Model CSR wpisuje się w strategię zrównoważonego rozwoju, która najogólniej ujmując polega na uwzględnieniu w równym stopniu aspektów społecznych (społeczeństwo), ekonomicznych (gospodarczych) i ekologicznych (środowisko naturalne). Fundamentalnym założeniem koncepcji społecznej odpowiedzialności biznesu jest oparcie sukcesu przedsiębiorstwa na jego długofalowym, zrównoważonym rozwoju. Pojęcie zrównoważonego rozwoju w biznesie pojawiło się mniej więcej dwie dekady temu. Początkowo było ono rozumiane wyłącznie jako działalność proekologiczna, ochrona środowiska naturalnego. Ten obszar CSR był jednak bardzo często ignorowany i lekceważony szczególnie przez małe firmy, co wpływało na zupełny brak zainteresowania przedsiębiorców także zrównoważonym rozwojem. Firmy dążyły przede wszystkim do osiągnięcia zysków ekonomicznych i politycznych i na tym skupiały swoją uwagę, zapominając o odpowiedzialności wobec społeczeństwa i środowiska. Jak się okazało po pewnym czasie, taka strategia bardzo szybko przynosiła zyski, aczkolwiek nie na długo. Niski poziom świadomości powiązań między gospodarką, społeczeństwem i środowiskiem był jedną z głównych barier zrównoważonego rozwoju. Dopiero z biegiem czasu zaczęto opierać zrównoważony rozwój na modelu 3P, zakładającym, że skoro przedsiębiorstwo stanowi system ekonomiczno-społeczny, to jego cele rozwojowe powinny zawsze stanowić potrójną wiązkę, odnoszącą się zarówno do zysku ekonomicznego (profit), jak i ludzi związanych z firmą (people) oraz troski o ekologiczny wymiar działalności (planet). Prowadzenie przedsiębiorstwa w harmonii ze społeczeństwem i przyrodą powinno być rozumiane jako minimalizowanie szkodliwego wpływu własnej działalności na otaczające przedsiębiorcę środowisko naturalne i społeczne oraz wykazywanie zainteresowania wszelkimi działaniami prospołecznymi i proekologicznymi, jak również przejawianie aktywności w sferze formułowania opinii publicznej na rzecz poparcia takich zachowań. Przyjęcie przez przedsiębiorstwa społecznej odpowiedzialności za stan środowiska przyrodniczego i sferę społeczną oznacza między innymi ujmowanie działań ekologicznych i społecznych w ich strategii rozwoju. W ostatnim czasie pojawiło się wiele czynników, które wyraźnie wpłynęły i w dalszym ciągu wpływają na przyszłość zrównoważonego rozwoju. Jednym z nich było powstanie i rozwój organizacji pozarządowych zajmujących się ochroną środowiska, prawami zwierząt czy prawami człowieka. Część tych organizacji zjednoczyła siły, by nasilić swe działania i jeszcze efektywniej pracować, co zdecydowanie przyczyniło się do propagowania idei zrównoważonego rozwoju, a stało się to niejako samoistnie. W wielu krajach wysoko rozwiniętych zwiększyła się świadomość mieszkańców, a ich naciski na działalność przedsiębiorców, by uwzględniali w strategii rozwoju własnej firmy również aspekty społeczne i aspekty związane z ochroną 1 / 5
środowiska, miały niemałe znaczenie. Rozpropagowanie wiedzy o odpowiedzialności społecznej przedsiębiorstw i zrównoważonym rozwoju spowodowało upowszechnienie się postaw prospołecznych i proekologicznych. Dla społeczeństwa ważny jest zakres i wiarygodność informacji, które się do niego w sposób bezpośredni lub pośredni odnoszą, a które przekazowe są przez podmioty gospodarcze czy jednostki samorządowe. Niezwykle ważnym czynnikiem, który pozwala na prowadzanie solidnej i przynoszącej efekty polityki ochrony środowiska naturalnego jest odpowiednie zarządzanie zakładem oraz rozpowszechnianie zachowań proekologicznych wśród pracowników. Przedsiębiorcy powinni zadbać o to, by pracownicy zdawali sobie sprawę, że sposób wykonywania przez nich pracy ma znaczenie także dla środowiska naturalnego. W firmach, w których pracownicy nie są świadomi działań proekologicznych czy prospołecznych, takie działania mogą wywoływać u nich niezrozumienie i niezadowolenie. Konieczne jest zatem rozwijanie ich świadomości poprzez spotkania, szkolenia informacyjno-promocyjne, czy podjęcie innych czynności zmierzających do szerzenia takich zachowań. Rozwój zrównoważony opiera się nie tylko na działaniach zewnętrznych firmy, ale także na dialogu i poprawnych relacjach przedsiębiorstwa z interesariuszami. Wszyscy interesariusze powinni być zaangażowani we wdrażanie w firmie nowych rozwiązań związanych ze zrównoważonym rozwojem. Świadomość wyczerpania się na ziemi zasobów przyrody jest fundamentalnym założeniem strategii zrównoważonego rozwoju, która przeciwstawia się niejako eksploatacji przyrody za wszelką cenę, a przede wszystkim za cenę zysku. W czasach dwudziestowiecznego kapitalizmu taka działalność była na porządku dziennym i nikt się z tym szczególnie nie krył. Co gorsza jednak, dzisiaj również spotykane są takie praktyki, chociaż już w znacznie mniejszym stopniu. Często przedsiębiorcy nie zdając sobie sprawy z wpływu ich działalności na środowisko, produkują koszty, które muszą ponosić inne grupy społeczne. Koszty powodują również konsumenci, którzy nie zastanawiają się nad swoim zachowaniem i nad dokonywanymi wyborami. Najbardziej degradujący wpływ na środowisko przyrodnicze ma działalność przemysłowa, budownictwo i energetyka. W rzeczywistości jednak, niemal każda, nawet najmniejsza firma produkuje odpady lub śmieci, zużywa baterie, żarówki, środki czystości, korzysta z prądu, wody i gazu. Zarówno społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstw, jak i koncepcja zrównoważonego rozwoju przypominają i ostrzegają jednocześnie, że przyroda należy do ludzi, ale odpowiedzialność za to jak będziemy korzystać z jej dobrodziejstw leży po stronie nas wszystkich. Wszelkie zachowania powodujące degradację środowiska są problemem nie tylko globalnym, ale i lokalnym. Dbałość o środowisko przyrodnicze ma znaczenie dla przedsiębiorstw i interesariuszy obecnie, ale także dla kolejnych pokoleń oraz dla zabezpieczenia i wzmocnienia zasobów, które będą potrzebne w przyszłości. Rozwój firmy niezależnie od poziomu, na którym jest realizowany nie może odbywać się kosztem środowiska naturalnego. Dobrowolne podjęcie działalności zmierzającej do ochrony przyrody przez przedsiębiorstwa i uwzględnienie tej problematyki w strategii firmy to bez wątpienia wyraz troski o jakość powietrza atmosferycznego, gleb oraz wód, a także wyraz ogromnej odpowiedzialności 2 / 5
i dojrzałości. Coraz więcej i szerzej mówi się o tym, że przedsiębiorstwa powinny angażować się nie tylko w dostarczanie odpowiedniej jakości wyrobów i usług, ale również w sprawy związane z ochroną środowiska przyrodniczego. Również coraz częściej przedsiębiorcy zdają sobie sprawę z następstw nieodpowiedzialnej polityki środowiskowej, a wśród konsumentów obserwuje się dość duży wzrost świadomości związanej ze środowiskiem naturalnym i problemami ekologicznymi. Bycie ekologicznym staje się modne, a działania na rzecz ochrony środowiska stają się coraz bardziej popularne. Poza tym społeczeństwo z biegiem czasu nauczyło się sygnalizować czego oczekuje, jakie cele są dla niego ważne i skłonne jest walczyć o ich realizację. Te wszystkie okoliczności doprowadziły do wzmożonego poszukiwania przez przedsiębiorstwa podwalin do rozwijania w nich koncepcji zrównoważonego rozwoju. Przedsiębiorcy mogą podejmować szereg inicjatyw w zakresie ochrony środowiska, jak chociażby projektować przyjazne dla środowiska produkty. Tak jak każdy produkt w gospodarce wytwarzany jest w oparciu o zasoby pozyskane ze środowiska, tak też każdy produkt staje się ostatecznie odpadem i w takiej postaci wraca do środowiska. Przedsiębiorcy powinni niwelować efekty uboczne różnorodnych procesów produkcyjnych, jak również zadbać o ograniczenie ilości wytwarzanych odpadów i zanieczyszczeń, mających tragiczne skutki dla środowiska. Ważne jest również informowanie partnerów biznesowych, konsumentów i całego społeczeństwa o zagrożeniach związanych z ochroną środowiska. Przedsiębiorcy mogą oceniać swoich dostawców w kontekście ich standardów środowiskowych i wybierać tych, którzy te standardy spełniają. Czynności, jakie może podjąć przedsiębiorca na rzecz ograniczenia działań szkodliwych dla środowiska w swojej firmie, nie wymagają ponoszenia znacznych nakładów finansowych. Nawet jeżeli na początku przedsiębiorca musi zainwestować, to i tak ostatecznie okazuje się, że taka inwestycja po pewnym czasie zwraca się z ekonomicznego punktu widzenia, ale także z innych względów, takich jak chociażby własna satysfakcja, zdrowie własne i najbliższych, czyste otoczenie. Zastosowanie w przedsiębiorstwie praktyk z zakresu zrównoważonego rozwoju to jednak przede wszystkim kwestia świadomych wyborów oraz dojrzałych decyzji, a nie - jakby się mogło wydawać pieniędzy. Aktywne zaangażowanie się przedsiębiorstw w działania prospołeczne i proekologiczne polepsza ich wizerunek, co przyczynia się do wzrostu ich wartości oraz polepszenia pozycji konkurencyjnej na rynku. Coraz więcej inwestorów, dostawców, odbiorców, partnerów biznesowych, współpracowników i klientów zwraca uwagę na fakt, czy dana firma dba o środowisko naturalne. Traktowanie celów ekologicznych jako istotnych składników polityki 3 / 5
przedsiębiorstwa i ich praktyczna realizacja powoduje zadowolenie pracowników, a także wpływa na zwiększenie przychylności i zaufania społeczeństw lokalnych oraz obecnych i potencjalnych klientów. W roku 2009 Forum Odpowiedzialnego Biznesu wraz z Ministerstwem Gospodarki jako organizacją rządową podjęło współpracę na rzecz zrównoważonego rozwoju w Polsce. W 2010 Rada Europejska zatwierdziła tekst nowej strategii UE EUROPA 2020. Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu. Strategia ta implementuje większość założeń Europejskiej Strategii Zrównoważonego Rozwoju (EU SDS). Dużą rolę odgrywają tutaj regionalne i lokalne strategie, zharmonizowane z krajową strategią zrównoważonego rozwoju, bowiem tylko taki układ może przyczynić się do sukcesu. W prawidłowym pojmowaniu społecznej odpowiedzialności biznesu niezwykle istotne jest zrozumienie, że przedsiębiorca powinien prowadzić firmę w sposób uwzględniający zarówno aspekty ekonomiczne jak i interes społeczny czy ekologiczny, pomiędzy którymi powinna zachodzić równowaga. Strategia CSR realizuje więc w praktyce postulat dążenia do zrównoważonego rozwoju, w którym ekonomia, ekologia i sprawy społeczne są tak samo istotne. Zrównoważony rozwój przedsiębiorstwa jest pożądany nie tylko ze względów moralnych i etycznych, ale podyktowany jest również dziejową koniecznością. Liczne przykłady płynące z Europy Zachodniej, gdzie zachowania prospołeczne i proekologiczne są normą, a także wymagania Unii Europejskiej, która traktuje zrównoważony rozwój jako swój cel nadrzędny sprawiają, że polski biznes nie może pozwolić sobie na lekceważenie tych kwestii. ŹRÓDŁA: P. Bartkowiak, K. Krzakiewicz, Społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstwa a odpowiedzialne zarządzanie /w:/ Funkcjonowanie współczesnych przedsiębiorstw. Formy metody koncepcje trendy (pod red. T. Falencikowskiego, J. Dworaka), Gdańsk 2010. J. Kronenberg, Związki gospodarki, społeczeństwa i środowiska /w:/ Wyzwania 4 / 5
zrównoważonego rozwoju w Polsce (pod red. J. Kronenberga, T. Bergiera), Kraków 2010. 5 / 5