1. Wstęp Zgodnie z art. 179 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r., zarządzający lotniskiem zaliczonym do obiektów, których eksploatacja powodować moŝe negatywne oddziaływanie akustyczne na znacznych obszarach, zobowiązany jest do sporządzania co 5 lat mapy akustycznej terenu, na którym eksploatacja lotniska moŝe powodować przekroczenie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku. Mapę taką zarządzający lotniskiem powinien sporządzić po raz pierwszy w terminie 1 roku od dnia, w którym określone lotnisko zaliczone zostało do obiektów, których eksploatacja powodować moŝe negatywne oddziaływanie akustyczne na znacznych obszarach. Port Lotniczy im. F. Chopina w Warszawie zaliczony został do takich obiektów na podstawie rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 14 grudnia 2006 r. w sprawie dróg, linii kolejowych i lotnisk, których eksploatacja moŝe powodować negatywne oddziaływanie akustyczne na znacznych obszarach, dla których jest wymagane sporządzanie map akustycznych, oraz sposobów określania granic terenów objętych tymi mapami. Rozporządzenie to weszło w Ŝycie 20 stycznia 2007 r. Obowiązki wynikające z tych aktów prawnych realizowane są przez Przedsiębiorstwo Państwowe Porty Lotnicze (PPL) jako zarządzającego Portem Lotniczym im. F. Chopina w Warszawie. Mapa akustyczna, o której mowa w art.179 wykonana została na zlecenie PPL po raz pierwszy w styczniu 2008 r. W roku 2012 przystąpiono powtórnie do sporządzenia tego rodzaju opracowania. Publikowana obecnie mapa akustyczna wykonana została na zlecenie PPL przez Biuro Planowania Rozwoju Warszawy Spółka Akcyjna z siedzibą w Warszawie przy ul. Batorego 16. W pracy wykorzystano zestaw danych i materiałów udostępnionych przez PPL. Dane zawarte w niniejszej publikacji stanowią wyciąg z opracowania Mapa akustyczna terenów, na których występuje negatywne oddziaływanie hałasu lotniczego powodowanego eksploatacją Portu Lotniczego im. Fryderyka Chopina w Warszawie. Zakres publikowanych danych zgodny jest z wymaganiami określonymi w załączniku nr 3 do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 1 października 2007 r. w sprawie szczegółowego zakresu danych ujętych na mapach akustycznych oraz ich układu i sposobu prezentacji. 1
2. Wyjaśnienie waŝniejszych terminów specjalistycznych Hałas jest zjawiskiem dźwiękowym. Dźwięk definiuje się jako zmianę ciśnienia (w powietrzu, wodzie lub innym ośrodku), odczuwaną przez ucho ludzkie. Liczbę zmian ciśnienia w ciągu 1 sekundy nazywa się częstotliwością dźwięku i mierzy się w hercach (Hz). Zwykle zakres słyszalności u zdrowego, młodego człowieka zawarty jest w przedziale od 16 Hz do 20 000 Hz. Dźwięk jest powszechnym elementem Ŝycia codziennego, moŝe dostarczać przyjemnych wraŝeń, ale moŝe być takŝe uciąŝliwy. Najczęściej spotykaną w literaturze definicją hałasu jest stwierdzenie, Ŝe hałas jest dźwiękiem niepoŝądanym i nieprzyjemnym. W takiej definicji brak jest jednak podstawowych przesłanek do oceny ilościowej, która stanowi podstawowe zadanie techniki pomiarowej. Wg definicji zawartych w art. 3 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska, przez hałas rozumie się dźwięki o częstotliwości od 16 Hz do 16 000 Hz. Dźwięki spotykane w praktyce charakteryzują się bardzo szerokim zakresem zmian ciśnienia akustycznego. Najsłabszy dźwięk słyszany przez zdrowego człowieka posiada amplitudę 20 µpa tj. około 5 000 000 000 razy mniej niŝ normalne ciśnienie atmosferyczne. Tak więc, gdyby wyniki pomiarów dźwięku przedstawiane były w pascalach ( w skali liniowej), otrzymywane dane byłyby wyraŝone w postaci bardzo duŝych, trudnych do stosowania liczb. Z tego względu w pomiarach akustycznych stosuje się jednostki względne decybele (db), wyraŝające logarytm stosunku wartości mierzonej do wybranego poziomu odniesienia. Skala decybelowa jest zatem skalą logarytmiczną. Jako poziom odniesienia przyjęto próg słyszalności równy 20 µpa, któremu odpowiada poziom 0 db. Dziesięciokrotne zwiększenie ciśnienia akustycznego (w Pa) powoduje zwiększenie wartości poziomu dźwięku o 20 db. Skala decybelowa ogranicza milionowy zakres wartości wyraŝonych w Pa do przedziału od 0 db (próg słyszalności) do około 140 db (próg bólu). JeŜeli pomiary hałasu prowadzone są przy zastosowaniu korekcji według charakterystyki częstotliwościowej A, określany jest poziom dźwięku A, w decybelach, tj. poziom ciśnienia akustycznego skorygowanego wg charakterystyki częstotliwościowej A. ZróŜnicowana reakcja narządu słuchu na hałas o zmiennym poziomie dźwięku w czasie, spowodowała wprowadzenie pojęcia poziomu równowaŝnego. Poziom równowaŝny definiowany jest jako średnia wartość poziomu dźwięku zmienna w czasie, odpowiadająca reakcji narządu słuchu naraŝonego na oddziaływanie hałasu o stałym poziomie w równowaŝnym okresie czasu. Jest on wyznaczany dla określonego przedziału czasu, w którym prowadzone były pomiary. W przypadku pomiarów hałasu prowadzonych w środowisku w zaleŝności od potrzeb wyznaczany jest takŝe długotrwały średni poziom dźwięku. Jest to wartość średnia 2
w długotrwałym przedziale czasu z równowaŝnych poziomów dźwięku A, występujących w kolejnych przedziałach czasu odniesienia, zawartych w długotrwałym przedziale czasu. Długotrwały przedział czasu jest to ustalony przedział czasu, dla którego wyniki pomiaru hałasu są reprezentatywne. Jest on zwykle ustanawiany przez odpowiednie władze. W przypadku hałasu lotniczego jako reprezentatywny ustalono okres 1 roku. Ocena oddziaływania hałasu na środowisko prowadzona jest przy wykorzystaniu określonych wskaźników hałasu. Zgodnie z art.112a ustawy Prawo ochrony środowiska do sporządzania map akustycznych mają zastosowanie następujące wskaźniki hałasu: L DWN długookresowy średni poziom dźwięku A wyraŝony w decybelach (db), wyznaczony w ciągu wszystkich dób w roku, z uwzględnieniem pory dnia (rozumianej jako przedział czasu od godz. 6.00 do godz. 18.00), pory wieczoru (rozumianej jako przedział czasu od godz. 18.00 do godz. 22.00) oraz pory nocy (rozumianej jako przedział czasu od godz. 22.00 do godz. 6.00), L N - długookresowy średni poziom dźwięku A wyraŝony w decybelach (db), wyznaczony w ciągu wszystkich pór nocy w roku (rozumianych jako przedział czasu od godz. 22.00 do godz. 6.00). Wartości dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku, powodowanego przez starty, lądowania i przeloty statków powietrznych, wyraŝonych wskaźnikami L DWN i L N określone są rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dziennik Ustaw z 2007 r., Nr 120, poz.826). 3. Charakterystyka obszaru podlegającego ocenie Teren objęty mapą akustyczną, wyznaczony został na podstawie stanu akustycznego środowiska w roku 2010. Poziomu hałasu w środowisku powodowanego przez starty, lądowania i przeloty statków powietrznych mierzono za pomocą wskaźników L DWN i L N, które to wskaźniki mają zastosowanie do prowadzenia długookresowej polityki w zakresie ochrony przed hałasem. 3
Rys. 1 Granice obszaru objętego mapą na tle podziału administracyjnego Analizując zasięg hałasu badano przebieg izolinii L DWN = 55 db oraz L N = 50 db. Ostatecznie zewnętrzne granice terenu objętego mapą akustyczną określono na podstawie izolinii L DWN = 55 db, poniewaŝ obszar wyznaczony przez izolinię L N = 50 db jest mniejszy i w całości zawiera się w obszarze wyznaczonym przez izofonę L DWN = 55 db. Tak wyznaczony teren obejmuje fragmenty gmin: Raszyn, Michałowice (powiat pruszkowski), Piaseczno, Lesznowola (powiat piaseczyński) oraz miasto stołeczne Warszawa (dzielnice Włochy, Ursus, Ursynów, Bemowo, Wola). Powierzchnia terenu objętego mapą akustyczną wynosi 31,85 km 2. Obszar ten zamieszkuje ok. 47 tys. osób. 4
Powiat M. st. Warszawa Piaseczyński Pruszkowski Gmina/dzielnica Powierzchnia km 2 Ludność Gęstość Bemowo 0,002 0 0,00 Ursus 2,784 28 111 10 097,40 Ursynów 6,710 3 043 453,50 Włochy 18,086 8 148 450,51 Wola 0,309 5 16,18 Lesznowola 0,659 213 323,21 Piaseczno 1,488 6 136 4 123,65 Michałowice 1,149 1 194 1039,16 Raszyn 0,664 24 36,14 RAZEM 31,851 46 874 1471,66 Tabela 1 Dane statystyczne obszaru objętego mapą akustyczną w podziale na jednostki administracyjne Rys. 2 Procentowy udział powierzchni poszczególnych gmin i dzielnic w obszarze 5
Jak widać z przytoczonych danych ponad 85 % obszaru objętego mapą akustyczną znajduje się w Warszawie na terenie dzielnic Włochy (56,8%), Ursynów (21,1%), Ursus (8,7%), Wola (0,9%). Port Lotniczy im. F. Chopina oraz obszar objęty mapą akustyczną połoŝone są w aglomeracji stołecznej. Zabudowa w rejonie lotniska ma w przewadze charakter podmiejski, ze znacznym udziałem: dawnych terenów rolnych, (głównie nieuŝytkowanych), mieszkaniowej zabudowy jednorodzinnej, zabudowy mieszkaniowo - usługowej oraz terenów magazynowych, produkcyjnych i usługowych. Ten rodzaj zagospodarowania jest dominujący na omawianym obszarze. Zabudowa wielorodzinna występuje tylko w kilku miejscach takich jak: Centrum Ursusa (okolice ul. PuŜaka), Osiedla Niedźwiadek, fragment Osiedla Skorosze oraz Osiedle Elektra w Piasecznie. 4. Identyfikacja i charakterystyka źródeł hałasu Podstawowe informacje o działalność lotniska Port Lotniczy im. F. Chopina w Warszawie według klasyfikacji Organizacji Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego ICAO ma klasę techniczną 4E i jest największym portem lotniczym w Polsce obsługującym prawie połowę ruchu pasaŝerskiego w kraju. Lotniskiem zarządza Przedsiębiorstwo Państwowe Porty Lotnicze" z siedzibą w Warszawie przy ul. świrki i Wigury 1. W systemie Międzynarodowego Zrzeszenia Przewoźników Powietrznych IATA lotnisko posiada kod WAW, zaś w systemie ICAO kod EPWA. Lotnisko zajmuje powierzchnię około 680 ha. LeŜy na wysokości 110,3 m n.p.m. i znajduje się zaledwie 8 kilometrów od centrum Warszawy. Jego połoŝenie określają współrzędne geograficzne skrzyŝowania dróg startowych: 52 o 09 56.70 N 20 o 58 01.64 E Lotnisko Chopina w Warszawie zarządzane jest na mocy Ustawy z dnia 23 października 1987 r. o Przedsiębiorstwie Państwowym Porty Lotnicze (Dz.U. z 1987 r. Nr 33, poz. 185 z późn. zm.) przez Przedsiębiorstwo Państwowe Porty Lotnicze, powstałe z przekształcenia Zarządu Ruchu Lotniczego i Lotnisk Komunikacyjnych (ZRLiLK). Zarządzający Lotniskiem Chopina w Warszawie, prowadząc swoją działalność z uwzględnieniem uwarunkowań prawnych, w tym uŝyteczności publicznej oraz rynkowych i ekonomicznych, wdroŝył oparte na międzynarodowych standardach systemy zarządzania, w tym między innymi system zarządzania środowiskowego wg standardu ISO 14001:2004. 6
Dane o operacjach lotniczych Port Lotniczy im. F. Chopina w Warszawie jest największym lotniskiem komunikacyjnym w kraju i obsługuje prawie połowę ruchu pasaŝerskiego w kraju. Pełni ono nadal rolę węzłowego lotniska i zajmuje dominującą pozycję w rynku transportu lotniczego w Polsce. Jednak wraz z rozwojem regionalnych portów lotniczych procentowy udział operacji wykonywanych na Lotnisku Chopina w Warszawie maleje. Rok operacji ogółem Zmiana % operacji pasaŝerskich Zmiana % pasaŝerów Zmiana % 2005 133 955 115 320 7 071 881 2006 146 066 9,0 126 534 9,7 8 101 827 14,6 2007 153 480 5,1 133 146 5,2 9 268 476 14,4 2008 151 533-1,3 129 728-2,6 9 460 606 2,1 2009 135 623-10,5 115 934-10,6 8 320 927-12,0 2010 138 605 2,2 116 691 0.7 8 712 384 4,7 Tabela 2 operacji lotniczych i odprawionych pasaŝerów w latach 2005 2010 Zgodnie z obowiązującymi przepisami - ustawa z dnia 3 lipca 2002 r. Prawo lotnicze (art.67) statki powietrzne i przewoźnicy lotniczy mają prawo korzystania z lotnisk uŝytku publicznego na równych zasadach. Lotnisko Chopina w Warszawie uŝytkowane jest regularnie przez około 30 przewoźników lotniczych, wśród których najwaŝniejszym (ponad 50% operacji pasaŝerskich ) są Polskie Linie Lotnicze LOT PLL LOT S.A. W związku z tym samoloty uŝytkowane przez PLL LOT mają istotny wpływ na kształtowanie się klimatu akustycznego wokół lotniska. W 2012 r. na terenie województwa mazowieckiego, uruchomione zostało lotnisko uŝytku publicznego w Modlinie pełniące rolę lotniska regionalnego i uzupełniającego Port Lotniczy im. F. Chopina. Będzie ono obsługiwać przewozy międzynarodowe na liniach krótkiego i średniego zasięgu oraz przewozy krajowe pomiędzy portami regionalnymi. Jego oferta skierowana jest przede wszystkim do przewoźników niskokosztowych i czarterowych. 7
Struktura typów uŝytkowanych statków powietrznych W 2010 r. wykonywane były na lotnisku operacje startów i lądowań przez 218 typów statków powietrznych. PoniŜej zestawiono typy statków powietrznych operujących najczęściej na Lotnisku Chopina w 2010 r. Rys. 3 Procentowy udział poszczególnych typów statków powietrznych w ogólnej liczbie operacji wykonanych w 2010 r. 8
5 Uwarunkowania akustyczne wynikające z miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego i innych dokumentów planistycznych Na terenie objętym mapą akustyczną obowiązują następujące miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego: w m. st. Warszawie: Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego obejmujący teren ograniczony: od północy ul. Połczyńską, od zachodu granicą gminy OŜarów Mazowiecki, od południa granicą gminy Warszawa - Ursus i Warszawa - Włochy, od wschodu granicą gminy Warszawa - Centrum Dzielnica Wola, połoŝonego w gminie Warszawa - Bemowo, zw. obszar "Mory, Karolin, Glinianki Sznajdra". Uchwała Nr V/29/02 Rady Gminy Warszawa Bemowo z dnia 14 marca 2002 r. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego obszaru Stare Włochy w rejonie ulicy Mikołajskiej część II. Uchwała Nr XLIX/1509/2009 Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 5 lutego 2009 r. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego obszaru Stare Włochy. Uchwała NR XCIV/2804/2010 Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 9 listopada 2010 r. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego w Gminie Warszawa Włochy - etap I obejmujący wydzielony z obszaru UT-10 rejon B-19 teren istniejącego cmentarza przy ul. Leonidasa i jego otoczenia. Uchwała Nr 423/XLVIII/98 Rady Gminy Warszawa Włochy z dnia 16 czerwca 1998 r. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego Zachodniego Pasma Pyrskiego w rejonie ulicy Krasnowolskiej. Uchwała NR XC/2663/2010 Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 23 września 2010 r. w powiecie piaseczyńskim: w gminie Lesznowola: Miejscowy Plan Zagospodarowania terenu KPGO Mysiadło w gminie Lesznowola. Uchwała Nr 652/XLVII/2001 Rady Gminy w Lesznowoli z dnia 21.09.2001 r. Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego gminy Lesznowola dla wybranych fragmentów wsi Mysiadło etap 2, jednostka planistyczna II i III. Uchwała Nr 62/VII/2003 Rady Gminy w Lesznowoli z dnia 16 kwietnia 2003 r. 9
Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego wybranych fragmentów wsi Mysiadło etap 2, jednostka planistyczna l. Uchwała Nr 689/LI/2001 Rady Gminy w Lesznowoli z dnia 21.12.2001 r. Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego gminy Lesznowola dla części wsi Mysiadło. Uchwała Nr 73/VII/2011 Rady Gminy Lesznowola z dnia 30 czerwca 2011r. w mieście i gminie Piaseczno: Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego części miasta Piaseczno dla obszaru ograniczonego ulicami: Geodetów, Julianowską, Okulickiego i Puławską. Uchwała Nr 1340/XLIV/2010 Rady Miejskiej w Piasecznie z dnia 24 lutego 2010 r. Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego części miasta Piaseczno dla obszaru ograniczonego ulicami: Okulickiego, Julianowską, granicą administracyjną miasta Piaseczno i dalej ulicami: Przesmyckiego, śeglińskiego, Chyliczkowską, Armii Krajowej. Uchwała Nr 427/XVIII/2012 Rady Miejskiej w Piasecznie z dnia 15 lutego 2012 r. Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego części miasta Piaseczna dla obszaru ograniczonego ulicami: Przesmyckiego, Markowskiego, Chyliczkowska, śeglińskiego. Uchwała Nr 276/XII/2007 Rady Miejskiej w Piasecznie z dnia 29 sierpnia 2007 r. Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego Osady "Pólko". Uchwała Nr 818/XXXVI/2001 Rady Miejskiej w Piasecznie z dnia 28.02.2001 r. Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego części wsi Siedliska. Uchwała Nr 1240/XLII/2009 Rady Miejskiej w Piasecznie z dnia 16.12.2009 r. Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego części wsi Józefoslaw w gminie Piaseczno. Uchwała Nr 379/XXIV/2000 Rady Miejskiej w Piasecznie z dnia 26.04.2000 r. Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego części wsi Józefosław. Uchwała Nr 1124/XLVI/2006 Rady Miejskiej w Piasecznie z dnia 21.01.2006 r. Uchwała Nr 948/XXXIII/2009 z dnia 18.03.2009 r. Uchwała Nr 31/IV/2006 z dnia 28.12.2006 r. w powiecie pruszkowskim w gminie Michałowice: Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego gminy Michałowice obejmujący część obszaru Opacz Kolonia zatwierdzonego uchwałą Rady Gminy 10
Michałowice nr XLVII/353/2001 z 28 listopada 2001r. Uchwała Nr XXXI/212/2009 z dnia 17 czerwca 2009 r. Na terenie objętym mapą akustyczną obowiązują następujące studia uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego: w m. st. Warszawie: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta stołecznego Warszawy. Uchwała Nr XCII/2689/2010 Rady m.st. Warszawy z dnia 7 października 2010 r. W powiecie pruszkowskim: w gminie Michałowice: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Michałowice. Uchwała Nr V/26/2011 z dnia 28 marca 2011 r. w gminie Raszyn: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Raszyn uchwalone 16 grudnia 1999 r. Na rysunku 4 przedstawiono tereny, na których obowiązują miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego. Na rysunku 5 wskazano przeznaczenia terenów według obowiązujących miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Wyodrębniono na podstawie dokumentów planistycznych następujące rodzaje przeznaczeń terenów: M - tereny zabudowy mieszkaniowej MN - tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej MU - tereny zabudowy mieszkaniowo - usługowej MW - tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej UM - tereny usługowo - mieszkaniowe UO - tereny usług oświaty US - tereny usług sportu ZP - tereny zieleni (rekreacyjne, ogródki działkowe) 11
Rys. 4 12
Rys. 5 13
6. Uwarunkowania akustyczne wynikające z innych dokumentów prawa miejscowego Sejmik Województwa Mazowieckiego na posiedzeniu w dniu 20 czerwca 2011 r. przyjął uchwałę 76/11 w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego uŝytkowania dla Portu Lotniczego im. Fryderyka Chopina w Warszawie. Obszar ograniczonego uŝytkowania zajmuje powierzchnię 105,85 km 2 i obejmuje tereny w gminach: Warszawa (dzielnice Ursynów, Wilanów, Włochy, Ursus, Ochota, Wola, Bemowo), Piaseczno, Lesznowola, Konstancin Jeziorna, Raszyn, Michałowice, Piastów, Pruszków, OŜarów Mazowiecki i Stare Babice. Na obszarze tym mieszka ponad 317 tys. osób). Zgodnie z obowiązującymi przepisami ustanowienie obszaru było konieczne, poniewaŝ oddziaływanie akustyczne Lotniska Chopina w Warszawie wykracza poza granice terenu, do którego zarządzający lotniskiem posiada tytuł prawny i równocześnie brak jest moŝliwości ograniczenia tego oddziaływania do terenu lotniska. Do ustalania granic zewnętrznych obszaru ograniczonego uŝytkowania przyjęto krótkookresowe wskaźniki hałasu mające zastosowanie do ustalania i kontroli warunków korzystania ze środowiska w odniesieniu do jednej doby: - L AeqD równowaŝny poziom dźwięku A dla pory dnia (rozumianej jako przedział czasu od godz. 6.00 do godz. 22.00), - L AeqN równowaŝny poziom dźwięku A dla pory nocy (rozumianej jako przedział czasu od godz. 22.00 do godz. 6.00). Podane wskaźniki wykorzystano do przygotowana map przedstawiających perspektywiczny (600 operacji na dobę, przy prognozowanej strukturze floty lotniczej) stan klimatu akustycznego w otoczeniu Portu Lotniczego im. F. Chopina w Warszawie w porze dnia i nocy. Następnie na podstawie obwiedni izolinii równowaŝnego poziomu dźwięku A L AeqN = 45 db i izolinii L AeqD = 55 db ustalono granicę zewnętrzną obszaru ograniczonego uŝytkowania. Granicę wewnętrzną obszaru ograniczonego uŝytkowania wyznacza granica terenu lotniska. W obszarze ograniczonego uŝytkowania wyodrębniono tereny najbardziej naraŝone na hałas i wyróŝniono dwie strefy: 1) strefę Z1, której granicę zewnętrzną wyznacza izolinia miarodajnego poziomu dźwięku 55 db w porze nocy, od wewnątrz granica lotniska; 2) strefę Z2, której granicę wyznacza od zewnątrz izolinia miarodajnego poziomu dźwięku 50 db w porze nocy, a od wewnątrz granica strefy Z1. 14
Strefa Z2 zajmuje obszar 9,11 km 2 i obejmuje tereny w Warszawie (Dzielnice Włochy, Ursynów i Ursus) oraz w gminach Michałowice, Lesznowola i Raszyn. Natomiast strefa Z1 zajmuje obszar 3,23 km 2 obejmuje najbardziej naraŝone na hałas tereny na Ursynowie we Włochach oraz w Gminie Michałowice. W tabeli 3 podano informacje o rozmieszczeniu mieszkańców i mieszkań w poszczególnych strefach. GMINA Z1 STREFY Z2 Ludność Mieszkania Ludność Mieszkania Ludność RAZEM Mieszkania Lesznowola 5 1 5 1 Michałowice 20 7 1013 289 1033 296 Raszyn 14 4 14 4 Ursus 4488 1753 4488 1753 Ursynów 168 49 1553 508 1721 557 Włochy 781 258 1904 657 2685 915 OGÓŁEM 969 314 8977 3212 9946 3526 Tabela 3 mieszkańców i mieszkań w podziale na strefy Dla całego obszaru ograniczonego uŝytkowania określono wymagania techniczne dotyczące budynków. I tak : 1) w nowoprojektowanych budynkach naleŝy zapewnić odpowiednią izolacyjność ścian zewnętrznych, okien i drzwi w ścianach zewnętrznych, dachów i stropodachów zgodnie z ustawą z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623 oraz z 2011 r. Nr 32, poz. 159 i Nr 45, poz. 235) i przepisami wykonawczymi do tej ustawy; 2) w istniejących budynkach naleŝy zastosować zabezpieczenia zapewniające właściwy klimat akustyczny w pomieszczeniach zgodnie z ustawą z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623 oraz z 2011 r. Nr 32, poz. 159 i Nr 45, poz. 235) i przepisami wykonawczymi do tej ustawy. Natomiast dla stref Z1 i Z2 wprowadzono dodatkowe ograniczenia w zakresie przeznaczenia terenu i sposobu korzystania z terenów: 1) w strefie Z1: a) zakazano przeznaczania terenów pod zabudowę mieszkaniową jednoi wielorodzinną, mieszkaniowo-usługową, zagrodową, zamieszkania zbiorowego, związaną ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieŝy, szpitale i domy opieki społecznej, 15
b) zakazano lokalizowania budynków o funkcji mieszkaniowej, mieszkaniowousługowej, zagrodowej, zamieszkania zbiorowego, szpitali, domów opieki społecznej oraz o funkcjach związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieŝy, c) zakazano zmiany funkcji budynków istniejących na budynki o funkcji mieszkaniowej, mieszkaniowo-usługowej, zagrodowej, zamieszkania zbiorowego, szpitali, domów opieki społecznej oraz o funkcjach związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieŝy; 2) w strefie Z2: a) zakazano przeznaczania terenów pod szpitale i domy opieki społecznej oraz pod zabudowę związaną ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieŝy, b) zakazano lokalizowania budynków o funkcji szpitali, domów opieki społecznej oraz o funkcjach związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieŝy, c) zakazano zmiany funkcji budynków istniejących na budynki o funkcjach związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieŝy, szpitali i domów opieki społecznej. W strefie Z1 nie ma obiektów chronionych. Natomiast w strefie Z2 znajdują się następujące obiekty: Ŝłobek niepubliczny, 3 przedszkola, 2 szkoły podstawowe, gimnazjum. 7. Proponowane kierunki zmian zagospodarowania przestrzennego wynikające z potrzeb ochrony przed hałasem Podstawowym kierunkiem zmian zagospodarowania przestrzennego na terenie objętym mapą akustyczną Portu Lotniczego im. F. Chopina powinno być zahamowanie rozwoju zabudowy mieszkaniowej w strefie Z1 będącej częścią obowiązującego obecnie obszaru ograniczonego uŝytkowania. Istotne jest równieŝ odejście od umieszczania zabudowy mieszkaniowej wszędzie gdzie tylko to moŝliwe i dopasowanie nowych inwestycji do istniejących warunków. Na nieznacznej tylko części (13,8%) terenów objętych mapą akustyczną obowiązują miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego. Dla pozostałej części brak jest planów zagospodarowania. Wobec braku planów o przekształceniach przestrzennych decydować będą: ustalenia obszaru ograniczonego uŝytkowania oraz nowe moŝliwości inwestycyjne tych terenów powstałe w wyniku realizacji kilku waŝnych tras ekspresowych. Obecnie na terenach wokół lotniska przygotowywanych i realizowanych jest wiele inwestycji, które w najbliŝszym czasie doprowadzą do głębokich zmian w zagospodarowaniu przestrzennym tego obszaru. Są to przede wszystkim duŝe inwestycje komunikacyjne takie jak: 16
budowa fragmentu trasy N-S (węzeł Lotnisko-Marynarska) wraz z budową węzła Okęcie i połączeniami do ul. Puławskiej (w budowie), budowa POW (Południowej Obwodnicy Warszawy) od węzła Konotopa do węzła Lotnisko(w budowie ), budowa drogi ekspresowej Salomea Janki odcinek miejski od węzła Opacz do węzła Salomea (w budowie), przebudowa (poszerzenie do 3 pasów ) ul. Marynarskiej, budowa ul. NowoLazurowej (1 odcinek w budowie zakończenie planowane na koniec 2012roku), budowa Małej Obwodnicy Włoch połączenie ulic Popularnej, Tynkarskiej i Instalatorów (inwestycja planowana), budowa drogi ekspresowej NS S7 - Węzeł Lotnisko Grójec ( inwestycja planowana). W wyniku realizacji wymienionych inwestycji tereny wokół lotniska będą miały coraz lepszą dostępność komunikacyjną i coraz lepsze warunki do tworzenia centrów biurowych, usługowych, magazynowych i logistycznych. Ta sytuacja sprzyja porządkowaniu zabudowy wokół lotniska i właściwemu zagospodarowaniu tych terenów. Zagospodarowaniu które nie będzie wraŝliwe na hałas i które korzystać będzie z lokalizacji w pobliŝu lotniska, niedaleko od centrum Warszawy przy waŝnym europejskim korytarzu komunikacyjnym Berlin - Moskwa. 8. Zestawienie danych charakteryzujących stan akustyczny środowiska, kształtowany przez hałas lotniczy związany z eksploatacją Portu Lotniczego im. F. Chopina w Warszawie. Powierzchnię obszarów naraŝonych na hałas określono na podstawie emisyjnych map hałasu przedstawiających poziom hałasu mierzony wskaźnikami L DWN i L N. Przepisy dotyczące ochrony środowiska określają poziom dopuszczalny hałasu lotniczego dla zabudowy mieszkaniowej mierzony wskaźnikiem L DWN (tzw. hałas dzienno-wieczorno-nocny, czyli uwzględniający zmienność hałasu w ciągu doby) na 60 db. PowyŜej tej wartości mówi się o przekroczeniu poziomu dopuszczalnego, czyli o zagroŝeniu hałasem. Gdy wartości są niŝsze niŝ 60 db, nie jest przekroczony poziom dopuszczalny, nie ma zagroŝenia hałasem, ale hałas moŝe być uciąŝliwy. Przyjmuje się, Ŝe: gdy poziom L DWN jest niŝszy od 50 db warunki w środowisku miejsca zamieszkania charakteryzują się komfortem akustycznym, 17
gdy poziom L DWN wynosi od 50 do 55 db warunki akustyczne w środowisku miejsca zamieszkania są dobre, gdy poziom L DWN wynosi od 55 do 60 db warunki akustyczne w środowisku miejsca zamieszkania są pogorszone, gdy poziom L DWN jest wyŝszy od 60 db warunki akustyczne w środowisku miejsca zamieszkania są nieodpowiednie. Do analizy stanu istniejącego jako obszar w zasięgu oddziaływania akustycznego lotniska przyjęto tereny na których poziom hałasu w roku 2010 liczony wg wskaźnika L DWN jest wyŝszy niŝ 55 db. Z analizy danych wynika, Ŝe w 2010 r. w zasięgu oddziaływania akustycznego Lotniska Chopina zamieszkiwało ok. 47 tys. mieszkańców, przy czym: około 43.6 tys. w pogorszonych warunkach akustycznych, około 3.2 tys. w nieodpowiednich warunkach akustycznych. Przekroczenia dopuszczalnej wartości wskaźnika hałasu w otoczeniu Portu Lotniczego Warszawa im. F. Chopina Powierzchnia obszarów zagroŝonych w danym zakresie [km 2 ] do 5 db > 5-10 db > 10-15 db > 15-20 db Stan warunków akustycznych środowiska niedobry zły Wskaźnik hałasu L DWN w db > 20 db bardzo zły 1,51 0,15 0 0 0 lokali mieszkalnych w danym zakresie [tys.] 1,067 0,056 0 0 0 zagroŝonych mieszkańców w danym zakresie [tys.] 3,087 0,165 0 0 0 budynków szkolnych i przedszkolnych w danym zakresie budynków słuŝby zdrowia, opieki społecznej i socjalnej w danym zakresie 20* 6 0 0 0 1 1 0 0 0 Inne obiekty budowlane istotne z punktu widzenia ochrony przed hałasem (liczba obiektów) 0 1 0 0 0 *) w tym 10 przedszkoli i Ŝłobków niepublicznych na terenie o innym przeznaczeniu funkcjonalnym Tabela 4 Przekroczenia dopuszczalnej wartości wskaźnika hałasu L DWN w otoczeniu Portu Lotniczego Warszawa im. F. Chopina 18
Przekroczenia dopuszczalnej wartości wskaźnika hałasu w otoczeniu Portu Lotniczego Warszawa im. F. Chopina do 5 db > 5-10 db > 10-15 db > 15-20 db Wskaźnik hałasu L N w db > 20 db Stan warunków akustycznych środowiska bardzo niedobry zły zły Powierzchnia obszarów zagroŝonych w danym zakresie [km 2 ] 1,73 0,14 0 0 0 lokali mieszkalnych w danym zakresie [tys.] 1,12 0,095 0,001 0 0 zagroŝonych mieszkańców w danym zakresie [tys.] 3,271 0,281 0,002 0 0 budynków szkolnych i przedszkolnych w danym zakresie nie dotyczy nie dotyczy nie dotyczy nie dotyczy nie dotyczy budynków słuŝby zdrowia, opieki społecznej i socjalnej w danym zakresie Inne obiekty budowlane istotne z punktu widzenia ochrony przed hałasem (liczba obiektów) 0 1 0 0 0 0 1 0 0 0 Tabela 5 Przekroczenia dopuszczalnej wartości wskaźnika L N hałasu w otoczeniu Portu Lotniczego Warszawa im. F. Chopina PoniŜej przedstawiono powierzchnię obszarów eksponowanych na hałas na obszarze objętym mapą akustyczną w podziale na powiaty oraz miasta, gminy i dzielnice. Zestawienia wykonano odrębnie dla hałasu ocenianego wskaźnikiem L DWN oraz dla hałasu ocenianego wskaźnikiem L N. 19
Powiat, gmina, dzielnica Powierzchnia obszarów eksponowanych na hałas oceniany wskaźnikiem L DWN (w km 2 ) 55-60 db 60-65 db 65-70 db 70-75 db powyŝej 75 db Razem M.St. Warszawa 15,32 6,87 2,48 2,96 0,24 27,88 Bemowo 0,002 0,00 Ursus 2,78 0,003 2,78 Ursynów 4,20 2,05 0,44 0,02 6,71 Włochy 8,03 4,82 2,04 2,94 0,24 18,07 Wola 0,31 0,31 Lesznowola 0,65 0,01 0,66 Mysiadło 0,65 0,01 0,66 Michałowice 0,97 0,18 1,15 Opacz Kolonia 0,97 0,18 1,15 Piaseczno 1,49 1,49 Józefosław 0,22 0,22 Piaseczno 1,27 1,27 Raszyn 0,66 0,01 0,67 Dawidy 0,66 0,01 0,67 Razem 19,09 7,07 2,48 2,96 0,24 31,85 Tabela 6 Powierzchnia (w km 2 ) obszarów eksponowanych na hałas oceniany wskaźnikiem L DWN Powiat, gmina, dzielnica Powierzchnia obszarów eksponowanych na hałas oceniany wskaźnikiem L LN (w km 2 ) 50-55 db 55-60 db 60-65 db 65-70 db powyŝej 70 db Razem M.St. Warszawa 7,35 2,75 2,16 0,22 0,93 13,41 Ursus 0,05 0,05 Ursynów 2,50 0,64 0,06 3,20 Włochy 4,80 2,11 2,10 0,22 0,93 10,16 Lesznowola 0,20 0,20 Mysiadło 0,20 0,20 Michałowice 0,25 0,25 Opacz Kolonia 0,25 0,25 Raszyn 0,06 0,06 Dawidy 0,06 0,06 Razem 7,86 2,75 2,16 0,22 0,93 13,92 Tabela 7 Powierzchnia w km 2 wskaźnikiem L N obszarów eksponowanych na hałas oceniany 20
Rys. 6 Rys. 7 21
Rys. 8 Rys. 9 PoniŜej przedstawiono liczbę lokali mieszkalnych oraz osób zamieszkujących te lokale na obszarze objętym mapą akustyczną w podziale na powiaty oraz miasta, gminy i dzielnice. Zestawienia wykonano odrębnie dla hałasu ocenianego wskaźnikiem L DWN oraz dla hałasu ocenianego wskaźnikiem L N. 22
Powiat, gmina, dzielnica mieszkańców mieszkańców i mieszkań w obszarach eksponowanych na hałas oceniany wskaźnikiem L DWN 55-60 db 60-65 db 65-70 db powyŝej 70 db Razem mieszkań mieszkańców mieszkań mieszkańców mieszkań mieszkańców mieszkań mieszkańców mieszkań Lesznowola 213 62 213 62 Mysiadło 213 62 213 62 Michałowice 918 261 276 84 1 194 345 Opacz Kolonia 918 261 276 84 1 194 345 Piaseczno 6 136 1 848 6 136 1 848 Józefosław 740 242 740 242 Piaseczno 5 397 1 606 5 397 1 606 Raszyn 24 7 24 7 Dawidy 24 7 24 7 M.St. Warszawa 36 331 12 466 2 810 983 165 56 39 307 13 505 Ursus 28 109 9 531 2 1 28 111 9 532 Ursynów 2 295 732 709 238 39 10 3 043 980 Włochy 5 922 2 199 2 100 744 126 46 8 148 2 989 Wola 5 4 5 4 Razem 43 622 14 644 3 087 1 067 165 56 0 0 46 874 15 767 Tabela 8 mieszkańców i mieszkań w obszarach eksponowanych na hałas oceniany wskaźnikiem L DWN 23
Powiat, gmina, dzielnica mieszkańców mieszkańców i mieszkań w obszarach eksponowanych na hałas oceniany wskaźnikiem L N 50-55 db 55-60 db 60-65 db powyŝej 65 db Razem mieszkań mieszkańców mieszkań mieszkańców mieszkań mieszkańców mieszkań mieszkańców mieszkań Lesznowola 5 1 5 1 Mysiadło 5 1 5 1 Michałowice 365 110 365 110 Opacz Kolonia 365 110 365 110 Raszyn 3 1 3 1 Dawidy 3 1 3 1 M.St. Warszawa 2898 1012 281 95 2 1 3181 1108 Ursus 15 6 15 6 Ursynów 966 313 117 35 2 1 1085 349 Włochy 1917 693 164 60 2081 753 Razem 3271 1124 281 95 2 1 0 0 3554 1220 Tabela 9 mieszkańców i mieszkań w obszarach eksponowanych na hałas oceniany wskaźnikiem L N 24
Rys. 10 Rys. 11 25
Rys. 12 Rys. 13 26
Rys. 14 Rys. 15 27
Rys. 16 Rys. 17 28
9. Analiza trendów zmian stanu akustycznego środowiska Porównanie danych z lat 2006 i 2010 W okresie 2006 2010 nastąpiły zmiany klimatu akustycznego w otoczeniu lotniska. Zjawisko to charakteryzują podane w tabelach poniŝej dane przedstawiające liczbę mieszkańców naraŝonych na hałas oraz powierzchnię terenów na których mogą być przekroczone dopuszczalne poziomy hałasu lotniczego w środowisku. mieszkańców naraŝonych na hałas - wskaźnik L DWN Poziom hałasu Rok 55-60 db 60-65 db 65-70 db PowyŜej 70 db Razem 2006 37378 3638 790 14 41820 2010 43622 3087 165 0 46874 Powierzchnia terenów (km 2 ) naraŝonych na hałas - wskaźnik L DWN Poziom hałasu Rok 55-60 db 60-65 db 65-70 db 70-75 db PowyŜej 70 db Razem 2006 23,63 9,38 3,83 1,52 0,67 39,03 2010 19,09 7,07 2,48 2,96 0,24 31,85 mieszkańców naraŝonych na hałas - wskaźnik L N Poziom hałasu Rok 50-55 db 55-60 db 60-65 db PowyŜej 65 db Razem 2006 6530 756 13 0 7299 2010 3271 281 2 0 3554 Powierzchnia terenów (km 2 ) naraŝonych na hałas - wskaźnik L N Poziom hałasu Rok 50-55 db 55-60 db 60-65 db 65-70 db PowyŜej 70 db Razem 2006 11,1 4,28 1,7 0,72 0,46 18,26 2010 7,86 2,75 2,16 0,22 0,93 13,92 Analizując klimat akustyczny w ciągu całej doby (wg wskaźnika L DWN ) naleŝy zwrócić uwagę Ŝe pomiędzy rokiem 2006 a 2010 nastąpiło zmniejszenie ogólnej powierzchni terenów naraŝonych na hałas lotniczy o 18.4% (z 39,03 km 2 do 31,85 km 2 ). Równocześnie nastąpił wzrost o 12,1% liczby mieszkańców naraŝonych na hałas ponadnormatywny, ale tylko w przedziale najniŝszych przekroczeń (55-60dB). Wzrost ten spowodowany był istotną 29
zmianą rozkładu hałasu lotniczego w otoczeniu lotniska, jaka nastąpiła w 2010 r. w wyniku zmiany organizacji ruchu lotniczego, koniecznej ze względu na wyłączenie z eksploatacji drogi startowej nr 1 na czas jej przebudowy ( w 2010 r. droga startowa nr 1 nieczynna była od lipca do końca roku). Przeniesienie całości ruchu lotniczego na drogę startową nr 3 spowodowało istotne zwiększenie zasięgu oddziaływania hałasu lotniczego na terenach połoŝonych na kierunku 15 części dzielnic Włochy, Wola, a w szczególności Bemowo, które dotychczas nie były naraŝone na oddziaływanie hałasu o poziomach wyŝszych niŝ dopuszczalne (określanych wg wskaźników długookresowych L DWN i L N ). Natomiast w przedziałach wyŝszych (powyŝej 60 db ) nastąpił istotny spadek zasięgu oddziaływania hałasu - o 33,2% oraz spadek liczby mieszkańców naraŝonych na hałas o 26,8%. W nocy klimat akustyczny ( mierzony wskaźnikiem L N ) uległ znaczącej poprawie. Nastąpił bowiem zarówno istotny spadek powierzchni terenów, na których przekroczone są dopuszczalne w porze nocy poziomy hałasu (spadek o 23,8% ) jak i ogromny spadek liczby mieszkańców naraŝonych na ponadnormatywny hałas w porze nocy (spadek o 48,1 %). Podane informacje świadczą o tym, Ŝe przy utrzymaniu ruchu lotniczego na poziomie zbliŝonym do roku 2006, który uwzględniony był w poprzednio sporządzanej mapie akustycznej, udało się zmniejszyć powierzchnię naraŝoną na oddziaływanie hałasu i prawie o połowę zmniejszyć liczbę mieszkańców naraŝonych na hałas w nocy. Na zmniejszenie ogólnej powierzchni terenów objętych ponadnormatywnym oddziaływaniem hałasu lotniczego ( w ciągu całej doby), miały wpływ przede wszystkim: zmiany w strukturze floty lotniczej, tj. spadek udziału samolotów o MTOW 50-100 ton na korzyść grupy wagowej 25-50 ton, wycofanie z eksploatacji w porze nocy głośnego samolotu starej generacji AN26 wykorzystywanego przez przewoźnika świadczącego usługi na rzecz Poczty Polskiej oraz większa kanalizacja ruchu lotniczego po wprowadzeniu przez Polską Agencję śeglugi Powietrznej procedur precyzyjnej nawigacji obszarowej (P-RNAV). 30