Makroekonomia I Jan Baran ZAJĘCIA 3
Podstawowe pojęcia kurs walutowy Kurs walutowy (exchange rate) jest to cena waluty jednego kraju wyrażona w walucie innego kraju: 0.73 EUR / USD EUR / USD 1.35 Kurs PLN względem innych walut: 1 EUR 4,3087 1 USD 4,0818 1 CHF 4,0296 1 GBP 4,9651 100 JPY 3,5806 NBP, 3 marca 2016 http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/statystyka/kursy.html
Notacje kursu walutowego Istnieją dwa sposoby zapisywania kursu walutowego. Kwotowanie bezpośrednie: cena jednostki waluty zagranicznej wyrażona w walucie krajowej (ile waluty krajowej muszę zapłacić za jedną walutę zagraniczną) 4,31 PLN / EUR Kwotowanie pośrednie: cena jednostki waluty krajowej jest wyrażona w walucie zagranicznej (ile waluty zagranicznej muszę zapłacić za jedną walutę krajową) 0,23 EUR / PLN lub EUR / PLN 0,23
Gdzie szukać kursów PLN? http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/statystyka/kursy.html
Systemy kursów walutowych Systemy kursów walutowych: Sztywne Pełzający Pasmo wahań (wąż walutowy) Płynne
Deprecjacja, aprecjacja a dewaluacja Deprecjacja waluty spadek wartości waluty jednego kraju względem waluty drugiego kraju Aprecjacja waluty wzrost wartości jednej waluty względem drugiej Dewaluacja zmiana oficjalnego kursu walutowego w systemie sztywnych kursów walutowych, powodujący spadek wartości waluty krajowej względem walut zagranicznych. Dewaluacji jest narzędziem poprawy konkurencyjności cenowej eksportu. Może być wymuszona przez wyczerpywanie się rezerw walutowych.
Zadanie 1 Kurs złotego względem euro kształtował się w dwóch okresach następująco: er1 = 3,9 PLN / EUR; er2 = 4,4 PLN / EUR Oblicz stopę deprecjacji złotego względem euro Oraz stopę aprecjacji euro względem złotego Porównaj wyniki.
Zadanie 1 Aprecjacja euro (porównujemy wartość euro wyrażoną w PLN): (4.4-3.9)/3.9 = 12.8% Deprecjacja zł (porównujemy wartość PLN wyrażoną w euro): (1/4.4-1/3.9)/(1/3.9) = (0.227-0.256)/0.256 = - 11.4%
Zadanie 2 Korzystając ze strony Bloomberga stwórz wykres kursu rubla względem dolara w ciągu ostatnich http://www.bloomberg.com/markets/currencies/ RUBUSD(CUR) http://www.bloomberg.com/quote/rubusd:cur Następnie porównaj z kursem PLNUSD Czy rubel aprecjonował się czy deprecjonował względem dolara? Co się stało w przypadku złotego względem dolara?
PLNUSD:CUR vs. RUSUSD:CUR
Realny kurs walutowy Realny kurs walutowy (real exchange rate) jest stosunkiem cen w obu krajach rer = (nominalny kurs walutowy w notacji pośredniej EUR/PLN) * (cena krajowa PLN) / (cena zagraniczna EUR) Realny kurs walutowy nie jest wyrażony w żadnej jednostce. Jednostki pieniężne ulegają skróceniu. Dlatego też trzeba uważać przy wyborze kursu walutowego!
Realny kurs walutowy Przykład: Cena chleba w Polsce 1.5 PLN Cena chleba w Niemczech 2 EUR Kurs walutowy 0.25 EUR / PLN rer = ( 0.25 EUR / PLN * 1.5 PLN ) / 2 EUR = (¼) * (3/2) * (1/2) = 3 / 16 = 0.19 [cena chleba PL / cena chleba DE] RER jest względną miarą cen (stosunkiem cen) w dwu gospodarkach: mówi jak kształtują się ceny względem zagranicy
Realny kurs walutowy Co oznacza deprecjacja rer (rer ): dla polskich eksporterów? dla polskich importerów RER mierzy cenową konkurencyjność eksportu danego kraju na rynek zagraniczny Uwaga, w praktyce nie analizuje się wartości rer w danym roku, a zmiany rer w czasie, gdzie wartość dla roku bazowego jest przyrównana do 100. REER efektywny realny kurs walutowy przeważony strukturą partnerów handlu
Zadanie 3 Korzystając z bazy danych WDI WB (World Bank) zrób wykres dla REER dla Polski dla ostatnich 25 lat. http://databank.worldbank.org/data/reports.as px?source=world-development-indicators Kiedy konkurencyjność cenowa polskiego eksportu poprawiała się, a kiedy pogarszała się?
Zadanie 3 120 110 100 90 80 70 60 50
Bilans płatniczy Bilans płatniczy to zestawienie wszystkich transakcji dokonywanych przez podmioty gospodarki krajowej z podmiotami zagranicznymi. Pozycje bilansu płatniczego muszą sumować się do zera: bilans płatniczy = bilans bieżący + bilans kapitałowy i finansowy - zmiana rezerw walutowych + saldo błędów i opuszczeni = 0
Bilans obrotów bieżących 1. Rachunek obrotów bieżących: dobra usługi (transportowe, turystyczne, komunikacyjne, ubezpieczeniowe, finansowe itd.) dochody czynników produkcji wynagrodzenia siły roboczej dochody inwestycyjne z kapitału inne dochody transfery bieżące Dwie pierwsze pozycje tworzą bilans handlowy (eksport netto dóbr i usług)
Bilans obrotów kapitałowych i finansowych 2. Rachunek obrotów kapitałowych obejmuje transfery kapitałowe, do których zalicza się środki z tytułu pomocy bezzwrotnej, dokonane z przeznaczeniem na finansowanie środków trwałych, jak również umorzenie długów oraz nabywanie/zbywanie aktywów kapitałowych o charakterze niefinansowym (patenty, licencje, prawa własności, znaki handlowe, grunty pod budowę ambasad). W praktyce największą część rachunku kapitałowego stanowią transfery z UE 3. Bilans obrotów finansowych Inwestycje bezpośrednie nabycie co najmniej 10% udziałów w kapitale firm Inwestycje portfelowe płatności z tytułu zakupu i sprzedaży udziałowych (nie będących inwestycjami bezpośrednimi) oraz dłużnych papierów wartościowych Pozostałe inwestycje transakcje finansowe, które nie są ujmowane z inwestycjach bezpośrednich, inwestycjach portfelowych ani oficjalnych aktywach rezerwowych, a które wpływają na krajowe należności i zobowiązania
Saldo błędów i opuszczeń i zmiana rezerw 4. Saldo błędów i opuszczeń wynika z transakcji niezarejestrowanych lub nieprawidłowo ujętych w sprawozdaniach 5. Oficjalne aktywa rezerwowe transakcje dokonywane przez bank centralny w zakresie obrotów na rachunkach bieżących i lokat w bankach zagranicznych, obrotów zagranicznymi papierami wartościowymi, transzy rezerwowej MFW oraz zakupów i sprzedaży złota monetarnego.
Rachunek bieżący / Current Account -6 988 Saldo obrotów towarowych / Balance on goods 833 Eksport / Goods: exports 197 787 Import / Goods: imports 196 954 Saldo usług / Balance on Services 10 647 Przychody / Services: Credit 44 899 Rozchody / Services: Debit 34 252 Saldo dochodów pierwotnych / Balance on Primary Income -17 932 Przychody / Primary income: credit 15 536 Rozchody / Primary income: debit 33 468 Saldo dochodów wtórnych / Balance on Secondary Income -536 Przychody / Secondary income: credit 7 957 Rozchody / Secondary income: debit 8 493 Rachunek kapitałowy / Capital Account 11 964 Przychody / Capital account: credit 12 620 Rozchody / Capital account: debit 656 Rachunek finansowy / Financial account -7 146 Inwestycje bezpośrednie - aktywa / Direct investment - assets -3 660 Akcje i inne formy udziałow kapitałowych / Equity and investment fund shares -126 Instrumenty dłużne / Debt instruments -3 534 Inwestycje bezpośrednie - pasywa / Direct investment - liabilities 12 Akcje i inne formy udziałow kapitałowych / Equity and investment fund shares -2 663 Instrumenty dłużne / Debt instruments 2 675 Inwestycje portfelowe - aktywa / Portfolio investment - assets 2 159 Udziałowe papiery wartościowe / Equity securities 1 184 Dłużne papiery wartościowe / Debt securities 975 Inwestycje portfelowe - pasywa / Portfolio investment - liabilities 2 333 Udziałowe papiery wartościowe / Equity securities 2 583 Dłużne papiery wartościowe / Debt securities -250 Pozostałe inwestycje - aktywa / Other investment - assets 325 NBP / Monetary authorities 1 Sektor rządowy / General government 58 Monetarne Instytucje Finansowe (z wyłączeniem NBP) / MFIs -1 001 Pozostałe sektory / Other sectors 1 267 Pozostałe inwestycje - pasywa / Other investment - liabilities 3 805 NBP / Monetary authorities 1 888 Sektor rządowy / General government 2 843 Monetarne Instytucje Finansowe (z wyłączeniem NBP) / MFIs 181 Pozostałe sektory / Other sectors -1 107 Pochodne instrumenty finansowe / Financial derivatives -765 Oficjalne aktywa rezerwowe / Official reserve assets 945 Saldo błędów i opuszczeń / Net Errors and Omissions -12 122
Bilans kapitałowy: podsumowanie NX < 0 deficyt handlowy Y < C + G + I I > S, bo: nadwyżka na BKiF (napływ kapitału) NX > o nadwyżka handlowa Y > C + G + I I < S, bo: deficyt na BKiF (odpływ kapitału)
Bilans płatniczy: podsumowanie Gdy zmiana rezerw = 0, oraz saldo błędów i opuszczeń nieistotne napływy pieniądza z tytułu zapłaty za eksport netto muszą równać się odpływom kapitału Kryzys walutowy może pojawić się, gdy kraj jest importerem netto oraz odpływa z niego kapitał, wtedy kurczą się rezerwy walutowe w efekcie powstaje presja na deprecjację / dewaluację. Skokowa zmiana kursu jest kosztowna społecznie, choć w długim okresie spodziewamy się wzrostu eksportu.
Zadanie 4 (w domu) Oceń prawdziwość następującego twierdzenia: Polska gospodarka charakteryzuje się nadwyżką na rachunku obrotów bieżących. Źródłem informacji o bilansie płatniczym jest strona NBP Statystyka i sprawozdawczość Statystka bilansu płatniczego Dane roczne http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/statystyka/bilans _platniczy/bilansplatniczy_r.html
Zadanie 4 0-10 000-20 000-30 000-40 000-50 000-60 000-70 000-80 000-90 000-100 000 Rachunek bieżący / Current Account [mln PLN] 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Deprecjacja a bilans handlowy Deprecjacja waluty poprawia cenową konkurencyjność eksportu. Sprzyja więc wzrostowi eksportu. Niemniej poprawa bilansu handlowego nie jest natychmiastowa. J curve opisuje dostosowanie bilansu handlowego w odpowiedzi na dewaluację waluty: najpierw skokowy spadek (bo rośnie wartość importu wyrażona w walucie krajowej), potem stopniowy wzrost ponad poziom początkowy ze względu na ekspansję eksportu
Otwartość gospodarki na handel Otwartość gospodarki (trade openness) jest to miara będąca stosunkiem sumy eksportu i importu do PKB: X + M trade openness = GDP Kraje o mniejszej liczbie ludności są na ogół bardziej otwarte.
Zadanie 5 Korzystając z danych WDI WB stwórz wykres porównujący otwartość na handel Polski, Niemiec, Hongkongu i Stanów Zjednoczonych Podpowiedź, otwartość na handel w tej bazie to: Trade (% of GDP) Jakie wartości może przyjmować współczynnik otwartości? Czy mogą one być większe niż 100%?
Zadanie 5 450 400 350 300 250 200 401 2015 150 100 86 96 50 0 Germany Hong Kong SAR, China Poland United States 28
Zadanie 6 Korzystając z danych WEO IMF przeanalizuj tempo zmiany importu i eksportu (r/r), oraz bilans bieżący (% PKB) w Polsce w latach 1996-2015 http://www.imf.org/external/ns/cs.aspx?id=28 Volume of imports of goods and services (Percent change) Volume of exports of goods and services (Percent change) Current account balance (Percent of GDP) Kiedy różnica między eksportem a importem była najmniejsza?
1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Zadanie 6 30 25 20 15 10 5 0-5 -10-15 Volume of imports of goods and services Percent change Volume of exports of goods and services Percent change Current account balance Percent of GDP
Zadanie 7 Porównaj strukturę produktową eksportu Rosji i Niemiec. Jakie są różnice, o czym świadczą? W eksporcie jakich produktów specjalizuje się Rosja a jakich Niemcy? http://atlas.media.mit.edu/ http://atlas.media.mit.edu/en/visualize/tree_m ap/hs92/export/deu/all/show/2014/
Zadanie 6 Niemcy Rosja
Zadanie 8 Korzystając z tego samego źródła informacji podaj, które kraje są głównymi parterami handlowymi Polski? Ściągnij dane. Oblicz indeks koncentracji przestrzennej polskiego eksportu: HHI = (s1)^2 + (s2)^2 + (s3)^2 +. Co oznacza wyższe HHI? Czy jest lepiej mieć wielu czy mniej partnerów handlowych?
csv
Zadanie 8 Import Eksport
Przykładowe tematy na kartkówkę ER; RER i REER; skutki zmiany ER i RER; wytłumaczyć J-curve Wytłumacz pojęcia: aprecjacja, deprecjacja, dewaluacja, deficyty bliźniacze Jakie są składniki bilansu płatniczego Główni partnerzy handlowi Polski, główne produkty eksportowe / importowe Polski Literatura: Mankiw rozdział 9 (podstawowe pojęcia z makroekonomii gospodarki otwartej)