w I Liceum Ogólnokształcącym

Przedmiotowy system oceniania z języka polskiego w I Liceum Ogólnokształcącym im. Tadeusza Kościuszki w Turku Opracowano na podstawie Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2007 roku ze zmianami oraz Statutu Szkoły 1

1.System przedmiotowego oceniania z języka polskiego został opracowany przez nauczycieli przedmiotu na rok szkolny 2013/2014 2. PSO opracowany został na podstawie Rozporządzenia MEN z dna 30 kwietnia 2007 ze zmianami oraz Statutu Szkoły w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania.. 3.PSO jest zgodny z podstawą programowa kształcenia ogólnego zawartą w Rozporządzeniu MEN. 4.Aby kryteria oceniania były powszechnie znanymi, zrozumiałymi, rzetelnymi, trafnymi, jawnymi, obiektywnymi i akceptowanymi celami naszego PSO czynimy: wspieranie kariery ucznia gromadzenie informacji, rozpoznawanie i upowszechnianie poziomu i postępów w opanowaniu przez ucznia wiadomości i umiejętności w stosunku do wymagań edukacyjnych spowodowanie świadomego udziału wszystkich zainteresowanych w procesie oceniania, umożliwienie nauczycielom języka polskiego doskonalenia organizacji i metod pracy, wdrażanie ucznia do systematycznej pracy, samokontroli i samooceny, dostarczanie rodzicom ( prawnym opiekunom ) bieżącej informacji o postępach, trudnościach i specjalnych uzdolnieniach ich dzieci ( podopiecznych ), sprecyzowanie kryteriów oceny z języka polskiego. systematyczne dokumentowanie postępów w nauce, ukierunkowanie samodzielnej pracy oraz doskonalenie metod uczenia się. 5.Realizacji celów stojących przed PSO służyć będzie przestrzeganie następujących zasad : zasada jawności wymagań edukacyjnych oraz dokumentacji ewaluacyjnej osiągnięć uczniów, zasada elastyczności wymagająca różnicowania oczekiwań wobec ucznia, zasada systematyczności, polegająca na ewaluacji osiągnięć uczniów oraz gromadzeniu informacji o ich osiągnięciach, zasada zgodności wymagań nauczycielskich ze standardami wymagań edukacyjnych oraz ze standardami wymagań egzaminacyjnych, zasada kryterialności. czyli stosowanie jawnych kryteriów i jakościowych norm wymagań, zasada różnorodności w stosowaniu różnorodnych form aktywności ucznia podlegających ocenie, zasada komunikatywności. czyli komentarz towarzyszący ocenie i uwzględniający pierwszeństwo informacji pozytywnej nad ujawnieniem braków. 6. Przedmiotem oceniania są: wiadomości umiejętności postawa ucznia i jego aktywność 2

USTALENIA SZCZEGÓŁOWE: 1. Uczeń otrzymuje dwa razy w roku ocenę klasyfikacyjną- śródroczną za l półrocze i końcoworoczną - na podstawie cząstkowych ocen uzyskanych w ciągu roku szkolnego. Ocena końcoworoczna dokonywana jest za cały rok nauki (dwa semestry). Żadna z ocen klasyfikacyjnych nie jest średnią arytmetyczną ocen uzyskanych w ciągu semestru (roku). Oceny cząstkowe mają różną wagę". Najwyższy ciężar posiadają oceny dotyczące umiejętności przedmiotowych - tworzenie samodzielnych dłuższych tekstów mówionych i pisanych dotyczących odczytywania tekstów kultury. 2. Przy ustalaniu oceny klasyfikacyjnej nauczyciel bierze pod uwagę indywidualną sytuację ucznia, jego rozwój, postępy, diagnozę wyjściową, dysfunkcje - stwierdzone przez poradnię psychologiczno-pedagogiczna i zaobserwowane w czasie pracy z uczniem. Może zaistnieć sytuacja, że w ocenach różnych uczniów różne będą proporcje kryteriów wymagań, jeżeli będzie tego wymagało tego dobro ocenianego dziecka. 3. Zarówno wystawiając oceny cząstkowe jak i ustalając ocenę klasyfikacyjną nauczyciele oceniający starają się zrównoważyć aspekt diagnostyczny oceny (jej funkcję wzmacniającą) z wymogiem zgodności ze standardami istniejącymi obiektywnie (pomiar dydaktyczny). 4. Oceny uzyskiwane przez uczniów w ciągu roku szkolnego wyrażane są oceną szkolną: (6) celujący (5) bardzo dobry (4) dobry (3) dostateczny (2) dopuszczający (1) niedostateczny Dopuszcza się stosowanie znaków plus" (+) i minus" (-) w ocenach cząstkowych i ocenie śródrocznej. Niedopuszczalne jest stosowanie znaków plus i minus w ocenie końcoworocznej i końcowej. 3

5. Odnosząc oceny do dwupoziomowej klasyfikacji wymagań ( poziom podstawowy i rozszerzony - jak w wymaganiach egzaminacyjnych) przewiduje się: OCENA UCZEŃ SPEŁNIA WYMAGANIA NA POZIOMIE: 1 Nie spełnia żadnych wymagań 2 Spełnia wymagania na poziomie podstawowym niepełnym 3 Spełnia wymagania na poziomie podstawowym pełnym 4 Wykracza ponad poziom podstawowy 5 Spełnia wymagania na poziomie rozszerzonym 6 Wykracza ponad poziom rozszerzony Uwaga: Ocena celujący" - śródroczna i końcoworoczna może być wystawiona za szczególnie oryginalne i twórcze osiągnięcia w kilku zakresach aktywności, opierająca się na gruntownej wiedzy wykraczającej poza wiedzę podstawowa, gdy uczeń zdobył pełny poziom wymagań dopełniających. Cząstkowa ocena celujący" może być postawiona za szczególnie oryginalne i twórcze osiągnięcia w wybranych zakresach Szczegółowe wymagania na poziom podstawowy i rozszerzony zawarte są w programie Ciekawi świata" wydawnictwa Operon 6.Nauczyciel jest zobowiązany na podstawie pisemnej opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej lub innej poradni specjalistycznej, obniżyć wymagania edukacyjne w stosunku do ucznia, u którego stwierdzono specyficzne trudności w uczeniu się lub deficyty rozwojowe, uniemożliwiające sprostanie wymaganiom edukacyjnym wynikającym z programu nauczania. W sposobie oceniania tych uczniów należy docenić włożony wysiłek, a nie tylko uzyskany efekt. Ocena powinna dotyczyć przede wszystkim poprawności wypowiedzi ustnych i strony merytorycznej prac pisemnych. 7. Wszystkie oceny są jawne i uzasadnione. Sprawdzone i ocenione pisemne prace kontrolne uczeń otrzymuje a rodzice (prawni opiekunowie) mają prawo wglądu. Na prośbę rodziców nauczyciel powinien ją ponownie uzasadnić. 4

BIEŻĄCA KONTROLA POSTĘPÓW UCZNIÓW ORAZ ZALICZANIE NIEKTÓRYCH ZAJĘĆ EDUKACYJNYCH 1.Celem bieżącej kontroli postępów uczniów jest poznanie; czy i ile uczeń pamięta, rozumie, umie i potrafi; czy nastąpił przyrost wiedzy i umiejętności oraz gromadzenie ocen cząstkowych. 2.Kontrola powinna być prowadzona systematycznie tj. równomiernie rozłożona na cały okres nauki. 3. Przewiduje się następujące formy kontroli: zadawanie uczniom pytań w czasie lekcji wprowadzających nowy materiał i w czasie lekcji powtórzeniowych przeznaczonych w całości na utrwalanie i jednocześnie kontrolę(kontrola ustna), dawanie uczniom poleceń (wykonania zadań, ćwiczeń),które wykonują ustnie lub pisemnie na tablicy, w zeszycie przedmiotowym, prace klasowe w postaci wypracowania, dyktanda, zadań, stosowanie kartkówek, sprawdzianów bądź wystandaryzowanych testów osiągnięć szkolnych, obserwowanie uczniów w czasie zajęć szkolnych (w celu zauważenia kiedy uczniowie czegoś nie rozumieją), szacowanie wytworów pracy uczniów, analiza notatek sporządzonych w zeszytach przedmiotowych, badanie wyników nauczania w klasach I i II, próbne egzaminy maturalne w klasach III 4. Obowiązują następujące ustalenia: kartkówki sprawdzają wiadomości i umiejętności z trzech ostatnich lekcji nie muszą być zapowiadane, sprawdziany i prace klasowe muszą być zapowiadane z tygodniowym wyprzedzeniem a terminy wpisane do dzienników lekcyjnych, w danej klasie nie może być więcej prac klasowych lub sprawdzianów jak jeden w ciągu dnia, a w ciągu tygodnia trzy prace, 5

w każdym okresie obowiązują minimum 2 prace klasowe i 1 do 3 sprawdzianów, termin prac klasowych i sprawdzianów można przełożyć tylko w uzasadnionych przypadkach, wyniki egzaminów próbnych i tekstów diagnostycznych, przeliczane na oceny są wpisywane do dziennika lekcyjnego, oceny z prac pisemnych (testów, zadań zamkniętych )należy przeliczyć wg poniższej skali: Więcej niż 100% -96% odpowiedzi poprawnych celujący (6) 95% -86% bardzo dobry (5) 85% - 71% dobry (4) 70% - 51% dostateczny (3) 50% -40% dopuszczający (2) 39% - 0% niedostateczny (1) prace klasowe i sprawdziany muszą być poprawione w terminie dwutygodniowym, omówione na lekcji i dane uczniowi do wglądu; jego rodzice (prawni opiekunowie) również mają prawo wglądu, kartkówki i sprawdziany powinny być poprawione w ciągu tygodnia i oddane uczniowi do wglądu; jego rodzice (prawni opiekunowie ) również mają prawo wglądu, uczniowie i ich rodzice muszą być poinformowani :- o wymaganiach, kryteriach i zasadach ustalania ocen, - o możliwości poprawiania ocen ( nauczyciel określa termin i warunki poprawy), - o warunkach i formie egzaminów poprawkowych, na miesiąc przed klasyfikacją śródroczną i końcową należy poinformować rodziców o grożącej dziecku ocenie niedostatecznej, na tydzień przed klasyfikacją należy poinformować uczniów o proponowanych im ocenach, oceny wystawione przez nauczyciela muszą być uzasadnione dopuszcza się przeprowadzenia ponownej pracy klasowej i sprawdzianu, jeżeli pierwotnie ilość ocen niedostatecznych przekroczyła 70% (nie należy tych ocen wpisywać do dziennika); przy powtórnym podobnym wyniku - oceny wpisujemy, Uczeń ma możliwość poprawienia oceny niedostatecznej otrzymanej z pracy klasowej oraz sprawdzianu. 6

WARUNKI INFORMOWANIA O TERMINACH SPRAWDZIANÓW l TRYBIE ICH POPRAWY Zasady informowania o terminach sprawdzianów, poprawie prac klasowych, jawności ocen itp. zawarte są w Wewnątrzszkolnym Systemie Oceniania. Na szczególne podkreślenie w odniesieniu do PSO z jęz. polskiego zasługuje zapis: 1. o terminie pracy klasowej uczeń jest poinformowany co najmniej tydzień wcześniej, 2. w jednym dniu może się odbyć jedna praca klasowa, 3. liczba sprawdzianów nie może przekroczyć trzech w tygodniu (z różnych przedmiotów), 4. powyższe ustalenia nie dotyczą kartkówek obejmujących materiał trzech ostatnich lekcji, 5. nauczyciel ma dwa tygodnie na sprawdzenie prac, w tym tez terminie powinny być oddane i omówione, 6. uczeń ma prawo do jednokrotnej poprawy oceny niedostatecznej z pracy klasowej i sprawdzianu w ciągu dwóch tygodni od daty oddania. Nauczyciel ustala formę i poprawy. KRYTERIA OCENY WYPOWIEDZI USTNEJ NA ZADANY TEMAT DOTYCZĄCY TEKSTÓW KULTURY l ZJAWISK JĘZYKOWYCH 1. Ocena celująca pełna bezbłędna wypowiedź, wysoki stopień sprawności językowej i stylistycznej, wypowiedź zawiera treści pozaprogramowe, uczeń odnosi się do kontekstów kulturalnych, filozoficznych, artystycznych i historycznych. 2. Ocena bardzo dobra 7

3. Ocena dobra pełna i bezbłędna wypowiedź, wysoki poziom sprawności językowej, bogate słownictwo, swobodny styl wypowiedzi, trójdzielna i spójna kompozycja wypowiedzi, samodzielne argumentowanie, wnioskowanie, ocenianie, wypowiedź zawiera bogatą interpretację ( nie streszczenie) uczeń wykazuje się znajomością kontekstów i uwzględnia je w interpretacji. odpowiedź na ogół poprawna, dopuszcza się niewielkie usterki merytoryczne, wypowiedź spójna, interpretacja poprawna, widoczna próba formułowania własnych wniosków i ocen, styl poprawny, drobne błędy językowe. 4. Ocena dostateczna odpowiedź powierzchowna, dopuszczalne nieliczne błędy rzeczowe, wyraźne zakłócenia w kompozycji i spójności wypowiedzi, uproszczenia interpretacyjne, streszczanie, sądy i wnioski odtwórcze, styl na ogół poprawny, wypowiedź zrozumiała, komunikatywna, dopuszczalne nieliczne błędy stylistyczne i gramatyczne. 5. Ocena dopuszczająca spłycona, niepełna odpowiedź, błędy rzeczowe, nieporadne formułowanie myśli, brak spójności, wypowiedź chaotyczna, fragmentaryczna, przewaga streszczenia, sądy odtwórcze, ubogie słownictwo, język komunikatywny, dopuszczalne błędy językowe. 6. Ocena niedostateczna brak odpowiedzi, nieznajomość podstawowych treści programowych, wypowiedź nie na temat, poniżej wymogów określonych na ocenę dopuszczającą. 8

KRYTERIA OCENIANIA PISEMNEJ PRACY Z JĘZYKA POLSKIEGO dla klas I-III STANDARD KRYTERIA DOPUSZCZAJĄCY wymagania konieczne Dostrzeganie 1. Dobór tekstów literackich - zarysowanie koncepcji i rozwiązywanie i kultury zgodny z przyjętą rozwinięcia tematu i problemów zawartych przez ucznia koncepcją częściowo zgodny z nią w pracy potwierdzającą zrozumienie dobór tekstów. tematu. DOSTATECZNY wymagania podstawowe -Koncepcja rozwinięcia tematu sprowadzona do odtworzenia wiadomości DOBRY wymagania rozszerzające - koncepcja zmierzająca do problematycznego ujęcia BARDZO DOBRY wymagania dopełniające - wyraźna, logiczna koncepcja rozwinięcia tematu 2.Wykorzystanie utworów literackich i tekstów kultury w funkcji argumentacyjnej. Poprawność interpretacyjna i rzeczowa. - argumentacja zastępowana sprawozdaniem -na ogół trafny dobór materiału sporadycznie wykorzystywany w funkcji argumentacyjnej - wystarczający dobór materiału wykorzystywanego w funkcji argumentacyjnej, funkcjonalność cytatów - dobór materiału trafny i podporządkowany funkcji argumentacyjnej, funkcjonalność cytatów 3.Wnikliwość i samodzielność zaprezentowanych sądów. - sądy odtwórcze, często odbiegające od tematu - sądy odtwórcze, na ogół poprawne - sądy twórcze i poprawne - sądy twórcze, oryginalne 4.Ujmowanie tekstu literackiego w kontekstach. - brak kontekstów lub nietrafny ich wybór - sporadyczne odwołanie do kontekstów - przywoływanie kontekstów i poprawne ich wykorzystanie - przywołanie i wykorzystanie stosownych kontekstów 9

5.Wskazywanie w literaturze i sztuce wartości uniwersalnych oraz aprobowanych przez siebie. Odróżnianie podstawowych wartości, stereotypowość sądów - dostrzeganie wartości uniwersalnych i odtwórcze sądy wartościujące - próba samodzielnego odczytywania wartości i formułowanie sądów - odczytywanie w literaturze i sztuce wartości uniwersalnych oraz aprobowanych przez siebie - formułowanie własnych sądów wartościujących 6.Odczytywanie utworów na poziomie dosłownym i metaforycznym. Odczytywanie najistotniejszych sensów na poziomie dosłownym - dosłowne odczytywanie utworów - odczytywanie utworów na poziomie metaforycznym - pogłębione odczytanie ukrytych znaczeń na poziomie metaforycznym Kształtowanie wypowiedzi pisemnej 7.Wybór formy wypowiedzi dostosowanej do tematu; graficzne opracowanie tekstu - liczne odstępstwa od formy przyjętej przez piszącego; brak konsekwencji w graficznym układzie -forma wypowiedzi realizowana niekonsekwentnie; graficzne wyróżnienie głównych części pracy - konsekwentna i poprawna forma wypowiedzi; właściwe opracowanie graficzne - forma świadomie użyta i kształtowana; trafne posługiwanie się różnymi znakami spójności tekstu ( akapity, rozdziały, śródtytuły, motta ) 8.Spójność i przejrzystość kompozycyjna wypowiedzi - częste zakłócenia spójności i przejrzystości tekstu - zakłócenia spójności tekstu - w zasadzie zachowana spójność - wypowiedź wewnętrznie spójna, logiczna, przejrzysta Poprawne i sprawne wypowiadanie się w ogólnej odmianie polszczyzny 9.Zgodnez normą posługiwanie się leksyką fleksją frazeologią składnią i interpunkcją - wyraźne odstępstwa od normy, jednak nie zakłócające komunikacji - dopuszczalne odstępstwa nie zakłócające komunikacji - zgodność z normą; dopuszczalne uchybienia - pełna poprawność 10

10-Zróźnicowanie konstrukcji składniowych, różnorodność słownictwa i urozmaicenie frazeologii - ubogie słownictwo i składnia - mało zróżnicowana składnia, słownictwo i frazeologia - zróżnicowanie konstrukcji składniowych, słownictwa i frazeologii -świadome i celowe zróżnicowanie konstrukcji składniowych, słownictwa i frazeologii 11.Dostosowanie stylu i słownictwa do wybranej formy wypowiedzi z uwzględnieniem jej celu -wyraźna niejednorodność stylistyczna, liczne kolokwializmy - niepełne zachowanie jedności stylistycznej - zachowanie jednorodnej konwencji stylistycznej - dobór stylistycznych środków językowych z uwzględnieniem celu wypowiedzi 12.Przestrzeganie zasad ortografii - odstępstwa od normy świadczące o słabym opanowaniu zasad ortografii - odstępstwa od normy wskazujące na nieznajomość niektórych zasad rządzących pisownią - sporadyczne odstępstwa od norm ortograficznych - poprawność ortograficzna 11

Przewidywane osiągnięcia uczniów po klasie I, II i III na poziome podstawowym i rozszerzonym zawarte są w programie nauczania języka polskiego dla szkół ponadgimnazjalnych wydawnictwa Operon Ciekawi świata Wymagania na poszczególne oceny dla klasy I OCENA DOPUSZCZAJĄCA - WYMAGANIA KONIECZNE Wiadomości zapamiętane Wiadomości rozumiane Umiejętności w sytuacjach typowych Umiejętności w sytuacjach problemowy Wskazać cechy typowe dla postaw Określić cechy gatunków literackich Posługiwać bohaterów różnych epok omawianych w się różnymi formami wypowiedzi z troską o klasie l spójność tekstu zapis graficzny odpowiadający Znać i odróżniać gatunki literackie epok kompozycji omawianych w klasie I: Tragedia antyczna, epos, psalmy, przypowieść, fraszka, tren, satyra, poemat, bajka, powieść, dramat szekspirowski Wyjaśniać pojęcia z poetyki historycznej: tragizm, komizm, synkretyzm rodzajowo gatunkowy, Wymienić tytuły i autorów utworów literackich wskazanych w liście lektur Wymienić bohaterów literackich poznanych utworów, podać kolejność zdarzeń, wskazać czas i miejsce akcji Wskazać ramy czasowe epok literackich Wykazać się znajomością nazw i cech gatunków literackich objętych programem dla kasy l Podać główne idee i pojęcia poszczególnych epok literackich omawianych w klasie I: Stoicyzm, epikureizm, horacjanizm, teocentryzm, antropocentryzm, humanizm, reformacja, vanitas, konceptyzm, marinizm, racjonalizm, klasycyzm, sentymentalizm. Znać pojęcia związane z kulturą epok zidentyfikować motywy mitologiczne i biblijne w tekście literackim rozpoznawać podstawowe tropy poetyckie typowe dla poetyki poszczególnych epok znać pojęcia z nauki o języku przewidziane programem dla poszczególnych klas, w tym dla klasy I: język jako system znaków, funkcje języka: informacyjna, ekspresywna, impresywna, sprawcza, magiczna, treść i Wymienić podstawowe cechy związane z kulturą epok omawianych w klasie l ( antyk, średniowiecze, renesans, barok i oświecenie ) Rozróżniać odmiany języka ogólnopolskiego, mówioną i pisaną, potoczną i oficjalną regionalną dialekty terytorialne Wyjaśniać pojęcia z nauki o języku zgodnie z programem nauczania dla poszczególnych klas 12

zakres wyrazu Wygłosić z pamięci tekst poetycki i fragment prozy Wskazać cechy kierunków i nurtów literackich omawianych epok: Stoicyzm, epikureizm,, horacjanizm, teocentryzm, antropocentryzm, humanizm, reformacja, vanitas,, konceptyzm, marinizm, racjonalizm,, klasycyzm, sentymentalizm. Podać cechy typowe dla utworów poszczególnych epok OCENA DOSTATECZNA - WYMAGANIA PODSTAWOWE Uczeń dostateczny potrafi to co na ocenę dopuszczającą i ponadto: Wiadomości zapamiętane Wiadomości rozumiane Umiejętności w sytuacjach typowych Umiejętności w sytuacjach problemowy Wyjaśnić idee i pojęcia związane ze Powiązać fakty literackie z najważniejszymi Wykorzystać własną notatkę, konspekt światopoglądem i kulturą omawianych w klasie l zdarzeniami historycznymi i społecznymi streszczenie w dyskusji lub pi pisemnej epok - antyk, średniowiecze, renesans, barok, Scharakteryzować literackie wzorce osobowe i oświecenie typowych bohaterów literackich w utworach z Wskazać różne źródła kultury europejskiej oraz kanonu lektur Porównać epoki literackie, utwory kontynuujące tradycje poprzednich epok wskazując różnice światopoglądowe oraz związki Rozpoznawać i wyjaśnić funkcje z literaturą poprzednich epok Określić wizję motywów antycznych i biblijnych w świata i człowieka w poznanych utworach literackich; Wymienić przedstawicieli głównych kierunków w sztuce omawianych epok Przedstawić sylwetki twórcze wybitnych przedstawicieli literatury polskiej i światowej Ilustrować przykładem motywy typowe dla poszczególnych epok Posługiwać się terminami związanymi z kulturą poszczególnych epok omawianych w klasie l :tragizm, katharsis, mimesis, deizm, ateizm, tomizm, augustynizm, styl gotycki, styl romański Rozpoznawać i odróżniać gatunki literackie poszczególnych epok ( dla kl. I) Wyróżnić podstawowe cechy poznanych kierunków artystycznych Streścić wybrane wątki z omawianych lektur Wskazać w literaturze przykłady poznanych środków stylistycznych rozróżniać typy metafor Wskazać komponenty komunikatu językowego oraz rozpoznać funkcje tekstu literaturze poszczególnych epok Odnaleźć hasła i ideały typowe dla poszczególnych epok w poznanych utworach literackich Posługiwać się formami wypowiedzi jak: opis, rozprawka, przemówienie, opowiadanie, streszczenie, charakterystyka. Wskazać podstawowe cechy językowe i stylistyczne typowe dla utworów poszczególnych epok 13

językowego Rozróżniać style funkcjonalne i wyjaśnić zjawisko stylizacji językowej w utworach z kanonu podstawowego Podać przykłady zjawisk dialektalnych OCENA DOBRA - POZIOM ROZSZERZAJĄCY Uczeń dobry potrafi to co na ocenę dostateczną i ponadto: Wiadomości zapamiętane Wiadomości rozumiane Umiejętności w sytuacjach typowych Umiejętności w sytuacjach problemowy Przedstawić sylwetki twórców literatury omawianych epok Wyjaśnić pojęcia: tragizm, ironia tragiczna, wiersz sylabotoniczny. Rozpoznawać i wyjaśniać funkcje motywów antycznych, symboli biblijnych i nawiązań literackich w poznanych Ustalać szerszy kontekst interpretacyjny utworów z kanonu lektur dla kl. l Interpretować poznane utwory w konwencjach gatunkowych i prądów artystycznych epoki; scharakteryzować Rozwiązywać problemy postawione v toku pracy nad lekturą Ocenić bohaterów literackich w kontekście epoki Gromadzić, porządkować i utworach ( na materiale literackim zawartym w podręczniku oraz kanonie lektur dla kl. l ) utwory będące ilustracją idei poszczególnych epok scharakteryzować idee filozoficzne omawianych epok - antyku, średniowiecza, renesansu, baroku i oświecenia. powiązać fakty literackie z nurtami filozoficznymi epoki scharakteryzować różne zadania twórczości pisarzy poszczególnych epok charakteryzować bohaterów utworów literackich w kontekście epoki i w późniejszym odbiorze czytelników wskazać w utworze charakterystyczne znaki, motywy,, symbole porównywać różne dziedziny sztuki: literatury, malarstwa, teatru, filmu analizować typowe teksty ze wskazaniem dominanty interpretacyjnej i omówieniem zastosowanych środków artystycznych scharakteryzować cechy językowe utworów literackich omawianych w klasie l posługiwać się, świadomie i celowo, synonimami rożnych typów oraz określeniami wartościującymi i nacechowanymi emocjonalnie w formach wykorzystywać w wypowiedziach ustnych i pisemnych materiały z różnych źródeł o literaturze, teatrze i filmie czy innych ulubionych dziedzin sztuki Zabrać głos w dyskusji z odwołaniem do cytatu, utworu, wiedzy o epoce Oceniać i wartościować teksty z punktu widzenia prawdy i fikcji oraz intencji nadawcy 14

wypowiedzi wskazanych przez program napisać szkolną recenzję poprawną kompozycyjnie dostrzegać związki literatury z kulturą współczesną wykazać się umiejętnością poruszania się w świecie współczesnej kultury OCENA BARDZO DOBRA - POZIOM DOPEŁNIAJĄCY Uczeń bardzo dobry potrafi to co na ocenę dobrą i ponadto: Wiadomości zapamiętane Wiadomości rozumiane Umiejętności w sytuacjach typowych Umiejętności w sytuacjach problemowy Wskazać związki omawianych epok z kulturą powszechną w lekturach z kanonu podstawowego oraz poznanych w toku samodzielnej pracy Określić konteksty filozoficzne i estetyczne oraz społeczno polityczne i zastosować je w interpretacji utworu Interpretować różne znaki kultury w znanych tekstach Wskazać i uzasadnić funkcje tekstów językowych Wskazać sposoby funkcjonowania motywów, toposów i wzorców osobowych w tekstach literackich Napisać esej oraz dojrzałą recenzję przedstawienia teatralnego lub filmu Analizować, syntetyzować i oceniać zjawiska literackie i kulturowe poznane klasie pierwszej Oceniać i wartościować poznane dzieła uzasadnić swój sąd Sporządzić bibliografię na zadany ter Gromadzić, porządkować i wykorzystywać materiały z różnych źródeł Analizować teksty literackie i nieliterackie ze wskazaniem funkcji zastosowanych środków stylistycznych Interpretować różne teksty kultury Układać teksty własne w określonym stylu z wykorzystaniem różnych śród stylistycznych Parafrazować tekst własny za pomoc doboru różnych środków językowych Wykazać się umiejętnością konstruowania konspektu, eseju szkolnego i krytycznoliterackiego Wymagania na poszczególne oceny szkolne dla klasy II 15

OCENA DOPUSZCZAJĄCA - WYMAGANIA KONIECZNE Wiadomości zapamiętane Wiadomości rozumiane Umiejętności w sytuacjach typowych Umiejętności w sytuacjach problemowych «Wymienić tytuły i autorów utworów literackich wskazanych w liście lektur Wymienić bohaterów literackich poznanych utworów, podać kolejność zdarzeń, wskazać czas i miejsce akcji Wskazać ramy czasowe epok literackich * Wykazać się znajomością nazw i cech gatunków literackich objętych programem dla kasy l Podać główne idee i pojęcia poszczególnych epok literackich * Znać pojęcia związane z kulturą epok zidentyfikować motywy mitologiczne i biblijne w tekście literackim 4 rozpoznawać podstawowe tropy poetyckie typowe dla poetyki poszczególnych epok * znać pojęcia z nauki o języku przewidziane programem dla poszczególnych klas, w tym dla klasy I: język jako system znaków, funkcje języka: informacyjna, ekspresywna, impresywna, sprawcza, magiczna, treść i zakres wyrazu Wygłosić z pamięci tekst poetycki i fragment prozy Wskazać cechy typowe dla postaw bohaterów różnych epok Znać i odróżniać gatunki literackie Wyjaśniać pojęcia z poetyki historycznej: tragizm, komizm, synkretyzm rodzajowo gatunkowy, Wyjaśnić pojęcia związane z kulturą epok Rozróżniać odmiany języka ogólnopolskiego: mówioną i pisaną potoczną i oficjalną regionalną dialekty terytorialne Wyjaśniać pojęcia z nauki o języku zgodnie z programem nauczania dla poszczególnych klas Określić cechy gatunków literackich Posługiwać się różnymi formami wypowiedzi z troską o spójność tekstu i zapis graficzny odpowiadający kompozycji 16

Wskazać cechy kierunków i nurtów literackich omawianych epok Podać cechy typowe dla utworów poszczególnych epok Wymienić przedstawicieli głównych kierunków w sztuce omawianych epok Przedstawić sylwetki twórcze wybitnych przedstawicieli literatury polskiej i światowej OCENA DOSTATECZNA - WYMAGANIA PODSTAWOWE Uczeń dostateczny potrafi to co na ocenę dopuszczającą i ponadto: Wiadomości zapamiętane Wiadomości rozumiane Umiejętności w sytuacjach typowych Umiejętności w sytuacjach problemowych * Wyjaśnić idee i pojęcia związane ze Powiązać fakty literackie z Wykorzystać własną notatkę, konspekt, światopoglądem i kulturą najważniejszymi zdarzeniami streszczenie w dyskusji lub pracy omawianych epok historycznymi i społecznymi pisemnej * Wskazać różne źródła kultury Scharakteryzować literackie wzorce europejskiej oraz utwory osobowe i typowych bohaterów literackich kontynuujące tradycje poprzednich w utworach z kanonu lektur epok 4 Rozpoznawać i wyjaśnić Porównać epoki literackie, wskazując funkcje różnice światopoglądowe oraz związki z motywów antycznych i biblijnych w literaturą poprzednich epok poznanych utworach literackich; Określić wizję świata i człowieka w * Ilustrować przykładem motywy literaturze poszczególnych epok Odnaleźć typowe dla poszczególnych epok hasła i ideały typowe dla poszczególnych * Posługiwać się terminami epok w poznanych utworach literackich związanymi z kulturą poszczególnych Posługiwać się formami wypowiedzi jak: epok opis, rozprawka, przemówienie, * Rozpoznawać i odróżniać gatunki opowiadanie, streszczenie, literackie poszczególnych epok charakterystyka, konspekt Wskazać * wyróżnić cechy poznanych podstawowe cechy językowe i stylistyczne kierunków artystycznych typowe dla utworów poszczególnych epok * Streścić wybrane wątki z Analizować język pod względem budowy omawianych lektur słowotwórczej wyrazu, jego znaczenia i * Wskazać w literaturze przykłady nacechowania emocjonalnego poznanych środków stylistycznych rozróżniać typy metafor * Wskazać komponenty komunikatu językowego oraz rozpoznać funkcje tekstu językowego Rozróżniać style funkcjonalne i wyjaśnić zjawisko stylizacji językowej w utworach z kanonu podstawowego Rozpoznać zjawiska dialektalne 17

OCENA DOBRA - POZIOM ROZSZERZAJĄCY Uczeń dobry potrafi to co na ocenę dostateczną i ponadto: Wiadomości zapamiętane Wiadomości rozumiane Umiejętności w sytuacjach typowych Umiejętności w sytuacjach problemowych Przedstawić sylwetki twórców literatury omawianych epok Wyjaśnić pojęcia: tragizm, ironia romantyczna, wiersz sylabotoniczny, autoironia Rozpoznawać i wyjaśniać funkcje motywów antycznych, symboli biblijnych i nawiązań literackich w poznanych utworach Ustalać szerszy kontekst interpretacyjny utworów z kanonu lektur Interpretować poznane utwory w konwencjach gatunkowych i prądów artystycznych epoki; scharakteryzować utwory będące ilustracją idei poszczególnych epok scharakteryzować idee filozoficzne omawianych epok powiązać fakty literackie z nurtami filozoficznymi epoki scharakteryzować różne zadania twórczości pisarzy poszczególnych epok charakteryzować bohaterów utworów literackich w kontekście epoki i w późniejszym odbiorze czytelników wskazać w utworze charakterystyczne znaki, motywy,, symbole porównywać różne dziedziny sztuki: literatury, malarstwa, teatru, filmu analizować typowe teksty ze wskazaniem dominanty interpretacyjnej i omówieniem zastosowanych środków artystycznych scharakteryzować cechy językowe utworów literackich posługiwać się, świadomie i celowo, synonimami różnych typów oraz określeniami wartościującymi i nacechowanymi emocjonalnie w Rozwiązywać problemy postawione w toku pracy nad lekturą Ocenić bohaterów literackich w kontekście epoki Gromadzić, porządkować i wykorzystywać w wypowiedziach ustnych i pisemnych materiały z różnych źródeł o literaturze, teatrze i filmie czy innych ulubionych dziedzin sztuki Zabrać głos w dyskusji z odwołaniem się do cytatu, utworu, wiedzy o epoce Napisać szkolny esej lub esej krytycznoliteracki 18

formach wypowiedzi wskazanych przez program napisać szkolną recenzję poprawną kompozycyjnie OCENA BARDZO DOBRA - POZIOM DOPEŁNIAJĄCY Uczeń bardzo dobry potrafi to co na ocenę dobrą i ponadto: Wiadomości zapamiętane Wiadomości rozumiane Umiejętności w sytuacjach typowych Umiejętności w sytuacjach problemowych * Wskazać związki omawianych epok z kulturą powszechną w lekturach z kanonu podstawowego oraz poznanych w toku samodzielnej pracy * Określić konteksty filozoficzne i estetyczne oraz społeczno polityczne i zastosować je w interpretacji utworu * Interpretować różne znaki kultury w znanych tekstach * Wskazać i uzasadnić funkcje tekstów językowych Wskazać sposoby funkcjonowania motywów, toposów i wzorców osobowych w tekstach literackich * Napisać esej oraz dojrzałą recenzję przedstawienia teatralnego lub filmu Analizować, syntetyzować i oceniać zjawiska literackie i kulturowe poznane w toku nauki w szkole Oceniać i wartościować poznane dzieła, uzasadnić swój sąd Sporządzić bibliografię na zadany temat Gromadzić, porządkować i wykorzystywać materiały z naukowych źródeł Analizować teksty literackie i nieliterackie ze wskazaniem funkcji zastosowanych środków stylistycznych Interpretować różne teksty kultury Układać teksty własne w określonym stylu z wykorzystaniem różnych środków stylistycznych Parafrazować tekst własny za pomocą doboru różnych środków językowych. 19

Wymagania na poszczególne oceny szkolne dla klasy III OCENA DOPUSZCZAJĄCA - WYMAGANIA KONIECZNE Wiadomości zapamiętane Wiadomości rozumiane Umiejętności w sytuacjach typowych Umiejętności w sytuacjach problemowych * Wymienić tytuły i autorów utworów literackich wskazanych w liście lektur * Wymienić bohaterów literackich poznanych utworów, podać kolejność zdarzeń, wskazać czas i miejsce akcji * Wskazać ramy czasowe epok literackich * Wykazać się znajomością nazw i cech gatunków literackich objętych programem dla kasy III Podać główne idee i pojęcia poszczególnych epok literackich - dwudziestolecia międzywojennego, lit. wojny i okupacji oraz powojennej i najnowszej * Znać pojęcia związane z kulturą epok * zidentyfikować motywy mitologiczne i biblijne w tekście literackim * rozpoznawać podstawowe tropy poetyckie * znać pojęcia z nauki o języku przewidziane programem dla poszczególnych klas, w tym dla klasy III: język jako zjawisko semiotyczne, relacje semantyczne, językowy obraz świata. * Wygłosić z pamięci tekst poetycki i fragment prozy * Wskazać cechy typowe dla postaw bohaterów różnych epok * Znać i odróżniać gatunki literackie * Wyjaśniać pojęcia z poetyki historycznej: tragizm, komizm, synkretyzm rodzajowo gatunkowy, * Wyjaśnić pojęcia związane z kulturą epok * Rozróżniać odmiany języka ogólnopolskiego: mówioną i pisaną, potoczną i oficjalną, regionalną, dialekty terytorialne * Wyjaśniać pojęcia z nauki o języku zgodnie z programem nauczania dla poszczególnych klas w tym klasy III - STYLISTYKA: style artystyczne epok, styl indywidualny, styl pisarza, grupy literackiej Określić cechy gatunków literackich Posługiwać się różnymi formami wypowiedzi z troską o spójność tekstu i zapis graficzny odpowiadający kompozycji, napisać list intencyjny i motywacyjny Dokonać analizy i interpretacji tekstu literackiego wg przyjętych zasad interpretacyjnych 20

OCENA DOSTATECZNA - WYMAGANIA PODSTAWOWE Uczeń dostateczny potrafi to co na ocenę dopuszczającą i ponadto: Wiadomości zapamiętane Wiadomości rozumiane Umiejętności w sytuacjach typowych Umiejętności w sytuacjach problemowych Wskazać cechy kierunków i nurtów literackich omawianych epok Znać pojęcia: katastrofizm, awangarda, futuryzm, postmodernizm Podać cechy typowe dla utworów poszczególnych epok Wymienić przedstawicieli głównych kierunków w sztuce omawianych epok Przedstawić sylwetki twórcze wybitnych przedstawicieli literatury polskiej i światowej np. Z. Herbert, Cz. Miłosz, W. Szymborska, poeci Skamandra i Awangardy Krakowskiej, KK. Baczyński.Białoszewski, Barańczak oraz autorzy materiału lekturowego Wyjaśnić idee i pojęcia związane ze światopoglądem i kulturą omawianych epok * Wskazać różne źródła kultury europejskiej oraz utwory kontynuujące tradycje poprzednich epok * Rozpoznawać i wyjaśnić funkcje motywów antycznych i biblijnych w poznanych utworach literackich; * Ilustrować przykładem motywy typowe dla poszczególnych epok znajdujących swoją kontynuację w literaturze XX wieku. * Posługiwać się terminami związanymi z kulturą poszczególnych epok * Rozpoznawać i odróżniać gatunki literackie poszczególnych epok * wyróżnić cechy poznanych kierunków artystycznych * Streścić wybrane wątki z omawianych lektur * Rozróżniać funkcjonujące w literaturze XX wieku toposy i symbole * Wskazać w literaturze przykłady poznanych środków stylistycznych rozróżniać typy metafor Wskazać komponenty komunikatu językowego oraz rozpoznać funkcje Tekstu językowego Rozumieć funkcjonalność językową Rozróżniać style funkcjonalne i Powiązać fakty literackie z najważniejszymi zdarzeniami historycznymi i społecznymi Scharakteryzować literackie wzorce osobowe i typowych bohaterów literackich w utworach z kanonu lektur Porównać tendencje literackie XX wieku, wskazując różnice światopoglądowe oraz związki z literaturą poprzednich epok Określić wizję świata i człowieka w literaturze poszczególnych epok Odnaleźć hasła i ideały typowe dla literatury XX wieku w poznanych utworach literackich Posługiwać się formami wypowiedzi jak: opis, rozprawka, przemówienie, opowiadanie, streszczenie, charakterystyka, konspekt Wskazać podstawowe cechy językowe i stylistyczne typowe dla utworów poszczególnych epok Analizować język pod względem budowy słowotwórczej wyrazu, jego znaczenia i nacechowania emocjonalnego Wykorzystać własną notatkę, konspekt, w streszczenie dyskusji lub pracy pisemnej Napisać list motywacyjny Rozwijać kulturę negocjacji 21

wyjaśnić zjawisko stylizacji językowej w utworach z kanonu podstawowego Rozpoznać zjawiska dialektalne OCENA DOBRA - POZIOM ROZSZERZAJĄCY Uczeń dobry potrafi to co na ocenę dostateczną i ponadto: Wiadomości zapamiętane Wiadomości rozumiane Umiejętności w sytuacjach typowych Umiejętności w sytuacjach problemowych Przedstawić sylwetki twórców literatury omawianych epok Umieć wskazać ewaluacje ich twórczości Wyjaśnić pojęcia: abstrakcjonizm, konstruktywizm, realizm socjalistyczny, poezja pokolenia 68, poezja lingwistyczna, dramat i teatr absurdu, groteska, kultura masowa i inne z podst. programowej Rozpoznawać i wyjaśniać funkcje Ustalać szerszy kontekst interpretacyjny utworów z kanonu lektur Interpretować poznane utwory w konwencjach gatunkowych i prądów artystycznych epoki; scharakteryzować utwory będące ilustracją idei poszczególnych epok scharakteryzować idee filozoficzne omawianych epok powiązać fakty literackie z nurtami filozoficznymi epoki scharakteryzować różne zadania twórczości pisarzy poszczególnych epok charakteryzować bohaterów utworów literackich w kontekście epoki i w późniejszym odbiorze czytelników wskazać w utworze charakterystyczne znaki, motywy,, symbole porównywać różne dziedziny sztuki: Rozwiązywać problemy postawione w toku pracy nad lekturą Ocenić bohaterów literackich w kontekście epoki Gromadzić, porządkować i wykorzystywać w wypowiedziach ustnych i pisemnych materiały z różnych źródeł o literaturze, teatrze i filmie czy innych ulubionych dziedzin sztuki Zabrać głos w dyskusji z odwołaniem się do cytatu, utworu, wiedzy o epoce Napisać szkolny esej lub esej krytycznoliteracki 22

literatury, malarstwa, teatru, filmu analizować typowe teksty ze wskazaniem dominanty interpretacyjnej i omówieniem zastosowanych środków artystycznych dokonać analizy i interpretacji utworu literackiego scharakteryzować cechy języka i stylu utworów literackich stosować i znać kryteria stosowności i skuteczności wypowiedzi posługiwać się, świadomie i celowo, synonimami różnych typów oraz określeniami wartościującymi i nacechowanymi emocjonalnie w formach wypowiedzi wskazanych przez program napisać szkolną recenzję poprawną kompozycyjnie napisać esej interpretacyjny, artykuł 23

OCENA BARDZO DOBRA - POZIOM DOPEŁNIAJĄCY Uczeń bardzo dobry potrafi to co na ocenę dobrą i ponadto: Wiadomości zapamiętane Wiadomości rozumiane Umiejętności w sytuacjach typowych Umiejętności w sytuacjach problemowych Wskazać związki omawianych epok z kulturą powszechną w lekturach z kanonu podstawowego oraz poznanych w toku samodzielnej pracy * Określić konteksty filozoficzne estetyczne oraz społeczno polityczne i zastosować je w interpretacji utworu * Interpretować różne znaki kultury w znanych tekstach * Dokonać adiustacji tekstu * Wskazać i uzasadnić funkcje tekstów językowych * Umieć wskazać symultaniczność, kolaż i montaż w prozie i filmie * Wskazać sposoby funkcjonowania motywów, toposów i wzorców osobowych w tekstach literackich * Stosować w argumentacji i ocenie pojęcia poeta przeklęty, poeta faber, poeta zaangażowany poeta ludens * Napisać esej oraz dojrzałą recenzję przedstawienia teatralnego lub filmu * Zna, rozumie i stosuje pojęcia: polska szkoła filmowa oraz kino moralnego niepokoju» Napisać felieton * Analizować, syntetyzować i oceniać zjawiska literackie i kulturowe poznane w toku nauki w szkole Oceniać i wartościować poznane dzieła, uzasadnić swój sąd Sporządzić bibliografię na zadany temat Gromadzić, porządkować i wykorzystywać materiały z naukowych źródeł Analizować teksty literackie i nieliterackie ze wskazaniem funkcji zastosowanych środków stylistycznych Interpretować różne teksty kultury Układać teksty własne w określonym stylu z wykorzystaniem różnych środków stylistycznych Parafrazować tekst własny za pomocą doboru różnych środków językowych. 24

Ustalenia końcowe: Przedmiotowy system oceniania z języka polskiego podlega ewaluacji po klasyfikacji końcoworocznej. Ewaluacja obejmuje nauczycieli, uczniów i rodziców. Celem ewaluacji jest doskonalenie systemu i elementów oceniania tak, aby zapewnić optymalny poziom realizacji wszystkich zadań oceniania wewnątrzszkolnego. Niniejszy P S O obowiązuje w roku szkolnym 2014/2015. Przedmiotowy system oceniania z języka polskiego został zatwierdzony przez zespół w dniu 26.04.2012r. 25