WYSTĄPIENIE POKONTROLNE

Regionalna Izba Obrachunkowa w Zielonej Górze 65-261 Zielona Góra, ul. Chmielna 13; tel. 68 329 19 00; fax: 68 329 19 03 www.zielonagora.rio.gov.pl e-mail: zielonagora@rio.gov.pl Zielona Góra, 2013-10 -10 RIO.I.092.90.1.2013 Pan Tadeusz Rybak Wójt Gminy Tuplice WYSTĄPIENIE POKONTROLNE Regionalna Izba Obrachunkowa w Zielonej Górze, działając na podstawie art. 1 ust. 2 ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (tekst jedn. Dz. U. z 2012 r. poz. 1113), przeprowadziła w okresie od 30.04.2013 r. do 13.08.2013 r. kontrolę problemową w zakresie zadłużenia jednostek samorządu terytorialnego za lata 2010-2012 oraz przestrzegania ustawowych limitów zadłużenia w latach 2011-2013. Wyniki kontroli omówiono oraz podpisano protokół w dniu 13.08.2013 r. Celem kontroli było w szczególności ustalenie poziomu, dynamiki i struktury zadłużenia jednostki oraz podstawowych jego przyczyn, przestrzegania regulacji prawnych obowiązujących w zakresie zaciągania i spłaty zobowiązań, rzetelności danych prezentowanych przez jednostkę, terminowości regulowania zobowiązań, zobowiązań nie należących do długu publicznego, przestrzegania wskaźników zadłużenia wynikających z art. 169 i art. 170 ustawy z dnia 30 czerwca 2005 roku o finansach publicznych (Dz. U. Nr 249, poz. 2104 ze zm.). Kontrolą objęto również rzetelność prognozowania podstawowych parametrów finansowych w wieloletniej prognozie finansowej, w zakresie związanym z wykazaniem spełnienia od 2014 roku wskaźnika zadłużenia określonego w art. 243 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (tekst jedn. Dz. U. z 2013 r. poz. 885 z późn. zm.), przestrzegania regulacji wynikającej z art. 242 ustawy z dnia

27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych oraz ustalania i zachowania standardów kontroli zarządczej w zakresie procesów zaciągania i spłaty zadłużenia. W związku z przeprowadzoną kontrolą, zgodnie z art. 9 ust. 2 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych, przekazuję Panu Wójtowi niniejsze wystąpienie pokontrolne. Dług Gminy Tuplice w kontrolowanym okresie obejmował zobowiązania z tytułu 4 kredytów długoterminowych przeznaczonych na sfinansowanie planowanego deficytu budżetu, a także spłatę wcześniej zaciągniętych pożyczek i kredytów oraz 1 długoterminowej pożyczki na dofinansowanie zdania pn.: Budowa oczyszczalni ścieków w Tuplicach i kanalizacji sanitarnej z przykanalikami w miejscowościach Tuplice i Cielmów. Gmina nie udzielała poręczeń ani gwarancji, jak również nie wykazywała zobowiązań z tego tytułu. W strukturze zobowiązań największy udział miały zobowiązania zaciągnięte przed 2010 r. Gmina nie zaciągała kredytów ani pożyczek długoterminowych w 2011 i 2012 r. Kontrola wykazała 3 przypadki nieterminowego regulowania zobowiązań rat kredytu zaciągniętego w oparciu o umowę zawartą w dniu 14.06.2010 r. z PKO BP S.A., Regionalnym Oddziałem Korporacyjnym w Poznaniu, Centrum Korporacyjnym w Zielonej Górze, przy czym opóźnienia nie przekroczyły 3 dni. Powyższe działanie było niezgodne z art. 44 ust. 3 pkt 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, który stanowi, że wydatki publiczne powinny być dokonywane w wysokości i terminach wynikających z wcześniej zaciągniętych zobowiązań. Z wyjaśnień Skarbnik wynika, że trzy raty zostały potrącone przez bank w pierwszym dniu roboczym następującym po zamknięciu miesiąca, a więc po terminie określonym w umowie. Obciążenia rachunku po terminie zapłaty nie spowodowały zadłużenia przeterminowanego, a tym samym nie wystąpiła konieczność zapłaty odsetek. Spłata pozostałych zobowiązań z tytułu kredytów i pożyczek następowała w terminach i wysokościach określonych w umowach. Operacje związane z zaciągnięciem oraz spłatą kredytów, pożyczki i odsetek były prawidłowo ewidencjonowane. Kontrolujący stwierdził, że ewidencja księgowa prowadzona w Urzędzie Gminy Tuplice nie zapewnia wyodrębnienia ewentualnych zobowiązań wymagalnych jednostki, co jest niezgodne z art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jedn. Dz. U. z 2013 r. poz. 330) oraz 15 ust. 1 pkt 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 5 lipca 2010 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2013 r., poz. 289). Weryfikacja Rb-Z kwartalnych zbiorczych sprawozdań o stanie zobowiązań według tytułów 2

dłużnych oraz poręczeń i gwarancji wg stanu na koniec IV kwartału odpowiednio 2010, 2011 i 2012 roku oraz sprawozdań jednostkowych wszystkich podległych jednostek organizacyjnych Gminy Tuplice za te lata wykazała, że wymagalne zobowiązania występowały każdorazowo z tytułu dostaw i usług, każdego roku, wyłącznie w Zakładzie Gospodarki Komunalnej w Tuplicach. Skarbnik Gminy wyjaśnił, że ZGK każdy rok budżetowy zamyka stratą, co świadczy o problemach finansowych zakładu, które wiążą się z występującymi nieterminowymi płatnościami zobowiązań. Wykazane w sprawozdaniach Rb-Z zaległości zostały uregulowane przed terminem złożenia kolejnego sprawozdania. W latach 2011-2012 Gmina Tuplice zachowała wskaźnik zadłużenia określony w art. 170 ustawy z dnia 30 czerwca 2005 roku o finansach publicznych, który kształtował się na poziomie 26,8 % w 2011 r. i 19,3 % w 2012 r. oraz wskaźnik zadłużenia określony w art. 169 ustawy z dnia 30 czerwca 2005 roku o finansach publicznych, który kształtował się na poziomie 8,1 % w 2011 r. i 7,6 % w 2012 r. Do obliczenia ww. wskaźników przyjęte zostały rzetelne dane. W badanym okresie nie wystąpiła sytuacja przekroczenia wskaźników zadłużenia, w związku z powyższym Gmina Tuplice nie była zmuszona do podejmowania działań stabilizujących sytuację finansową jednostki. Kontrola rzetelności prognozowania podstawowych parametrów finansowych w wieloletniej prognozie finansowej, w zakresie związanym z wykazaniem spełnienia od 2014 roku wskaźnika zadłużenia określonego w art. 243 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (tekst jedn. Dz. U. z 2013 r. poz. 885 z późn. zm.) wykazała, poniższe nieprawidłowości. W wieloletniej prognozie finansowej z 2013 r. nierzetelnie podano dane dotyczące rozchodów z tytułu spłat kredytów, ponieważ zaplanowano wydłużenie do końca 2016 r. terminów spłaty 2 kredytów, tj.: zaciągniętego w dniu 23.07.2009 r. w Banku Ochrony Środowiska S.A. w Warszawie oddział w Poznaniu kredytu obrotowego nieodnawialnego w kwocie 681.000,00 zł, na okres od 23.07.2009 r. do 30.12.2014 r. oraz zaciągniętego w dniu 14.06.2010 r. w PKO BP S.A., Regionalnym Oddziale Korporacyjnym w Poznaniu, Centrum Korporacyjnym w Zielonej Górze kredytu w wysokości 396.702,00 zł, na okres od 11.06.2010 r. do 30.12.2015 r., z przeznaczeniem na spłatę wcześniej zaciągniętych kredytów. Gmina nie posiada jakiejkolwiek dokumentacji potwierdzającej, że banki wyrażają zgodę na wydłużenie terminów spłaty kredytów. Powyższe działania naruszają art. 226 ust. 1 pkt 5 i 6 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych ponieważ Wieloletnia Prognoza Finansowa z 2013 r. zawiera nierealistyczne wartości dotyczące spłaty rozchodów oraz kwot długu Gminy, w latach objętych prognozą. Skarbnik Gminy wyjaśnił, że wydłużenie spłaty dwóch kredytów do końca 2016 roku miało na celu obniżenie rocznych rozchodów z tytułu spłat kredytów, co pozwoliło na sporządzenie WPF ze spełnieniem 3

wskaźnika zobowiązań, określonego w art. 243 ustawy o finansach publicznych. Skarbnik zapewnił, że w związku z zaistniałą sytuacją do czasu opracowania projektu budżetu na kolejny rok, jak również kolejnej WPF, przygotowane zostanie inne rozwiązanie, które umożliwi obniżenie wysokości spłat zaciągniętych kredytów. Ponadto w WPF z 2012 r. znacznie przeszacowane zostały dochody bieżące w zakresie wpływów z opłat za wywóz nieczystości stałych w latach 2013-2015. Dane prognozowane w wieloletniej prognozie finansowej obwiązującej w 2012 r. na lata 2013-2015, nie pozwalają na uznanie, w tym zakresie, prognozy za wiarygodne źródło danych dotyczących przyszłych decyzji i ustaleń finansowych. Kontrolujący ustalił, że w WPF z 2012 roku wpływy z opłat za wywóz nieczystości stałych na rok 2013 zostały wyliczone według algorytmu: liczba mieszkańców wg stanu na dzień sporządzania WPF pomnożona przez maksymalną stawkę opłaty za wywóz nieczystości stałych w gminie oraz liczbę miesięcy w roku. Omawiana opłata była pobierana od mieszkańców od lipca br. Przeszacowanie tych dochodów nastąpiło w wyniku błędnego wpisania do algorytmu liczby miesięcy: 12 zamiast 6. Przy planowaniu dochodów z tytułu opłat za wywóz nieczystości stałych na lata 2014 i 2015 pomnożono wyliczoną kwotę z tego tytułu przez 2, uwzględniając całoroczne pobieranie tej opłaty. Do dochodów bieżących przyjęto w 2013 roku zaokrągloną wartość 578.500 zł, a do dochodów na lata 2014 i 2015 po 1.150.000 zł. Zgodnie z art. 226 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych wieloletnia prognoza finansowa powinna być realistyczna. Z wyjaśnień Skarbnika Gminy wynika, że powyższa nieprawidłowość spowodowana była pomyłką. Zawyżone kwoty dochodów z tytułu opłat za wywóz nieczystości stałych i jednocześnie zawyżone kwoty wydatków bieżących na obsługę zadania gospodarowania odpadami komunalnymi zostaną skorygowane w WPF na najbliższej sesji rady gminy. Kontrola dokumentacji z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego w zakresie zmiany umowy kredytowej zawartej w dniu 23.07.2009 r. z Bankiem Ochrony Środowiska S.A. w Warszawie oddział w Poznaniu na kwotę 681.000,00 zł, wykazała, że zamawiający zawarł aneks nr 1 do ww. umowy w dniu 06.01.2010 r. w celu obniżenia wielkości kredytu do kwoty 652.400,00 zł. Zamawiający nie przewidział w ogłoszeniu o zamówieniu lub w specyfikacji istotnych warunków zamówienia możliwości dokonania istotnych zmian postanowień zawartej umowy w stosunku do treści oferty, na podstawie której dokonano wyboru wykonawcy oraz nie określił warunków takiej zmiany, czym naruszył art. 144 ust. 1 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 113, poz. 759 z późn. zm.). W latach 2011-2013 Gmina Tuplice zachowała relację, o której mowa w art. 242 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 roku o finansach publicznych, zarówno na etapie uchwalenia, jak i wykonania budżetu. 4

W Urzędzie Gminy Tuplice nie przypisano obowiązków osobom ani wyodrębnionym komórkom w zakresie analizowania problematyki zadłużenia, w ramach systemu kontroli zarządczej, ani nie ustalono procedur i mechanizmów kontroli zarządczej zapewniających terminową realizację zobowiązań, w tym z tytułu kredytów i pożyczek oraz wykupu papierów wartościowych. W Urzędzie Gminy Tuplice nie jest prowadzony audyt wewnętrzny. Ujęta w uchwale budżetowej kwota dochodów i przychodów ani kwota wydatków i rozchodów nie przekroczyła kwoty, o której mowa w art. 274 ust. 3 ustawy o finansach publicznych. Przedstawiając powyższe uwagi, na podstawie art. 9 ust. 2 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych wnoszę o: 1. Prowadzenie ewidencji księgowej na kontach zespoły 2 Rozrachunki i rozliczenia w sposób umożliwiający wyodrębnienie ewentualnych zobowiązań wymagalnych jednostki, stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jedn. Dz. U. z 2013 r. poz. 330) oraz 15 ust. 1 pkt 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 5 lipca 2010 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2013 r. poz. 289). 2. Dokonywanie wydatków publicznych w wysokości i terminach wynikających z wcześniej zaciągniętych zobowiązań, stosownie do art. 44 ust. 3 pkt 3ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (tekst jedn. Dz. U. z 2013 r. poz. 885 z późn. zm.). 3. Podjęcie działań dotyczących zmiany uchwały w sprawie wieloletniej prognozy finansowej z zachowaniem realistyczności przyjętych wartości zgodnie z art. 226 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, w celu zachowania relacji, o której mowa w art. 243 tej ustawy od 01.01.2014 r. 4. Dokonywanie zmian postanowień zawartej umowy o udzielenie zamówienia publicznego wyłącznie w przypadkach wystąpienia okoliczności wskazanych w art. 144 ust. 1 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 113, poz. 759 z późn. zm.). Zgodnie z art. 9 ust. 3 i 4 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych, do wniosków zawartych w wystąpieniu pokontrolnym przysługuje prawo zgłoszenia zastrzeżenia do Kolegium Izby. 5

Informację o wykonaniu wniosków pokontrolnych lub przyczynach ich niewykonania, proszę przekazać Regionalnej Izbie Obrachunkowej w Zielonej Górze, w terminie 30 dni od dnia otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego. Prezes Izby /-/ Ryszard Zajączkowski Do wiadomości: 1. Rada Gminy Tuplice, 2. aa. 6