KOMENTARZE BECKA Ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty
Polecamy nasze publikacje z serii Komentarze Becka: Monika Tarska USTAWA O KRAJOWYM REJESTRZE SĄDOWYM Bogusław Banaszak KONSTYTUCJA RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Jacek Jaworski, Arkadiusz Prusaczyk, Adam Tułodziecki, Marian Wolanin USTAWA O GOSPODARCE NIERUCHOMOŚCIAMI Marzena Czarnecka, Tomasz Ogłódek PRAWO ENERGETYCZNE Andrzej Kidyba SPÓŁKA Z O.O., wyd. 5 Zygmunt Niewiadomski (red.) PLANOWANIE I ZAGOSPODAROWANIE PRZESTRZENNE, wyd. 5 Zygmunt Niewiadomski (red.) PRAWO BUDOWLANE, wyd. 3 Andrzej Zieliński KOSZTY SĄDOWE W SPRAWACH CYWILNYCH, wyd. 7 www.sklep.beck.pl
Ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty Komentarz Redaktor prof. dr hab. Leszek Ogiegło Autorzy Beata Cygan Agnieszka Dyszlewska-Tarnawska prof. dr hab. Leszek Ogiegło dr Gabriela Rączka prof. UŚ dr hab. Kazimierz Zgryzek WYDAWNICTWO C. H. BECK WARSZAWA 2010
Propozycja cytowania: Ogiegło, [w:]zawleku,art.6nb2, Warszawa 2010 Beata Cygan: art. 59 69 Agnieszka Dyszlewska-Tarnawska: art. 30 57a Leszek Ogiegło: art. 1 4 i art. 21 29 Gabriela Rączka: art. 5 20b Kazimierz Zgryzek: art. 58 Autorami poszczególnych części są: Redakcja: Iwona Duda Wydawnictwo C. H. Beck 2010 Wydawnictwo C. H. Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, 00 203 Warszawa Skład i łamanie: Wydawnictwo C. H. Beck Druk i oprawa: Perfekt, Warszawa ISBN 978-83-255-1625-3
Spis treści Przedmowa... Wykazskrótów... IX XI A. Komentarz Ustawaozawodachlekarzailekarzadentysty... 3 Rozdział 1. Przepisy ogólne... 5 Art.1 4... 5 Rozdział 2. Prawo wykonywania zawodu lekarza... 17 Art. 5 14................................. 18 Rozdział 3. Staż podyplomowy... 141 Art. 15 20b................................ 141 Rozdział 4. Eksperyment medyczny... 233 Art. 21 29................................ 235 Rozdział 5. Zasady wykonywania zawodu lekarza... 268 Art. 30 57a................................ 270 Rozdział 6. Przepisy karne... 457 Art.58... 457 Rozdział 7. Zmiany w przepisach obowiązujących, przepisy przejściowe i końcowe... 468 Wprowadzenie... 468 Art. 59 69................................ 484 B. Akty prawne 1. Ustawa o cmentarzach i chowaniu zmarłych z dnia 31 stycznia 1959 r. (Dz.U. Nr 11, poz. 62). Tekst jednolity z dnia 2 marca 2000 r. (Dz.U. Nr 23, poz. 295) (wyciąg)........ 495 2. Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi z dnia 26 października 1982 r. (Dz.U. Nr 35, poz. 230). V
Spis treści Tekst jednolity z dnia 28 marca 2007 r. (Dz.U. Nr 70, poz. 473) (wyciąg)... 500 3. Ustawa o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży z dnia 7 stycznia 1993 r. (Dz.U. Nr 17, poz. 78) (wyciąg)............. 504 4. Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego z dnia 19 sierpnia 1994 r. (Dz.U. Nr 111, poz. 535) (wyciąg)........... 507 5. Ustawa o wyrobach medycznych z dnia 20 kwietnia 2004 r. (Dz.U. Nr 93, poz. 896) (wyciąg).................... 530 6. Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii z dnia 29 lipca 2005 r. (Dz.U. Nr 179, poz. 1485) (wyciąg).................. 546 7. Ustawa o lekarzu sądowym z dnia 15 czerwca 2007 r. (Dz.U. Nr 123, poz. 849) (wyciąg)......................... 551 8. Ustawa o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi z dnia 5 grudnia 2008 r. (Dz.U. Nr 234, poz. 1570) (wyciąg).............................. 558 9. Ustawa o izbach lekarskich z dnia 2 grudnia 2009 r. (Dz.U. Nr 219, poz. 1708).............................. 573 10. Ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta z dnia 6 listopada 2008 r. (Dz.U. 2009, Nr 52, poz. 417)........ 619 11. Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej w sprawie stwierdzenia zgonu i jego przyczyny z dnia 3 sierpnia 1961 r. (Dz.U. Nr 39, poz. 202).................. 643 12. Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej w sprawie trybu powoływania i organizacji komisji orzekającej w przedmiocie niezdolności lekarza do wykonywania zawodu albo ograniczenia w wykonywaniu ściśle określonych czynności medycznych oraz trybu orzekania o niezdolności do wykonywania zawodu lekarza z dnia 11 maja 1999 r. (Dz.U. Nr 47, poz. 479)..................................... 646 13. Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej w sprawie szczegółowych zasad powoływania i finansowania oraz trybu działania komisji bioetycznych z dnia 11 maja 1999 r. (Dz.U. Nr 47, poz. 480)........................... 649 14. Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie wzoru karty zgonu oraz sposobu jej wypełniania z dnia 7 grudnia 2001 r. (Dz.U. Nr 153, poz. 1782).............................. 654 VI
Spis treści 15. Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie wykazu podmiotów upoważnionych do udzielania niezbędnych informacji lekarzowi będącemu obywatelem państwa członkowskiego Unii Europejskiej w zakresie ogólnych zasad wykonywania zawodu lekarza z dnia 30 kwietnia 2002 r. (Dz.U. Nr 77, poz. 703). 657 16. Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie monitorowania bezpieczeństwa produktów leczniczych z dnia 17 lutego 2003 r. (Dz.U. Nr 47, poz. 405)........................... 659 17. Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie sposobu zgłaszania incydentów medycznych oraz dalszego postępowania po ich zgłoszeniu z dnia 30 kwietnia 2004 r. (Dz.U. Nr 125, poz. 1316) 684 18. Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie postępowania ze zwłokami osób zmarłych w szpitalu z dnia 31 października 2006 r. (Dz.U. Nr 203, poz. 1503)............... 689 19. Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie szczegółowego trybu postępowania w sprawach wpisu do rejestrów indywidualnych praktyk lekarskich, indywidualnych specjalistycznych praktyk lekarskich i grupowych praktyk lekarskich z dnia 20 marca 2007 r. (Dz.U. Nr 60, poz. 409)............. 692 20. Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie recept lekarskich z dnia 17 maja 2007 r. (Dz.U. Nr 97, poz. 646)......... 728 Indeks rzeczowy..................................... 745 VII
Przedmowa Zawód lekarski wymaga niewątpliwie ochrony i poszanowania. Lekarz nie pracuje efektywnie, gdy się go nieustannie straszy i ogranicza różnego rodzaju sankcjami. Jednakże zawód lekarski nie może się wyradzać w jakąś aspołeczną korporację, która dyktuje społeczeństwu warunki i stwarza dla siebie uprzywilejowane sytuacje. Prawnik powinien dołożyć starań, żeby poszanowanie tego zawodu, tak nieodzowne w pracy służby zdrowia, łączyło się z poczuciem bezpieczeństwa każdego obywatela w momencie, gdy stan zdrowia zmusi go do poddania się zabiegowi czy podjęcia kuracji. (Prof. M. Sośniak, Odpowiedzialność cywilna lekarza, Warszawa 1968, s. 14) Prawo medyczne jest zbiorem licznych aktów normatywnych regulujących sprawy związane z szeroko rozumianą ochroną zdrowia. Wśród tych regulacji prawnych szczególne miejsce zajmuje ustawa z 5.12.1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Ustawa ta określa zasady i warunki wykonywania obu tych, tak ważnych społecznie, profesji. Treść tej ustawy, podobnie jak innych ustaw z obszaru prawa medycznego, podlega ustawicznym modyfikacjom. W czasie jej obowiązywania wprowadzono tak wiele zmian, że konieczne stało się trzykrotne ogłoszenie tekstów jednolitych (2002, 2005, 2008 r.). Powody braku stabilnego prawa w tym zakresie są różnorodne i trudno o nich pisać w przedmowie do komentarza. Skutki niestabilnego prawa są również wielorakie i niestety na ogół negatywnie postrzegane zarówno przez adresatów tego prawa, jak i przez organy stosujące to prawo. W istniejącym zamęcie prawnym konieczna staje się pomoc prawników, aby osoby innych profesji uzyskały łatwiejszy dostęp do prawa. Pomoc ta jest widoczna. Na rynku księgarskim pojawiły się dość liczne i jednocześnie wartościowe monografie. Nie ustaje w swoim wysiłku na rzecz rozbudzania świadomości prawnej Polaków w zakresie prawa medycznego prof. M. Nesterowicz. Ukazują się prace reprezentujące IX
Przedmowa różne gałęzie prawa. Stwarza to możliwość wieloaspektowego spojrzenia na problematykę medycznoprawną. Jeśli chodzi o komentarze do ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, to pierwszy krok uczyniła w tym kierunku prof. E. Zielińska, pod której redakcją pojawił się pierwszy komentarz do tej ustawy. Oddawany do rąk Czytelników komentarz odmiennie rozkłada akcenty, ponieważ redaktorem jest cywilista, a współautorami karnista oraz sędziowie o zacięciu teoretycznym. Wśród autorów są nauczyciele akademiccy i jednocześnie wieloletni członkowie komisji bioetycznych. Komentarz ten jest ponadto pomyślany jako opracowanie w oczekiwaniu na reformę prawa medycznego. Katowice, czerwiec 2010 r. prof. Leszek Ogiegło X
Wykaz skrótów 1. Źródła prawa AlkU.......... ustawa z 26.10.1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (t.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 70, poz. 473 ze zm.) ChorZakU...... ustawa z 5.12.2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz.U. Nr 234, poz. 1570 ze zm.) CmentU........ ustawa z 31.1.1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych (t.j. Dz.U. z 2000 r. Nr 23, poz. 295 ze zm.) Dyrektywa 2005/ /36/WE......... Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady z 7.9.2005 r. w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych (Dz.Urz. UE L 255 z 30.9.2005 r., s. 22 142) EKB.......... Konwencja o ochronie praw człowieka i godności istoty ludzkiej wobec zastosowań biologii i medycyny (Konwencja o prawach człowieka i biomedycynie); przyjęta przez Komitet Ministrów Rady Europy 19.11.1996 r.; podpisana 4.4.1997 r. w Oviedo IzbLekU........ ustawa z 2.12.2009 r. o izbach lekarskich (Dz.U. Nr 219, poz. 1708) KPA.......... ustawa z 14.6.1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.) KPC.......... ustawa z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) KPK.......... ustawa z 6.6.1997 r. Kodeks postępowania karnego (Dz.U. Nr 89, poz. 555 ze zm.) KRO.......... ustawa z 25.2.1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. Nr 9, poz. 59 ze zm.) KRSU......... ustawa z 20.8.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (t.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 168, poz. 1186 ze zm.) XI
Wykaz skrótów KSH... ustawa z 15.9.2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz.U. Nr 94, poz. 1037 ze zm.) KW... ustawa z 20.5.1971 r. Kodeks wykroczeń (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 46, poz. 275) LekSądU... ustawa z 15.6.2007 r. o lekarzu sądowym (Dz.U. Nr 123, poz. 849 ze zm.) NarkU... ustawa z 29.7.2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz.U. Nr 179, poz. 1485 ze zm.) ObywU... ustawa z 15.2.1962 r. o obywatelstwie (t.j. Dz.U. z 2000 r. Nr 28, poz. 353 ze zm.) OchrDanOsU.... ustawa z 29.8.1997 r. o ochronie danych osobowych (t.j. Dz.U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926 ze zm.) PowszUbZdrU... ustawa z 6.2.1997 r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym (Dz.U. Nr 28, poz. 153 ze zm.) PrFarm... ustawa z 6.9.2001 r. Prawo farmaceutyczne (t.j. Dz.U. z 2008 r. Nr 45, poz. 271 ze zm.) PriorDzMedR.... rozp. MZ z 21.5.2009 r. w sprawie uznania dziedzin medycyny za priorytetowe (Dz.U. Nr 84, poz. 709) PRMU... ustawa z 8.9.2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym (Dz.U. Nr 191, poz. 1410 ze zm.) RPPU... ustawa z 6.11.2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz.U. z 2009 r. Nr 52, poz. 417 ze zm.) SpecLekR...... rozp. MZ z 20.10.2005 r. w sprawie specjalizacji lekarzy i lekarzy dentystów (Dz.U. Nr 213, poz. 1779 ze zm.) StażPodR... rozp. MZ z 24.3.2004 r. w sprawie stażu podyplomowego lekarza i lekarza stomatologa (Dz.U. Nr 57, poz. 553 ze zm.) SwobDzGospU... ustawa z 2.7.2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 155, poz. 1095 ze zm.) ŚwOpZdrU... ustawa z 27.8.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 ze zm.) TransplantU... ustawa z 1.7.2005 r. o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów (Dz.U. Nr 169, poz. 1411 ze zm.) WyrMedU... ustawa z 20.4.2004 r. o wyrobach medycznych (Dz.U. Nr 93, poz. 896 ze zm.) XII
Wykaz skrótów ZawLekU... ustawa z 5.12.1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (t.j. Dz.U. z 2008 r. Nr 136, poz. 857 ze zm.) ZdrPsychU... ustawa z 19.8.1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz.U. Nr 111, poz. 535 ze zm.) ZOZU... ustawa z 30.8.1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (t.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 14, poz. 89 ze zm.) 2. Organy, organizacje, instytucje CEM... Centrum Egzaminów Medycznych CMKP... Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego ETS... Europejski Trybunał Sprawiedliwości MON... Minister Obrony Narodowej MS... Minister Sprawiedliwości MZ... Minister Zdrowia MZiOS... Minister Zdrowia i Opieki Społecznej NFZ... Narodowy Fundusz Zdrowia NIL........... Naczelna Izba Lekarska NRL... Naczelna Rada Lekarska NSA... Naczelny Sąd Administracyjny PKE... Państwowa Komisja Egzaminacyjna PKS... państwowe komisje specjalizacyjne SN... SądNajwyższy TK... Trybunał Konstytucyjny WCZP... wojewódzkie centra zdrowia publicznego WSA... wojewódzki sąd administracyjny ZUS........... Zakład Ubezpieczeń Społecznych 3. Publikatory i czasopisma Biul. Inf. SLiROZ Biuletyn Informacyjny Sądu Lekarskiego i Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej Biul.NRL... Biuletyn Naczelnej Izby Lekarskiej Biul.SN... Biuletyn Sądu Najwyższego Dz.U.... Dziennik Ustaw Dz.Urz.... Dziennik Urzędowy GL... Gazeta Lekarska KPP... KwartalnikPrawaPrywatnego M.P.... Monitor Polski MoP... Monitor Prawniczy OSNC... Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna XIII
Wykaz skrótów OSNCK........ Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna ikarna OSNCP........ Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna i Pracy Pal.... Palestra PiM... PrawoiMedycyna Wok.... Wokanda 4. Inne skróty KRS... KrajowyRejestrSądowy n.... następny(-a,-e) niepubl......... niepublikowany (-a, -e) Nr... numer orz............ orzeczenie PES........... Państwowy Egzamin Specjalizacyjny post.... postanowienie t.... tom t.j............. tekst jednolity uchw.... uchwała uchw. SN(7)..... uchwała Sądu Najwyższego w składzie siedmiu sędziów wyr.... wyrok z.... zeszyt zd.... zdanie XIV
A. Komentarz
Ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty z dnia 5 grudnia 1996 r. (Dz.U. 1997, Nr 28, poz. 152) Tekst jednolity z dnia 21 lipca 2008 r. (Dz.U. Nr 136, poz. 857) 1 (zm.: Dz.U. 2009, Nr 6, poz. 33, Nr 22, poz. 120, Nr 40, poz. 323, Nr 76, poz. 641, Nr 219, poz. 1706 i 1708; Dz.U. 2010, Nr 81, poz. 531) 1 Tekst jednolity ogłoszono dnia 29.07.2008 r.
Rozdział 1. Przepisy ogólne Literatura: J. Bujny, Prawa pacjenta. Między autonomią a paternalizmem, Warszawa 2007; U. Drozdowska, Cywilnoprawna ochrona praw pacjenta, Warszawa 2007; T. Dukiet-Nagórska, Autonomia pacjenta a polskie prawo karne, Warszawa 2008; M. Nesterowicz, Prawo medyczne, Toruń 2007; M. Safjan, [w:] K. Pietrzykowski (red.), Kodeks cywilny, t. I, Komentarz do artykułów 1 449 11, Warszawa 2008; M. Sośniak, Należyta staranność, Katowice 1980; tenże, Cywilna odpowiedzialność lekarza, Warszawa 1989; E. Zielińska (red.), Ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Komentarz, Warszawa 2008. Art. 1. [Zakres podmiotowy] Ustawa określa zasady i warunki wykonywania zawodów lekarza i lekarza dentysty. 1. Komentowany przepis generalnie wyznacza zakres obowią- 1 zywania ustawy. Przede wszystkim ustawa odnosi się do dwóch zawodów: lekarza i lekarza dentysty. Określony w ten sposób zakres podmiotowy ustawy obejmuje wyłącznie te dwie profesje. Charakterystyczna jest zmiana w terminologii odnoszącej się do zawodu lekarza dentysty. Pierwotnie w użyciu było określenie lekarz dentysta. Po wejściu w życie komentowanej ustawy, tj. od 27.9.1997 r., wprowadzono termin lekarz stomatolog (art. 1 ZawLekU w pierwotnym brzmieniu). Nazwa ustawy od 13.3.2002 r. brzmiała: ustawa o zawodach lekarza i lekarza stomatologa, a od 6.6.2003 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Przywrócenie nazwy lekarz dentysta wiązało się z koniecznością dostosowania polskiego nazewnictwa zawodów do ujednoliconego nazewnictwa zawodów w UE. Zob. rozp. Ministra Gospodarki i Pracy z 8.12.2004 r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności dla Ogiegło 5