informację o otrzymanych nagrodach ministra, kuratora oświaty, organu sprawującego nadzór pedagogiczny i dyrektora szkoły wraz ze wskazaniem dat ich otrzymania; 7) uzasadnienie; 8) datę i podpis składającego wniosek. styczeń 2010 7

RADY WZÓR A Wniosek o przyznanie nagrody MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ (MEN)/ KURATORA OŚWIATY ( KO )/DYREKTORA SZKOŁY ( DS ) 1. Zgłaszam wniosek o przyznanie nagrody... Pani/Panu:... urodzonemu/urodzonej dnia... w... Ocena Praca Pana/Pani... została w ostatniej ocenie pracy nauczyciela określona jako ocena wyróżniająca. 2. Uzasadnienie wniosku: 2.1. Osiągnięcia w zakresie pracy dydaktyczno-wychowawczej: 2.2. Osiągnięcia w zakresie działalności opiekuńczej: 2.3. Osiągnięcia w zakresie działalności pozaszkolnej: 3. Czytelny podpis wnioskodawcy (podpisy wnioskodawców)... (miejscowość), (data)... 8 styczeń 2010

WZÓR A RADY WYPEŁNIA ADMINISTRACJA SZKOŁY: stanowisko pracownika:... wykształcenie... stopień awansu zawodowego:... staż pracy w szkole:... staż pracy pedagogicznej:... dotychczas otrzymane nagrody i daty ich otrzymania:... podpis upoważnionego wicedyrektora szkoły:... (miejscowość), (data)... opinia upoważnionego wicedyrektora szkoły o pracowniku ze szczególnym uwzględnieniem oceny wywiązywania się z podstawowych obowiązków i przestrzegania dyscypliny pracy podpis upoważnionego wicedyrektora szkoły:... (miejscowość), (data)... DECYZJA DYREKTORA SZKOŁY: podpis upoważnionego wicedyrektora szkoły:... (miejscowość), (data)... styczeń 2010 9

RADY WZÓR B WNIOSEK O NADANIE Medalu Komisji Edukacji Narodowej 1. Dane ogólne a) imię i nazwisko:... b) imiona rodziców:... 2. Miejsce urodzenia:... 3. Data urodzenia:... 4. Miejsce zamieszkania 5. Miejsce pracy i stanowisko lub rodzaj wykonywanej działalności......... (miejscowość) (nazwa pracodawcy) (stanowisko) 6. Wykształcenie ogólne:... Specjalność:... 7. (imię, nazwisko i stanowisko służbowe lub funkcja osoby odpowiedzialnej za ścisłość ww. danych)...... (miejscowość i data) (podpis) 10 styczeń 2010