Teoretyczne Wprowadzenie do arkuszy kalkulacyjnych programu Excel 2007

Teoretyczne Wprowadzenie do arkuszy kalkulacyjnych programu Excel 2007 Zawartość 1 WSTĘP 3 2 BUDOWA OKNA PROGRAMU MICROSOFT EXCEL 2007 4 3 USTAWIENIA WIDOKU EKRANU 5 4 TWORZENIE, OTWIERANIE, ZAPISYWANIE I ZAMYKANIE SKOROSZYTU. 6 5 BUDOWA SKOROSZYTU I ARKUSZA ORAZ ADRESOWANIE KOMÓREK 8 5.1 BUDOWA SKOROSZYTU I ARKUSZA 8 5.2 ADRESOWANIE KOMÓREK 8 5.3 NADAWANIE NAZW KOMÓRKOM LUB ICH ZAKRESOM 9 6 WYSZUKIWANIE I ZAMIENIANIE DANYCH W ARKUSZU KALKULACYJNYM 10 7 PORUSZANIE SIĘ PO SKOROSZYCIE ZA POMOCĄ KLAWIATURY SKRÓTY KLAWIATUROWE 11 8 WPROWADZANIE I MODYFIKOWANIE DANYCH ORAZ FORMUŁ W ARKUSZU KALKULACYJNYM 12 8.1 WPROWADZANIE DANYCH 12 8.2 FUNKCJE PROGRAMU EXCEL 2007 13 8.3 WYPEŁNIANIE SERIĄ DANYCH 16 8.4 DODATEK SOLVER 18 9 OPERACJE NA ELEMENTACH ARKUSZA KALKULACYJNEGO. 20 9.1 ZAZNACZANIE ZAKRESU KOMÓREK 20 9.2 KOPIOWANIE, PRZENOSZENIE I USUWANIE ZAWARTOŚCI KOMÓREK 20 9.3 WSTAWIANIE I USUWANIE WIERSZY, KOLUKN, KOMÓREK I ARKUSZY 22 9.4 FORMATOWANIE WIERSZY, KOLUMN I KOMÓREK ARKUSZA. 23

9.5 FORMATOWANIE TABEL 24 9.6 SORTOWANIE I FILTROWANIE DANYCH 25 9.7 BLOKOWANIE KOMÓREK, KOLUMN, WIERSZY. 26 9.8 UKRYWANIE I ODKRYWANIE KOLUMN, WIERSZY I ARKUSZY. 26 10 WSTAWIANIE WYKRESU NA PODSTAWIE DANYCH Z ARKUSZA. 27 10.1 WSTAWIANIE WYKRESU 27 10.2 MODYFIKOWANIE WYKRESU 27 10.3 BUDOWA WYKRESU 29 11 SPIS RYSUNKÓW 30 Katarzyna Wójcik Katedra Systemów Obliczeniowych UEK Strona 2 z 30

1 Wstęp Celem tych zajęć jest zaznajomienie studentów z podstawowymi wiadomościami dotyczącymi arkuszy kalkulacyjnych programu Microsoft Office Excel 2007. Niniejsze materiały powinny pomóc studentom w wykonaniu poleceń, a przez to wyrobić i utrwalić u nich umiejętność korzystania z programu Excel w celu tworzenia arkuszy kalkulacyjnych. W szczególności celem tych zajęć jest opanowanie przez studentów: RóŜnych sposobów tworzenia i otwierania arkuszy kalkulacyjnych programu Microsoft Office Excel Sposobów zamykania i zapisywania arkuszy kalkulacyjnych programu Microsoft Office Excel w wybranym miejscu i formacie. Budowy skoroszytu i arkusza Wprowadzania i modyfikowania danych Formatowania wierszy, kolumn i komórek arkusza RóŜnych sposobów adresowania komórek i sytuacji, w których dane adresowanie powinno zostać zastosowane. Wstawiania wykresów na podstawie danych z arkusza Blokowania komórek, wierszy i kolumn w arkuszu Wprowadzania do komórek formuł i funkcji Korzystania z komentarzy i śledzenia zmian w dokumencie. Poruszania się po skoroszycie przy pomocy klawiatury i specjalnie w tym celu udostępnionych funkcji programu. Korzystania z pomocy programu Microsoft Office Excel 2007 ( klawisz [F1] lub przycisk ). Katarzyna Wójcik Katedra Systemów Obliczeniowych UEK Strona 3 z 30

2 Budowa okna programu Microsoft Excel 2007 Nazwa pliku Pasek narzędzi Szybki dostęp Przycisk pakietu Office Pole nazwy Pole formuł Podstawowe wstęgi programu Microsoft Office Excel 2007 Nagłówki kolumn Pojedyncza sekcja na wstąŝce Schowek programu Microsoft Office Excel 2007 Otwieranie okna odpowiedniego Menu Aktywna komórka Wiersz Nagłówki wierszy Arkusze Kolumna Rysunek 1. Budowa okna programu microsoft office excel 2007. ŹRÓDŁO: OPRACOWANIE WŁASNE NA ZRZUCIE EKRANU. Katarzyna Wójcik Katedra Systemów Obliczeniowych UEK Strona 4 z 30

3 Ustawienia widoku ekranu Rozpoczynając pracę z arkuszem kalkulacyjnym warto dopasować widok okna programu do własnych potrzeb. MoŜna tego dokonać dzięki narzędziom dostępnym na wstąŝce Widok (Rysunek 2). Przede wszystkim naleŝy wybrać, jaki widok arkusza najbardziej nam odpowiada. MoŜna to uczynić wykorzystując przyciski w sekcji Widoki skoroszytu (Rysunek 2-1). Domyślnym jest układ Normalny, czyli taki, który prezentuje pełny widok arkusza z moŝliwością przewijania kolumn i wierszy. Dostępny jest równieŝ widok Układ strony pokazujący arkusz podzielony na strony tak, jakby to był dokument tekstowy. Komórki są podzielone równomiernie pomiędzy strony. Inna moŝliwość to układ Podgląd podziału stron pokazujący arkusz w zmniejszonej postaci z widocznymi liniami podziału kolumn i wierszy pomiędzy strony wydruku oraz podpisem, na której stronie wydruku znajdzie się dany blok komórek. MoŜna przesuwać te linie tak, aby uzyskać najbardziej dla siebie optymalny podział. Do kaŝdego z tych układów moŝna zastosować widok pełnoekranowy. Oprócz ustawienia widoku dokumentu na tej wstąŝce moŝna ustawić, jaki rozmiar w stosunku do oryginału ma mieć dokument przedstawiony na ekranie. Ułatwiają to przyciski w sekcji Powiększenie (Rysunek 2-3). MoŜna tu przykładowo zaznaczyć zakres komórek i powiększyć (lub pomniejszyć) tak, aby zajmował cały ekran. Sekcja Pokazywanie/Ukrywanie (Rysunek 2-2) pozwala na określenie, które z wymienionych w niej opcji maja być włączone. MoŜna tu między innymi aktywować linijkę (w widoku Układ strony ), linie siatki, pokazać pasek formuły lub linie siatki. W sekcji Okno (Rysunek 2-4) znajdują się przyciski pomagające zarządzać oknem programu. MoŜna przykładowo okno podzielić na dwie części, przełączać pomiędzy oknami programu lub rozmieścić na ekranie okienka z róŝnymi plikami w róŝnych układach. Przyciski te bywają szczególnie przydatne, gdy uŝytkownik chce pracować na kilku plikach lub w kilku miejscach tego samego pliku. W sekcji tej znajduje się równieŝ przycisk pozwalający na blokowanie okienek (Blokowanie komórek, kolumn, wierszy.) 1 2 3 4 Rysunek 2. WstąŜka Widok programu Microsoft Office Excel 2007 Katarzyna Wójcik Katedra Systemów Obliczeniowych UEK Strona 5 z 30

4 Tworzenie, otwieranie, zapisywanie i zamykanie skoroszytu. Jeśli chodzi o tworzenie, otwieranie, zapisywanie i zamykanie skoroszytu, to postępujemy analogicznie jak w przypadku dokumentu programu Word. Aby utworzyć nowy skoroszyt moŝna w wybranym katalogu na dysku kliknąć prawym przyciskiem myszy i wybrać opcję Nowy a następnie spośród wielu moŝliwości Arkusz programu Microsoft Office Excel. Innym sposobem jest otwarcie programu Excel w menu, które pojawi się po naciśnięciu przycisku pakietu Office (Rysunek 3-1) wybranie opcji Nowy (Rysunek 3-3), a następnie zaznaczenie Pusty skoroszyt i potwierdzenie przyciskiem Utwórz. MoŜemy równieŝ skorzystać z kombinacji klawiszy [Ctrl] + [n]. Jeśli otwieramy program Excel najczęściej automatycznie tworzony jest pusty skoroszyt dlatego drugi sposób tworzenia skoroszytów przydatny jest szczególnie podczas pracy nad innym plikiem, kiedy chcemy z róŝnych przyczyn skorzystać z nowego, pustego skoroszytu. Kiedy tworzymy skoroszyt przy uŝyciu pierwszej metody zostaniemy poproszeni o nadanie mu nazwy. Jest on wówczas automatycznie zapisywany w danym miejscu na dysku. Przy tworzeniu nowego skoroszytu z poziomu programu Excel nadawana jest mu robocza nazwa Zeszyt1, Zeszyt2 itd. Jednak aby zachować skoroszyt naleŝy go zapisać na dysku. W tym celu z menu, które pojawi się po naciśnięciu przycisku pakietu Office (Rysunek 3-1) naleŝy wybrać opcję Zapisz lub Zapisz jako (Rysunek 3-4). W przypadku nowoutworzonego skoroszytu nie ma znaczenia, którą opcję wybierzemy. W obydwu przypadkach zostaniemy poproszeni o wybranie miejsca na dysku gdzie chcemy zapisać plik oraz o nadanie mu własnej nazwy. NaleŜy w tym miejscu pamiętać, Ŝe nazwa pliku nie moŝe zawierać takich znaków jak: \, /, :, *,?,, <, > czy. MoŜemy równieŝ zadecydować jaki typ ma mieć zapisywany plik. Jeśli kontynuujemy pracę z plikiem opcja Zapisz spowoduje zapisanie zmian w pliku na którym pracujemy, a opcja Zapisz jako umoŝliwi zapisanie skoroszytu w obecnej postaci jako nowego pliku. Plik nad którym poprzednio pracowaliśmy nie zostanie zmieniony. Jest to przydatne szczególnie kiedy chcemy zastosować radykalne zmiany i nie jesteśmy pewni ich efektów. Do zapisania dokumentu moŝemy równieŝ skorzystać z kombinacji klawiszy [Ctrl] + [s]. Dodatkowo przycisk Zapisz standardowo jest umieszczony na pasku narzędzi Szybki dostęp (Rysunek 3-2). Domyślnym rozszerzeniem dla plików programu Excel 2007 jest.xlsx. UŜytkownik ma jednak moŝliwość zapisania pliku w innym formacie, a w szczególności w formacie.xls domyślnym dla starszych wersji programu. Katarzyna Wójcik Katedra Systemów Obliczeniowych UEK Strona 6 z 30

Podobne rozwiązania jak przy tworzeniu skoroszytu moŝna zastosować przy otwieraniu skoroszytu znajdującego się na dysku. MoŜemy dwukrotnie kliknąć na wybranym dokumencie. Otworzy się on wówczas w domyślnym programie dla danego typu plików (zamiast dwukliku moŝna jeden raz kliknąć prawym przyciskiem myszy na pliku i wybrać opcję Otwórz ). Innym sposobem jest otwarcie programu Excel i w menu, które pojawi się po naciśnięciu przycisku pakietu Office (Rysunek 3-1) wybranie opcji Otwórz (Rysunek 3-3), a następnie w oknie, które się otworzy odszukanie i zaznaczenie pliku, który chcemy otworzyć. MoŜemy równieŝ skorzystać z kombinacji klawiszy [Ctrl] + [o]. Aby zamknąć skoroszyt moŝna wybrać opcję Zamknij (Rysunek 3-5) w menu, które pojawi się po naciśnięciu przycisku pakietu Office (Rysunek 3-1) lub skorzystać ze skrótu klawiaturowego [Ctrl] + [w]. Skoroszyt zostanie równieŝ zamknięty podczas zamykania programu, które moŝemy wywołać klikając czerwony przycisk w prawym górnym rogu okna lub w menu, które pojawi się po naciśnięciu przycisku pakietu Office (Rysunek 3-1) klikając przycisk Zamknij program Word (Rysunek 3-6). 1 2 3 4 5 6 Rysunek 3. Menu Przycisku pakietu Office 2007. Źródło: Zrzut ekranu. Katarzyna Wójcik Katedra Systemów Obliczeniowych UEK Strona 7 z 30

5 Budowa skoroszytu i arkusza oraz adresowanie komórek 5.1 Budowa skoroszytu i arkusza KaŜdy skoroszyt składa się z co najmniej jednego arkusza. W nowoutworzonym skoroszycie znajdują się trzy arkusze. KaŜdy arkusz zbudowany jest z siatki komórek, których połoŝenie na tej siatce moŝna określić za pomocą dwóch parametrów: numeru wiersza i kolumny. Stanowią one adres komórki. Kolumny oznaczone są literami alfabetu łacińskiego (np. A, B itd.), a wiersze ponumerowane są liczbami w systemie dziesiętnym (np. 1, 2 itd.). 5.2 Adresowanie komórek W programie Excel moŝemy wyróŝnić trzy sposoby adresowania komórek: 1) Adresowanie względne, to adresowanie, które jest stosowane przez program jako domyślne; wykorzystuje ono relatywne połoŝenie komórek względem siebie a nie ich konkretne adresy. Np. A1. 2) Adresowanie bezwzględne, to adresowanie, w którym istotny jest konkretny adres komórki a nie jej połoŝenie względem innych danych; aby komórkę oznaczyć adresem bezwzględnym naleŝy do jej adresu wprowadzić dodatkowe oznaczenia w postaci symbolu $ zarówno przed numerem kolumny jak i przed numerem wiersza. Np. $A$1. 3) Adresowanie pośrednie lub inaczej mieszane jest połączeniem wcześniej opisanych rodzajów adresowania; stosuje się je, gdy wartości mają się odnosić do konkretnej kolumny lub wiersza; jeŝeli chodzi nam o wskazanie konkretnej kolumny to przed jej oznaczeniem dodajemy znak $, a w przypadku konkretnego wiersza znak $ dodajemy przed jego oznaczeniem. Np. $A1 lub A$1. Ponadto w kaŝdym arkuszu danego skoroszytu mamy moŝliwość odwoływania się do komórek znajdujących się w innym arkuszu tego skoroszytu. Aby to zrobić adres komórki naleŝy poprzedzić nazwą arkusza ujętą w apostrofy oraz znakiem wykrzyknika (np. Arkusz!A1). Aby odczytać adres komórki moŝemy zobaczyć na podświetlone oznaczenia wiersza i kolumny lub odczytać adres z pola nazwy komórki (Rysunek 1). Jeśli komórka nie ma nadanej nazwy w polu tym pojawi się jej adres. Katarzyna Wójcik Katedra Systemów Obliczeniowych UEK Strona 8 z 30

5.3 Nadawanie nazw komórkom lub ich zakresom Pojedynczym komórkom lub zakresom komórek w skoroszycie programu Excel moŝna nadawać własne nazwy. W tym celu moŝna wykorzystać dwa mechanizmy. Przede wszystkim naleŝy zaznaczyć komórke lub zakres komórek, któremu chcemy nadać nazwę. Następnie mamy następujące moŝliwości: Wpisać nazwę w polu Pole nazwy (Rysunek 1) i potwierdzić klawiszem [Enter]. Skorzystać z przycisku Definiuj nazwę znajdującego się w sekcji Nazwy zdefiniowane na wstąŝce Formuły (Rysunek 8-4). Skorzystać z przycisku Nowy znajdującego się w okienku (Rysunek 4), które pojawia się po naciśnięciu przycisku MenedŜer nazw znajdującego się w sekcji Nazwy zdefiniowane na wstąŝce Formuły (Rysunek 8-4). Okienko MenadŜera nazw (Rysunek 4) oprócz definiowania nowych nazw, umoŝliwia takŝe usuwaniu lub modyfikowanie nazw juŝ istniejących. Ponadto stanowi podgląd wszystkich nazw zdefiniowanych w skoroszycie. Rysunek 4. Okienko MenedŜera nazw programu Microsoft Office Excel 2007. Katarzyna Wójcik Katedra Systemów Obliczeniowych UEK Strona 9 z 30

6 Wyszukiwanie i zamienianie danych w arkuszu kalkulacyjnym Excel udostępnia narzędzie pozwalające w łatwy sposób wyszukiwać frazy w komórkach. MoŜemy przeszukiwać zarówno wartości jak i formuły. Wystarczy w sekcji Edycja na wstąŝce Narzędzia główne wybrać Znajdź pojawiające się po naciśnięciu strzałki koło opcji Znajdź i zaznacz (Rysunek 5-1) i w odpowiednim miejscu wpisać poszukiwana frazę. Są równieŝ dodatkowe opcje pozwalające na precyzyjniejsze wyszukanie. Do wyszukiwania dostęp moŝna równieŝ uzyskać przez skrót klawiaturowy [Ctrl] + [f]. W podobny sposób moŝna automatycznie zamieniać jedne frazy na inne. Tu oprócz wyszukiwanego słowa naleŝy wpisać to, na które ma ono zostać zamienione. RóŜne są tu równieŝ opcje dodatkowe i skrót klawiaturowy [Ctrl] + [h]. 2 4 5 6 7 3 1 Rysunek 5. WstąŜka Narzędzia główne programu Microsoft Office Excel 2007 Katarzyna Wójcik Katedra Systemów Obliczeniowych UEK Strona 10 z 30

7 Poruszanie się po skoroszycie za pomocą klawiatury skróty klawiaturowe [ ] - Jedna komórka w lewo, [ ] - Jedna komórka w prawo, [ ] - Jedna komórka w górę, [ ] - Jedna komórka w dół, [Home] - Przenosi na początek wiersza w arkuszu. [PageUp] - Przenosi o jeden ekran w górę w arkuszu. [PageDown] - Przenosi o jeden ekran w dół w arkuszu. [Ctrl] + [ ] - Lewa krawędź bieŝącego obszaru danych [Ctrl] + [ ] - Prawa krawędź bieŝącego obszaru danych [Ctrl] + [ ] - Górna krawędź bieŝącego obszaru danych [Ctrl] + [ ] - Dolna krawędź bieŝącego obszaru danych [Ctrl] + [Home] - Przenosi na początek arkusza. [Ctrl] + [End] - Przenosi do ostatniej uŝywanej komórki w arkuszu, [Ctrl] + [PageUp] - Przenosi do poprzedniego arkusza w skoroszycie. [Ctrl] + [PageDown] - Przenosi do następnego arkusza w skoroszycie. [Alt] + [PageUp] - Przenosi o jeden ekran w lewo w arkuszu. [Alt] + [PageDown] - Przenosi o jeden ekran w prawo w arkuszu. [Tab] - Przejście do następnej komórki w wierszu [Shift] + [Tab] - Przejście do poprzedniej komórki w wierszu [Ctrl] + [g] pozwala na przejście do dowolnego, precyzyjnie określonego miejsca w dokumencie. MoŜliwość przechodzenia do wybranego miejsca w dokumencie daje nam równieŝ opcja w sekcji Edycja wstąŝki Narzędzia główne pojawiająca się po naciśnięciu strzałki koło opcji Znajdź i zaznacz (Rysunek 5-1). Katarzyna Wójcik Katedra Systemów Obliczeniowych UEK Strona 11 z 30

8 Wprowadzanie i modyfikowanie danych oraz formuł w arkuszu kalkulacyjnym 8.1 Wprowadzanie danych Do komórki arkusza kalkulacyjnego moŝna wprowadzać róŝnego rodzaju dane, takie jak: Tekst, Liczby, Formuły. Tekst to dowolna kombinacja liter, cyfr i spacji. Domyślnie wprowadzony tekst jest wyrównywany do lewej strony. Liczby to ciągi numeryczne złoŝone z kombinacji cyfr 0-9. Program rozróŝnia kropkę oraz przecinek i w zaleŝności od ustawień uŝytkownika w systemie operacyjnym traktuje tylko jeden z tych znaków, jako separator dziesiętny. Z racji tego zalecane jest, aby liczby do arkusza wprowadzać za pomocą klawiatury numerycznej. Daje to pewność, Ŝe niezaleŝnie od tego, jaki znak jest zdefiniowany w systemie operacyjnym jako separator dziesiętny, kropka wprowadzona z tej klawiatury przyjmie właściwą postać a liczba z nią wpisana będzie zinterpretowana przez program jako liczba a nie tekst. Wartości liczbowe domyślnie są wyrównywane do prawej strony komórek. Formuły składają się z jednego lub kilku adresów komórek (lub wartości) oraz operatorów działań matematyczny, takich jak: Dodawanie (+) Odejmowanie (-) MnoŜenie (*) Dzielenie (/) Potęgowanie (^) Aby program zrozumiał, iŝ do komórki wprowadzane jest działanie matematyczne a nie tekst kaŝdą formułę naleŝy poprzedzić znakiem =. Katarzyna Wójcik Katedra Systemów Obliczeniowych UEK Strona 12 z 30

8.2 Funkcje programu Excel 2007 Oprócz podstawowych działań matematycznych do komórek mogą być wprowadzane wbudowane formuły programu Excel. MoŜna je ręcznie wpisywać w pasku formuły lub skorzystać z przycisku Wstaw funkcję znajdującego się przed paskiem formuły ( ) lub na wstąŝce Formuły (Rysunek 8-1). Przycisk ten wywoła okienko pozwalające na wybór funkcji i podanie jej parametrów. Podczas samodzielnego wpisywania funkcji okienko Argumenty funkcji (w którym moŝna podać parametry funkcji) moŝna wywołać stojąc za nazwą funkcji i naciskając klawisze [Ctrl] + [a]. Argumenty funkcji oddzielamy znakiem średnika (;). Dwukropek (:) słuŝy do oddzielania adresów skrajnych komórek zakresu. Budowa przykładowej funkcji: Nazwa funkcji Nawiasy ograniczające parametry funkcji (otwierający i zamykający) FUNKCJA( ; ; itd.) Średniki oddzielające parametry funkcji Parametry/argumenty funkcji (ich liczba i format są indywidualnie określone dla kaŝdej funkcji) Parametrami (argumentami) funkcji mogą być zarówno wartości, adresy komórek zawierających wartości jak równieŝ inne funkcje. W trakcie obliczania wyniku adresy komórek są zamieniane na wartości znajdujące się w nich. Wartości funkcji będących parametrami innej funkcji oraz wartości formuł wpisanych jako parametry zostają obliczone i wstawiona do funkcji głównej. Dopiero wtedy obliczana jest wartość funkcji głównej (Rysunek 7). MoŜna to zobaczyć dzięki okienku Szacowanie formuły (Rysunek 6), które pojawi się po naciśnięciu przycisku Szacuj formułę znajdującego się w sekcji Inspekcja formuł na pasku Formuły (Rysunek 8-5). W przypadku funkcji warunkowej (np. JeŜeli), w zaleŝności od wartości testu logicznego obliczana jest tylko wartość funkcji dla tej wartości logicznej. Katarzyna Wójcik Katedra Systemów Obliczeniowych UEK Strona 13 z 30

Rysunek 6. Okienko Szacowanie formuły programu Microsoft Excel 2007. Rysunek 7. Etapy szacowania formuły w programie Microsoft Excel 2007 Katarzyna Wójcik Katedra Systemów Obliczeniowych UEK Strona 14 z 30

W programie Excel 2007 pojawia się dodatkowa moŝliwość wprowadzania funkcji przy wykorzystaniu przycisków znajdujących się na wstąŝce Formuły (Rysunek 8-2). Grupują one funkcje i ułatwiają dostęp do nich. Jedna z formuł posiada osobny przycisk wywołujący ją. Wystarczy stanąć w odpowiedniej komórce i nacisnąć go. Funkcja ta, to Autosumowanie, czyli dodawanie wszystkich wartości podanych jako parametry funkcji SUMA(). Przycisk Autosumowanie znajduje się w dwóch miejscach: na wstąŝce Formuły (Rysunek 8-3) oraz na wstąŝce Narzędzia główne w sekcji Edycja (Rysunek 5-1). W jednej komórce moŝna wpisywać jednocześnie na przemian formuły i tekst. Do połączenia ich słuŝy operator konkatenacji ( & ). Wprowadzanie danych do takiej komórki naleŝy rozpocząć od znaku =. Następnie moŝna naprzemiennie wprowadzać tekst i formuły oddzielając je od siebie znakiem &. NaleŜy jednak pamiętać, aby kaŝdy fragment tekstu był zawarty w cudzysłów, a formuły nie mogą być poprzedzone znakiem = (w rzeczywistości cała zawartość komórki stanowi formułę rozpoczynającą się znakiem = na początku). 1 3 2 4 5 Rysunek 8. WstąŜka Formuły programu Microsoft Office Excel 2007 Wprowadzenie formuł do komórki musi zostać potwierdzone klawiszem [Enter]. Powoduje on zakończenie wprowadzania tekstu w komórce lub na pasku formuły i zaznaczenie komórki poniŝej. Jeśli chcemy po zakończeniu wprowadzania formuły przejść do komórki powyŝej musimy skorzystać ze skrótu [Shift] + [Enter], do komórki po lewej [Shift] + [Tab], a do komórki po prawej klawisza [Tab]. Jeśli do komórki wprowadzamy tekst lub dopiero nazwę funkcji zamiast powyŝszych klawiszy i skrótów klawiaturowych moŝemy korzystać ze strzałek. Jednak w przypadku podawania parametrów formuły strzałki spowodują przechodzenie po arkuszu i wstawianie adresu konkretnej komórki, jako danego parametru funkcji. Katarzyna Wójcik Katedra Systemów Obliczeniowych UEK Strona 15 z 30

W rzeczywistości zamiast wprowadzania do formuły adresów komórek lub zakresów komórek mamy moŝliwości, gdy dojdziemy do odpowiedniego miejsca, za pomocą myszki lub klawiatury zaznaczyć konkretną komórkę lub zakres komórek, a ich adresy zostaną automatycznie wstawione do formuły. Jeśli komórka lub zakres komórek posiada nadana nazwę łatwiej jest skorzystać z tej nazwy. Gdy zaznaczamy komórkę lub zakres komórek nawet, jeśli została nadana nazwa do formuły wprowadzone zostaną adresy względne. Aby wprowadzać do formuły adresy kolejnych parametrów funkcji za pomocą myszy bez konieczności powracania do paska formuły i wprowadzania znaków ;, moŝna uŝyć klawisza [Ctrl]. Pozwala ona na zaznaczanie kolejnych komórek, które na pasku formuły pojawia się oddzielone znakiem ;, jako kolejne parametry formuły. Wystarczy wcisnąć ten klawisz po zaznaczeniu pierwszego parametru i trzymać do skończenia zaznaczania kolejnych parametrów. Gdy adresy wykorzystana w formule mają być bezwzględne lub mieszane znaki $ najlepiej dodawać ponownie edytując komórkę juŝ po wprowadzeniu całej formuły i potwierdzeniu jej odpowiednim klawiszem. Jeśli do komórki wprowadzamy tekst i chcemy go podzielić na wiersze musimy skorzystać ze skrótu [Alt] + [Enter] pozwalającego na rozpoczęcie nowego wiersza w tej samej komórce. Program Excel pozwala na dokonywanie skomplikowanych obliczeń i wykorzystywanie zaawansowanych formuł. Czasami zdarza się, Ŝe wynik nie powinien znaleźć się w pojedynczej komórce, ale w zakresie komórek (np. działania na macierzach). Podobnie, jeśli chcemy wypełnić jakiś obszar jednakowym wpisem. W takim przypadku naleŝy wpisać wartość lub formułę w jednej komórce, zaznaczyć obszar, który ma zajmować wynik, nacisnąć klawisz F2 (edycja formuły), a następnie nacisnąć kombinację klawiszy [Ctrl] + [Enter] pozwalającą na wypełnienie zaznaczonego zakresu komórek bieŝącym wpisem. 8.3 Wypełnianie serią danych Wypełnianie serią danych jest to wypełnienie wielu komórek, w których jest dana pierwsza wartość, a następne są ustalane na podstawie typu serii, kroku itp. MoŜna wypełniać kaŝdą z komórek ręcznie, po kolei, ale zajmuje to duŝo czasu i jest pracochłonne. Łatwiej jest uŝyć opcji Seria danych w menu Wypełnienie w sekcji Edycja na wstąŝce Narzędzia główne. Katarzyna Wójcik Katedra Systemów Obliczeniowych UEK Strona 16 z 30

Najpierw naleŝy wpisać do pierwszej komórki wartość początkową. Następnie skorzystać z opcji Serie danych. Po wybraniu tej opcji pojawi się okienko pozwalające na wybranie parametrów serii (Rysunek 9). MoŜna w nim między innymi wybrać czy wypełniamy kolumnę czy wiersz, czy chcemy dodawać stałą wartość(liniowy), mnoŝyć(wzrost) przez tą wartość, potraktować ją jak datę i zwiększyć o odpowiednią liczbę dni, miesięcy, lat, czy teŝ wypełnić obszar tą samą liczbą (autowypełnianie). Ponadto moŝna zadecydować o wartości kroku i wartości końcowej. Serią danych moŝna wypełnić obszar na następujące sposoby: MoŜna wpisać wartość początkową, zaznaczyć obszar, który chcemy wypełnić serią, a następnie podać parametry bez wpisywania wartości końcowej. Zaznaczony obszar zostanie wypełniony serią według wskazań parametrów. MoŜna wpisać wartość początkową, zaznaczyć komórkę z tą wartością, a następnie wypełnić wszystkie parametry łącznie z wartością końcową. Serią danych zostanie wypełniony taki obszar, jaki będzie konieczny, aby zastały spełnione parametry podane w okienku aŝ do wartości końcowej. MoŜna wpisać wartość początkową, zaznaczyć obszar, który chcemy wypełnić serią, a następnie podać wszystkie parametry łącznie z wartością końcową. Serią danych zostanie wypełniony taki obszar, jaki będzie konieczny, aby zastały spełnione parametry podane w okienku aŝ do wartości końcowej pod warunkiem, Ŝe obszar ten nie będzie większy od zaznaczonego. Rysunek 9. Okienko z parametrami Serii danych programu Microsoft Office Excel 2007. Katarzyna Wójcik Katedra Systemów Obliczeniowych UEK Strona 17 z 30

Teoretyczne Wprowadzenie do arkuszy kalkulacyjnych programu Excel 2007 2 8.4 Dodatek Solver Solver jest to narzędzie programu Microsoft Office Excel słuŝące do optymalizacji i rozwiązywania równań. Aby móc korzystać z dodatku Solver, naleŝy go najpierw aktywować. W tym celu naleŝy nacisnąć przycisk Opcje programu Excel znajdujący się na dole menu pojawiającego się po naciśnięciu Przycisku pakietu Office (Rysunek 3). ). W zakładce dodatki naleŝy zaznaczyć dodatek Solver, a następnie kliknąć przycisk Przejdź (Rysunek ( 10). ). W okienku, które się wówczas pojawi naleŝy zaznaczyć opcję Dodatek Solver i potwierdzić przyciskiem OK. Rysunek 10.. Zakładka Dodatki okna Opcje programu Excel Rysunek 11.. okno Dodatki programu Microsoft Office Excel 2007 Po aktywacji narzędzie Solver będzie moŝna znaleźć w sekcji Analiza na wstąŝce Dane (Rysunek 12-1).. Dodatek ten ma formę przycisku wywołującego okienko pozwalające na określenie parametrów optymalizacji lub rozwiązania równania (Rysunek 13). Katarzyna Wójcik Katedra Systemów Obliczeniowych UEK Strona 18 z 30

2 1 Rysunek 12. WstąŜka Dane programu Microsoft Office Excel 2007 Rysunek 13. Okno parametrów dodatku Solver programu Microsoft Office Excel 2007 W oknie parametrów dodatku Solver naleŝy wpisać adresy komórek zawierających równanie, które chcemy zoptymalizować lub rozwiązać, adresy komórek zawierających zmienne (komórki zmieniane tak, aby zoptymalizować wynik równania) oraz wszystkie warunki ograniczające mające wpływ na wynik. Katarzyna Wójcik Katedra Systemów Obliczeniowych UEK Strona 19 z 30

9 Operacje na elementach arkusza kalkulacyjnego. Niemal z kaŝdego działania wykonanego w programie Excel 2007 moŝna się wycofać lub je powtórzyć. UmoŜliwiają to przyciski na pasku Szybki dostęp oraz skróty klawiaturowe [Ctrl] + [z] (cofnij), [Ctrl] + [y] (ponów). 9.1 Zaznaczanie zakresu komórek W programie Excel 2007 mamy kilka moŝliwości zaznaczania zakresu komórek: 1) Kliknij myszką na pierwszej komórce z zakresu, który chcesz zaznaczyć, przejedź myszką na jego koniec i zwolnij przycisk myszy. 2) Najedź na pierwszą komórkę z zakresu, który chcesz zaznaczyć, wciśnij klawisz [Shift], za pomocą klawiatury przejdź na koniec zakresu i zwolnij klawisz [Shift]. 3) Aby zaznaczyć cały wiersz w arkuszu moŝna kliknąć na nagłówku tego wiersza, gdy pojawi się nad nim mała czarna strzałka lub skorzystać ze skrótu klawiaturowego [Shift] + [Spacja] 4) Aby zaznaczyć całą kolumnę w arkuszu moŝna kliknąć na jej nagłówku, gdy pojawi się nad nim mała czarna strzałka lub skorzystać ze skrótu klawiaturowego [Ctrl] + [Spacja] 5) Aby zaznaczyć całą zawartość skoroszytu moŝna kliknąć na prostokącie znajdującym się na przecięciu nagłówków wierszy i kolumn gdy pojawi się nad nim duŝy biały plus lub skorzystać ze skrótów klawiaturowych [Ctrl] + [Shift] + [Spacja] lub [Ctrl] + [a]. Jeśli arkusz zawiera dane, te kombinacje klawiszy powodują zaznaczenie bieŝącego obszaru. Powtórne naciśnięcie tych klawiszy powoduje zaznaczenie bieŝącego obszaru i jego wierszy podsumowań. Dopiero naciśnięcie tych kombinacji klawiszy po raz trzeci powoduje zaznaczenie całego arkusza. 6) Aby zaznaczyć kilka komórek oddalonych od siebie lub tworzących kształt inny nić prostokąt naleŝy zaznaczyć pierwszą z nich, a następnie nacisnąć klawisz [Ctrl] i zaznaczyć pozostałe komórki. Po tym naleŝy zwolnić klawisz [Ctrl]. 9.2 Kopiowanie, przenoszenie i usuwanie zawartości komórek 1) Kopiowanie: zaznacz zakres komórek, a następnie: naciśnij kombinację klawiszy [Ctrl] + [c] lub kliknij prawym przyciskiem myszy i w menu kontekstowym wybierz opcję Kopiuj lub Kliknij na przycisku Kopiuj ( Narzędzia główne (Rysunek 5-2). ) w sekcji Schowek na wstąŝce Katarzyna Wójcik Katedra Systemów Obliczeniowych UEK Strona 20 z 30

Zawartość skopiowanych komórek zostaje umieszczona w schowku. Aby zobaczyć zawartość schowka naleŝy dwukrotnie, bez przerwy uŝyć kombinacji klawiszy [Ctrl] + [c] lub kliknąć w prawym dolnym rogu sekcji Schowek. 2) Wycinanie: zaznacz zakres komórek, a następnie: Naciśnij kombinację klawiszy [Ctrl] + [x] lub Kliknij prawym przyciskiem myszy i w menu kontekstowym wybierz opcję Wytnij lub Kliknij na przycisku Wytnij ( Narzędzia główne (Rysunek 5-2). ) w sekcji Schowek na wstąŝce Wycięta zawartość komórek zostaje umieszczona w schowku. Aby zobaczyć zawartość schowka naleŝy dwukrotnie, bez przerwy uŝyć kombinacji klawiszy [Ctrl] + [c] lub kliknąć w prawym dolnym rogu sekcji Schowek. 3) Wklejanie: zaznacz zakres komórek, a następnie, który chcesz zamienić na wklejany lub ustaw kursor w miejscu gdzie chcesz dodać wklejany fragment, a następnie: Naciśnij kombinację klawiszy [Ctrl] + [v] lub Kliknij prawym przyciskiem myszy i wybierz Wklej lub Kliknij na przycisku Wklej ( ) w sekcji Schowek na wstąŝce Narzędzia główne (Rysunek 5-2). Jeśli wklejane komórki zawierają formuły, to domyślnie zostaną one zachowane, a adresy względne zostaną zmienione. Występują tu rozbudowane w stosunku do Worda opcje wklejania. 4) Wklejanie specjalne: zaznacz zakres komórek lub komórkę, w której ma się zaczynać wklejany zakres danych, kliknij prawym przyciskiem myszy i z menu kontekstowego wybierz Wklej specjalnie lub naciśnij strzałkę pod przyciskiem Wklej w sekcji Schowek wstąŝki Narzędzia główne i wybierz opcję Wklej specjalnie. UmoŜliwi to zdecydowanie, czy chcemy wkleić formuły, czy tylko wyliczone przez nie wartości oraz co stanie się z formatowaniem komórek. Mamy równieŝ moŝliwość wykonywania działań na wklejanych komórkach. 5) Aby skopiować zakres komórek naleŝy wykonać kopiowanie i wklejanie 6) Aby przenieść fragment tekstu naleŝy wykonać wycinanie i wklejanie 7) Aby usunąć fragment tekstu naleŝy wykonać wycinanie. MoŜna równieŝ uŝyć klawiszy: Katarzyna Wójcik Katedra Systemów Obliczeniowych UEK Strona 21 z 30

[Backspace] Usuwa zawartość aktywnej komórki. W trybie edycji komórki usuwa znak na lewo od punktu wstawiania. [Delete] Usuwa zawartość zaznaczonych komórek bez wpływu na format komórek i komentarze. W trybie edycji komórki usuwa znak na prawo od punktu wstawiania. 8) W programie Excel 2007 jest równieŝ narzędzie słuŝące do czyszczenia zawartości komórek. Znajduje się ono w sekcji Edycja na wstąŝce Narzędzia główne. Przycisk ten oprócz wyczyszczenia całej zawartości komórki lub zakresy komórek, umoŝliwia takŝe wyczyszczenie jedynie zastosowanego formatowania (sposobu prezentacji danych) nie naruszając zawartości. 9.3 Wstawianie i usuwanie wierszy, kolukn, komórek i arkuszy W dowolnej chwili uŝytkownik ma moŝliwość wstawiania lub usuwania kolumn, wierszy, pojedynczych komórek, a nawet całych arkuszy. Elementy te mogą być równieŝ przenoszone lub kopiowane (Kopiowanie, przenoszenie i usuwanie zawartości komórek). Aby usunąć wiersz lub kolumną naleŝy zaznaczyć ten obiekt, a następnie kliknąć na nagłówku prawym przyciskiem myszy i z menu kontekstowego wybrać opcję Usuń. MoŜna równieŝ skorzystać z odpowiedniego przycisku w sekcji Komórki na wstąŝce Narzędzia główne (Rysunek 5-3). Podobnie naleŝy postępować w przypadku arkuszy. Natomiast w przypadku komórek pojawi się dodatkowo okienko, w którym naleŝy wybrać, czy chcemy przesunąć komórki w lewo czy w górę w celu uzupełnienia luki. MoŜemy tu równieŝ wybrać opcje usuwania całego wiersza lub całej kolumny zawierającej daną komórkę. Jeśli chodzi o wstawianie to sytuacja wygląda bardzo podobnie z tą róŝnicą, Ŝe naleŝy zaznaczyć wiersz poniŝej miejsca gdzie chcemy wstawić nowy, a w przypadku kolumny, kolumnę po prawej stronie od miejsca wstawiania. Tu równieŝ moŝemy skorzystać z opcji Wstaw w menu kontekstowym lub z przycisku w sekcji Komórka na wstąŝce Narzędzia główne. W przypadku wstawiania arkusza pojawi się dodatkowo moŝliwość nadania mu nazwy. W tym celu naleŝy kliknąć prawym przyciskiem myszy na nazwę arkusza i z menu kontekstowego wybierz Zmień nazwę. Podobny efekt moŝna osiągnąć klikając dwukrotnie lewym przyciskiem myszy na nazwie arkusza. Katarzyna Wójcik Katedra Systemów Obliczeniowych UEK Strona 22 z 30

Zmiana nazwy arkusza, kopiowanie lub przenoszenie Arkusza czy nawet nadawanie koloru zakładce z nazwą arkusza jest moŝliwe równieŝ po wybraniu odpowiedniej opcji w menu przycisku Format w sekcji Komórki na wstąŝce Narzędzia główne (Rysunek 5-3). 9.4 Formatowanie wierszy, kolumn i komórek arkusza. Program Excel umoŝliwia sformatowanie kaŝdej z komórek w zaleŝności od własnych potrzeb i preferencji. MoŜemy zdecydować o ustawieniach czcionki (rodzaj, rozmiar, kolor itp.), obramowaniu i cieniowaniu zarówno pojedynczych komórek jak i całego ich zakresu (Rysunek 5-4: sekcja Czcionka ), wyrównaniu i kierunku tekstu, jego zawijaniu czy nawet o scaleniu grupy komórek w jedną (Rysunek 5-5: sekcja wyrównanie ). MoŜemy równieŝ określić, jakiego typu/formatu dane będzie zawierała komórka (Rysunek 5-6: sekcja Liczba ). Oznacza to, Ŝe to, co wpiszemy w danej komórce przyjmie format określony przez nas. Na wstąŝce znajdują się tylko opcje i przyciski umoŝliwiające jedynie proste ustawianie tych parametrów. Bardziej zaawansowane opcje moŝna ustawić w okienku Formatowanie komórek (Rysunek 14). Pojawia się ono po naciśnięciu przycisku w prawym dolnym rogu jednej z tych sekcji. W zaleŝności od tego, w której sekcji przycisk naciśniemy okienko to pojawi się z aktywną zakładką odpowiadającą tej sekcji. Do wybranych komórek moŝna równieŝ zastosować jeden z gotowych stylów dostępnych po naciśnięciu przycisku Style komórek w sekcji Style na wstąŝce Narzędzia główne (Rysunek 5-7). Rysunek 14. Okienko Formatowanie komórek programu Microsoft Office Excel 2007. Katarzyna Wójcik Katedra Systemów Obliczeniowych UEK Strona 23 z 30

Aby wyregulować szerokość kolumny lub wysokość wiersza naleŝy najechać myszką na krawędź za nagłówkiem kolumny lub wiersza i gdy pojawi się odpowiedni symbol ( ) naleŝy wcisnąć lewy przycisk myszy, wyregulować szerokość kolumny (lub wysokość wiersza) i zwolnić przycisk myszy. W ten sposób regulujemy indywidualnie rozmiar pojedynczych kolumn i wierszy. Istnieje moŝliwość wyregulowania tym sposobem zakresu kolumn lub wierszy. W tym celu najpierw naleŝy zaznaczyć zakres kolumn lub wierszy, a dopiero następnie regulując szerokość jednej z kolumny z tego zakresu (lub jednego z wierszy) tą samą szerokość (lub wysokość) nadaje się pozostałym kolumnom (wierszom) z zakresu. Inną metodą regulowania rozmiaru komórek w arkuszu jest przycisk w sekcji Komórki na wstąŝce Narzędzia główne (Rysunek 5-3). Za jego pomocą moŝemy regulować szerokość kolumn oraz wysokość wierszy zbiorczo lub indywidualnie. Istnieje tu moŝliwość dopasowywania do zawartości, nadania kolumnom i wierszom określonego precyzyjnie rozmiaru, a w przypadku kolumn zastosowania szerokości domyślnej. 9.5 Formatowanie tabel W sekcji Style na wstąŝce Narzędzia główne znajduje się równieŝ przycisk Formatuj jako tabelę umoŝliwiający zastosowanie konkretnego stylu tabeli do zakresu komórek. Aby sformatować zakres komórek jako tabelę naleŝy go najpierw zaznaczyć, a następnie skorzystać z przycisku i w menu, które się rozwinie wybrać styl tabeli. Pojawi się wówczas okienko, w którym moŝna zmodyfikować zakres komórek tworzących tabelę lub wprowadzić go, jeśli nie zaznaczyło się go wcześniej. W tym okienku moŝna równieŝ zaznaczyć czy nasza tabela ma juŝ wiersz nagłówkowy. Jeśli nie zaznaczy się tej opcji zostanie dołoŝony jeden wiersz na początku tabeli, w którym moŝna wprowadzić nazwy kolumn. Jeśli zaznaczymy dowolna komórkę znajdującą się w obrębie tabeli pojawi się dodatkowa wstąŝka Projektowanie naleŝąca do narzędzi tabel (Rysunek 15). MoŜna na niej nazwać tabele, zmienić jej rozmiar, eksportować dane, wybrać inny styl tabeli czy zdecydować, do jakich jej elementów będzie zastosowany specjalny styl. Katarzyna Wójcik Katedra Systemów Obliczeniowych UEK Strona 24 z 30

Rysunek 15. WstąŜka projektowanie naleŝąca do narzędzi tabel programu Microsoft Office Excel 2007. 9.6 Sortowanie i filtrowanie danych Jeśli zakres komórek zostanie sformatowany jako tabela to do komórek wiersza nagłówkowego zostaną automatycznie dodane przyciski ( ) ułatwiające sortowanie i filtrowanie danych w tabeli według danej kolumny. Po naciśnięciu tego przycisku pojawia się menu, którego opcje umoŝliwiają posortowanie tabeli rosnąco lub malejąco według tej kolumny, sortowanie niestandardowe (czyli przykładowo sortowanie wielopoziomowe po kolejnych kolumnach tabeli) oraz przefiltrowanie danych w tabeli na podstawie filtra nałoŝonego na bieŝącą kolumnę (czyli pozostawienie tylko danych, które spełniają warunek podany przy filtrowaniu; pozostałe dane pozostają niewidoczne do czasu usunięcia filtra). MoŜna sortować i filtrować dane w komórkach, do których nie został zastosowany styl tabeli. Pozwala na to przycisk znajdujący się w sekcji Edycja na wstąŝce Narzędzia główne (Rysunek 5-1). Po zaznaczeniu zakresu komórek, który chcemy posortować lub przefiltrować naleŝy nacisnąć ten przycisk, a następnie wybrać z menu co chcemy zrobić. Jeśli wybierzemy sortowanie, to pojawi się okienko z zapytaniem, czy nie chcemy rozszerzyć obszaru sortowania o sąsiednie kolumny, które program podejrzewa o stanowienie części tabeli. W zaleŝności od wyboru uŝytkownika posortowana zostanie tylko bieŝąca kolumna lub większy obszar, ale na podstawie bieŝącej kolumny. Sortowanie niestandardowe pozwala na posortowanie większego obszaru względem kolejnych kolumn (poziomów) przy róŝnych kierunkach sortowania. Jeśli zdecydujemy się na filtrowanie danych w kolumnie to w wierszu traktowanym jako nagłówek pojawi się przycisk ze strzałką. Dopiero naciśnięcie tego przycisku umoŝliwia ustawienie odpowiedniego filtra. KaŜdy filtr moŝe zostać wyczyszczony przy pomocy odpowiedniej opcji w menu filtrowania. Na jedną kolumnę moŝe być nałoŝony tylko jeden filtr. Przy większości filtrów istnieje jednak moŝliwość koniunkcji warunków filtrowania. Przyciski do sortowania i filtrowania danych w tabelach znajdują się równieŝ w sekcji Sortowanie i filtrowanie na wstąŝce Dane (Rysunek 12-2). Katarzyna Wójcik Katedra Systemów Obliczeniowych UEK Strona 25 z 30

9.7 Blokowanie komórek, kolumn, wierszy. Bardzo przydatne, szczególnie przy duŝych tabelach, jest blokowanie okienek. MoŜna blokować kilka wierszy w poziomie, kilka kolumn w pionie lub jednocześnie kolumny i wiersze. Blokowanie komórek w tym kontekście oznacza, ze są one zawsze widoczne. Nawet podczas przewijania ekranu. Sąsiednie komórki przewijają się normalnie. Zablokowane komórki stanowią najczęściej nagłówek lub/i pierwszą kolumnę tabeli z danymi. Przycisk słuŝący do blokowania komórek znajduje się na wstąŝce Widok w sekcji Okno. Po naciśnięciu go rozwija się menu pozwalające na wybór jednej z opcji blokowania. Mamy moŝliwość zablokowania okienka czyli zablokowania wszystkich wierszy powyŝej i kolumn na lewo od bieŝącej komórki. Pozostałe opcje to zablokowania jedynie górnego wiersza lub pierwszej kolumny. Blokowanie komórek dotyczy bieŝącego arkusza. Na kaŝdym arkuszu moŝemy zablokować komórki w innym miejscu. Jeśli zablokowano jakieś komórki w arkuszu to przy przesuwaniu kursora w prawo zawsze będą widoczne zablokowane kolumny i jednocześnie przy przesuwaniu kursora w dół zawsze będą widoczne zablokowane wiersze. 9.8 Ukrywanie i odkrywanie kolumn, wierszy i arkuszy. Aby ukryć jakieś wiersze lub kolumny naleŝy najpierw je zaznaczyć, a następnie nacisnąć prawy przycisk myszki i w menu kontekstowym wybrać Ukryj. Aby odkryć ukryte kolumny lub wiersze naleŝy zaznaczyć nagłówki kolumn przed i po lub odpowiednio wiersze przed i po ukrytych, a następnie nacisnąć prawy przycisk myszki i z menu kontekstowego wybrać opcję Odkryj. Ukrywać i odkrywać elementy skoroszytu moŝemy takŝe wykorzystując przycisk Format w sekcji Komórki na wstąŝce Narzędzia główne (Rysunek 5-3). Pod tym przyciskiem znajdują się równieŝ opcje umoŝliwiające sterowanie rozmiarem komórek czy przejście do okienka formatowania komórki. Katarzyna Wójcik Katedra Systemów Obliczeniowych UEK Strona 26 z 30

10 Wstawianie wykresu na podstawie danych z arkusza. Dane zawarte w arkuszu kalkulacyjnym moŝna w łatwy sposób zaprezentować na wykresie. Wykres, jako forma prezentowania danych, jest z pewnością bardziej czytelny i przejrzysty jeśli mamy do czynienia z duŝymi zbiorami wartości liczbowych. 10.1 Wstawianie wykresu Aby wstawić wykres do arkusza kalkulacyjnego naleŝy najpierw zaznaczyć zakres danych, który chcemy zaprezentować na wykresie, a następnie wybrać typ wykresu, jaki chcemy zastosować. Typy wykresów są pogrupowane w sekcji Wykresy na wstąŝce Wstawianie (Rysunek 16-1). Po naciśnięciu przycisku danej grupy rozwija się menu pozwalające na bardziej szczegółowy wybór. 1 Rysunek 16. WstąŜka Wstawianie programu Microsoft Office Excel 2007 10.2 Modyfikowanie wykresu Po wstawieniu wykresu uŝytkownik ma moŝliwość zmodyfikowania poszczególnych jego elementów. Modyfikacja ta moŝe odbywać się na róŝnych płaszczyznach. Przede wszystkim uŝytkownik moŝe zmienić typ wykresu, jego styl, układ elementów na wykresie czy wreszcie zmienić lokalizację wykresu z elementu arkusza na samodzielny arkusz. Te opcje znajdują się na wstąŝce Projektowanie naleŝącej do Narzędzi wykresów programu Microsoft Office Excel (Rysunek 17). Na wstąŝce tej znajdują się równieŝ przyciski umoŝliwiające przełączenie wierszy z kolumnami (czyli zamianę serii danych z etykietami osi kategorii) oraz wywołujący okienko wspomagające zaznaczanie danych (Rysunek 18). To w tym okienku uŝytkownik moŝe dodawać i usuwać serie danych, nadawać im nazwy czy wybrać etykiety osi kategorii. Rysunek 17. WstąŜka Projektowanie naleŝąca do narzędzi wykresów programu Microsoft Office Excel 2007. Katarzyna Wójcik Katedra Systemów Obliczeniowych UEK Strona 27 z 30

Rysunek 18. Okienko Wybieranie źródła danych programu Microsoft Office Excel 2007. Kolejna grupa ustawień dotyczy umiejscowienia poszczególnych elementów wykresu. KaŜdy z elementów wykresu ma osobny przycisk pozwalający na łatwe i intuicyjne zmieniani jego ustawień. Ponadto na wstąŝce Układ naleŝącej do Narzędzi wykresów programu Microsoft Office Excel (Rysunek 19) moŝna nadać wykresowi nazwę. UŜytkownik ma tu równieŝ moŝliwość dodać do wykresu takie elementy jak linia trendu, słupki wzrostu czy błędów ułatwiające analizę danych na wykresie. Rysunek 19. WstąŜka Układ naleŝąca do narzędzi wykresów programu Microsoft Office Excel 2007. Ostatnia grupa ustawień dotyczy formatowania wykresu jako obiektu graficznego (obrazu). Znajdują się one na wstąŝce Formatowanie naleŝącej do Narzędzi wykresów programu Microsoft Office Excel (Rysunek 20). UmoŜliwiają one zastosowanie do wykresu jednego z proponowanych stylów lub stworzenie własnego zmieniając kolor i styl konturu, kształt i wypełnienie wykresu. Podobnie moŝna postąpić z tekstem na wykresie regulując jego kolor, styl, rozmiar itp. Inne ustawienia, które moŝna tu zmienić to przykładowo wyrównanie obiektu i obracanie go. Przyciski znajdujące się na tej wstąŝce umoŝliwiają grupowanie i zmienianie kolejności obiektów. Znajduje się tu równieŝ sekcja pozwalająca na regulacje rozmiaru wykresu. Rysunek 20. WstąŜka Formatowanie naleŝąca do narzędzi wykresów programu Microsoft Office Excel 2007. Katarzyna Wójcik Katedra Systemów Obliczeniowych UEK Strona 28 z 30

Wszystkie te opcje sprawiają, Ŝe wykresy tworzone w programie Excel są przejrzyste i czytelne dla odbiorcy. Dzięki ciekawym stylom i kolorom są równieŝ interesujące w odbiorze. 10.3 Budowa wykresu Etykiety osi wartości Etykiety danych Obszar wykresu Obszar wykresu Linie siatki Legend Oś wartości Seria danych Punkt danych Etykiety osi kategorii Oś kategorii Rysunek 21. Elementy wykresu w programie Microsoft Excel 2007 Katarzyna Wójcik Katedra Systemów Obliczeniowych UEK Strona 29 z 30

11 Spis rysunków RYSUNEK 1. BUDOWA OKNA PROGRAMU MICROSOFT OFFICE EXCEL 2007. 4 RYSUNEK 2. WSTĄŻKA WIDOK PROGRAMU MICROSOFT OFFICE EXCEL 2007 5 RYSUNEK 3. MENU PRZYCISKU PAKIETU OFFICE 2007. 7 RYSUNEK 4. OKIENKO MENEDŻERA NAZW PROGRAMU MICROSOFT OFFICE EXCEL 2007. 9 RYSUNEK 5. WSTĄŻKA NARZĘDZIA GŁÓWNE PROGRAMU MICROSOFT OFFICE EXCEL 2007 10 RYSUNEK 6. OKIENKO SZACOWANIE FORMUŁY PROGRAMU MICROSOFT EXCEL 2007. 14 RYSUNEK 7. ETAPY SZACOWANIA FORMUŁY W PROGRAMIE MICROSOFT EXCEL 2007 14 RYSUNEK 8. WSTĄŻKA FORMUŁY PROGRAMU MICROSOFT OFFICE EXCEL 2007 15 RYSUNEK 9. OKIENKO Z PARAMETRAMI SERII DANYCH PROGRAMU MICROSOFT OFFICE EXCEL 2007. 17 RYSUNEK 10. ZAKŁADKA DODATKI OKNA OPCJE PROGRAMU EXCEL 18 RYSUNEK 11. OKNO DODATKI PROGRAMU MICROSOFT OFFICE EXCEL 2007 18 RYSUNEK 12. WSTĄŻKA DANE PROGRAMU MICROSOFT OFFICE EXCEL 2007 19 RYSUNEK 13. OKNO PARAMETRÓW DODATKU SOLVER PROGRAMU MICROSOFT OFFICE EXCEL 2007 19 RYSUNEK 14. OKIENKO FORMATOWANIE KOMÓREK PROGRAMU MICROSOFT OFFICE EXCEL 2007. 23 RYSUNEK 15. WSTĄŻKA PROJEKTOWANIE NALEŻĄCA DO NARZĘDZI TABEL PROGRAMU MICROSOFT OFFICE EXCEL 2007. 25 RYSUNEK 16. WSTĄŻKA WSTAWIANIE PROGRAMU MICROSOFT OFFICE EXCEL 2007 27 RYSUNEK 17. WSTĄŻKA PROJEKTOWANIE NALEŻĄCA DO NARZĘDZI WYKRESÓW PROGRAMU MICROSOFT OFFICE EXCEL 2007. 27 RYSUNEK 18. OKIENKO WYBIERANIE ŹRÓDŁA DANYCH PROGRAMU MICROSOFT OFFICE EXCEL 2007. 28 RYSUNEK 19. WSTĄŻKA UKŁAD NALEŻĄCA DO NARZĘDZI WYKRESÓW PROGRAMU MICROSOFT OFFICE EXCEL 2007. 28 RYSUNEK 20. WSTĄŻKA FORMATOWANIE NALEŻĄCA DO NARZĘDZI WYKRESÓW PROGRAMU MICROSOFT OFFICE EXCEL 2007. 28 RYSUNEK 21. ELEMENTY WYKRESU W PROGRAMIE MICROSOFT EXCEL 2007 29 Katarzyna Wójcik Katedra Systemów Obliczeniowych UEK Strona 30 z 30