Nowa Umowa Kapitałowa

1 Nowa Umowa Kapitałowa Studium Podyplomowe z Bankowości

2 Nowa Bazylejska Umowa Kapitałowa Nowa Bazylejska Umowa Kapitałowa Dyscyplina rynkowa Procesy analizy nadzorczej Minimalne wymogi kapitałowe

3 Klasyfikacja ryzyka zgodna z NUK BANK Ryzyko rynkowe Ryzyko operacyjne Ryzyko kredytowe

4 Nowelizacja Umowy Kapitałowej w 1996 r. obowiązek identyfikacji ryzyka rynkowego rozdzielenie księgi bankowej od księgi handlowej w procesie szacowania wymaganego kapitału regulacyjnego rozszerzenie definicji funduszy własnych o kapitał trzeciej kategorii dopuszczenie wzajemnej kompensaty roszczeń (netting( netting) ) w procesie szacowania kapitału regulacyjnego

5 Identyfikacja ryzyka rynkowego obejmuje ryzyko walutowe, ryzyko zmiany kursu handlowych papierów wartościowych, ryzyko surowcowe/towarowe wynikające z posiadania przez bank pozycji otwartych w instrumentach finansowych opiewających na ceny surowców/towarów zaproponowano dwie metody szacowania tego ryzyka: metodę standardową opartą na wagach ryzyka ściśle określonych w przepisach (Uchwała( nr 5/2001 KNB; nr 1/2003), metodę wewnętrznego modelu wyceny ryzyka akceptowaną przez lokalnego regulatora

6 Współczynnik wypłacalności wygląd po nowelizacji z 1996 r. Aktywa i zobowiązania pozabilansowe ważone ryzykiem Fundusze własne + 12,5* ryzyko rynkowe >= 8%

7 Współczynnik wypłacalności wygląd po nowelizacji z 2007? Aktywa i zobowiązania pozabilansowe ważone ryzykiem Fundusze własne >= 8% + 12,5* ryzyko rynkowe + 12,5* r. operacyjne Zmiany względem 1996 r.

8 Nowelizacja regulacji w NUK Regulacje utrzymane Definicja kapitału regulacyjnego (kapitał 1,2 i 3 kategorii) Regulacje dot. Uwzględnienia ryzyka rynkowego Współczynnik wypłacalności Utrzymanie istniejącej systematyki Utrzymanie podobnego poziomu wymaganego kapitału regulacyjnego w sektorze Istotne zmiany Trzy filary Zróżnicowane metody szacowania kapitału regulacyjnego na pokrycie ryzyka kredytowego Uwzględnienie ryzyka operacyjnego Uwzględnienie ryzyka stopy procentowej księgi bankowej (filar 2) Wymogi kapitałowe dopasowane do profilu ryzyka Zróżnicowanie dostępnych modeli

9 Metoda standardowa szacowania ryzyka rynkowego wyodrębniono 5 mierzonych składników ryzyka, których wartość jest sumowana są to: ryzyko stopy procentowej handlowych dłużnych papierów wartościowych (0%; 0,25%-1,6%; 8%) ryzyko handlowych udziałowych papierów wartościowych (8%, 4% obniżone przy płynnych portfelach, 2% obniżone przy posiadaniu derywatów) ryzyko walutowe (8%) ryzyko surowcowe/towarowe (15% ogólnie/3% indywidualnie) ryzyko opcji różnego rodzaju (metoda uproszczona i średnio zaawansowana) dla każdego ryzyka określa się ryzyko ogólne i ryzyko specyficzne

10 Wewnętrzne metody szacowania ryzyka rynkowego kalkulacja VaR w horyzoncie jednodniowym wartości parametrów szacowane są na podstawie przynajmniej 250 obserwacji,, uaktualniane nie rzadziej niż kwartalnie przyjmuje się że okres utrzymywania portfela wynosi 10 dni roboczych banki swobodnie szacują korelację w ramach ogólnych kategorii ryzyka mnożnik nie może przyjąć niższej wartości niż 3 poziom ufności narzucony przez regulatorów wynosi 99%

11 Modele wewnętrzne szacowania ryzyka rynkowego powinny spełniać następujące standardy powstanie niezależnej komórki kontroli ryzyka odpowiedzialnej za zaprojektowanie i wdrożenie systemu oraz codzienne raportowanie wyników modelu zaangażowanie kierownictwa banku w proces zarządzania ryzykiem rynkowym formalnie udokumentowane procedury i zasady funkcjonowania komórki zarządzającej ryzykiem, system i procedury rewidowane przez audyt wewnętrzny wykorzystywanie modelu w wewnętrznej praktyce zarządzania ryzykiem rynkowym regularne testy skrajnych warunków (stress testing) w ramach wewnętrznej praktyki zarządzania ryzykiem w banku regularna analiza historyczna (back testing)

12 Definicja ryzyka operacyjnego jest to każde ryzyko niezaklasyfikowane do kategorii ryzyka rynkowego lub kredytowego, przejawiające się wystąpieniem straty finansowej bądź osłabieniem reputacji na skutek różnych błędów technicznych czy ludzkich

13 Opisowa definicja ryzyka operacyjnego ryzyko aktywów będących środkami trwałymi polega na uszkodzeniu lub stracie środka trwałego mającego wpływ na funkcjonowanie instytucji ryzyko technologii ryzyko spowodowane nie sprawnością systemów, złą jakością danych, błędami w oprogramowaniu ryzyko interakcji ryzyko powstające w wyniku współpracy instytucji z podmiotami w otoczeniu, np. problemy z dostawcami, odbiorcami (klientami) ryzyko zasobów ludzkich cele instytucji nie są osiągane na skutek niewłaściwej polityki personalnej dotyczącej np. systemu motywacji, podziału odpowiedzialności lub na skutek oszustw dokonywanych przez pracowników ryzyko technologii ryzyko interakcji ryzyko zasobów ludzkich

14 Źródła ryzyka operacyjnego w działalności banków: zewnętrzne relacje z otoczeniem postęp techniczny usługi innych instytucji finansowych niekompatybilność rozwiązań informatycznych outsourcing usług wewnętrzne błędy korupcja nieuczciwość niedbalstwo + niska jakość syndrom Zosi Samosi nieudolne zarządzanie

15 Kategorie ryzyka operacyjnego Klasyfikacja I: 2. Ryzyko zaniedbania w kontroli 3. R. płynności 4. R. transferu 5. R. modelu wyceny 6. R. systemów operacyjnych Klasyfikacja II: 2. Ryzyko relacji ze środowiskiem biznesowym 3. Ryzyko kadrowe 4. Ryzyko technologiczne (materialne, losowe)

16 Wzajemne relacje pomiędzy rodzajami ryzyka dla banków amerykańskich 20 50 ryzyko kredytowe ryzyko operacyjne ryzyko rynkowe 30

17 Pomiar ryzyka operacyjnego 1. Metoda wskaźnika bazowego (obliczanie wsp. alfa dla całej działalności banku, w zależności od parametrów określających wielkość banku [suma bilansowa, ilość operacji, etc.])

18 Pomiar ryzyka operacyjnego 2. Metoda standardowa (sumowanie kapitału regulacyjnego poprzez obliczanie go dla każdej linii biznesowej [wsp. beta]; linie biznesowe to bankowość detaliczna, bankowość korporacyjna, finansowanie działalności, rozliczenia, usługi agencyjne, etc.)

19 Pomiar ryzyka operacyjnego 3. Metoda zaawansowanego pomiaru (opracowanie wewnętrznych modeli dla ryzyka operacyjnego związanego z każdą linią biznesową poprzez określenie rodzajów ryzyka, prawdopodobieństwo wystąpienia strat [wsp. gamma], opracowanie modelu i wdrożenie go za zgodą nadzoru)

20 Instrumenty zarządzania ryzykiem operacyjnym Tworzenie procedur wewnętrznych planowania przedsięwzięć i nadzór nad ich realizacją Integracja struktury technicznej wokół ograniczania ryzyka operacyjnego Monitoring i audyt technologii i procedur zbierania, przechowywania i przetwarzania danych System kontroli wewnętrznej nakierowany na ryzyko operacyjne Ubezpieczenie działalności lub przynajmniej wydzielonych jej części

21 Wymogi kapitałowe w bankach komercyjnych podlegających uproszczonemu reżimowi adekwatności kapitałowej na 31.12.2002 r. 0,40% 20,40% kredytowego k walutowego dominujący udział ma wymóg z tytułu ryzyka kredytowego groźny jest związek wymogu z tytułu koncentracji wierzytelności z wielkością banku świadczy to o silnej relacji pomiędzy ryzykiem a wielkością banku przesłanka ryzyka operacyjnego 79,20% o

22 Cel: Wymagania: Proces nadzorczy (filar 2) bazuje na czterech głównych zasadach Zapewnienie adekwatnego wyposażenia banków w kapitał regulacyjny Wspieranie banków w budowaniu i implementacji procesów kontroli ryzyka banki powinny dowieść funkcjonowania procesów oceny ryzyka i odpowiedniego wyposażenia w kapitał, jak również strategii utrzymania adekwatnego poziomu kapitału komórki nadzoru bankowego kontrolują wewnętrzne oceny i strategie banków, a w przypadku niesatysfakcjonujących wyników podejmują odpowiednie kroki w celu naprawy sytuacji komórki nadzoru bankowego mogą żądać od banków podjęcia działań zaradczych w przypadku zagrożenia utrzymania kapitału na adekwatnym poziomie

23 Sprawozdawczość zapewnienie dyscypliny rynkowej Sprawozdawczość informacyjna Zakres stosowania Nowej Umowy Kapitałowej Sprawozdawczość informacyjna Sprawozdawczość ilościowa i jakościowa Sprawozdawczość ekspozycji i ocen ryzyka Ryzyko kredytowe w portfelu bankowym Ryzyko rynkowe Ryzyko operacyjne Ryzyko stopy procentowej w księdze bankowej Sprawozdawczość adekwatności kapitałowej Sprawozdawczość ilościowa i jakościowa

24 NUK prowadzi do zmian kapitałowych po stronie banku (1) Transakcje otrzymujące wyższe wagi ryzyka będą wiązać więcej funduszy własnych a transakcje otrzymujące niższe wagi ryzyka odpowiednio mniej. W zależności od struktury portfela kredytowego łączny wymóg kapitałowy może się znacznie zmienić Banki niespełniające obecnych wymogów kapitałowych będą musiały dokonać niezbędnych dopasowań Przedsiębiorstwa, których waga ryzyka wzrośnie będą się musiały już niedługo liczyć ze zwiększonym oprocentowaniem nowych zaangażowań W przypadku preferowanych klientów lub segmentów działalności banki będą musiały pogodzić się z przeniesieniem zwiększonego ciężaru finansowania z klienta na siebie Na skutek konkurencji ratingów nawet małe banki będą dążyć do spełnienie wymogów metody opartej na wewnętrznych ratingach Efekty portfela stanowią pozytywny bodziec dywersyfikacji działalności kredytowej Banki prowadzące działalność kredytową mało elastycznie otrzymają duży bodziec do rozwoju, a w przypadku braku jego możliwości (banki regionalne) będą raczej zmuszone do fuzji

25 NUK prowadzi do zmian organizacyjnych po stronie banku (2) Banki będą zmuszone dostosować swoje procesy, polityki i procedury kredytowe do wymagań minimalnych w kształcie zaleconym przez Nową Bazylejską Umowę Kapitałową (włącznie z upublicznianiem danych) Jednostki organizacyjne banku odpowiedzialne za nadawanie ratingów nie będą mogły podlegać organizacyjnie osobom odpowiedzialnym za rozwój akcji kredytowej (Obecne regulacje polskiego nadzoru bankowego dopuszczają wyjątki od tej reguły) Umowa kapitałowo nakazuje utworzenie odrębnych komórek zarządzających systemami ratingowymi i zabezpieczeniami, niezależnych organizacyjnie od osób odpowiedzialnych za rozwój akcji kredytowej Nowe, bardzo ważne zadania zostały przewidziane dla komórki audytu wewnętrznego banku (m.in. rewizja procesów i dokumentacji ratingowych i jakości danych, kontrola sprawności zarządzania portfelem kredytowym) Banki będą zmuszone dostosować swoje systemy informatyczne w celu rejestracji wszystkich danych dotyczących co najmniej ekspozycji kredytowych (metoda( standardowa); największych problemów w przypadku większości banków powinna jednak dostarczyć identyfikacja i rewaluacja dopuszczonych przez Komitet Barylejski zabezpieczeń

26 Basel 2 prowadzi do reakcji po stronie klientów (3) Na potrzeby analizy kredytowej i procesu nadawania ratingu banki będą wymagać od przedsiębiorstw informacji w znacznie szerszym zakresie (czynniki ilościowe i jakościowe) Klienci będą zainteresowani posiadaniem jak najlepszego ratingu, gdyż znajdzie to odzwierciedlenie w cenie kredytu Zorientowanie polityki biznesowej i księgowości odpowiednio do czynników decydujących o ocenie ratingowej Rozwijanie strategii firmy w zależności od czynników decydujących o ratingu Współpraca przedsiębiorstwa z bankiem powinna przybrać charakter partnerski; rating powinien pomóc zidentyfikować firmie mocne i słabe strony Duże firmy o dobrym ratingu będą się starały zapewne go wykorzystać udzielając gwarancji podmiotom o gorszym ratingu (np. dostawcom), inkasując prowizję lub powiększając swoją przewagę negocjacyjną przy podpisywaniu kontraktów

27 Wnioski dla banków banki zostaną zmuszone do opracowania wewnętrznych procedur zarządzania ryzykiem operacyjnym będzie to stanowiło o przewadze konkurencyjnej (III filar NUK) banki, które nie zdążą stworzyć nowych rozwiązań mogą zostać srodze ukarane w miarę, jak wprowadzane będą w życie następne rekomendacje NUK

28 Wnioski dla banków pojedynczy mały bank nie stworzy nawet uproszczonych procedur i będzie musiał korzystać z usług wyspecjalizowanych firm albo z usług oferowanych przez banki większe banki powinny mieć możliwość wyboru pomiędzy uproszczonym reżimem adekwatności kapitałowej dla ryzyka operacyjnego a modelami odzwierciedlającymi rozmiary ponoszonego ryzyka operacyjnego

29 Wnioski dla banków.. banki muszą przygotowywać się do tworzenia wewnętrznych modeli oceny ryzyka operacyjnego (dane za X lat, zapewnienie ich porównywalności, weryfikacja z ratingami zewnętrznymi) konieczne jest opracowanie przejrzystych procedur i jednoznacznych wskaźników przeliczeniowych dla ryzyka operacyjnego budowa systemów kontroli wewnętrznej ryzyka operacyjnego badania i konieczność wspólnego działania

30 Rozporządzenia regulujące zarządzanie ryzykiem w bankach w chwili obecnej 5/2001 6/2001 7/2001 1/2003 NUK

31 Koniec Dziękuję za uwagę