Choroby odpierwotniakowe transmitowane przez owady
Pierwotniaki Jednokomórkowe organizmy o zróżnicowanej budowie morfologicznej Otoczone pelikulą Komórki wypełnia cytoplazma, często podzielona na zewnętrzną ektoplazmę oraz ulokowaną centralnie w komórce endoplazmę Głównie organizmy heterotroficzne, część może odżywiać się autotroficznie
Znaczenie pierwotniaków Pomoc przy wchłanianiu błonnika (orzęski u przeżuwaczy) czy trawieniu celulozy (wiciowce u termitów) Użyźnianie gleby uczestniczenie w tworzeniu próchnicy Pokarm dla innych zwierząt (skład zooplanktonu) Tworzą pokłady skał wapiennych na dnie zbiorników wodnych Skamieniałości przewodnie, na podstawie których ocenia się wiek osadów Wskaźniki czystości zbiorników wodnych Wykorzystywane przy biologicznym oczyszczaniu ścieków Pasożyty roślin i zwierząt
PASOŻYTNICTWO stały lub czasowy związek między dwoma organizmami, z których jeden (pasożyt) jest uzależniony metabolicznie (bezpośrednio lub pośrednio) od drugiego (żywiciel) i żyje jego kosztem
Podział pasożytów Bezwzględne i względne Czasowe, okresowe i stałe Stenokseniczne i eurykseniczne Zewnętrzne i wewnętrzne Kosmopolityczne i zawleczone
Podział żywicieli Główny i pośredni Parateniczny Przypadkowy
Drogi wnikania pasożytów Pokarmowa Inhalacyjna Płciowa Przez łożysko Zarażenia przez: Skórę (aktywne, z pomocą wektorów) Błonę śluzową Spojówkę, rogówkę
Pierwotniaki pasożyty człowieka Plasmodium sp. Leishmania sp. Trypanosoma sp. Babesia sp. Toxoplasma sp. Giardia sp. Cryptosporidium sp. Entamoeba sp. Trichomonas sp. Isospora sp. Blastocystis sp....
Trypanosoma brucei gambiense Trypanosoma brucei rhodesiense Typ: Sarcomastigophora Klasa: Zoomastigophorea Rząd: Kinetoplastida Podrząd: Trypanosomatina Transmisja: muchy tse-tse (Glossina palpalis, G. morsitans), Transfuzja krwi, transmisja przez łożysko
Trypomastigota wrzecionowata, duże jądro i kinetoplast, występuje wić i długa błona falująca; postać pozakomórkowa; w jelicie owada i płynach ssaków Epimastigota wrzecionowata, duże jądro, wić i krótka błona falująca; postać pozakomórkowa, w hodowli / u stawonoga Promastigota wrzecionowata, duże jądro, wić, brak błoby falującej; postać pozakomórkowa, w hodowli / u stawonoga Amastigota okrągła, owalna, okrągłe jądro, brak wolnej wici i błony falującej; postać wewnątrzkomórkowa, w komórkach ssaka
I stadium: grudkowaty odczyn zapalny w miejscu ukłucia; bolesny wrzód; 1-2 tygodnie II stadium: przechodzenie do węzłów chłonnych, zwłaszcza szyjnych (objaw Winterbottoma); wykrywane we krwi Gorączka, dreszcze, osłabienie, tachykardia, zapalenie mięśnia sercowego III stadium: objawy neurologiczne, wykrywane w płynie mózgowo-rdzeniowym Obrzęk na twarzy, skurcze mięśni twarzy, brak koordynacji ruchowej, trudności w mówieniu, przeczulica dotykowa
Trypanosoma cruzi
Rodzina: Reduviidae Triatoma infestans Rezerwuar: ponad 100 gatunków ssaków (głównie zwierzęta domowe)
W miejscu wniknięcia charakterystyczny guzek (chagoma), bardzo bolesne, znikają po 2-3 m-cach Postać ostra: ZOM, zapalenie mięśnia sercowego, tachykardia Postać przewlekła: powiększenie serca, wsierdzia i osierdzia, rozszerzenie moczowodów, dwunastnicy, jelita
Leishmania donovani Leishmania tropica Leiszmanioza narządowa rezerwuar ssaki (na subkontynencie indyjskim ludzie) Choroba kala-azar, czarna choroba, atakowanie układu siateczkowo- śródbłonkowego i narządów wewnętrznych Inkubacja: 10 dni-10 lat Bóle głowy, nieregularna gorączka, czarne zabarwienie skóry W postaci ostrej śmierć może nastąpić w ciągu kilku tygodni, w przewlekłej w ciągu 2-3lat Wektor moskity z rodzaju Phlebotomus
Leiszmanioza skórna rezerwuary ssaki, możliwe jest zarażenie kontaktowe Leiszmanioza skórna: ogniskowa: zmiany pierwotne w miejscu ukłucia, zmiany martwicze, owrzodzenia rozsiana: guzki, owrzodzenia na twarzy i kończynach błon śluzowych (espundia): w miejscu ukłucia, potem wtórne ogniska w obrębie błon śluzowych jamy ustnej, gardła, nosa, także odbytu, w pochwie, na napletku; obserwowane duże zniekształcenia twarzy, utrata głosu
Plasmodium vivax Plasmodium falciporum Plasmodium malariae Plasmodium ovale Typ:Apicomplexa Rząd: Eucoccidiorida Rodzina:Plasmodiidae Rodzaj: Plasmodium Gatunek: Plasmodium sp.
P. vivax zimnica trzydniowa P. malariae zimnica czterodniowa P. falciparum zimnica podzwrotnikowa P. ovale zimnica przypominająca trzeciaczkę Wektor komary (Anopheles)
Plasmodium sp.
gorączka występuje w czasie uwalniania merozoitów z erytrocytów (P. vivax i P. ovale co 48h, natomiast w przypadku P. malariae co 72h) P. falciporum nie daje tak wyraźnych objawów gorączkowych. Powoduje postać mózgową choroby W przypadku inwazji P. ovale i P. vivax choroba lub jej nawroty mogą wystąpić po miesiącach albo latach (pasożyty wytwarzają specjalne formy hipnozoity) Powikłania malarii ciężka niedokrwistość pęknięcie śledziony malaria mózgowa objawiająca się zaburzeniami przytomności do śpiączki włącznie, hipoglikemia skaza krwotoczna niewydolność nerek ostra niewydolność oddechowa (obrzęk płuc albo ARDS) wstrząs. nadreaktywny zespół malaryczny z hipersplenizmem (zespół splenomegalii tropikalnej) zespół nerczycowy chłoniak Burkitta zwłóknienie wsierdzia
Typ: Apicomplexa Rząd:Piroplasmida Rodzina: Babesiidae Rodzaj: Babesia
Transmisja: kleszcze z rodzajów Ixodes sp., Dermatocentor sp., Boophilus sp. Żywiciel pośredni: drobne gryzonie (Microtus sp., Apodemus sp., Myodes sp.)
B. microti Inwazja bezobjawowa, objawy grypopodobne Nieregularna gorączka, dreszcze, bóle głowy Postać ostra: anemia, żółtaczka, spłycenie oddechu, parazytemia sięga 85% B. divergens Podobne objawy, cięższy przebieg mimo niższej parazytemii Nieleczone: odma płucna, zatrzymanie pracy nerek