RAPORT. NA TEMAT UstaWY O REFUNDACJI LEKÓW IMPLEMENTACJA ORAZ WPŁYW NA UCZESTNIKÓW RYNKU

Transkrypt

1 RAPORT NA TEMAT UstaWY O REFUNDACJI LEKÓW IMPLEMENTACJA ORAZ WPŁYW NA UCZESTNIKÓW RYNKU Niniejszy raport, wnioski i rekomendacje powstały w oparciu o tekst ustawy o refundacji leków z dnia 12 maja 2011 r., oraz dane dostępne według stanu na dzień 30 listopada 2011 r. LISTOPAD 2011

2

3 Spis treści SŁOWNIK POJĘĆ 5 Geneza powstania raportu 7 Podsumowanie głównych wniosków i rekomendacji 10 ROZDZIAŁ 1 POLSKA na tle europy 15 ROZDZIAŁ 2 Zasady refundacji leków Cena zbytu Zasady i częstotliwość aktualizacji grup limitowych Wpływ kosztu i czasu trwania terapii na poziom refundacji Wpływ przeceny stanów magazynowych w hurtowniach i aptekach na dostępność leków dla pacjentów ROZDZIAŁ 3 Payback i umowy dzielenia ryzyka Wrażliwość kwoty payback na czynniki niezależne od producentów Refundacja sporna i jej wpływ na kwotę payback u Zagrożenie braku wprowadzeń nowych produktów na listy refundacyjne Umowy dzielenia ryzyka warunki skuteczności ROZDZIAŁ 4 Dostępność leków i kondycja aptek Zagrożenia dla kondycji aptek Obowiązek zapewnienia dostępności leków Obostrzenia w zakresie reklamy aptek ROZDZIAŁ 5 Wpływ ustawy na rynek szpitalny 103 Przypisy 108 SPIS ANALIZ 109 3

4

5 SŁOWNIK POJĘĆ AOTM - Agencja Oceny Technologii Medycznych działająca na podstawie ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. cena detaliczna urzędowa cena zbytu leku, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobu medycznego powiększona o urzędową marżę hurtową i urzędową marżę detaliczną oraz należny podatek od towarów i usług. cena hurtowa urzędowa cena zbytu leku, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobu medycznego powiększona o urzędową marżę hurtową oraz należny podatek od towarów i usług. cena zbytu cena sprzedaży leku, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobu medycznego do podmiotów uprawnionych do obrotu. cena zbytu urzędowa cena zbytu leku, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobu medycznego ustalona w decyzji administracyjnej o objęciu refundacją, uwzględniającą należny podatek od towarów i usług. DDD dobowa dawka leku ustalona przez Światową Organizację Zdrowia. EAN kod kreskowy wprowadzony przez stowarzyszenie European Article Numbering. grupa limitowa grupa leków lub środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego albo wyrobów medycznych objętych wspólnym limitem finansowania. handling numeryczny procent aptek w Polsce, które sprzedają lub posiadają na magazynie dany produkt. lek produkt leczniczy w rozumieniu ustawy z dnia 6 września 2001 r. Prawo Farmaceutyczne. nazwa międzynarodowa leku nazwa leku zalecana przez Światową Organizację Zdrowia. 5

6 NFZ Narodowy Fundusz Zdrowia w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. payback kwota zwracana przez wnioskodawcę, który otrzymał decyzję administracyjną o objęciu refundacją, proporcjonalna do udziału kosztów refundacji leku, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobu medycznego objętego tą decyzją, w przekroczeniu, w danej grupie limitowej. podmiot odpowiedzialny podmiot odpowiedzialny w rozumieniu ustawy z dnia 6 września 2001 r. Prawo Farmaceutyczne. program lekowy program zdrowotny w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, obejmujący technologię lekową, w której substancja czynna nie jest składową kosztową innych świadczeń gwarantowanych lub środek spożywczy specjalnego przeznaczenia żywieniowego, który nie jest składową kosztową innych świadczeń gwarantowanych w rozumieniu tej ustawy. wnioskodawca podmiot odpowiedzialny, przedstawiciel podmiotu odpowiedzialnego, podmiot uprawniony do importu równoległego w rozumieniu ustawy z dnia 6 września 2001 r. Prawo Farmaceutyczne. 6

7 Geneza powstania raportu W czerwcu 2011 r. pod patronatem IMS Health został powołany Zespół Roboczy, w skład którego weszli zaproszeni przedstawiciele stowarzyszeń, związków, urzędów oraz firm związanych z branżą farmaceutyczną. Podczas pierwszego spotkania Zespół ustalił następujące cele i zasady pracy: 1. Cel pracy Zespołu: a. oszacowanie wpływu nowego prawa na pacjenta; b. oszacowanie wpływu nowego prawa na podmioty działające na rynku farmaceutycznym; c. stworzenie systemu monitorowania skutków wprowadzenia nowej ustawy. 2. Ustalono, że prace Zespołu będą koncentrowały się na wybranych, głównych zagadnieniach mających istotny wpływ na obraz rynku farmaceutycznego po wejściu w życie nowej ustawy oraz na proces implementacji nowego prawa. 3. Dla każdego zdefiniowanego zagadnienia zostaną przygotowane krótkie opinie i pytania wraz z interpretacją, oparte na: wiedzy eksperckiej, dostępnych danych rynkowych, przykładach z innych rynków lub sektorów; tam, gdzie jest to możliwe, będą poparte wyliczeniami i analizami. 4. Rezultatem pracy Zespołu będzie ogólnie dostępny raport opisujący wpływ nowego prawa na wyżej wymienione zagadnienia. Raport ten będzie przekazany wszystkim stronom uczestniczącym w pracach Zespołu jak również innym osobom lub podmiotom związanym z rynkiem farmaceutycznym. W trakcie 8 roboczych spotkań w okresie czerwiec listopad 2011 r. Zespół pracował nad przygotowaniem raportu końcowego wraz z rekomendacjami dotyczącymi implementacji nowej ustawy o refundacji leków oraz jej wpływu na uczestników branży farmaceutycznej, w tym pacjentów. 7

8 Efektem każdego spotkania roboczego było pisemne podsumowanie ustaleń, rozsyłane do wszystkich zaproszonych przedstawicieli wyżej wymienionych organizacji tak, aby każda ze stron mogła na bieżąco przekazywać swoje uwagi, propozycje i analizy do końcowej wersji raportu oraz konsultować zebrane wnioski i rekomendacje wewnętrznie, w ramach swojej działalności. Raport końcowy powstał przy udziale wszystkich organizacji reprezentujących rynek farmaceutyczny w Polsce i zawiera w pierwszej części porównanie rynku polskiego do rynków innych krajów Unii Europejskiej. W kolejnych 5 rozdziałach raportu opisane są w sposób analityczny i problemowy, wraz z rekomendacjami takie obszary, jak: zasady refundacji leków, payback i umowy dzielenia ryzyka, dostępność leków, kondycja aptek, wpływ ustawy na rynek szpitalny. Raport wskazuje także obszary wymagające doprecyzowania lub niespójne zarówno w wymiarze prawnym, jak i praktycznym. Część z przedstawionych rekomendacji wymaga szybkich zmian interpretacyjnych lub legislacyjnych. Pozostała część wymaga monitoringu i ewentualnych zmian w dłuższym okresie czasu. Przedstawione rekomendacje dotyczą również innych aktów prawnych związanych z ustawami powiązanymi i dotyczącymi sektora farmaceutycznego. W skład Zespołu pracującego nad niniejszym raportem weszli zaproszeni przedstawiciele następujących stowarzyszeń, związków, urzędów oraz firm związanych z branżą farmaceutyczną w kolejności alfabetycznej: Dziesięcina Centrum Finansowo-Księgowe -- udział w 3 z 8 spotkań IMS Health --udział we wszystkich 8 spotkaniach Izba Gospodarcza Farmacja Polska --udział we wszystkich 8 spotkaniach MDDP Michalik Dłuska Dziedzic i Partnerzy spółka doradztwa podatkowego sp. z o.o. oraz MDDP Sobońska Olkiewicz i Wspólnicy Kancelaria Adwokatów i Radców Prawnych sp. k. --udział we wszystkich 8 spotkaniach 8

9 Ministerstwo Zdrowia -- udział w 1 z 8 spotkań Naczelna Rada Aptekarska -- udział w 5 z 8 spotkań; przedstawiciele NRA uczestniczyli w spotkaniach w roli obserwatorów, nie składali wniosków ani rekomendacji; Narodowy Fundusz Zdrowia --nieobecność na spotkaniach Polski Związek Pracodawców Przemysłu Farmaceutycznego -- udział w 4 z 8 spotkań PZPPF nie zgodził się z treścią rozdziałów: Cena Zbytu, Podsumowanie głównych wniosków i rekomendacji Polski Związek Producentów Leków Bez Recepty PASMI -- udział w 4 z 8 spotkań Związek Pracodawców Hurtowni Farmaceutycznych -- udział w 7 z 8 spotkań Związek Pracodawców Innowacyjnych Firm Farmaceutycznych INFARMA --udział we wszystkich 8 spotkaniach 9

10 Podsumowanie głównych wniosków i rekomendacji Ustawa z dnia 12 maja 2011 r. o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych jest największą i najbardziej kompleksową zmianą prawną dotyczącą rynku leków, przygotowaną przez ustawodawcę w ostatnich 10 latach. Zapisy tej ustawy wraz z rozporządzeniami wykonawczymi będą dotyczyć wszystkich uczestników rynku farmaceutycznego tj.: producentów leków, hurtowni farmaceutycznych, szpitali, aptek i lekarzy. Ustawa będzie miała również duży wpływ na pacjenta oraz płatnika Narodowy Fundusz Zdrowia. Zgodnie z deklaracjami autorów nowej ustawy, głównym jej celem jest takie przekształcenie systemu refundacji, aby w możliwie najwyższym stopniu odpowiadał on aktualnemu zapotrzebowaniu społecznemu w zakresie zaopatrzenia w leki. System ma być również spójny z wymogami dyrektywy Rady 89/105/EWG z dnia 21 grudnia 1988 r., dotyczącej przejrzystości środków regulujących ustalanie cen na produkty lecznicze. W założeniu nowa ustawa ma zapewnić większą dostępność leków dla pacjenta poprzez obniżenie urzędowych cen leków oraz poziomu współpłacenia pacjenta. Należy zauważyć, że w Polsce w porównaniu do innych krajów Unii Europejskiej zarówno leki generyczne, jak i innowacyjne są jednymi z najtańszych w Europie. Tymczasem współpłacenie pacjenta jest w Polsce najwyższe i wynosi odpowiednio: 65% biorąc pod uwagę cały rynek leków dostępnych w aptece oraz 32% biorąc pod uwagę wyłącznie leki refundowane. Wynika to z niskiego poziomu finansowania refundacji przez płatnika. Ustawa wprowadza szereg pozytywnych zmian przystosowujących polskie regulacje prawne do przepisów Unii Europejskiej. Do tego typu zmian można zaliczyć: przejście z systemu rozporządzeń ogłaszających nowe listy refundacyjne na znacznie prostszy od strony formalnej system obwieszczeń; 10

11 wprowadzenie nowego sposobu liczenia limitów wyznaczających poziom współpłacenia pacjentów w poszczególnych grupach limitowych; wprowadzenie powiązania kosztu i czasu trwania terapii z poziomem refundacji; wprowadzenie instrumentów dzielenia ryzyka; nowa definicja zapewnienia dostępności leku na poziomie aptek. W ustawie znajduje się również wiele zmian niosących mieszany wpływ dla sektora farmaceutycznego oraz dla pacjentów. W tym przypadku skutki negatywne mogą przeważyć pozytywne aspekty wprowadzanych zmian. Część z nich wynika z wprowadzenia nowych, budzących obawy środowiska farmaceutycznego regulacji i zasad, a część jest spowodowana brakiem doprecyzowania/interpretacji wybranych zapisów nowej ustawy. Do tego typu zmian wprowadzonych nową ustawą można zaliczyć między innymi: zamrożenie budżetu na refundację na stałym poziomie 17%, mogącym uniemożliwić wprowadzanie nowych leków do refundacji; wprowadzenie sztywnych cen i marż dla leków refundowanych, gdzie z jednej strony wszystkie leki refundowane będą miały jednolitą cenę, a z drugiej strony w wielu przypadkach może zwiększyć się poziom współpłacenia pacjentów; wprowadzenie niejasnych przepisów dotyczących cen leków szpitalnych w połączeniu z nieadekwatnym do potrzeb zdrowotnych pacjentów grupowaniem leków szpitalnych, co może skutkować niedostępnością niektórych leków dla pacjentów; zakaz stosowania wszelkich zachęt przy sprzedaży leków refundowanych, gdzie w konsekwencji nie będzie możliwe między innymi przekazywanie darowizn dla szpitali czy darmowych narzędzi samokontroli leczenia dotychczas dostępnych dla pacjentów w aptekach; 11

12 zakaz reklamy aptek mogący uniemożliwić np. działanie aptek internetowych, informacje o ofertach cenowych dotyczących produktów innych niż refundowane, informacje o opiece farmaceutycznej. Trzecia grupa zmian związana jest z zapisami wprowadzającymi surowe sankcje prawne. Do tej grupy można zaliczyć między innymi: podatek payback, szczególnie w przypadku leków sezonowych; kilkanaście rodzajów sankcji i kar za złamanie zapisów ustawy np. w takich obszarach jak: uchybienie zasadzie sztywnych cen i marż, zapewnienie dostępności leków, prowadzenie reklamy aptek, itp. Niniejszy raport zawiera szereg analiz dla głównych obszarów wymagających ewentualnych zmian lub doprecyzowania: zasady refundacji leków, payback i instrumenty dzielenia ryzyka, dostępność leków i kondycja aptek, wpływ nowej ustawy na rynek szpitalny. Wnioski i rekomendacje wynikające z analiz, szczegółowo przedstawione w dalszej części raportu, dotyczą następujących obszarów: 1. Wprowadzenie systemowych rozwiązań związanych z metodologią i praktyką stosowania dla takich obszarów jak: określenie leków wyznaczających limit w danej grupie limitowej, określenie wysokości poziomu refundacji oraz obliczania kwoty podatku payback. 2. Wprowadzenie do ustawy precyzyjnej definicji dotyczącej ceny zbytu tak, aby były one spójne systemowo i nie prowadziły do niejasności interpretacyjnych. 3. Wprowadzenie do ustawy precyzyjnej definicji pojęcia reklamy aptek, z zastrzeżeniem, iż definicja ta powinna uwzględniać rozdzielenie pojęcia reklama od pojęcia informacja. 4. Regularne monitorowanie przez Ministerstwo Zdrowia oraz niezależne podmioty wpływu ustawy na kondycję aptek, aby w razie krytycznego nasilenia się negatywnych skutków ustawy dla aptek ustawodawca mógł podjąć ewentualne kroki naprawcze w celu ratowania systemu dystrybucji leków w Polsce. 12

13 5. Wprowadzenie jasnych zapisów dotyczących stosowania cen i marż w sprzedaży leków do szpitali oraz wystawiania faktur korygujących sprzedaże leków szpitalnych i relacji ustawy o refundacji do ustawy o zamówieniach publicznych oraz ustawy o świadczeniach (zasadach kontraktowania przez NFZ). 6. Wprowadzanie wszystkich zmian i obwieszczeń wynikających z nowej ustawy w drodze konsultacji, z odpowiednim co najmniej 30-dniowym wyprzedzeniem, umożliwiającym przygotowanie się do zmian przez podmioty działające w łańcuchu dystrybucji oraz firmy softwarowe. 7. Wprowadzenie przez ustawodawcę jednej obowiązującej bazy leków wraz z kodami EAN lub innymi dostępnymi klasyfikacjami, umożliwiające aptekom poprawne raportowanie poziomu refundacji i co za tym idzie dokładne określanie poziomu kwoty payback oraz innych wyliczeń wynikających z zapisów ustawy. 8. Doprecyzowanie zasad płacenia podatku payback w kontekście leków sezonowych oraz leków nowo wprowadzanych na listy refundacyjne. 9. Wprowadzenie 2 3 formatów prostych umów wolumenowych dzielenia ryzyka, jakie mogłyby zostać wykorzystane przez producentów zainteresowanych wprowadzaniem nowych leków na listy refundacyjne, a także wprowadzenie zasad poufności dla instrumentów dzielenia ryzyka. 10. Podpisanie odpowiednich umów o poufności ze wszystkimi osobami nie będącymi członkami korpusu służby cywilnej, mającymi dostęp do dokumentów i ustaleń w ramach negocjacji cen i instrumentów podziału ryzyka lub zaangażowanych w ten proces. Niniejszy raport, wnioski i rekomendacje powstały w oparciu o tekst ustawy o refundacji leków z dnia 12 maja 2011 r., oraz dane dostępne według stanu na dzień 30 listopada 2011 r. 13

14

15 ROZDZIAŁ POLSKA NA TLE EUROPY 1 RAPORT NA TEMAT UstaWY O REFUNDACJI LEKÓW

16

17 Metody badawcze i źródła danych wykorzystane w raporcie Dane sprzedażowe międzynarodowe - MIDAS: Dane MIDAS przedstawiają charakterystykę sprzedaży produktów w ponad 70 krajach na całym świecie. Opisują sprzedaż ilościową, wartościową w walutach lokalnych jak i w przeliczeniu na wspólny parytet walutowy. Osobno monitorowany jest rynek apteczny i rynek szpitalny. Dostęp do bazy MIDAS pozwala na globalne śledzenie trendów, zachowań terapeutycznych na globalnym rynku farmaceutycznym w rozbiciu na poszczególne kraje. Dane z aptek PHARMASCOPE: Dane sprzedażowe zebrane z panelu aptek współpracujących z IMS Health, obejmujące ich ilościowe i wartościowe zakupy oraz stany magazynowe według produktów. Dane projektowane z panelu aptek (sell-out) oraz informacji o zakupach 3500 aptek (sell-in). Dane z hurtowni: Dane sprzedażowe zebrane z panelu hurtowni współpracujących z IMS Health, obejmujące ilościowe i wartościowe sprzedaże produktów do aptek i punktów aptecznych w Polsce. Pokrycie panelu wynosi około 97 proc. wartości rynku aptecznego. Stale z IMS Poland współpracują wszystkie największe i regionalne hurtownie. Wiedza ekspercka: Uzupełnieniem danych liczbowych i jakościowych z powyższych źródeł jest wiedza ekspertów IMS Health współpracujących z producentami, hurtowniami, aptekami oraz sieciami aptek. 17

18 Polska na tle Europy Polska na tle Europy Polski rynek farmaceutyczny w pigułce Polski rynek farmaceutyczny w pigułce Wartość polskiego rynku farmaceutycznego w Polsce Wartość polskiego rynku farmaceutycznego w Polsce w 2010 roku w 2010 roku wyniosła 20.1 miliarda PLN w cenach producenta netto. Średniorocznie wzrasta on o 6.4% (CAGR Średniorocznie wzrasta on o 6.4% (CAGR ). 2010). wyniosła 20.1 miliarda PLN w cenach producenta netto. +6.4% (CAGR 2003 : 2010) 20,1 mld PLN Polska jest szóstym największym rynkiem w Europie. Polska jest szóstym największym rynkiem w Europie. EU PL 114 / per capita W Europie średnie wydatki na leki per capita to 218 EUR. W Polsce wskaźnik W Europie wydatków średnie per capita wydatki na leki wynosi na leki 114 EUR. per Blisko capita 2 razy to mniej. 218 EUR. W Polsce wskaźnik wydatków per capita na leki wynosi 114 EUR. Blisko 2 razy mniej. Pośród krajów europejskich Polska ma największy udział leków Pośród krajów europejskich Polska ma największy udział generycznych sięgający 66% wartości rynku. leków 66% wartości rynku. 218 / per capita 66% 44% leki generyczne Polska jest Polska jednym jest krajem z jednym krajów z najniższych o najniższych cen leków cenach leków w Europie. cena leku Średnia w Polsce cena to 3.6 EUR, leku przy w średniej Polsce europejskiej to 3.6 EUR, 8.2 EUR. przy średniej europejskiej 8.2 EUR. Zatem średnia cena leku w polsce jest niższa o 56% od średniej ceny leku w Europie. w Europie. Średnia Wartość importu równoległego produktów na receptę do Polski wyniosła w 2010 roku ponad 174 mln PLN. Wartość eksportu równoległego z Polski znacznie Wartość importu równoległego produktów na receptę do Polski wyniosła w 2010 roku ponad 174 mln PLN. Wartość przewyższyła import i wyniosła ponad 800 mln PLN. eksportu równoległego z Polski znacznie przewyższyła import i wyniosła ponad 800 mln PLN. Śr. Cena PL 3.6 Import równoległy 174 mln Śr. cena EU 8.2 Eksport równoległy 800 mln Firmy innowacyjne odpowiedzialne są za około 58% wartości całego rynku farmaceutycznego (z wyłączeniem leków bez recepty) w Polsce. W ujęciu Firmy innowacyjne odpowiedzialne są za około 58% wartości całego rynku ilościowym farmaceutycznego obejmują one około 38% (z rynku. wyłączeniem leków bez recepty) w Polsce. W ujęciu ilościowym obejmują one około 38% rynku. 42% firmy innowacyjne 58% firmy generyczne 18 2

19 Polski rynek farmaceutyczny na tle rynków europejskich Polski rynek farmaceutyczny na tle rynków europejskich Wartość rynku farmaceutycznego w poszczególnych krajach europejskich Wartość rynku farmaceutycznego w poszczególnych krajach europejskich Polska jest szóstym największym rynkiem farmaceutycznym w Europie oraz liderem w Europie Środkowo-Wschodniej (CEE) pod względem wartości sprzedaży leków. Polska jest szóstym największym rynkiem farmaceutycznym w Europie oraz liderem w Europie Środkowo-Wschodniej (CEE) pod względem wartości sprzedaży leków. Wartość sprzedaży mld (EUR) ,9 21,0 11,8 10,8 10,3 Polska jest szóstym wartościowo największym rynkiem farmaceutycznym w Europie ,4 3,7 3,2 3,1 3,1 2,4 2,1 1,9 1,9 1,7 1,5 1,4 1,3 1,0 0,6 0,5 0,4 0,2 0,2 0,1 0 NIEMCY FRANCJA WŁOCHY HISZPANIA W. BRYTANIA POLSKA GRECJA SZWECJA* BELGIA HOLANDIA* PORTUGALIA AUSTRIA DANIA* RUMUNIA WĘGRY IRLANDIA FINLANDIA CZECHY SŁOWACJA BUŁGARIA SŁOWENIA LITWA ŁOTWA LUKSEMBU ESTONIA Źródło: IMS MIDAS, ceny producenta netto (EUR), *Rynek Farmaceutyczny (Rynek leków: apteczny Rx, apteczny OTC i szpitalny), klasy ATC A-V Wartość rynku w Europie - na osobę Mimo wysokiej, szóstej pozycji Polska ma jeden z najniższych wskaźników wydatków na leki na osobę w porównaniu do większości krajów europejskich w tym kraje środkowoeuropejskie (np. Czechy, Węgry, Słowacja). W 2010 roku w Polsce wydatki na leki na osobę stanowiły 53% średnich wydatków na leki na osobę w Europie. Rynek apteczny, wydatki na leki na osobę (EUR) DANIA* SZWECJA* KSEMBURG GRECJA IRLANDIA FRANCJA NIEMCY BELGIA FINLANDIA SŁOWENIA AUSTRIA HISZPANIA ORTUGALIA WŁOCHY HOLANDIA* SŁOWACJA WĘGRY. BRYTANIA Średnia 218 EUR CZECHY POLSKA LITWA ESTONIA ŁOTWA RUMUNIA BUŁGARIA Wydatki na leki na osobę w Polsce są jednymi z najniższych w Europie 19

20 Źródło: IMS MIDAS, ceny producenta netto (EUR), *Rynek Farmaceutyczny (Rynek leków: apteczny Rx, apteczny OTC i szpitalny), klasy ATC A-V Wartość rynku w Europie - na osobę Wartość rynku w Europie - na osobę leki na osobę w porównaniu do większości krajów europejskich w tym kraje środkowo- Mimo wysokiej, szóstej pozycji Polska ma jeden z najniższych wskaźników wydatków na leki na osobę w porównaniu do europejskie większości (np. Czechy, krajów Węgry, Słowacja). europejskich w tym kraje środkowoeuropejskie (np. Czechy, Węgry, Słowacja). W 2010 roku w Polsce wydatki na leki na osobę stanowiły 53% na leki na osobę w Europie. średnich wydatków na leki na osobę w Europie. Mimo wysokiej, szóstej pozycji Polska ma jeden z najniższych wskaźników wydatków na W 2010 roku w Polsce wydatki na leki na osobę stanowiły 53% średnich wydatków DANIA* SZWECJA* LUKSEMBURG GRECJA IRLANDIA FRANCJA NIEMCY BELGIA FINLANDIA SŁOWENIA AUSTRIA HISZPANIA PORTUGALIA WŁOCHY HOLANDIA* SŁOWACJA WĘGRY W. BRYTANIA CZECHY POLSKA LITWA ESTONIA ŁOTWA RUMUNIA BUŁGARIA NIEMCY FRANCJA WŁOCHY HISZPANIA W. BRYTANIA POLSKA GRECJA SZWECJA* BELGIA HOLANDIA* PORTUGALIA AUSTRIA DANIA* RUMUNIA WĘGRY IRLANDIA FINLANDIA CZECHY SŁOWACJA BUŁGARIA SŁOWENIA LITWA ŁOTWA LUKSEMBU ESTONIA Rynek apteczny, wydatki na leki na osobę (EUR) 2010 Średnia 218 EUR Wydatki na leki na osobę w Polsce są jednymi z najniższych w Europie Źródło: IMS MIDAS, ceny producenta netto (EUR),*Rynek Farmaceutyczny (Rynek leków: apteczny Rx, apteczny OTC i szpitalny), klasy ATC A-V, EUROSTAT. Struktura rynku udział udział leków leków generycznych generycznych 3 W Polsce udział leków generycznych jest jednym z największych w Europie. W 2010 roku wartościowo kształtował się on na poziomie (leki na receptę 66% i leki - bez liczony recepty). dla całego rynku aptecznego (leki na receptę i leki bez recepty). W Polsce udział leków generycznych jest jednym z największych w Europie. W 2010 roku wartościowo kształtował się on na poziomie 66% - liczony dla całego rynku aptecznego Udział sprzedaży wartościowej leków generycznych w 2010 roku (rynek apteczny) 70% 60% 50% 40% 30% 20% 66% 53% 53% 46% 45% 44% 44% 43% 38% 38% 37% 36% 36% 35% 34% 32% 32% 31% 30% 28% 23% Polska jest w czołówce krajów europejskich o największym poziomie sprzedaży leków generycznych 10% 0% BRAK DANYCH POLSKA BUŁGARIA CZECHY SŁOWACJA NIEMCY WĘGRY PORTUGALIA W. BRYTANIA WŁOCHY SŁOWENIA FINLANDIA SZWECJA* DANIA* FRANCJA AUSTRIA GRECJA BELGIA HISZPANIA HOLANDIA* IRLANDIA LUKSEMBURG ESTONIA ŁOTWA LITWA RUMUNIA Źródło: IMS MIDAS, ceny producenta netto (EUR),*Rynek Farmaceutyczny (Rynek leków: apteczny Rx, apteczny OTC i szpitalny), klasy ATC A-V 20 Średnia cena leku w krajach europejskich Średnia cena leku w Polsce jest jedną z najniższych w Europie. Stanowi ona 44% średniej europejskiej. Tak niski poziom ceny wynika z dużego udziału leków generycznych, małej

21 POLSK BUŁGAR CZECH SŁOWAC NIEMC WĘGR Dystrybucja farmaceutyczna Średnia marża hurtowa PORTUGAL W. BRYTAN WŁOCH SŁOWEN FINLAND SZWECJA DANIA FRANC AUSTR GREC BELG HISZPAN HOLANDIA IRLAND LUKSEMBUR ESTON ŁOTW LITW RUMUN Źródło: IMS MIDAS, ceny producenta netto (EUR),*Rynek Farmaceutyczny (Rynek leków: apteczny Rx, apteczny OTC i szpitalny), klasy ATC A-V W Polsce średnia marża hurtowa jest na poziomie średniej dla krajów europejskich. Średnia cena marża leku hurtowa w krajach europejskich Średnia cena leku w krajach europejskich 20% 17,6%17,5% Średnia marża 18% Średnia cena cena leku leku w Polsce w Polsce jest jedną jest z najniższych jedną z w najniższych Europie. Stanowi w ona Europie. 44% średniej 15,2%15,1%15,0% hurtowa w Polsce 16% 14,3% Stanowi europejskiej. ona Tak 44% niski poziom średniej ceny europejskiej. wynika z dużego Tak udziału niski leków poziom generycznych, ceny małej jest na średnim 14% wynika dostępności z dużego leków innowacyjnych udziału 11,4%11,1%11,0% poziomie 12% leków 9,9%9,8% oraz generycznych, z dużej presji małej cenowej dostępności w obszarze leków 9,6%9,4% Średnia 9,9% leków 10% innowacyjnych oraz z dużej 8,7%8,4%8,2% presji refundowanych. 7,8%7,7%7,7%7,3% cenowej w obszarze Ze względu 8% leków refundowanych. 5,9% na jedne 6% 4,5% 3,6%3,0%2,3% z najniższych cen 4% leków średni zysk 2% Średnia cena za lek w 2010 roku, EUR, cena producenta netto hurtowni 0% 25 23,0 na Średnia opakowaniu cena leku 19,7 po w wejściu Polsce jest 20 17,1 nowego jedną prawa będzie z najniższych wynosić 0,25 w Europie EUR 14, ,5 13,3 12,9 Źródło: IMS MIDAS, Rynek apteczny, leki 11,2(ATC1: A-V), ,0 9,2 9,1 9,0 10 8,3 7,1 6,6 6,5 Średnia 8,2 EUR 6,4 5,9 5,9 5,5 4,7 4,5 4,2 5 3,6 3,0 0 IRLANDIA DANIA* AUSTRIA SZWECJA* LUKSEMBURG NIEMCY BELGIA FINLANDIA HOLANDIA* IRLANDIA W. BRYTANIA BELGIA PORTUGALIA LUKSEMBURG RUMUNIA HOLANDIA* SŁOWACJA AUSTRIA Hurtowa marża jednostkowa ESTONIA PORTUGALIA POLSKA SŁOWENIA BUŁGARIA GRECJA ŁOTWA LITWA HISZPANIA GRECJA FRANCJA HISZPANIA SŁOWACJA DANIA* WŁOCHY NIEMCY W. BRYTANIA FRANCJA WĘGRY SŁOWENIA ESTONIA WĘGRY CZECHY WŁOCHY ŁOTWA FINLANDIA LITWA SZWECJA* RUMUNIA CZECHY POLSKA BUŁGARIA na jednym opakowaniu leku i będzie to najniższy zysk w Europie Źródło: IMS MIDAS, ceny producenta netto (EUR),*Rynek Farmaceutyczny (Rynek leków: apteczny Rx, apteczny OTC i szpitalny), klasy ATC A-V, EUROSTAT. Ze względu na najniższe ceny leków wartość zysku hurtowni w Polsce na jednym opakowaniu Średnia jest cena jedna leków z najniższych generycznych w Europie. w krajach Po wprowadzeniu europejskich nowej ustawy spadnie on Średnia do najniższego cena poziomu leków w generycznych Europie przy zachowaniu w krajach podobnych europejskich kosztów utrzymania W Polsce ceny leków generycznych, jak również oryginalnych są jednymi z najniższych hurtowni. W w Europie. Polsce Leki ceny generyczne leków generycznych, są o 40%, a leki innowacyjne jak również o 54% oryginalnych tańsze od średniej są europejskiej. jednymi z najniższych w Europie. Leki generyczne są o 40%, a leki innowacyjne o 54% tańsze od średniej europejskiej. 4 Średni zysk hurtowni na jednym opakowaniu leku. Leki generyczne, średnia cena producenta netto, EUR ,5 2,37 2, ,5 10 1,0 0,5 0, IRLANDIA DANIA* BELGIA SZWECJA* LUKSEMBURG 0 2,01 1,96 1,79 1,75 11,5 1,68 9,8 9,5 NIEMCY DANIA* 7,8 1,05 7,5 7,0 0,91 Średnia 0,90 EUR 6,5 0,76 6,0 0,73 5,7 5,7 0,68 0,66 5,3 0,59 0,58 0,54 4,7 0,52 4,6 4,4 0,46 0,44 4,2 4,1 3,9 0,39 0,35 0,35 Średnia 4,7 EUR 3,5 3,4 0,25 0,29 0,29 2,8 0,13 2,0 FINLANDIA AUSTRIA BELGIA HOLANDIA* 1,32 PORTUGALIA NIEMCY IRLANDIA PORTUGALIA GRECJA W. BRYTANIA Źródło: IMS MIDAS, Rynek apteczny, leki (ATC1: A-V), 2010 BRAK DANYCH AUSTRIA GRECJA LUKSEMBURG SŁOWACJA HISZPANIA SŁOWENIA SŁOWENIA WŁOCHY SZWECJA* HOLANDIA* ESTONIA HISZPANIA FRANCJA WĘGRY FINLANDIA SŁOWACJA RUMUNIA CZECHY ŁOTWA W. BRYTANIA LITWA FRANCJA POLSKA POLSKA POLSKA 7% BUŁGARIA WĘGRY ESTONIA WŁOCHY ŁOTWA BUŁGARIA LITWA CZECHY RUMUNIA tekst Źródło: IMS MIDAS, ceny producenta netto (EUR),*Rynek Farmaceutyczny (Rynek leków: apteczny Rx, apteczny OTC i szpitalny), klasy ATC A-V W Polsce średnia cena leków generycznych, jak również oryginalnych jest jedną z najniższych w Europie 7 Średnia cena leków oryginalnych w krajach europejskich Średnia cena leku oryginalnego w Polsce wynosi 7,4 EUR. Kraje o najwyższych cenach, takie 2011 jak: IMS HEALTH Dania, INCORPORATED Niemcy, Szwecja OR ITS AFFILIATES. stanowią ALL RIGHTS potencjalny RESERVED. kierunek eksportu równoległego leków z Polski. 21

22 DANIA SZWECJA NIEMC FINLANDIA BELGIA PORTUGALIA IRLANDIA GRECJA AUSTRIA LUKSEMBURG SŁOWENIA WŁOCH 23,2 20,8 20,5 18,0 16,9 16,3 16,2 HOLANDIA HISZPANIA WĘGR SŁOWACJA CZECH W. BRYTANIA FRANCJA POLSKA BUŁGARIA ESTONIA ŁOTWA LITWA RUMUNIA Źródło: IMS MIDAS, ceny producenta netto (EUR),*Rynek Farmaceutyczny (Rynek leków: apteczny Rx, apteczny OTC i szpitalny), klasy ATC A-V Średnia cena leków oryginalnych w krajach europejskich Średnia cena leków oryginalnych w krajach europejskich Średnia cena leku oryginalnego w Polsce wynosi 7,4 EUR. Kraje o najwyższych cenach, Średnia cena leku oryginalnego w Polsce wynosi 7,4 EUR. Kraje o najwyższych cenach, takie jak: Dania, Niemcy, Szwecja stanowią leków z Polski. potencjalny kierunek eksportu równoległego leków z Polski. takie jak: Dania, Niemcy, Szwecja stanowią potencjalny kierunek eksportu równoległego Leki oryginalne, średnia cena producenta netto, EUR ,3 50,5 47, ,9 29, ,9 13,7 12,4 11,8 10,4 8,7 8,6 7,4 6,4 Średnia 16,8 EUR 10 0 BRAK DANYCH DANIA* NIEMCY SZWECJA* HOLANDIA* FINLANDIA IRLANDIA BELGIA LUKSEMBURG W. BRYTANIA FRANCJA SŁOWENIA AUSTRIA HISZPANIA SŁOWACJA PORTUGALIA GRECJA CZECHY WĘGRY WŁOCHY POLSKA BUŁGARIA ESTONIA ŁOTWA LITWA RUMUNIA Źródło: IMS MIDAS, ceny producenta netto (EUR),*Rynek Farmaceutyczny (Rynek leków: apteczny Rx, apteczny OTC i szpitalny), klasy ATC A-V 5 22

23 Rynek szpitalny Rynek szpitalny Polski rynek szpitalny w porównaniu do największych rynków europejskich ma najniższy Polski rynek szpitalny w porównaniu do największych rynków europejskich ma najniższy poziom wydatków na osobę (4,5 EUR) stosowanych w leczeniu szpitalnym. w odniesieniu do europejskich TOP 30 produktów stosowanych w leczeniu szpitalnym. Na polskim rynku szpitalnym znajduje się 26 produktów z grupy TOP 30 produktów stosowanych w stosowanych Europie. w Europie. poziom wydatków na osobę (4,5 EUR) w odniesieniu do europejskich TOP 30 produktów Na polskim rynku szpitalnym znajduje się 26 produktów z grupy TOP 30 produktów TOP 30 produktów stosowanych w Europie WŁOCHY HISZPANIA FRANCJA Wartość rynku szpitalnego dla TOP 30 produktów w cenach producenta netto EUR w 2010 roku Ilość produktów z TOP 30 dostępnych na rynku lokalnym w 2010 roku Wydatki Per capita na produkty z TOP 30 w 2010 roku W Polsce wydatki na leki z TOP 30 leków stosowanych w leczeniu szpitalnym w Europie są 5-8 razy niższe w porównaniu do innych państw europejskich W. BRYTANIA NIEMCY POLSKA TOP 30 produktów na rynku szpitalnym w Europie: ARANESP, ATRIPLA, AVASTIN, AVONEX, CLEXANE, CRESTOR, ENBREL, GLIVEC, HERCEPTIN, HUMIRA, INEGY, KEPPRA, LANTUS, LIPITOR, LUCENTIS, LYRICA, MABTHERA, NEULASTA, NEXIUM, PLAVIX, REMICADE, REVLIMID, SERETIDE, SEROQUEL, SINGULAIR, SPIRIVA, SYMBICORT, TAXOTERE, TRUVADA, ZYPREXA Źródło: IMS MIDAS, ceny producenta netto (EUR), Rynek Szpitalny. 23 6

24 Dystrybucja farmaceutyczna Średnia marża hurtowa Dystrybucja farmaceutyczna W Dystrybucja Polsce średnia farmaceutyczna marża hurtowa jest na poziomie średniej dla krajów europejskich. Średnia marża hurtowa Średnia marża hurtowa Średnia marża hurtowa 20% W Polsce 17,6%17,5% średnia średnia marża marża hurtowa hurtowa jest na poziomie jest średniej na poziomie dla krajów średniej europejskich. dla 18% krajów europejskich. 16% 15,2%15,1%15,0% 14,3% 14% 12% Średnia marża hurtowa 10% 20% 8% 17,6%17,5% 18% 6% 16% 15,2%15,1%15,0% 14,3% 4% 14% 2% 12% 0% 10% Ze względu Średnia marża 5,9% na jedne 4,5% hurtowa w Polsce 3,6%3,0%2,3% z najniższych cen jest na średnim leków średni zysk 11,4%11,1%11,0% poziomie 9,9%9,8% hurtowni 9,6%9,4% Średnia 9,9% 8,7%8,4%8,2% 7,8%7,7%7,7%7,3% na opakowaniu Ze względu 8% po wejściu 5,9% na jedne 6% 4,5% nowego prawa 3,6%3,0%2,3% z najniższych cen 4% będzie wynosić leków średni zysk 2% 0,25 EUR Źródło: IMS MIDAS, Rynek apteczny, leki (ATC1: A-V), 2010 hurtowni 0% na jednym na opakowaniu opakowaniu leku po wejściu i będzie to nowego prawa najniższy zysk będzie wynosić w Europie 0,25 EUR Źródło: IMS MIDAS, Rynek apteczny, leki (ATC1: A-V), 2010 na jednym opakowaniu leku Hurtowa marża jednostkowa i będzie to najniższy zysk w Europie Hurtowa Ze względu marża na najniższe jednostkowa ceny leków wartość zysku hurtowni w Polsce na jednym IRLANDIA AUSTRIA LUKSEMBURG BELGIA HOLANDIA* W. BRYTANIA PORTUGALIA RUMUNIA SŁOWACJA ESTONIA POLSKA BUŁGARIA Ze Hurtowa względu marża na jednostkowa najniższe ceny leków wartość zysku hurtowni w Polsce na jednym opakowaniu jest jedna z najniższych w hurtowni. Europie. Po wprowadzeniu nowej ustawy spadnie on do najniższego poziomu w Europie przy zachowaniu podobnych kosztów utrzymania hurtowni. ŁOTWA Ze względu na najniższe ceny leków wartość zysku hurtowni w Polsce na jednym opakowaniu jest jedna z najniższych w Europie. Po wprowadzeniu nowej ustawy spadnie on do najniższego poziomu w Europie przy zachowaniu podobnych kosztów utrzymania Średni zysk hurtowni na jednym opakowaniu leku. hurtowni. 2,5 1,0 IRLANDIA 2,37 AUSTRIA LUKSEMBURG BELGIA HOLANDIA* W. BRYTANIA 11,4%11,1%11,0% 9,9%9,8% 9,6%9,4% 8,7%8,4%8,2% 7,8%7,7%7,7%7,3% PORTUGALIA RUMUNIA SŁOWACJA ESTONIA POLSKA BUŁGARIA ŁOTWA opakowaniu jest jedna z najniższych w Europie. Po wprowadzeniu nowej ustawy spadnie on do najniższego poziomu w Europie przy zachowaniu podobnych kosztów utrzymania 2,5 2,0 2,37 2,01 1,96 1,79 1,75 1,68 1,5 Średni zysk hurtowni 1,32 na jednym opakowaniu leku. 1,05 0,91 LITWA LITWA GRECJA GRECJA HISZPANIA HISZPANIA DANIA* DANIA* NIEMCY NIEMCY FRANCJA FRANCJA SŁOWENIA SŁOWENIA WĘGRY WĘGRY Średnia 9,9% WŁOCHY WŁOCHY FINLANDIA FINLANDIA SZWECJA* SZWECJA* CZECHY Średnia 0,90 EUR CZECHY Średnia marża hurtowa w Polsce jest na średnim poziomie Zmiana marży hurtowej do poziomu 7% daje zysk na jednym opakowaniu w wysokości 0,25EUR. 24 2,0 0,5 2,01 1,96 1,79 1,75 1,68 1,5 1,32 0,0 1,05 0,91 Średnia 0,90 EUR 1,0 0,76 0,73 0,68 0,66 0,59 0,58 0,54 0,52 0,46 0,44 0,5 0,39 0,35 0,35 0,25 0,29 0,29 Źródło: IMS MIDAS, Rynek apteczny, leki (ATC1: A-V), ,13 0,0 IRLANDIA IRLANDIA BELGIA BELGIA LUKSEMBURG LUKSEMBURG DANIA* DANIA* AUSTRIA AUSTRIA HOLANDIA* HOLANDIA* NIEMCY NIEMCY PORTUGALIA PORTUGALIA W. BRYTANIA W. BRYTANIA 0,76 0,73 0,68 0,66 0,59 0,58 0,54 0,52 0,46 0,44 0,39 0,35 0,25 0,35 0,29 0,29 0,13 Źródło: IMS MIDAS, Rynek apteczny, leki (ATC1: A-V), 2010 GRECJA GRECJA SŁOWACJA SŁOWACJA HISZPANIA HISZPANIA SŁOWENIA SŁOWENIA SZWECJA* SZWECJA* ESTONIA ESTONIA FRANCJA FRANCJA FINLANDIA 7 FINLANDIA RUMUNIA RUMUNIA ŁOTWA ŁOTWA LITWA LITWA POLSKA POLSKA POLSKA 7% POLSKA 7% WĘGRY WĘGRY WŁOCHY WŁOCHY BUŁGARIA BUŁGARIA CZECHY CZECHY Natomiast zmiana marży hurtowej do poziomu 5% daje zysk na jednym opakowaniu w wysokości 0,18EUR.

25 Średni obrót apteki Średni roczny obrót apteki w Polsce jest niższy o 30% w porównaniu do UK gdzie mamy podobną liczbę aptek oraz jest niższy o 44% niż we Francji gdzie mamy podobną liczbę pacjentów przypadających na jedną aptekę. Średni obrót apteki Średni obrót apteki Średni roczny obrót apteki w Polsce jest niższy o 30% w porównaniu do UK gdzie mamy Średni roczny obrót apteki w Polsce jest niższy o 30% LICZBA UDZIAŁ TOP 3 APTEK/ LICZBA OSÓB/ kraj w porównaniu HURTOWNI do UK HURTOWNI gdzie mamy HURTOWNIĘ podobną APTEK liczbę APTEKĘ aptek oraz jest pacjentów niższy przypadających o 44% niż na jedną we Francji aptekę. gdzie mamy podobną liczbę pacjentów przypadających na jedną aptekę. ŚREDNI ROCZNY OBRÓT APTEKI (EURO) podobną liczbę aptek oraz jest niższy o 44% niż we Francji gdzie mamy podobną liczbę NIEMCY 15 63% FRANCJA 11 94% WŁOCHY % W. BRYTANIA kraj ŚREDNI ROCZNY LICZBA UDZIAŁ TOP 3 APTEK/ LICZBA OSÓB/ 10 87% OBRÓT APTEKI HURTOWNI HURTOWNI HURTOWNIĘ APTEK APTEKĘ (EURO) HISZPANIA NIEMCY % 63% BELGIA FRANCJA % 94% POLSKA WŁOCHY % 50% Źródło: W. BRYTANIA dane szacunkowe, 10 opracowanie IMS 87% HISZPANIA 87 42% BELGIA 21 62% POLSKA % Średnia marża apteczna Źródło: dane szacunkowe, opracowanie IMS Średnia marża apteczna Średnia marża apteczna na produkty refundowane w Polsce jest jedną z najniższych w Średnia Europie i jest marża niższa apteczna od średniej na o blisko produkty 9%. refundowane w Polsce jest jedną Średnia z najniższych marża apteczna w Europie i jest niższa od średniej o blisko 9%. Średnia marża apteczna na produkty refundowane w Polsce jest jedną z najniższych w Średnia marża apteczna na leki refundowane. Europie i jest niższa od średniej o blisko 9%. 0,6 0,5 0,4 48,0% Średnia 35,0% 34,0% marża apteczna na leki refundowane. 29,8% 27,9% 0,3 0,6 0,2 0,5 0,1 0,4 0,0 0,3 0,2 0,1 48,0% LUKSEMBURG 35,0% 34,0% 29,8% 27,9% 26,0% 25,0% Średnia 24,7% 24,0% 24,0% 23,6% 23,0% 22,0% 21,3% 21,0% 21,0%21,0% 19,5% 17,5% 16,0% 14,0% GRECJA WŁOCHY AUSTRIA HISZPANIA 26,0% 25,0% Średnia 24,7% 24,0% 24,0% 23,6% 23,0% 22,0% 21,3% 21,0% 21,0%21,0% 19,5% 17,5% 16,0% 14,0% Źródło: 0,0 dane szacunkowe, opracowanie IMS LUKSEMBURG GRECJA WŁOCHY AUSTRIA HISZPANIA BELGIA PORTUGALIA FRANCJA NIEMCY FINLANDIA ESTONIA RUMUNIA SZWECJA BUŁGARIA ŁOTWA SŁOWACJA WĘGRY NORWEGIA POLSKA LITWA BELGIA PORTUGALIA FRANCJA NIEMCY FINLANDIA ESTONIA RUMUNIA SZWECJA BUŁGARIA ŁOTWA SŁOWACJA WĘGRY NORWEGIA POLSKA LITWA Źródło: dane szacunkowe, opracowanie IMS 8 25

26 Polski rynek farmaceutyczny Polski rynek farmaceutyczny Struktura rynku farmaceutycznego w podziale na apteczny i szpitalny Struktura rynku farmaceutycznego w podziale na apteczny i szpitalny Rynek farmaceutyczny (łącznie rynek apteczny i szpitalny, klasy ATC A-V) w Polsce w Rynek farmaceutyczny (łącznie rynek apteczny i szpitalny, klasy ATC A-V) w Polsce w 2010 roku osiągnął wartość 20,1 mld PLN, w cenach producenta netto. Średnioroczna zmiana (CAGR) wyniosła +6,4% wartości rynku farmaceutycznego pomiędzy rokiem 2003 a rokiem 2010 wyniosła +6,4% 2010 roku osiągnął wartość 20,1 mld PLN, w cenach producenta netto. Średnioroczna zmiana (CAGR) wartości rynku farmaceutycznego pomiędzy rokiem 2003 a rokiem 2010 Rynek farmaceutyczny wartość sprzedaży, mld PLN Total 12,9 13,2 14,2 14,8 16,1 17,6 19,4 20,1 20,7 1,5 1,5 1,7 1,9 8,7 8,9 9,6 10,0 2,1 10,8 2,7 2,8 2,9 2,9 3,2 3,4 3,8 3,8 4,0 2,3 11,9 2,7 2,8 3,0 12,9 13,4 13, * Rynek farmaceutyczny w Polsce w 2010 roku osiągnął wartość 20,1 mld PLN. Średnioroczna zmiana wartości rynku farmaceutycznego pomiędzy rokiem 2003 a rokiem 2010 wyniosła +6,4% Rynek apteczny OTC Rynek apteczny Rx Rynek szpitalny Źródło: IMS Poland, Dane Narodowe 09/2011, ceny producenta netto (PLN). Rynek farmaceutyczny (Rynek leków: apteczny Rx, apteczny OTC i szpitalny), *prognoza Poszczególne segmenty rynku farmaceutycznego wykres Rynek leków na receptę, dostępnych w aptekach otwartych obejmuje 2/3 całej wartości rynku farmaceutycznego w Polsce. W 2010 roku stanowił on 67% całego rynku farmaceutycznego i osiągnął wartość 13,4 mld PLN. Leki refundowane na rynku aptecznym stanowią ponad połowę wartości całego rynku farmaceutycznego w Polsce. Rynek szpitalny oraz rynek apteczny leków bez recepty stanowią wartościowo odpowiednio 13.9% oraz 19.2% udziału w rynku. Struktura procentowa i wartość rynku aptecznego Rx oraz szpitalnego w Polsce, ceny producenta netto (PLN) ,1 mld 3,3 mld 2,9 mld ile 62,0% 20,2% 17,8% 26 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Rynek apteczny, leki Rx refundowane Rynek apteczny leki Rx nierefundowane Rynek szpitalny 100% 2011 = IMS Rynek HEALTH apteczny INCORPORATED Rx i szpitalny. OR ITS AFFILIATES. ALL RIGHTS RESERVED. Źródło: IMS Health, Dane Narodowe 09/2011, ceny producenta netto (PLN). Rynek Farmaceutyczny (z wyłączeniem leków bez recepty).

27 0,0 IRLANDIA BELGIA LUKSEMBURG DANIA* AUSTRIA HOLANDIA* NIEMCY PORTUGALIA W. BRYTANIA GRECJA SŁOWACJA HISZPANIA SŁOWENIA SZWECJA* ESTONIA FRANCJA FINLANDIA RUMUNIA ŁOTWA LITWA POLSKA POLSKA 7% WĘGRY WŁOCHY BUŁGARIA CZECHY na jednym opakowaniu w wysokości 0,18 EUR. Źródło: IMS MIDAS, Rynek apteczny, leki (ATC1: A-V), 2010 Poszczególne segmenty rynku rynku farmaceutycznego Rynek leków na receptę, dostępnych w aptekach otwartych obejmuje 2/3 całej wartości rynku farmaceutycznego w Polsce. W 2010 roku stanowił on 66,6% całego rynku farmaceutycznego i osiągnął wartość 13,4 mld PLN. Leki refundowane na rynku aptecznym stanowią ponad połowę wartości całego rynku farmaceutycznego w Polsce. Rynek szpitalny oraz rynek apteczny leków odpowiednio bez 14.4% recepty oraz 18.9% stanowią udziału wartościowo w rynku. odpowiednio 14.4% oraz 18.9% udziału w rynku. Rynek leków na receptę, dostępnych w aptekach otwartych obejmuje 2/3 całej wartości rynku farmaceutycznego w Polsce. W 2010 roku stanowił on 66,6% całego rynku farmaceutycznego i osiągnął wartość 13,4 mld PLN. Leki refundowane na rynku aptecznym stanowią ponad połowę wartości całego rynku farmaceutycznego w Polsce. Rynek szpitalny oraz rynek apteczny leków bez recepty stanowią wartościowo Struktura procentowa i wartość rynku aptecznego Rx oraz szpitalnego w Polsce, ceny producenta netto (PLN) ,1 mld 3,3 mld 2,8 mld 3,8 mld ile 50,2% 16,4% 14,4% 18,9% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Rynek apteczny, leki Rx refundowane Rynek apteczny leki Rx nierefundowane Rynek szpitalny Rynek apteczny, leki OTC Rynek apteczny Rx, udział ilościowy produktów według typu rejestracji Rynek apteczny Rx, udział ilościowy produktów według typu rejestracji Polski HI rynek farmaceutyczny w większości w jest większości rynkiem leków jest generycznych. rynkiem leków Są to 2011 THETE IMS HEALTH INCORPORATED OR ITS AFFILIATES. ALL RIGHTS RESERVED. generycznych. Są to głównie leki brandowe-generyczne. Dostęp do leków innowacyjnych jest postrzegany jako dość ograniczony, co wynika przede wszystkim z wysokiego poziomu odpłatności pacjentów, związanego z ograniczeniami finansowania przez NFZ pacjentów, związanego z ograniczeniami finansowania przez NFZ głównie leki brandowe-generyczne. Dostęp do leków innowacyjnych jest postrzegany jako dość ograniczony, co wynika przede wszystkim z wysokiego poziomu odpłatności Udział w rynku aptecznym Rx produktów według typu rejestracji ilościowo 100% 80% 60% 40% 23% 22% 23% 23% 23% 24% 24% 24% 77% 78% 77% 77% 77% 76% 76% 77% Leki generyczne stanowią blisko 60% rynku aptecznego Rx wartościowo, oraz 77% ilościowo 20% 0% Leki na receptę generyczne Leki na receptę oryginalne Źródło: IMS Health, Dane Narodowe 09/2011, ceny producenta netto (PLN). Rynek apteczny Rx Leki oryginalne: wg definicji IMS -ORIGINAL BRANDS, LICENSED BRANDS Leki generyczne: wg definicji IMS -OTHER BRANDS, PATENT N/A, UNBRANDED. Rynek 2011 IMS apteczny HEALTH INCORPORATED Rx, udział OR ITS wartościowy AFFILIATES. ALL RIGHTS produktów RESERVED. według typu rejestracji 27

28 Leki na receptę generyczne Leki na receptę oryginalne Źródło: IMS Health, Dane Narodowe 09/2011, ceny producenta netto (PLN). Rynek apteczny Rx Leki oryginalne: wg definicji IMS -ORIGINAL BRANDS, LICENSED BRANDS Leki generyczne: wg definicji IMS -OTHER BRANDS, PATENT N/A, UNBRANDED. Rynek apteczny Rx, udział wartościowy produktów według typu rejestracji Rynek apteczny Rx, udział wartościowy produktów według typu rejestracji W ciągu ostatnich ośmiu lat udział leków generycznych dostępnych na receptę wzrósł z 53,8% do 59,8% w ujęciu wartościowym. W ujęciu ilościowym spadł z poziomu 77,3% W ciągu ostatnich ośmiu lat udział leków generycznych dostępnych do 76,5% na receptę wzrósł z 53,8% do 59,8% w ujęciu wartościowym. W ujęciu ilościowym spadł z poziomu 77,3% do 76,5%. Udział w rynku aptecznym Rx produktów według typu rejestracji wartościowo 100% 80% 60% 40% 20% 46% 42% 41% 40% 39% 40% 40% 40% 54% 58% 59% 61% 61% 60% 61% 60% Leki innowacyjne stanowią 40% rynku aptecznego Rx wartościowo, oraz 24% ilościowo 0% Leki na receptę generyczne Leki na receptę oryginalne Źródło: IMS Health, Dane Narodowe 09/2011, ceny producenta netto (PLN). Rynek apteczny Rx. Leki oryginalne: wg definicji IMS -ORIGINAL BRANDS, LICENSED BRANDS.Leki generyczne: wg definicji IMS - OTHER BRANDS, PATENT N/A, UNBRANDED Leki importowane i wytwarzane lokalnie wartość sprzedaży

29 Średnia cena na rynku Średnia cena na rynku Na zmianę średniej ceny na rynku wpływają nie tylko zmiany w poziomach samych cen produktów, ale także zmiany w strukturze konsumpcji. Szczególnie widoczne jest to zjawisko na rynku szpitalnym, gdzie systematycznie, od wielu lat rośnie udział leków onkologicznych, relatywnie droższych od pozostałych leków stosowanych w szpitalach, co powoduje wzrost średniej ceny na rynku. Na zmianę średniej ceny na rynku wpływają nie tylko zmiany w poziomach samych cen produktów, ale także zmiany w strukturze konsumpcji. Szczególnie widoczne jest to zjawisko na rynku szpitalnym, gdzie systematycznie, od wielu lat rośnie udział leków onkologicznych, relatywnie droższych od pozostałych leków stosowanych w szpitalach, co powoduje wzrost średniej ceny na rynku. Średnia cena leku, ceny producenta netto (PLN) ,3 14,1 25,5 22,0 16,5 19,5 16,0 16,3 16,6 15,5 CAGR ( ) 13,8% 34,9 32,2 28,7 CAGR ( ) 3,4% 17,6 18,6 19, Średnia cena leku na rynku aptecznym Rx Średnia cena leku na rynku szpitalnym Źródło: IMS Health, Dane Narodowe 09/2011, ceny producenta netto (PLN). Rynek farmaceutyczny (z wyłączeniem leków bez recepty). Na zmianę średniej ceny leku dla całego rynku wpływa nie tylko zmiana w poziomach samych cen produktów, ale także zmiana w strukturze konsumpcji. Wejście na rynek nowych, droższych produktów powoduje wzrost średniej ceny leków Podstawowe elementy wzrostu wartości rynków w latach Rynek apteczny Rx na przestrzeni lat wzrósł wartościowo o 53,5%. W znacznej większości komponentem tego wzrostu były nowo wprowadzane w tym czasie produkty. Generowały one 63% wzrostu. Zmiana w strukturze konsumpcji, czyli przestawianie się na np. droższe terapie, stanowiła 17% wzrostu. Sama zmiana ceny produktów stanowi ujemny komponent wzrostu -26%, co oznacza, że ceny leków były systematycznie obniżane. Na rynku szpitalnym ceny produktów będących w obrocie od 2003 roku spadły o 31%. Wartość rynku szpitalnego w tym okresie wzrosła o ponad 82%. W tym przypadku największym komponentem wzrostu rynku były nowe wprowadzenia. Elementy wzrostu wartości rynków w latach % 120% 100% 80% 60% 40% 20% 0% Total +53,5% +85,5% 63% 16,8% 26,5% -26,3% -30,8% -20% -40% Rynek apteczny Rx Rynek Szpitalny 87% Nowe wprowadzenia Zmiana ceny produktu Zmiany w strukturze konsumpcji Na przestrzeni kilku ostatnich lat cena jednostkowa leku systematycznie spada. Rynki rosną głównie za sprawą nowych produktów oraz w efekcie zmiany w strukturze konsumpcji np. zmiany na droższą terapię 29

30 ,3 14,1 Podstawowe elementy wzrostu wartości rynków w latach 2003 Źródło: IMS - Health, 2010Dane Narodowe 09/2011, ceny producenta netto (PLN). Rynek farmaceutyczny (z wyłączeniem leków bez recepty). 22,0 16,5 19,5 16,0 16,3 16,6 15,5 CAGR ( ) 3,4% 17,6 18,6 19, Średnia cena leku na rynku aptecznym Rx Średnia cena leku na rynku szpitalnym Rynek apteczny Rx na przestrzeni lat wzrósł wartościowo o 53,5%. W znacznej większości komponentem tego wzrostu były nowo wprowadzane w tym czasie produkty. Generowały one 63% wzrostu. Zmiana w strukturze konsumpcji, czyli W znacznej przestawianie większości komponentem się na tego np. wzrostu droższe były nowo terapie, wprowadzane stanowiła w tym 17% wzrostu. Sama zmiana ceny produktów stanowi ujemny komponent wzrostu -26%, co oznacza, że ceny leków były systematycznie obniżane. Na rynku szpitalnym ceny produktów będących w obrocie od 2003 roku spadły o 31%. Wartość rynku szpitalnego w tym okresie wzrosła o ponad 82%. W tym przypadku największym komponentem wzrostu rynku były nowe wprowadzenia. Podstawowe elementy wzrostu wartości rynków w latach Rynek apteczny Rx na przestrzeni lat wzrósł wartościowo o 53,5%. czasie produkty. Generowały one 63% wzrostu. Zmiana w strukturze konsumpcji, czyli przestawianie się na np. droższe terapie, stanowiła 17% wzrostu. Sama zmiana ceny produktów stanowi ujemny komponent wzrostu -26%, co oznacza, że ceny leków były systematycznie obniżane. Na rynku szpitalnym ceny produktów będących w obrocie od 2003 roku spadły o 31%. Wartość rynku szpitalnego w tym okresie wzrosła o ponad 82%. W tym przypadku największym komponentem wzrostu rynku były nowe wprowadzenia. w poziomach samych cen produktów, ale także zmiana w strukturze konsumpcji. Wejście na rynek nowych, droższych produktów powoduje wzrost średniej ceny leków Elementy wzrostu wartości rynków w latach % 120% 100% 80% 60% 40% 20% 0% -20% -40% Total +53,5% +85,5% 63% 16,8% 87% 26,5% -26,3% -30,8% Rynek apteczny Rx Rynek Szpitalny Nowe wprowadzenia Zmiana ceny produktu Zmiany w strukturze konsumpcji Na przestrzeni kilku ostatnich lat cena jednostkowa leku systematycznie spada. Rynki rosną głównie za sprawą nowych produktów oraz w efekcie zmiany w strukturze konsumpcji np. zmiany na droższą terapię Źródło: IMS Health, Dane Narodowe 09/2011, ceny producenta netto (PLN). Rynek farmaceutyczny 11 30

31 (z wyłączeniem leków bez recepty). Import równoległy Import równoległy Polska systematycznie, na przestrzeni kilku ostatnich lat, zwiększa swój udział w handlu równoległym na rynku leków w eksport Europie. rozwijają Oba się bardzo kierunki dynamicznie. handlu równoległego import, jak i eksport rozwijają się bardzo dynamicznie. Polska systematycznie, na przestrzeni kilku ostatnich lat, zwiększa swój udział w handlu równoległym na rynku leków w Europie. Oba kierunki handlu równoległego import, jak i Rynek apteczny, wartość sprzedaży oraz liczba produktów z importu równoległego będących w obrocie rynkowym Wartość sprzedaży produktów z importu równoległego mln PLN Liczba dostępnych na rynku produktów z Importu Równoległego Wartośd sprzedaży produktów z Importu Równoległego Źródło: IMS Health, Dane Narodowe 09/2011, ceny producenta netto (PLN). Rynek apteczny Rx. Dane przedstawiają import równoległy kanałem hurtowym Liczba produktów z importu równoległego Leki na receptę stanowią 86% wartości importu równoległego do Polski Eksport równoległy bilans (porównanie z importem równoległym) W 2010 roku eksport równoległy leków z Polski osiągnął wartość 800 mln PLN. Propozycje zmian w ustawie refundacyjnej oraz nieustająca presja cenowa na leki refundowane wpływają na rosnące różnice cenowe pomiędzy państwami. Zjawisko to determinuje wzrost wartości eksportu równoległego z Polski. W najbliższych latach rynek ten może osiągnąć wartość 1,5 2 mld PLN. Bilans importu i eksportu równoległego leków na receptę w 2010 roku to 635 mln PLN na korzyść eksportu leków z Polski. Wartość eksportu i importu równoległego z Polski mln (PLN) Miliony Wartośd Importu Równoległego Wartośd Eksportu Równoległego W 2010 roku eksport leków z Polski osiągnął ponad 800 mln PLN. W wyniku wprowadzenia nowego prawa refundacyjnego oczekiwane jest znaczące zwiększenie skali eksportu Źródło: IMS Health, Sales Shot, Dane Narodowe 09/2011, ceny producenta netto (PLN). Dane przedstawiają eksport równoległy kanałami hurtowym oraz aptecznym. 31