1. Podstawa opracowania OPIS TECHNICZNY Opracowanie wykonano na podstawie umowy nr IR-503/O/NZW/32/10 zawartej pomiędzy Regionalnym Zarządem Gospodarki Wodnej we Wrocławiu a Firmą PRACOWNIA PROJEKTOWA INŻYNIERII WODNEJ K. Wojarnik miejscowość Wysoka, ul. Chabrowa 31/5, 52-200 Wrocław 65 2. Zakres, cel oraz lokalizacja opracowania. Przedmiotowe zadanie ma na celu stabilizację korpusu skarpy ziemnej oraz jej wzmocnienie tak aby powstrzymane zostały zjawiska erozyjne. Przedmiotowa skarpa zlokalizowana jest na łuku atakowanym rzeki Odry. Budowa geologiczna skarpy to w większości grunty piaskowe i żwirowe o średnim stopniu zagęszczenia. Na koronie skarpy zlokalizowany jest korpus drogi oraz budynki mieszkalne i pomieszczenia gospodarcze. Korpus skarpy jest wyraźnie położony w linii wód powodziowych, analiza układu geomorfologicznego wskazuje, że przedmiotowa skarpa została utworzona w wyniku sztucznych działań ludzkich lub też w wyniku utworów polodowcowych (tarasy północnopolskie) i zbudowana jest z osadów piaszczysto-żwirowych. Zarówno ukształtowanie i lokalizacja skarpy w linii wód powodziowych jak i jej budowa geologiczna stwarzają wyraźne zagrożenie utraty stateczności korpusu skarpy co spowoduje zawalenie się zlokalizowanych na korpusie budynków oraz odcinka drogi. 3. Aktualny stan skarpy objętej projektem Przedmiotowa skarpa koryta rzeki Odry zlokalizowana jest w miejscowości Lubiąż w obrębie ulicy Legnickiej. W wyniku interwencji władz samorządowych oraz mieszkańców zagrożonych posesji a także wizji terenowej wykonanej przez administratora rzeki stwierdzono pilną potrzebę wykonania dodatkowej stabilizacji korpusu skarpy ziemnej. Naruszenie struktury skarpy nastąpiło w wyniku erozyjnego działania wód powodziowych z miesiąca maja i czerwca 2010r. Powstały wyraźnie szczeliny w korpusie skarpy sięgające 3-5 cm, stwierdzono także rozluźnienie gruntu budującego korpus skarpy. 1
W wyniku analizy ryzyka (skarpa wyraźnie wysunięta w stosunku czoła i linii brzegów do niej przyległych, zlokalizowana na atakowanym brzegu rzeki, zbudowana z gruntu luźnego o średnim stopniu zagęszczenia, na koronie skarpy usytuowany jest korpus drogi oraz budynki mieszkalne i gospodarcze) stwierdzono realne ryzyko wystąpienia osuwiska stokowego podczas następnego przyboru wód. Powstanie osuwiska po linii klina odłamu a także możliwość kontynuacji erozji brzegowej odkrytego w wyniku osuwiska gruntu spowoduje zagrożenia zawalenia się budynków mieszkalnych i gospodarczych oraz zlikwidowanie jedynego połączenia drogowego do posesji zlokalizowanych w obrębie przedmiotowego zadania. Aktualną sytuację obrazują niżej zamieszczone zdjęcia. Fot. nr 1 Wysoki stan Odry w miejscu objętym projektem, brzeg atakowany. Widok w górę rzeki. 2
Fot. nr 2 Zasięg wód powodziowych z bieżącego roku. Wyraźna lokalizacja budynków na zagrożonym terenie Fot. nr 3 Widok na powstałą w wyniku osuwania się skarpy szczelinę zlokalizowaną w klinie odłamu. 3
Fot. nr 4 Widoczne pozostałości po akcji powodziowej broniącej erodującą skarpę brzegu. Fot. nr 5 Skarpa przed powstaniem osuwiska 4
Fot. nr 6 Skarpa po powstaniu osuwiska. Korona skarpy obniżyła się o około 2,5m. Fot. nr 7 Szczelina powstała w wyniku osuwającej się skarpy 5
4. Rozwiązania projektowe W wyniku analizy rozwiązania problemu technicznego jakim jest powstrzymanie powstania osuwiska stokowego i erozji brzegowej atakowanego brzegu rzeki na przedmiotowym odcinku opracowano dwa rozwiązania projektowe, wybór rozwiązania do realizacji uzależniony jest od decyzji Inwestora oraz posiadanych środków finansowych a także od oceny ryzyka powstałego zagrożenia. Przedstawione poniżej warianty rozwiązań technicznych nie są jedynymi możliwymi sposobami zabezpieczenia skarpy brzegowej omawianego odcinka rzeki Odry ale są to rozwiązania najtańsze a także możliwe do wykonania w bardzo krótkim przedziale czasowym. W obydwu wariantach przewiduje się wykonanie robót przygotowawczych polegających na wycince i karczowaniu zagajników, zakrzaczeń oraz niskich zarośli a także wykonaniu zabezpieczenia drzew o średnicy większej niż 15cm (drzewa nieprzewidziane do wycinki). Wariant I wymaga dodatkowo zdjęcia warstwy humusu, który po wykonaniu robót związanych z ubezpieczeniem zostanie wykorzystany do robót rekultywacyjnych (przykrycie skarpy ubezpieczonej) WARIANT I Jest to najtańszy i najprostszy sposób zabezpieczenia osuwającej się skarpy. Polega na wykonaniu ubezpieczenia skarpowego w postaci głazów kamiennych ułożonych na wcześniej przygotowanym i wyprofilowanym podłożu gruntowym. Zadaniem ubezpieczenia przedstawionego w wariancie I jest dociążenie lica skarpy, dodatkowo wykonane tym sposobem ubezpieczenie zabezpiecza skarpę przed erozyjnym działaniem wód płynących (wymywanie materiału budującego skarpę). W celu zwiększenia nośności tego typu rozwiązania projektuje się wykonanie nasadzeń z żywokołków wiklinowych, które po kilku latach wegetacji biologicznej stworzą solidny system korzeniowy oplatający ubezpieczenie kamienne co dodatkowo wzmocni brzeg rzeki przed rozmywaniem podczas przepływów powodziowych. Należy również zwrócić uwagę na ukształtowanie podprądowe ostróg zlokalizowanych na brzegu prawym, które powoduje zaburzenia przepływów oraz ukierunkowywanie nurtu wody na przedmiotową skarpę. Dlatego też przedmiotowe rozwiązanie ponad stabilizacją i dociążeniem korpusu skarpy dodatkowo zabezpieczy brzeg przed zwiększonym nurtem i zaburzeniami przepływu (prądy zwrotne). 6
WARIANT II Jest to najszybszy i najmniej pracochłonny sposób zabezpieczenia osuwającej się skarpy. Roboty wykonywane będą sprzętem mechanicznym z małym nakładem czasochłonnych robót ręcznych. Zabezpieczenia skarpy opisane w tym wariancie polega na wykonaniu systemu kotew gruntowych o długości 10m w krecie o wymiarach 2,0x2,0m. Kotwy te spinają korpus osuwającej się masy ziemnej z gruntem statecznym. Rozmieszczenie i ilość kotew znacznie zwiększą nośność korpusu skarpy a także powstrzymają erozję brzegu przy przepływach powodziowych działając jak system mini ostróg rozmieszczonych przestrzennie na skarpie. Oczywiście pomiędzy kotwami nadal pojawiać się będą rozmycia gruntu ale nie powinny być one znacznie i nie będą powodować zagrożenia dla zlokalizowanych na koronie skarpy budynków i korpusu drogi. Przy założeniu niskiej ingerencji w wierzchnią warstwę gruntu planuje się szybki powrót roślinności wzmacniającej korzeniami powierzchnię lica skarpy, dlatego też w tym wariancie nie zakłada się wykonania dodatkowej stabilizacji skarpy narzutem kamiennym. Zaletą tego rozwiązania jest szybkość jego wykonania, mała ingerencja w otaczające środowisko naturalne, znacznie mniejsze ryzyko uszkodzenia drzew, dużo większe od innych rozwiązań uzyskane parametry nośności korpusu skarpy. Przedstawiony wariant jest bardzo często stosowanym sposobem zabezpieczenia przed powstawianiem osuwisk skarp i ubezpieczeń oporowych na terenie Polski oraz UE. 5. Uwagi końcowe Rozwiązania projektowe oraz szczegóły techniczne zamieszczono w części rysunkowej niniejszego projektu. Roboty budowlane należy prowadzić przy odpowiednich stanach wód w korycie rzeki Odry tak aby woda i podmakający w wyniku jej działania grunt nie powodował pogrążania się pracującego sprzętu a także nie miała negatywnego wpływu na jakość realizowanych robót. Roboty należy rozpocząć od prac przygotowawczych w zakresie: prac oczyszczenia z zanieczyszczeń i porostów miejsc prowadzenia projektowanych robót; organizacji placu budowy; zgromadzenia i zmagazynowania odpowiedniej ilości materiałów. Roboty należy wykonać zgodnie z normami i normatywami przewidzianymi dla tego typu robót. Materiał organiczny z wycinek i karczowania należy zutylizować w miejscach do tego przeznaczonych. Nadwyżki mas ziemnych należy zdeponować w wcześniej uzgodnionych z inspektorem Nadzoru miejscach deponii stałej. 7