Rynek leków w Polsce dziesięć miesięcy po wejściu w życie nowej ustawy refundacyjnej. Prognoza na rok 2012. Michał Pilkiewicz, Country Manager, IMS Health, Polska 1
Agenda prezentacji Rynek leków w Europie i segmenty rynku w Polsce. Podsumowanie 10 miesięcy roku 2012. Listopadowe listy refundacyjne wpływ na wydatki NFZ i pacjentów w roku 2012 i 2013. Prognoza na 2012 rok. 2 2
Porównując podstawowe wskaźniki, Polska zajmuje jedno z ostatnich miejsc w krajach UE Porównanie podstawowych wskaźników w 2011 roku Wskaźnik Pozycja Polski na tle analizowanych rynków Europy Wartość dla Polski Średnia wartość z analizowanych rynków Odchylenie od wartości średniej (dla Polski) Wielkość rynku farmaceutycznego Wielkość rynku aptecznego per capita Wydatki na ochronę zdrowia per capita* Średnie ceny leków innowacyjnych Średnie ceny leków generycznych Poziom współpłacenia pacjenta za leki** Udział leków generycznych w wartości sprzedaży Konsumpcja leków per capita (w jednostkach CU)* 6 z 26 4,9 mld --- --- 20 z 23 110 225-51 % 22 z 23 1 389 $ 3 434 $ - 60 % 21 z 22 7,1 17,3-59 % 26 z 27 2,8 4,9-43 % 1 z 13 67,0 % 34,4 % + 32 pp 1 z 23 66,3 % 39,5 % + 27 pp 12 z 22 1 400 CU 1 515 CU - 7,5 % Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych MIDAS, Eurostat, OECD CU Counted Units = znormalizowane opakowania ** Dane za 2010r. 3 3
Miliardy PLN Rynek leków w Polsce wynosi 28 miliardów zł z czego NFZ na refundację leków przeznacza 11,8 miliarda Rynek farmaceutyczny w Polsce w 2011 roku i podział na płatników (szpitale i apteki) 30 Rx (nierefundowane) 4,75 25 28,12 mld zł 28,12 mld zł 30 25 Miliardy PLN Rx (refundowane*) 20 16,35 20 Pacjenci 12,46 15 15 Produkty OTC 10 10 NFZ Rynek szpitalny 5 7,93 11,77 5 0 2,97 2011 Struktura 0 Źródło: NFZ roczne sprawozdanie za 2011 rok, IMS obliczenia własne na podstawie raportów o rynku (IMS DataView, IMS Pharmascope) 4 4
W43 W45 W47 W49 W51 W01 W03 W05 W07 W09 W11 W13 W15 W17 W19 W21 W23 W25 W27 W29 W31 W33 W35 W37 W39 W41 W43 Miliony opakowań Nowe listy spowodowały kilkunastoprocentowy spadek ilościowy i wartościowy rynku leków Rx Sprzedaż tygodniowa opakowań leków na receptę w aptekach w okresie od 11/2010 10/2012 18 16 LISTOPAD GRUDZIEŃ STYCZEŃ LUTY MARZEC KWIECIEŃ MAJ CZERWIEC LIPIEC SIERPIEŃ 2011/2012 2010/2011 WRZESIEŃ PAŹDZIERNIK 14 12 10 8 6 4 2 0 Zmiany wartości rynku Rx w kolejnych okresach 2-miesięcznych -20,1% -13,8% -7,7% -15,3% -18,1%* * wrzesieo 2012 vs wrzesieo 2011 Spadek ilościowy po 9 miesiącach dla rynku aptecznego Rx: -11,2% Spadek wartościowy po 9 miesiącach dla rynku aptecznego Rx: -14,7% (spadek o 1,81 mld PLN) Źródło: IMS Pharmascope weekly, IMS DataView, leki Rx wg. ATC A-V, leki refundowane oraz nierefundowane; dynamika % rok do roku 5 5
Głównym beneficjentem nowej ustawy w 2012r. jak dotąd pozostaje NFZ z mniejszymi wydatkami o 2,0 mld zł Wpływ nowych list refundacyjnych na rynek na rynek leków refundowanych (według obwieszczenia z ob. od 1 listopada 2012) 2012r. vs 2011 r. 2012r. vs 2011 r. (przy niezmienionej ilości w 2012 r.)* Kategorie zmian zmiana % zmiana wartościowa zmiana % zmiana wartościowa Analizowany rynek leków refundowanych w cenach detalicznych Zmiana wysokości dopłaty pacjenta (całkowitej kwoty wydanej na leki przez pacjenta w 2012 roku) Zmiana wysokości refundacji NFZ w 2012 roku (-) 18,8% wartościowo (-) 13,8% ilościowo (-) 2,403 mld PLN (-) 3,0% wartościowo 0,0% ilościowo (-) 384 mld PLN (-) 9,4% (-) 409,2 mln PLN (+) 11,2% (+) 487 mln PLN (-) 23,6% (-) 1,994 mld PLN (-) 10,3% (-) 872 mln PLN Zmiana poziomu współpłacenia pacjenta Zmiana średniej ceny dla pacjenta (+) 3,9 punktu procentowego (w tym +4,0 pp dla leków generycznych i +3,7 pp dla leków innowacyjnych) (+) 5,9% W 2011 pacjent dopłacał średnio 34,0% do ceny leku refundowanego. Po zmianie w 2012 roku będzie dopłacał 37,9% W 2011 roku pacjent dopłacał średnio 9,27 PLN do ceny leku refundowanego. Nowe listy przynoszą zmianę do poziomu 9,82 PLN (+) 5,0 punktu procentowego (w tym +5,0 pp dla leków generycznych i +5,1 pp dla leków innowacyjnych) (+) 11,2% W 2011 pacjent dopłacał średnio 34,0% do ceny leku refundowanego. Po zmianie w 2012 roku będzie dopłacał 39,0% W 2011 roku pacjent dopłacał średnio 9,27 PLN do ceny leku refundowanego. Nowe listy przynoszą zmianę do poziomu 10,31 PLN Źródło: IMS Refundator, lista refundacyjna edycja listopad 2012 W symulacji wykorzystano ceny z listy 11/2012 i sprzedaż ilościową z 2011 r. 6 6
NFZ po 9 miesiącach 2012 roku wydał o 1,4 mld zł mniej na refundację leków niż w roku 2011 Wpływ nowych list refundacyjnych na rynek na rynek leków refundowanych (według obwieszczenia z ob. od 1 listopada 2012) DANE z raportu NFZ po EAN ach Refundacja specjalna oraz BRAK DANYCH 8.4 mld - 2,0 mld PLN 6.4 mld rok 2011 rok 2012 Nie są przedmiotem analizy Oficjalne dane publikowane przez NFZ pokazują, że w okresie styczeo wrzesieo 2012 NFZ wydał mniej na refundację leków w aptekach o 1,4 mld PLN niż w tym samym okresie w 2011 roku. Dane NFZ Prognoza IMS I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Kwota refundacji 2012 (mln PLN) 407 500 573 547 540 610 488 478 515 524 544 717 6 443 Oszczędności NFZ (mln PLN) 236 150 175 118 132 74 155 164 177 180 187 246 1 994 % oszczędności vs 2011roku -37% -23% -23% -18% -20% -11% -24% -26% -26% -26% -26% -26% -24% *nie zawiera pozycji BRAK DANYCH -1,4 mld PLN Źródło: IMS Refundator, lista refundacyjna edycja listopad 2012, Pharmascope 2012/09 7 7
W stosunku do planu finansowego oszczędności NFZ wyniosą w 2012 roku 1,5 mld zł, które powinien przeznaczyć na refundację leków innowacyjnych Wpływ nowych list refundacyjnych na rynek na rynek leków refundowanych (według obwieszczenia z ob. od 1 listopada 2012) w stosunku do roku 2011 w stosunku do planu finansowego na 2012-2,0 mld PLN -1,5 mld PLN -6% 8.4 mld 7.9 mld -24% 6.4 mld DANE z raportu NFZ po EAN ach Refundacja specjalna oraz BRAK DANYCH rok 2011 rok 2012 rok 2012 wydatki na ref. leków plan finansowy NFZ prognozowane wydatki na ref. leków Nie są przedmiotem analizy Źródło: IMS Refundator, lista refundacyjna edycja listopad 2012, Pharmascope 2012/09 8 8
Cukrzyca testy Astma Przeciwzakrzepowe Cukrzyca Schizofrenia Choroba Wrzodowa Padaczka Infekcja Onkologia Choroba Alzheimera Wspomag przy lecz onkol. Immunosupresanty Leki p/bólowe i p/zapalne Grzybica Choroba Parkinsona Osteoporoza Przeciwbólowe Obniż p. cholester. Leki rozkurczowe Leki na prz/prostaty Miliony PLN Z Top 20 schorzeń w 17 oszczędności ma głównie NFZ. Tylko w 6 pacjenci płacą mniej niż w roku 2011. TOP 20 schorzeniach o największej dynamice zmian w 2012 roku 100 50 0-50 -100-150 -200-250 -300-350 -400 53-363 -35-333 2-186 25 15-147 -142-8 -124 29-100 -92-90 12-79 -74 Przykład: - Padaczka: Pacjenci dopłacą 29 mln PLN NFZ zaoszczędzi 100 mln PLN -5 0-50 2 3-41 -38 dopłata w mln PLN 4 12-1 -2-6 -30-20 -20-19 -17-17 -31-69 -14 NFZ Pacjent oszczędność w mln PLN Całkowite oszczędności NFZ 1 994 MLN PLN Źródło: IMS Refundator, lista refundacyjna edycja listopad 2012, Pharmascope 2012/09 Całkowite oszczędności dla pacjentów - 409,2 MLN PLN 9 9
Nowe ceny oraz sztywne ceny i marże spowodowały bardzo duże zmiany cen leków dla pacjentów Porównanie realnej (po rabatach) kwoty współpłacenia pacjenta za leki w głównych schorzeniach w 2011 oraz 2012 roku Rok 2011 Rok 2012 Zmiana % Schorzenie/grupa produktów Cena detaliczna Cena dla pacjenta Cena detaliczna Cena dla pacjenta Cena dla pacjenta Leki na przerost prostaty 36,9 10,8 34,3 8,4-23% Depresja 25,6 14,1 24,2 11,0-22% Obniżające poz cholest i trigl 25,4 12,3 24,0 10,7-13% Alergia 19,9 12,5 21,1 10,9-13% Wspomag przy lecz onkol 807,0 4,3 688,6 3,8-12% Nadcisnienie 15,3 10,8 15,5 10,1-7% Przeciwbólowe 40,8 7,8 40,5 7,4-5% Infekcja 29,4 15,7 28,9 15,7 0% Jaskra 40,9 10,2 41,8 10,6 3% Astma 62,3 9,6 61,6 10,8 13% Cukrzyca 29,2 7,9 28,2 9,3 17% Leki p/bólowe i p/zapalne 14,5 6,6 15,1 8,0 21% Choroba Wrzodowa 21,2 9,5 20,8 11,6 22% Choroba Parkinsona 61,1 11,1 55,7 14,2 28% Przeciwzakrzepowe 80,8 11,1 77,6 15,2 37% Immunosupresanty 268,3 3,9 222,4 6,8 73% Schizofrenia 46,5 1,2 44,3 2,9 137% Testy cukrzycowe 49,1 3,4 43,5 10,8 222% Padaczka 32,9 1,6 33,4 5,6 252% Onkologia 190,7 2,3 163,5 10,6 367% Źródło: IMS Refundator, lista refundacyjna edycja listopad 2012, Pharmascope 2012/09 10 10
Poziom współpłacenia pacjentów na rynku aptecznym w ogólnych wydatkach na leki jest najwyższy w Europie Zmiana poziomu współpłacenia pacjenta za leki w 2011 2012 (rynek apteczny) I. poszczególne etapy współpłacenia pacjenta do ceny leku na rynku aptecznym (EPhMRA A-V)* Leki obecne na listach refundacyjnych w 2011 i 2012 roku (część wspólna) liczba leków (wartość rynku) 2 329 (11,7 mld PLN) 2011 2012 poziom liczba współpłacenia leków pacjenta poziom współpłacenia pacjenta Zmiana 2012 vs. 2011 32,9% 2 329 34,6% 1,7% II. Leki obecne na listach refundacyjnych w każdym z lat (bez refundacji ułomnej) 3 154 (12,5 mld PLN) 34,1% 3 061 34,9% 0,8% III. IV. Leki zrefundowane w 2011 roku (wraz z refundacją ułomną) w porównaniu do kosztów tych samych leków w 2012 roku Leki na receptę dostępne w aptekach (refundowane i nierefundowane) 4 440 (12,8 mld PLN) 7 844 (17,2 mld PLN) 34,0% 4 440 37,9% 3,9% 50,9% 7 693 55,4% 4,5% V. Leki na receptę oraz leki bez recepty 11 716 (22,4 mld PLN) 62,3% 11 521 66,8% 4,5% * Wartośd sprzedaży leków refundowanych i nierefundowanych w cenach detalicznych brutto PLN. Źródło: IMS Refundator, lista refundacyjna edycja listopad 2012, Pharmascope 2012/09, produkt definiowany wg IMS (paczka). 11 11
Główne czynniki wpływające na prognozę rynku w roku 2012 Panika zakupowa z grudnia 2011 przeniosła część sprzedaży z I kw. 2012 na koniec roku 2011. Bardzo duży spadek konsumpcji leków spowodowany okresem wprowadzenia ustawy i jednoczesnym wzrostem % i wartościowego poziomu współpłacenia pacjentów za leki. Zmiany limitów co 2 miesiące, co prowadzi do zaburzeń w dystrybucji wynikających z obaw o poniesienie strat przez detalistów i hurtowników. Zmniejszenie liczby leków refundowanych wpisanych na listy refundacyjne z 3154 w roku 2011 do 2527 w styczniu 2012 (w listopadzie na listach znajduje się 3061 leków). Ustalenie stałych marż (dodatkowo wprowadzono brak rabatowania oraz zakaz promocji aptek). Lęk lekarzy przed sankcjami finansowymi związanymi ze stwierdzeniem nieprawidłowości (prawdziwych lub dyskusyjnych) przy ordynacji leków refundowanych mniejsza liczba wypisywanych recept na leki refundowane, większa wypisanych na leki OTC i leki na receptę nierefundowane. Ograniczony dostęp do specjalistów pacjenci muszą czekać w kolejce aby otrzymać nowe zalecenia co do formy leczenia, często konieczność wizyty po każdej liście. Brak dostępności leków związane ze zmniejszeniem zapasów w aptekach i hurtowniach - realizacja recept następnego dnia, konieczność odwiedzenia kilku aptek. Zwiększone zjawisko eksportu równoległego dla części leków powodujące problemy z odstępnością leków dla pacjentów. Brak kontynuacji leczenia dla osób nie mogących wykupić leków - przejście na leczenie szpitalne. 12 12
PROGNOZA Milion PLN Nowe listy i niższa konsumpcja ilościowa wpływają na 8,5% spadek rynku w 2012r Prognoza wzrostu poszczególnych segmentów rynku farmaceutycznego w 2012 roku 30 000 Rok 2011 Prognoza: Styczeń 12 Wrzesień 12 28,1 mld PLN 28,3 mld PLN 25,7 mld PLN +0,8% -8,5% Rx (refundowane*) 25 000-5,0% -18,8% 20 000-2,7% -15,9% (-2,7 mld PLN) Rx (nierefundowane) 15 000 1,2% -7,5% Produkty OTC 10 000 5 000 +7,2% +1,4% Rynek szpitalny 0 2011 +7,8% + 7,5% F 2012 F 2012 * Leki refundowane leki podlegające refundacji w 2011 roku z uwzględnieniem nowych pozycji na kolejnych publikacjach list refundacyjnych w 2012 roku. Źródło: IMS Pharmascope, ceny detaliczne brutto (PLN). Rynek apteczny (sell out), rynek szpitalny (sell in) ceny producenta netto. 13 13
Podsumowanie kluczowych trendów rynkowych IMS na bazie 10 miesięcy 2012 roku prognozuje 18,8% spadek wartościowy rynku leków refundowanych oraz 8,5% spadek całego rynku leków w Polsce co odpowiada kwocie 2,4 miliarda zł. Jedynie rynek szpitalny oraz prawdopodobnie rynek produktów bez recepty (leki OTC i suplementy diety) będą charakteryzowały się dodatnią dynamiką wzrostu. Poziom współpłacenia pacjentów za leki, które były refundowane w 2011 roku wrośnie z 34% do blisko 38%. W całości wydatków pacjentów na leki ten procent rośnie z 62% do blisko 67%. Oba te wskaźniki są najwyższe w Europie. Ustawa wpłynęła również na zmniejszenie dostępności leków dla pacjentów ze względu na zmniejszenie zapasów magazynowych i zwiększenie zjawiska eksportu leków. W ubiegłych latach znaczna grupa chorych w poszukiwaniu najtańszych leków stosowała tzw. turystkę cenową. Obecnie została ona zastąpiona przez turystykę związaną z poszukiwaniem leku w aptekach. Drobne ale częste zmiany poziomu dopłat pacjentów do leków - kłopotliwe dla aptekarzy i pacjentów, jednocześnie pozostające bez wpływu na poziom wydatków NFZ. W wyniku dużego spadku rynku oraz obniżenia marż spadła rentowność hurtowni i aptek. Dwukrotny wzrost wartości recept na leki refundowane wykupione przez pacjentów ze 100% odpłatnością. Wzrósł on z 3,2% na początku 2011 roku do 6,6% wszystkich zrealizowanych recept na leki refundowane w III kwartale 2012 roku. Oznacza to wzrost wydatków pacjentów z około 32 milionów złotych miesięcznie w roku 2011 do poziomu ponad 54 milionów złotych miesięcznie na tego typu recepty. 14 14
15 15
Badanie opinii na temat wpływu nowej ustawy na Polski rynek farmaceutyczny pierwsze wyniki I. Druga edycja badania miała na celu określenie wpływu nowej ustawy refundacyjnej na podmioty działające na rynku farmaceutycznym po 9 miesiącach od wejścia w życie ustawy. II. Badanie zostało przeprowadzone wśród właścicieli i kadry zarządzającej firm z sektora farmaceutycznego (195 ankiet): - producentów leków, - hurtowni farmaceutycznych, - sieci aptek, - aptek indywidualnych, - organizacji i stowarzyszeń branżowych. III. Okres przeprowadzonego badania 16 października 5 listopada 2012 Źródło: Badanie IMS dotyczące wpływu nowej ustawy refundacyjnej na rynek leków w Polsce edycja listopad 2012 Rynek leków w Polsce dzesięć miesięcy po wejściu w życie ustawy refundacyjnej, 8 listopada 2012 2012 IMS Health Incorporated or its affiliates. 16 16
Jak wprowadzone zmiany w ustawie refundacyjnej wypłynęły na funkcjonowanie Pana/Pani firmy w 2012 roku? 100% 90% 80% 70% 32% 21% 16% 22% 60% Rewolucyjnie 60% Znacząco 50% 40% 30% 20% 10% 0% 37% 24% 8% 63% 74% 16% 11% Apteki Hurtownie Firmy Rx Generyczne 56% 14% 27% 2% 13% 6% Firmy Rx Innowacyjne Firmy OTC Źródło: Badanie IMS dotyczące wpływu nowej ustawy refundacyjnej na rynek leków w Polsce edycja listopad 2012 Umiarkowanie Nieznacznie Nie wpłynęły wcale 17 17
W jaki sposób wprowadzone zmiany w ustawie refundacyjnej (całościowo) wpłynęły w 2012 roku na ceny leków dla pacjenta? 100% 90% 80% 5% 13% 5% 21% 2% 12% 13% 13% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 82% 100% 11% 63% 86% 20% 53% Nie mam zdania Ogólnie leki są taosze Zasadniczo nie wpłynęły na poziom cen Ogólnie leki są droższe 10% 0% Apteki Hurtownie Firmy Rx Generyczne Firmy Rx Innowacyjne Firmy OTC Źródło: Badanie IMS dotyczące wpływu nowej ustawy refundacyjnej na rynek leków w Polsce edycja listopad 2012 18 18
Czy w przeciągu ostatnich 12 miesięcy dokonali Państwo zmian / reorganizacji w działalności firmy w związku z wejściem w życie ustawy refundacyjnej? Zmiany w poziomie zatrudnienia 100% 80% 60% 40% 20% 0% -20% -40% -60% -80% Jaki procent podmiotów zwiększył, zmniejszył lub nic nie zmienił w poziomie zatrudnienia. 3% 37% -61% 6% 50% -44% 69% -31% Apteki Hurtownie Firmy Rx Generyczne 6% 42% -52% Firmy Rx Innowacyjne 21% 64% -14% Firmy OTC Zwiększyliśmy Zmniejszyliśmy Bez zmian Źródło: Badanie IMS dotyczące wpływu nowej ustawy refundacyjnej na rynek leków w Polsce edycja listopad 2012 19 19
Czy w przeciągu ostatnich 12 miesięcy dokonali Państwo zmian / reorganizacji w działalności firmy w związku z wejściem w życie ustawy refundacyjnej? Zmiany w poziomie inwestycji 80% 60% 40% 20% 0% -20% -40% -60% -80% 8% 32% -61% 6% 50% -44% 3% Apteki Hurtownie Firmy Rx Generyczne 4% 34% 40% 43% -63% -56% Firmy Rx Innowacyjne 14% -43% Firmy OTC Zwiększyliśmy Zmniejszyliśmy Bez zmian Źródło: Badanie IMS dotyczące wpływu nowej ustawy refundacyjnej na rynek leków w Polsce edycja listopad 2012 20 20