NAUCZANIA DLA ZAWODU TECHNIK ROLNIK 321[05]

PROGRAM NAUCZANIA DLA ZAWODU TECHNIK ROLNIK 321[05] Dopuszczony do użytku szkolnego przez Ministra Edukacji i Nauki Numer dopuszczenia: 321[05]/T, TU, SP/MEiN/REA/2006.03.14

Autorzy Koordynator: mgr inż. Ewa Marciniak-Kulka mgr inż. Andrzej Kulka mgr Małgorzata Pawlonka mgr inż. Zbigniew Pawlonka mgr Irena Budzińska mgr Anna Mironiuk mgr Renata Kacperska Recenzenci prof. dr hab. Franciszek Borówczak dr inż. Ludwika Maria Felińska

Projekt okładki: 69 Studio Reklamy, Olsztyn Redakcja: Małgorzata Janus Redaktor prowadzący: Dorota Mazur-Dulęba Właścicielem praw wydawniczych niniejszego programu jest Wydawnictwo REA s.j., 05-510 Konstancin-Jeziorna, ul. Kościuszki 21 Wydawnictwo REA s.j. ISBN 83-7141-391-2 Wydawnictwo REA s.j. 01-217 Warszawa, ul. Kolejowa 9/11 tel./fax (0-22) 631-94-23, 632-21-15 http://www.rea-sj.pl e-mail: handlowy@rea-sj.pl Skład: HAPPY Studio DTP

Spis treści: I. Wstęp... 7 II. Plany nauczania... 9 III. Programy nauczania przedmiotów zawodowych IIII. 1. Produkcja roślinna... 15 III. 2. Produkcja zwierzęca... 47 III. 3. Technika w rolnictwie... 76 III. 4. Przepisy ruchu drogowego... 100 III. 5. Ekonomika rolnictwa... 109 III. 6. Zajęcia praktyczne... 142 III. 7. Praktyka zawodowa... 163 III. 8. Przedmiot specjalizacyjny... 165

I. Wstęp Rolnictwo, jako dział gospodarki narodowej, charakteryzuje się dużą odmiennością warunków produkcji w porównaniu z innymi branżami. Praca odbywa się w układzie dynamicznym, czyli zmieniającym się podczas procesu produkcji zależnie od licznych uwarunkowań. Ta właśnie specyfika decyduje o konieczności wielopłaszczyznowego traktowania kwalifikacji zawodowych technika rolnika. Zgodnie z podstawą programową kształcenia w zawodzie technik rolnik, absolwent szkoły powinien być przygotowany do wykonywania zadań zawodowych związanych z wytwarzaniem i sprzedażą produktów rolniczych, a zwłaszcza do: 1) projektowania organizacji gospodarstwa rolnego; 2) projektowania i organizowania procesów produkcji i pracy w gospodarstwie rolnym; 3) wykonywania zabiegów składających się na technologie produkcji rolniczej; 4) prowadzenia uproszczonej rachunkowości, obliczania opłacalności produkcji rolniczej oraz stosowania zasad marketingu. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie technik rolnik może samodzielnie prowadzić indywidualne gospodarstwo rolne. Może także podejmować pracę w rolniczych przedsiębiorstwach produkcyjnych i usługowych, a także samodzielnie prowadzić działalność gospodarczą. Zawód technik rolnik jest zawodem szerokoprofilowym, umożliwiającym wstępną specjalizację pod koniec okresu kształcenia. Szkoła określa specjalizację, biorąc pod uwagę potrzeby regionalnego rynku pracy i zainteresowania uczniów. Tematyka specjalizacji może dotyczyć: rolnictwa ekologicznego, rynku rolnego, podstaw agrobiznesu, obsługi ruchu turystycznego na wsi, organizacji przetwórstwa spożywczego w gospodarstwie rolnym, podstaw ogrodnictwa, usług technicznych na wsi, marketingu produktów rolniczych, spółdzielczości wiejskiej. Zajęcia specjalizacyjne mogą być również kierunkowym rozszerzeniem wybranych technologii realizowanych w zakresie programu nauczania dla zawodu. Przykładem może być: produkcja mleka na użytkach zielonych, chów krów mamek, ekstensywna produkcja jaj, chów i użytkowanie koni, grupa producencka, produkcja materiału hodowlanego trzody chlewnej, uprawa różnych roślin na nasiona itp. W programie umieszczono 6 przedmiotów: 1) Produkcja roślinna 2) Produkcja zwierzęca 3) Technika w rolnictwie 7

4) Przepisy ruchu drogowego 5) Ekonomika w rolnictwie 6) Praktyczna nauka zawodu Taki podział wydaje daje nauczycielom możliwość swobodnego planowania wynikowego, uwzględniającego zarówno korelacje wewnątrzprzedmiotowe, jak i międzyprzedmiotowe. Ma to kluczowe znaczenie w przypadku kształtowania umiejętności zawodowych, które są właściwe dla zawodu. W takich przypadkach potrzebne jest tworzenie sytuacji dydaktycznych pozwalających na korelacje odnoszące się do czasu realizacji, treści kształcenia i metod kształcenia. Możliwe również staje się stosowanie zintegrowanych metod sprawdzania wiedzy i umiejętności uczniów/słuchaczy. Program o takiej konstrukcji gwarantuje elastyczność pozwalającą na wybór tempa pracy i dostosowanie go do możliwości intelektualnych uczniów. Pewne grupy celów kształcenia mogą być osiągane równolegle, zależnie od przyjętej strategii dotyczącej wyboru metod pracy z uczniem. Nie byłoby to możliwe w sytuacji zaprojektowania wielu przedmiotów. Zastosowane kryteria podziałowe pozwalają wyodrębnić grupy celów kształcenia wyraźnie różniące się specyfiką produkcja roślinna i produkcja zwierzęca oraz utrwalające jakość procesu kształcenia zawodowego technika w rolnictwie, ekonomika i praktyczna nauka zawodu. W programie zamieszczono wymagania programowe, które są szczegółową informacją dla przyszłych uczniów i ich rodziców. Ma to szczególne znaczenie w przypadku nauczycieli rozpoczynających pracę w szkole i nie mających doświadczenia w planowaniu pracy bieżącej. Umieszczenie wymagań usprawni także konstruowanie narzędzi pomiaru dydaktycznego i sprawdzanie umiejętności uczniów. Kwalifikacje technika rolnika z założenia powinny umożliwić nie tylko profesjonalne wykonywanie poszczególnych prac stanowiących zadania zawodowe, ale również projektowanie procesów produkcji i pracy oraz kierowanie ich wykonaniem. Ten program pozwala na ukształtowanie i utrwalenie umiejętności z każdej z tych grup. 8

II. Plany nauczania PLAN NAUCZANIA Czteroletnie technikum Zawód: technik rolnik 321[05] Podbudowa programowa: gimnazjum Dla młodzieży Dla dorosłych Lp. Przedmioty nauczania Liczba godzin tygodniowo w czteroletnim okresie nauczania Liczba godzin tygodniowo w czteroletnim okresie nauczania Liczba godzin w czteroletnim okresie nauczania Klasy I-IV Forma stacjonarna Semestry I-VIII Forma zaoczna 1. Produkcja roślinna 10 7 150 2. Produkcja zwierzęca 8 6 130 3. Technika w rolnictwie 6,5 5 90 4. Przepisy ruchu drogowego 1 1 30 5. Ekonomika w rolnictwie 7,5 5 110 6. Zajęcia praktyczne 15 10 90 7. Przedmiot specjalizacyjny 2 1 30 Razem godzin zajęć edukacyjnych 50 35 630 Praktyka zawodowa: łącznie 8 tygodni! Uwaga Nauka jazdy ciągnikiem rolniczym 20 godzin na 1 ucznia Nauka obsługi maszyn rolniczych (zajęcia indywidualne) 6 godzin na 1 ucznia 9

PLAN NAUCZANIA Technikum uzupełniające Zawód: technik rolnik 321[05] Podbudowa programowa: zasadnicza szkoła zawodowa Dla młodzieży Dla dorosłych Lp. Przedmioty nauczania Liczba godzin tygodniowo w trzyletnim okresie nauczania Liczba godzin tygodniowo w trzyletnim okresie nauczania Liczba godzin w trzyletnim okresie nauczania Klasy I-III Forma stacjonarna Semestry I-VI Forma zaoczna 1. Produkcja roślinna 8 7 110 2. Produkcja zwierzęca 7 6 90 3. Technika w rolnictwie 5,5 4 60 4. Przedmiot specjalizacyjny 2 2 30 5. Ekonomika w rolnictwie 3,5 2,5 50 6. Zajęcia praktyczne 5 2,5 74 Razem 31 24 414 Praktyka zawodowa: łącznie 6 tygodni 10

PLAN NAUCZANIA Szkoła policealna Zawód: technik rolnik 321[05] Podbudowa programowa: szkoła dająca wykształcenie średnie Dla młodzieży Dla dorosłych Lp. Przedmioty nauczania Liczba godzin tygodniowo w dwuletnim okresie nauczania Liczba godzin tygodniowo w dwuletnim okresie nauczania Liczba godzin w dwuletnim okresie nauczania Sem. I Sem. II Sem III Sem. IV Forma stacjonarna Forma zaoczna 1. Produkcja roślinna 6 6 6 6 8 160 2. Produkcja zwierzęca 5 5 5 5 7 140 3. Technika w rolnictwie 5 4 4 4 5,5 120 4. 5. Przedmiot specjalizacyjny Ekonomika w rolnictwie 2 2 2 30 3 4 4 4 5,5 100 6. Zajęcia praktyczne 5 5 5 5 9 132 Razem 24 24 26 26 37 682 Praktyka zawodowa: łącznie 8 tygodni! Uwaga Nauka jazdy ciągnikiem rolniczym 20 godzin na 1 ucznia Nauka obsługi maszyn rolniczych (zajęcia indywidualne) 6 godzin na 1 ucznia Nauka pracy kombajnami samobieżnymi nie jest obowiązkowa, jednak dla chłopców jest zalecana (po dokonaniu dodatkowych opłat) 11

Programy nauczania przedmiotów zawodowych

III. 1. Produkcja roślinna Proponowany podział materiału nauczania dla czteroletniego technikum dla młodzieży L.p Materiał nauczania Proponowana liczba godzin 1 Siedlisko życia roślin 35 2 Zabiegi agrotechniczne 70 3 Zmianowanie i płodozmian 20 4 Technologie produkcji roślin uprawnych 135 5 Hodowla roślin i nasiennictwo 20 6 Użytki zielone 20 7 Produkcja roślinna w rolnictwie ekologicznym 10 8 Integrowane metody produkcji roślinnej 5 9 Jakość zdrowotna i bezpieczeństwo produktów roślinnych 3 10 Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska 3 11 Organizacja produkcji roślinnej w gospodarstwie; 4 Do dyspozycji nauczyciela 15 Razem 340 15

Cele kształcenia Uczeń po zakończeniu procesu kształcenia powinien umieć: Materiał nauczania, hasła programowe Wymagania programowe osiągnięcia edukacyjne ucznia 1. 2. 3. 1. SIEDLISKO ŻYCIA ROŚLIN Wymienić czynniki klimatyczne siedliska i przedstawić ich wpływ na wysokość i jakość plonu Czynniki klimatyczne i ich znaczenie rolnicze definiuje pojęcie siedliska roślin wymienia naturalne i sztuczne czynniki siedliska i przedstawia ich wpływ na kształtowanie się plonu i jego jakość charakteryzuje podstawowe czynniki klimatyczne przedstawia wpływ światła na wzrost i rozwój roślin omawia wpływ temperatury powietrza i gleby na plonowanie roślin wykonuje pomiar temperatury powietrza i gleby charakteryzuje ciśnienie atmosferyczne jako czynnik siedliska wymienia przyrządy do pomiaru ciśnienia i wykonuje pomiar przedstawia pozytywne i negatywne oddziaływanie wiatru na rośliny i glebę dokonuje pomiaru kierunku i prędkości wiatru omawia znaczenie wilgotności w siedlisku życia roślin podaje pojęcie i rodzaje przymrozków omawia sposoby ochrony roślin przed przymrozkami wyjaśnia, na czym polega proces powstawania chmur wymienia rodzaje chmur i charakteryzuje ich budowę wymienia rodzaje osadów atmosferycznych i omawia ich znaczenie w życiu roślin Przewidzieć przebieg pogody na podstawie pomiarów czynników klimatycznych, obserwacji zjawisk meteorologicznych oraz prognoz i map Pogoda, jej zmienność i przewidywanie wyjaśnia zastosowanie przyrządów meteorologicznych i omawia zasadę ich działania analizuje wpływ pogody na agrotechnikę korzysta z prognoz pogody w celu projektowania organizacji prac w gospodarstwie prognozuje pogodę na podstawie zjawisk występujących w przyrodzie 16

klimat Polski i rejony klimatyczno-rolnicze Ogólna charakterystyka klimatu Polski charakteryzuje klimat w Polsce i przebieg czynników klimatycznych na terenie kraju przedstawia wpływ ukształtowania terenu na mikroklimat i plonowanie roślin analizuje warunki klimatyczne rejonu na podstawie map klimatycznych charakteryzuje rejony klimatyczno-rolnicze Polski czynniki mające wpływ na powstawanie różnych typów gleb Powstawanie i budowa gleby definiuje podstawowe pojęcia z gleboznawstwa rozpoznaje ważniejsze minerały i skały omawia poszczególne rodzaje wietrzenia skał (fizyczne, chemiczne i biologiczne) charakteryzuje skały macierzyste gleb (osadowe, magmowe, przeobrażeniowe) przedstawia czynniki glebotwórcze (skałę macierzystą, klimat, wodę, organizmy żywe, ukształtowanie terenu, działalność człowieka, wiek gleby) i ich wpływ na powstawanie różnych typów gleb omawia procesy glebotwórcze: przemywania, bielicowania, glejenia, brunatnienia, bagienny, murszenia charakteryzuje procesy humifikacji i mineralizacji omawia najistotniejsze cechy budowy profilu glebowego Usystematyzować i klasyfikować gleby, ze szczególnym uwzględnieniem gleb, które występują w okolicy szkoły; Wymienić części składowe gleby Przedstawić powiązania między składem gleby a jej przydatnością rolniczą Typy gleb Części składowe gleby przedstawia genezę powstawania, właściwości i przydatność rolniczą ważniejszych typów gleb występujących w rejonie szkoły rozpoznaje profile ważniejszych typów gleb wymienia części składowe gleby (faza stała, ciekła i gazowa) przedstawia podział gleb w zależności od składu mechanicznego wykazuje wpływ składu mechanicznego (granulometrycznego) na właściwości gleb dokonuje oceny organoleptycznej składu granulometrycznego gleby wymienia składniki organiczne gleb i omawia ich rolę w kształtowaniu żyzności gleb analizuje znaczenie oraz właściwości humusu 17

wymienia rodzaje wody w glebie i ich rolę omawia, jakie rodzaje wody są dostępne dla roślin przedstawia znaczenie powietrza glebowego dla wzrostu i rozwoju roślin Przeanalizować właściwości fizyczne, chemiczne i biologiczne gleby pod kątem ich przydatności do produkcji roślinnej Właściwości gleb przedstawia budowę i właściwości koloidów glebowych i ich wpływ na właściwości gleby omawia warunki powstawania i zanikania struktury rolniczej gleb przedstawia wpływ struktury na właściwości wodne, cieplne i powietrzne oraz urodzajność gleb przedstawia znaczenie sorpcji dla wzrostu i rozwoju roślin analizuje właściwości wodne i powietrzne oraz ich wpływ na temperaturę gleby i plonowanie roślin analizuje sposoby zwiększania aktywności biologicznej gleb przedstawia pojęcie odczynu i kwasowości gleb omawia przyczyny zakwaszania gleb oznacza odczyn gleby dokonuje analizy wpływu ph na procesy mikrobiologiczne i rozwój roślin uprawnych Usystematyzować i klasyfikować gleby ze szczególnym uwzględnieniem gleb, które występują w okolicy szkoły Klasyfikacja użytkowa gleb w Polsce podaje zasady bonitacji gleb w Polsce i sposoby jej wykorzystania omawiać klasyfikację użytkową gruntów ornych i użytków zielonych podaje podział gleb na kompleksy przydatności rolniczej charakteryzuje poszczególne kompleksy czyta i charakteryzuje mapy glebowo- -rolnicze, mapy zasobności gleb, mapy glebowo-bonitacyjne i mapy wilgotnościowo-glebowe użytków zielonych omawia przydatność rolniczą gleb dobiera rośliny do uprawy na danej glebie czynniki, które przyczyniają się do degradacji gleb Podać sposoby rekultywacji gruntów Degradacja gleb Zagospodarowanie gleb zdewastowanych wymienia rodzaje erozji gleb omawia podatność gleb w Polsce na procesy erozyjne analizuje sposoby zapobiegania erozji gleb omawia sposoby zagospodarowania gleb zdewastowanych 18

Wyszukać obowiązujące przepisy prawne dotyczące ochrony gleb Przedstawić sposoby utrzymania i poprawiania żyzności gleb Przepisy prawne dotyczące ochrony gleb Utrzymanie żyzności gleb wyszukuje obowiązujące przepisy prawne dotyczące ochrony gleb projektuje sposoby utrzymania żyzności gleb podaje sposoby ulepszania gleb lekkich podaje metody i środki ulepszania gleb ciężkich omawia metody i środki polepszenia właściwości gleb suchych lub zbyt mocno uwilgotnionych 2. ZABIEGI AGROTECHNICZNE Zdefiniować pojęcie melioracji wodnych Uzasadnić konieczność zarówno zabiegów odwadniających, jak i nawadniających Melioracje wodne przedstawia zadania i rodzaje melioracji wodnych podaje sposoby odwadniania użytków rolnych omawia sposoby nawadniania użytków rolnych przedstawia zasady eksploatacji i konserwacji urządzeń wodno-melioracyjnych Podać podstawowe zabiegi uprawowe, wyjaśnić ich znaczenie dla plonowania roślin oraz omówić sposoby ich wykonania Podstawowe zabiegi uprawowe ich znaczenie i sposoby prawidłowego wykonania wyjaśnia, jakie są cele i zadania uprawy roli wymienia i charakteryzuje rodzaje orek omawia sposoby wykonania orek omawia zadania i sposoby wykonania uprawek spulchniających, wyrównujących, rozkruszających i ugniatających rolę przedstawia zasady doboru narzędzi i organizacji pracy ocenia jakość wykonanej orki i zabiegów doprawiających rolę Wymienić rodzaje uprawek i przedstawić ich zadania Zespoły uprawek rodzaje i zadania wymienia rodzaje zespołów uprawek i omawia ich zadania dobiera uprawki i łączy je w zespoły w zależności od rodzaju gleby i przeznaczenia omawia sposoby uprawy w zależności od rodzaju gleby i zespołu uprawek omawia wpływ zabiegów uprawowych na właściwości gleby projektuje całokształt uprawy roli pod daną roślinę projektuje zespół uprawek z uwzględnieniem różnych wariantów technologicznych 19

przedstawia nowe tendencje i techniki w uprawie roli omawia wady i zalety uproszczonej uprawy roli, agregatowania maszyn i narzędzi, stosowania narzędzi aktywnych, uprawy zerowej i siewu bezpośredniego stosuje przepisy bhp podczas wykonywaniu zabiegów uprawowych Przedstawić rolę nawożenia w kształtowaniu jakości i wielkości plonu Odżywianie i nawożenie roślin omawia znaczenie światła, ciepła, powietrza i wody w procesie kształtowania się plonu wymienia makro- i mikroelementy określa wpływ poszczególnych składników pokarmowych na wzrost i rozwój roślin rozpoznaje objawy niedoboru poszczególnych składników mineralnych analizuje różnice w objawach niedoboru i nadmiaru składników mineralnych definiuje pojęcia: wymagania pokarmowe i potrzeby nawozowe roślin wymienia czynniki kształtujące potrzeby nawozowe omawia sposób pobierania i przygotowania próbek gleby do analizy analizuje mapy zasobności gleb i zalecenia nawozowe ze Stacji Chemiczno- -Rolniczej dokonuje podziału nawozów stosowanych w rolnictwie Nawozy naturalne nawozy naturalne i uzasadnić ich wpływ na właściwości gleby, jakość i wielkość plonów Obornik Gnojówka i gnojowica Pomiot ptasi Komposty wymienia nawozy naturalne ocenia wartość nawozową obornika i pozostałych nawozów naturalnych charakteryzuje procesy zachodzące w czasie przechowywania obornika omawia technikę stosowania obornika ocenia wartość nawozową gnojówki omawia technikę przechowywania i stosowania gnojówki ocenia wartość nawozową gnojowicy omawia sposób przechowywania gnojowicy przedstawia technikę stosowania gnojowicy na gruntach ornych i użytkach zielonych charakteryzuje odchody ptasie i ich wartość nawozową omawia sposoby sporządzania kompostów 20

Nawożenie słomą Nawożenie roślinami zielonymi przedstawia wartość nawozową kompostów i technikę ich stosowania omawia zasady nawożenia słomą podaje wartość nawozową słomy przedstawia sposoby nawożenia nawozami zielonymi analizuje wpływ sposobu przechowywania i stosowania nawozów naturalnych na środowisko Nawozy mineralne Przedstawić charakterystykę nawozów mineralnych zasady ich stosowania i wpływ na jakość i wielkość plonów Nawozy azotowe Nawozy fosforowe Nawozy potasowe Nawozy magnezowe Nawozy wieloskładnikowe Mikronawozy Nawozy wapniowe Przechowywanie i technika stosowania nawozów przedstawia charakterystykę nawozów azotowych omawia zasady nawożenia azotowego analizuje wpływ nawożenia azotowego na jakoś i wielkość plonu przedstawia charakterystykę nawozów fosforowych omawia zasady nawożenia fosforowego opisuje wpływ nawożenia fosforowego na jakość i wielkość plonu przedstawia charakterystykę nawozów potasowych omawia zasady nawożenia potasowego omawia wpływ nawożenia potasowego na jakość i wielkość plonu przedstawia charakterystykę nawozów magnezowych omawia zasady nawożenia magnezem omawia wpływ nawożenia magnezem na jakość i wielkość plonu charakteryzuje nawozy wieloskładnikowe omawia zasady stosowania nawozów wieloskładnikowych charakteryzuje mikronawozy omawia zasady stosowania mikronawozów charakteryzuje nawozy wapniowe omawia zasady stosowania nawozów wapniowych określa zasady przechowywania nawozów mineralnych omawia technikę stosowania nawozów mineralnych projektuje kompleksowe stosowanie nawozów organicznych i mineralnych przelicza czysty składnik na masę towarową nawozu oblicza zapotrzebowanie nawozów pod wybraną roślinę uprawną z wykorzystaniem wyników analizy gleby 21

Omówić pojęcie i rolę ochrony roślin w nowoczesnym rolnictwie Omówić rodzaje chorób i ich objawy czynniki chorobotwórcze Zdefiniować pojęcie szkodnika rodzaje szkodników i objawy ich żerowania Przedstawić pojęcie podział i szkodliwość chwastów roślin uprawnych Efektywność i opłacalność nawożenia Przepisy prawne i bhp Ochrona roślin Choroby roślin Szkodniki roślin Chwasty roślin uprawnych analizuje wpływ wzrastającego poziomu nawożenia na całokształt produkcji roślinnej analizuje efektywność i opłacalność nawożenia omawia przepisy prawne dotyczące nawożenia w rolnictwie analizuje przepisy bhp podczas stosowania nawozów organicznych i mineralnych opisuje wpływ nawożenia na środowisko definiuje pojęcie ochrony roślin przedstawia zadania ochrony roślin wymienia straty wywołane przez agrofagi definiuje pojęcie choroby wymienia czynniki chorobotwórcze oraz charakteryzuje ich objawy chorobowe charakteryzuje choroby grzybowe i objawy chorobowe rozpoznaje najczęściej występujące choroby grzybowe opisuje choroby bakteryjne i wirusowe omawia sposoby rozprzestrzeniania się chorób bakteryjnych i wirusowych rozpoznaje choroby bakteryjne i wirusowe definiuje pojęcie szkodnika przedstawia podział szkodników ze względu na przynależność systematyczną, zasięg żerowania i budowę aparatu gębowego omawia sposoby żerowania i typy uszkodzeń charakteryzuje nicienie i roztocze, przedstawia objawy żerowania omawia sposoby zapobiegania charakteryzuje szkodliwość gryzoni, ptaków i ślimaków omawia szkodliwość i sposoby zapobiegania ich występowaniu charakteryzuje szkodniki roślin z gromady owadów rozpoznaje grupy szkodników na podstawie występujących uszkodzeń definiuje pojęcie chwastów roślin uprawnych określa szkodliwość chwastów omawia biologiczne właściwości chwastów 22

dokonuje podziału chwastów ze względu na trwałość i występowanie rozpoznaje chwasty roślin naturalnych Omówić rodzaje metod ochrony roślin i ich znaczenie Metody ochrony roślin uprawnych przedstawia podział metod ochrony roślin charakteryzuje metody zapobiegawcze (agrotechniczną, hodowlaną i kwarantannę) charakteryzuje metody bezpośredniego zwalczania (biologiczną, chemiczną, fizyczną i mechaniczną) omawia zasady integrowanej ochrony roślin ustala ekonomiczny próg szkodliwości w celu podjęcia decyzji o zastosowaniu chemicznej ochrony roślin Przedstawić podział środków ochrony roślin i ich charakterystykę fungicydy zoocydy herbicydy Środki ochrony roślin Fungicydy Zoocydy Herbicydy definiuje pojęcie pestycydów przedstawia podział pestycydów ze względu na klasę toksyczności dokonuje podziału fungicydów ze względu na substancję czynną charakteryzuje fungicydy, ich działanie i toksyczność dokonuje podziału zoocydów ze względu na sposób działania na szkodniki (żołądkowe, kontaktowe, oddechowe) dzieli zoocydy ze względu na mechanizm działania w roślinie (powierzchniowe, wgłębne, systemiczne) dokonuje podziału zoocydów ze względu na przynależność do grup chemicznych (pyretroidy,preparaty fosforoorganiczne, karbaminiany, biopreparaty, preparaty acylomocznikowe, chlorowane węglowodory, inne, feromony) dzieli zoocydy ze względu rodzaj szkodników, na które działają (rodentycydy, akarycydy, nematocydy, moluskocydy dobiera środki chemiczne do zwalczania wybranych szkodników dokonuje podziału herbicydów (dolistne doglebowe, kontaktowe układowe, selektywne nieselektywne) przedstawia charakterystykę herbicydów omawia sposób i termin wykonania skutecznego zabiegu zwalczania chwastów 23

dobiera herbicydy do zwalczania chwastów w zależności od gatunku i fazy rozwojowej chwastów i chronionej rośliny pozostałe środki ochrony roślin Omówić zasady bhp podczas stosowaniu pestycydów Omówić organizację służby zdrowia i przepisy prawne dotyczące ochrony roślin Pozostałe środki ochrony Bezpieczeństwo i higiena pracy podczas stosowaniu pestycydów Organizacja ochrony roślin omawia zastosowanie regulatorów wzrostu i rozwoju wyjaśnia sposób działania i zastosowanie repelentów i atraktantów omawia zadanie i zastosowanie środków zwiększających zwilżalność i przylepność chemicznych środków ochrony roślin przedstawia przepisy bhp dotyczące transportu, przechowywania i stosowania środków chemicznych ochrony roślin wyjaśnia prawidłowy sposób postępowania z opakowaniami opisuje objawy zatruć i sposób udzielania pierwszej pomocy wymienia terenowe służby ochrony roślin, omawia ich zadania opisuje zadania i rolę instytutu ochrony roślin wyszukuje przepisy prawne dotyczące ochrony roślin korzysta z zaleceń ochrony roślin w celu zaprojektowania kompleksowej ochrony roślin przed chorobami, szkodnikami i chwastami 3. ZMIANOWANIE I PŁODOZMIAN Zdefiniować podstawowe pojęcia z zakresu zmianowania Dokonać analizy czynników zmianowania Zaprojektować przykładowe zmianowania Podstawy zmianowania definiuje i wyjaśnia podstawowe pojęcia z zakresu zmianowania (rotacja, płodozmian, plon główny, przedplon, roślina następcza i międzyplonowa) wymienia grupy czynników zmianowania i podaje ich znaczenie charakteryzuje czynniki zmianowania (przyrodnicze, agrotechniczne, organizacyjno ekonomiczne) analizuje współzależność grup czynników zmianowania omawia zasady układania zmianowań wymienia typy płodozmianów charakteryzuje różne typy płodozmianów układa przykładowe zmianowania i płodozmiany dokonuje oceny zmianowań 24

Zdefiniować pojęcia dotyczące technologii produkcji roślin uprawnych Określić cechy biologiczne i wymagania siedliskowe roślin uprawnych projektuje organizację produkcji roślinnej w gospodarstwie 4. TECHNOLOGIE PRODUKCJI ROŚLIN UPRAWNYCH Wprowadzenie do technologii produkcji roślinnej definiuje podstawowe pojęcia dotyczące technologii produkcji roślinnej wyróżnia czynniki wpływające na wybór technologii analizuje charakterystyczne cechy technologiczne produkcji poszczególnych grup roślin Określić cechy biologiczne i wymagania siedliskowe roślin Ogólna charakterystyka roślin zbożowych omawia znaczenie gospodarcze roślin zbożowych charakteryzuje rośliny zbożowe przedstawia charakterystykę botaniczno-rolniczą zbóż opisuje i rozróżnia fazy rozwojowe zbóż analizuje wpływ czynników siedliska na wzrost zbóż w różnych fazach rozwojowych wymienia i charakteryzuje czynniki plonotwórcze analizuje i przedstawia możliwość zmniejszenia wpływu negatywnych czynników na plonowanie roślin zbożowych rozpoznaje rośliny zbożowe w poszczególnych fazach rozwojowych rozpoznaje ziarniaki poszczególnych gatunków zbóż Technologie produkcji roślin zbożowych (ozimych i jarych) Zaprojektować i zanalizować przykładowe technologie produkcji roślin zbożowych Wymagania klimatyczno-glebowe Uprawa roli i nawożenie Zasady siewu roślin zbożowych charakteryzuje wymagania klimatyczno- -glebowe roślin zbożowych dobiera przedplon i ocenia jego wartość charakteryzuje i dobiera zrejonizowane odmiany roślin zbożowych analizuje zasady uprawy roli i nawożenia roślin zbożowych projektuje uprawę roli i nawożenie przykładowej rośliny zbożowej wg przyjętych założeń technologicznych wypełnia część karty technologicznej dotyczącą przygotowania pola pod zasiew i nawożenia projektuje zespół uprawek pożniwnych i przedsiewnych 25

Zabiegi pielęgnacyjne w roślinach zbożowych i ich znaczenie plonotwórcze Zbiór i sposoby przechowywania roślin zbożowych Obliczanie dochodu bezpośredniego produkcji wybranej rośliny zbożowej w określonych warunkach wylicza nakłady siły roboczej i pociągowej na poszczególne zabiegi uprawowe na podstawie zaleceń stacji chemiczno- -rolniczej ustala dawki NPK, Ca Mg ustala termin stosowania, rodzaj nawozu i sposób nawożenia dobiera maszyny i narzędzia do uprawy roli i nawożenia uzasadnia znaczenie plonotwórcze dobrego materiału siewnego planuje termin siewu, ilość wysiewu, głębokość i rozstawę rzędów oblicza normę wysiewu w 1ha dobiera zaprawę nasienną i sposób zaprawiania planuje ścieżki przejazdowe i uzasadnia potrzebę ich wykonania wypełnia kartę technologiczną w części dotyczącej siewu uzasadnia celowość i planuje terminy bronowania pielęgnacyjnego dobiera odpowiednie herbicydy i terminy ich stosowania w zwalczaniu chwastów jedno- i dwuliściennych umiejscawia pogłówne nawożenie azotem w określonej fazie rozwojowej rozpoznaje choroby i szkodniki roślin zbożowych dobiera metody i środki ich zwalczania przedstawia zasady kompleksowej ochrony zbóż integruje metody ochrony roślin wypełnia kartę technologiczną w części dotyczącej pielęgnacji roślin zbożowych rozróżnia fazy dojrzałości ziarna analizuje zasady i sposoby zbioru ziarna oraz postępowania ze słomą po zbiorze dobiera sprzęt techniczny do planowanego sposobu zbioru wybiera metodę dosuszania i przechowywania ziarna wypełnia kartę technologiczną w części dotyczącej zbioru i przechowywania analizuje różnice w technologiach produkcji różnych gatunków zbóż oblicza koszty bezpośrednie i dochód bezpośredni na podstawie wypełnionej karty technologicznej analizuje i ocenia otrzymany wynik weryfikuje strukturę kosztów w celu ich obniżenia 26

wykorzystuje informacje płynące z rynku w celu poprawienia opłacalności produkcji Określić cechy biologiczne i wymagania siedliskowe roślin Ogólna charakterystyka roślin okopowych charakteryzuje rośliny okopowe określa znaczenie gospodarcze roślin okopowych podaje cechy charakterystyczne roślin okopowych przedstawia rejonizację upraw z uwzględnieniem stref degradacji Technologia produkcji ziemniaków jadalnych, przemysłowych i sadzeniaków Zaprojektować i przeanalizować przykładowe technologie produkcji ziemniaków Właściwości biologiczne i wymagania siedliskowe ziemniaka Uprawa roli i nawożenie Dobór sadzeniaków i technika sadzenia Zabiegi pielęgnacyjne określa właściwości biologiczne ziemniaka: części nadziemne, podziemne i skład chemiczny bulw charakteryzuje cechy morfologiczne ziemniaka przedstawia wymagania glebowe ziemniaka wskazuje cechy odmianowe ziemniaka dobiera odmiany do kierunku użytkowania i warunków przyrodniczych rejonu wymienia dobre i złe przedplony dla ziemniaków dobiera zabiegi uprawowe w zależności od rodzaju gleby, przedplonu, nawożenia, zachwaszczenia planuje nawożenie organiczne i mineralne ziemniaków w zależności od kierunku użytkowania i stanowiska (oblicza dawki, dobiera nawozy, planuje termin stosowania) dobiera maszyny do nawożenia wypełnia kartę technologiczną w części dotyczącej uprawy roli i nawożenia omawia sposoby przygotowania bulw do sadzenia (sortowanie, pobudzanie, podkiełkowanie) oblicza ilość sadzeniaków na hektar w zależności od kierunku użytkowania przedstawia sposób sadzenia ziemniaków (termin, głębokość, rozstawa rzędów zależna od typu ciągnika i maszyn towarzyszących) wypełnia kartę technologiczną w części dotyczącej sadzenia omawia zadania zabiegów pielęgnacyjnych w produkcji ziemniaków (walka z chwastami, niszczenie skorupy, formowanie redlin, ochrona przed szkodnikami i chorobami) 27

Organizacja zbioru i przechowywania ziemniaków wymienia rodzaje zabiegów pielęgnacyjnych (mechaniczne, mechaniczno- -chemiczne, chemiczno-mechaniczne, uproszczone) rozpoznaje choroby i szkodniki ziemniaków dobiera metody i środki do ich zwalczania wypełnia kartę technologiczną produkcji ziemniaka w części dotyczącej pielęgnacji omawia sposoby przygotowania plantacji do zbioru poprzez niszczenie łęcin (mechaniczne, chemiczne) wymienia czynniki decydujące o terminie zbioru planuje organizację i przebieg zbioru analizuje warunki przechowywania ziemniaków i sposoby konserwowania wypełnia kartę technologiczną w części dotyczącej zbioru i przechowywania porównuje technologię produkcji ziemniaków ogólnoużytkowych i reprodukcyjnych oblicza opłacalność produkcji ziemniaków Technologia produkcji buraków Zaprojektować i przeanalizować przykładowe technologie produkcji buraków Wymagania klimatyczne i glebowe buraka Uprawa roli i nawożenia omawia znaczenie gospodarcze buraków przedstawia stan i perspektywy rozwoju produkcji buraka opisuje cechy botaniczne buraka (systematyka, pochodzenie, burak jako roślina dwuletnia, fazy rozwojowe, pośpiechowatość, sposób pylności, budowa owocu, kłębek jako materiał siewny, budowa morfologiczna korzeni, rozmieszczenie i zawartość procentowa sacharozy w korzeniu) opisuje wymagania klimatyczne buraka (długość okresu wegetacji, wymagania wodne, świetlne i termiczne) analizuje zależność pomiędzy zawartością cukru w korzeniach a pogodą podczas wegetacji opisuje wymagania glebowe buraka dobiera rośliny przedplonowe i uzasadni słuszność wyboru przedstawia problem wyburaczenia i szkodliwości następczego działania herbicydów projektuje całokształt uprawy roli pod buraki 28

Siew buraków Zabiegi pielęgnacyjne Zbiór buraków planuje nawożenie obornikiem (wielkość dawki, termin nawożenia) dobiera dawki nawożenia mineralnego zgodnie z zaleceniami stacji chemiczno- -rolniczej planuje terminy i sposoby stosowania oraz dzielenie dawek azotu analizuje możliwość łącznego stosowania agrochemikaliów wybiera nawozy i przelicza czysty składnik na masę towarową nawozu wypełnia kartę technologiczną produkcji buraków w części dotyczącej uprawy roli i nawożenia charakteryzuje i dobiera odmiany zrejonizowane w Polsce omawia sposoby przygotowania nasion do siewu (kalibrowanie, otoczkowanie) ustala prawidłowy termin siewu zależnie od rejonu kraju, temperatury gleby, wskaźników fenologicznych dobiera gęstość i głębokość siewu zależnie od stanowiska i doświadczenia rolnika dobiera rodzaj siewnika i przygotowuje go do pracy (wykonuje próbę kręconą) rozpoznaje choroby i szkodniki buraka cukrowego dobiera metody zapobiegania i bezpośredniego zwalczania wybranych chorób i szkodników po przekroczeniu progów ekonomicznej szkodliwości przedstawia zadania zabiegów pielęgnacyjnych (niszczenie zaskorupienia gleby, ustalenie obsady roślin, odchwaszczanie) projektuje zabiegi pielęgnacyjne na plantacji buraków, dobiera narzędzia i termin wykonania dobiera herbicydy i planuje sposób ich stosowania zgodnie z zaleceniami IOR planuje kompleksową ochronę plantacji przed chorobami i szkodnikami po przekroczeniu progów ekonomicznej szkodliwości wypełnia kartę technologiczną w części dotyczącej pielęgnacji plantacji buraków omawia możliwe metody zbioru planuje metodę zbioru w przykładowym gospodarstwie wykonuje kalkulację dochodu bezpośredniego 29

Określić cechy biologiczne i wymagania siedliskowe roślin Ogólna charakterystyka roślin przemysłowych wymienia rośliny przemysłowe uprawiane w Polsce przedstawia znaczenie gospodarcze i agrotechniczne roślin przemysłowych opisuje budowę morfologiczną roślin przemysłowych Technologia produkcji rzepaku ozimego Zaprojektować i przeanalizować przykładowe technologie produkcji rzepaku ozimego Określić cechy biologiczne i wymagania siedliskowe roślin Wymagania klimatyczno- -glebowe Stanowisko w zmianowaniu Uprawa roli Nawożenie Siew Pielęgnacja Zbiór Ogólna charakterystyka roślin pastewnych w uprawie polowej wymienia odmiany rzepaku ozimego i dokonuje krótkiej charakterystyki analizuje wymagania klimatyczno-glebowe rzepaku ozimego przedstawia wymagania rzepaku w stosunku do stanowiska w zmianowaniu planuje całokształt uprawy roli pod rzepak po różnych przedplonach przedstawia wymagania pokarmowe i potrzeby nawozowe rzepaku ozimego ocenia celowość i potrzebę nawożenia obornikiem planuje nawożenie mineralne rzepaku ozimego projektuje termin, ilość i sposób wysiewu planuje zabiegi pielęgnacyjne w okresie jesiennym (przerzedzanie wschodów, zwalczanie chwastów, wykonanie przegonów ) planuje zabiegi pielęgnacyjne w okresie wiosennym (zwalczanie chwastów, ochrona przed szkodnikami i chorobami) ocenia stan plantacji jesienią i po przezimowaniu planuje termin i sposób zbioru projektuje technologię produkcji rzepaku jarego przedstawia różnice technologiczne w technologii produkcji rzepaku jarego i ozimego projektuje technologię produkcji pozostałych roślin przemysłowych uprawianych w rejonie szkoły rozpoznaje najczęściej występujące choroby i szkodniki roślin przemysłowych przedstawia różnorodność gatunków roślin pastewnych podaje podział roślin pastewnych przedstawia charakterystykę botaniczną i morfologiczną grup roślin pastewnych omawia kierunki użytkowania roślin pastewnych 30

Technologia produkcji roślin strączkowych omawia znaczenie roślin pastewnych w zwiększaniu żyzności gleby Zaprojektować i przeanalizować przykładowe technologie produkcji roślin strączkowych Wymagania siedliskowe Stanowisko w zmianowaniu Uprawa roli Nawożenie roślin strączkowych Siew roślin strączkowych Pielęgnacja roślin strączkowych Zbiór i przechowywanie Ppłacalność produkcji Różnice technologiczne rozpoznaje rośliny strączkowe i ich nasiona charakteryzuje wymagania siedliskowe roślin strączkowych przedstawia charakterystykę biologiczną i użytkową zrejonizowanych odmian roślin strączkowych (łubinu, grochu, peluszki, bobiku, wyki oraz soi) charakteryzuje dobre i złe stanowiska w uprawie roślin strączkowych omawia uprawę roli w zależności od przedplonu i gatunku rośliny omawia wymagania pokarmowe i potrzeby nawozowe roślin strączkowych dobiera nawozy i planuje ich stosowanie przygotowuje materiał siewny (zaprawianie, szczepienie nasion) planuje sposób wysiewu nasion roślin strączkowych (termin siewu, ilość, rozstawę rzędów, głębokość) wykonuje próbę kręconą i przygotowuje siewnik do siewu projektuje prace pielęgnacyjne na plantacjach roślin pastewnych rozpoznaje choroby i szkodniki roślin strączkowych określa zasady, terminy i sposoby zbioru oraz przechowywania roślin pastewnych w zależności od kierunku użytkowania oblicza opłacalność produkcji roślin strączkowych dokonuje analizy różnic w produkcji roślin strączkowych Technologia produkcji roślin motylkowych drobnonasiennych Zaprojektować i przeanalizować przykładowe technologie produkcji roślin motylkowych drobnonasiennych Wymagania siedliskowe Stanowisko w zmianowaniu rozpoznaje rośliny motylkowych drobnonasiennych i ich nasiona charakteryzuje wymagania siedliskowe roślin motylkowych drobnonasiennych przedstawia charakterystykę biologiczną i użytkową zrejonizowanych odmian roślin motylkowych drobnonasiennych podaje dobre i złe stanowiska w uprawie roślin motylkowych drobnonasiennych 31

Uprawa roli Nawożenie roślin Siew roślin Pielęgnacja roślin Zbiór i przechowywanie Opłacalność produkcji Różnice technologiczne Mieszanki roślin motylkowych drobnonasiennych omawia uprawę roli w zależności od przedplonu i gatunku rośliny omawia wymagania pokarmowe i potrzeby nawozowe roślin motylkowych drobnonasiennych dobiera nawozy i planuje ich stosowanie przygotowuje materiał siewny (zaprawianie, szczepienie nasion) planuje sposób wysiewu nasion roślin motylkowych drobnonasiennych (termin siewu, ilość, rozstawę rzędów, głębokość) wykonuje próbę kręconą i przygotowuje siewnik do siewu projektuje prace pielęgnacyjne na plantacjach roślin motylkowych rozpoznaje choroby i szkodniki roślin motylkowych określa zasady, terminy i sposoby zbioru oraz przechowywania roślin pastewnych w zależności od kierunku użytkowania oblicza opłacalność produkcji roślin analizuje różnice w technologii produkcji roślin motylkowych drobnonasiennych omawia zalety uprawy roślin motylkowych w mieszankach przedstawia technologię produkcji mieszanek roślin motylkowych Technologia produkcji pozostałych roślin pastewnych niemotylkowych (słonecznika, kukurydzy, kapusty pastewnej, traw w produkcji polowej) Zaprojektować i przeanalizować przykładowe technologie produkcji pozostałych roślin pastewnych niemotylkowych Wymagania siedliskowe Stanowisko w zmianowaniu Uprawa roli Nawożenie roślin strączkowych Siew roślin strączkowych Pielęgnacja roślin strączkowych omawia znaczenie gospodarcze roślin pastewnych niemotylkowych przedstawia opis botaniczny rośliny opisuje wymagania klimatyczno-glebowe przedstawia stanowisko w zmianowaniu planuje całokształt uprawy roli projektuje nawożenie charakteryzuje zrejonizowane odmiany omawia sposób przygotowania nasion do siewu planuje termin, ilość i sposób siewu omawia sposób pielęgnacji plantacji ustala termin i sposób zbioru rozpoznaje rośliny pastewne motylkowe i niemotylkowe oraz ich nasiona 32

Technologia produkcji poplonów Zaprojektować i przeanalizować przykładowe technologie produkcji poplonów Określić i scharakteryzować kierunki i metody hodowli roślin uprawnych Przedstawić zadania i podstawowe zasady obowiązujące w produkcji nasiennej Uprawa poplonów omawia znaczenie gospodarcze i agrotechniczne poplonów rozróżnia rodzaje poplonów (wsiewki poplonowe, poplony ścierniskowe, poplony ozime i plony wtóre) dobiera rośliny do uprawy w poplonach w zależności od rodzaju poplonu projektuje całokształt uprawy poszczególnych poplonów i plonów wtórnych 5. HODOWLA ROŚLIN I NASIENNICTWO Hodowla roślin Nasiennictwo przedstawia zadania i znaczenie hodowli roślin wymienia kierunki hodowli roślin omawia podstawowe zagadnienia z genetyki (genotyp, fenotyp, zmienność dziedziczna, krzyżowanie, mutacje chromosomowe, genowe i genomowe, crossing ower i rekombinacja) wymienia i scharakteryzuje podstawowe metody hodowli twórczej (selekcja, krzyżowanie, wykorzystanie zjawiska heterozji i hodowli poliploidalnej i mutacyjnej) wymienia przyczyny i objawy degradacji odmian omawia cele i sposoby hodowli zachowawczej omawia organizację hodowli w Polsce i sposoby kontroli jakości odmian wymienia zadania produkcji nasiennej przedstawia podstawowe zasady obowiązujące w produkcji nasiennej ocenia i przygotowuje materiał siewny roślin uprawnych omawia zasady kontroli plantacji nasiennych dokonuje analizy specyfiki uprawy roślin na plantacjach nasiennych omawia system kontroli materiału siewnego przedstawia definicję zadania i dokumenty kwalifikacji polowej omawia zasady oceny laboratoryjnej materiału siewnego i sadzeniaków przygotowuje materiał siewny roślin uprawnych charakteryzuje i przygotowuje do pracy maszyny i sprzęt do siewu i sadzenia wykonuje prace siewne z zachowaniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy 33

6. UŻYTKI ZIELONE Określić znaczenie gospodarcze łąk i pastwisk Rozpoznać i scharakteryzować roślinność użytków zielonych Zaprojektować i przeanalizować technologie produkcji pasz na użytkach zielonych sposoby zagospodarowania, użytkowania i pielęgnacji łąk i pastwisk oraz niezbędny sprzęt Gospodarcze i przyrodnicze znaczenie trwałych użytków zielonych Roślinność użytków zielonych Technologia produkcji pasz na użytkach zielonych Użytkowanie łąk i pastwisk Renowacja łąk i pastwisk definiuje podstawowe pojęcia dotyczące trwałych użytków zielonych omawia znaczenie gospodarcze trwałych użytków zielonych przedstawia typologiczny podział użytków zielonych (łęgi, grądy, bielawy, łąki pobagienne, hale, polany) analizuje czynniki siedliska mające wpływ na stan użytków zielonych analizuje skład botaniczny porostu użytków zielonych ocenia wartość wybranego użytku zielonego na podstawie jego składu botanicznego rozpoznaje ważniejsze gatunki traw na podstawie cech morfologicznych charakteryzuje rośliny motylkowe występujące na użytkach zielonych rozpoznaje rośliny motylkowe występujące w runi łąk i pastwisk przedstawia rolę ziół w poroście rozpoznaje ważniejsze gatunki ziół w runi łąk i pastwisk charakteryzuje chwasty w zależności od sposobu użytkowania oraz warunków glebowych analizuje wpływ nawożenia na udział w runi ziół, roślin motylkowych i chwastów przedstawia sposoby regulowania wilgotności na użytkach zielonych planuje organiczne i mineralne nawożenie użytków zielonych dobiera rodzaj nawozów, wysokość dawek oraz terminy stosowania w zależności od warunków glebowych i sposobu użytkowania planuje zabiegi pielęgnacyjne na trwałych użytkach zielonych omawia sposoby użytkowania, łąk i pastwisk analizuje metody zagospodarowania łąk i pastwisk metodą intensywnego nawożenia, podsiewu, pełnego zagospodarowania dobiera mieszanki traw i roślin motylkowych do pełnego zagospodarowania użytków zielonych 34

Dobrać i eksploatować maszyny do pielęgnacji zbioru i konserwacji pasz z użytków zielonych, z zachowaniem przepisów bhp dobiera maszyny do pielęgnacji, zbioru i konserwacji pasz z użytków zielonych stosuje przepisy bhp podczas pielęgnacji, zbioru i konserwacji pasz na użytkach zielonych 7. PRODUKCJA ROŚLINNA W ROLNICTWIE EKOLOGICZNYM Przedstawić systemy rolnictwa Przedstawić regulacje prawne w produkcji roślinnej w rolnictwie ekologicznym Przedstawić zasady gospodarowania w produkcji roślinnej w rolnictwie ekologicznym Systemy rolnictwa Podstawy prawne rolnictwa ekologicznego Kontrola gospodarstw ekologicznych Przestawianie gospodarstwa na metody produkcji ekologicznej Materiał siewny Uprawa roli Płodozmian Nawożenie wymienia systemy rolnictwa określa różnice w zasadach gospodarowania w systemach rolnictwa wymienia rozporządzenia UE i Ustawę Sejmu RP o rolnictwie ekologicznym określa zasady zgłaszania podjęcia produkcji ekologicznej wymienia jednostki certyfikujące określa częstotliwość kontroli określa zakres kontroli podaje zasady płatności za kontrolę i dotacji do kosztów kontroli określa okresy przestawiania określa zasady równoległego prowadzenia produkcji ekologicznej i konwencjonalnej określa wymagania w stosunku do materiałów rozmnożeniowych w rolnictwie ekologicznym podaje warunki użycia innych materiałów siewnych niż ekologiczne przedstawia zalety i wady orki przedstawia zasady uprawy roli w rolnictwie ekologicznym wymienia narzędzia przydatne do uprawy roli w gospodarstwach ekologicznych przedstawia cele płodozmianu w rolnictwie ekologicznym określa przydatność grup i gatunków roślin do uprawy w gospodarstwie ekologicznym układa płodozmian wskazuje sposoby zachowania i podwyższania żyzności gleby w gospodarstwie ekologicznym wymienia nawozy dopuszczone do stosowania w rolnictwie ekologicznym określa produkcję azotu w nawozach naturalnych omawia zasady sporządzania kompostu 35

Przedstawić zasady rolnictwa biodynamicznego Ochrona roślin Rolnictwo biodynamiczne Oznakowanie produktów ekologicznych Płatności za pakiet: Rolnictwo ekologiczne wyjaśnia znaczenie profilaktyki w ochronie roślin omawia metody ochrony roślin przed chwastami, szkodnikami i chorobami wymienia środki ochrony roślin dopuszczone do stosowania w rolnictwie ekologicznym omawia zasady rolnictwa biodynamicznego omawia wykorzystanie kalendarza biodynamicznego przedstawia wykorzystanie preparatów biodynamicznych definiuje pojęcie produktu ekologicznego wymienia informacje zawarte na etykiecie produktu ekologicznego podaje warunki uzyskania płatności podaje wielkości płatności wylicza płatność dla gospodarstwa 8. INTEGROWANE METODY PRODUKCJI ROŚLINNEJ rolnictwo integrowane jako odrębny system produkcji rolniczej Planować i realizować zabiegi agrotechniczne Ogólna charakterystyka systemu integrowanej produkcji rolnej Technologia produkcji roślinnej w systemie rolnictwa integrowanego definiuje pojęcie rolnictwa integrowanego wymienia cechy rolnictwa integrowanego, różniące go od rolnictwa konwencjonalnego i ekologicznego określa przyczyny powstania tego systemu rolnictwa charakteryzuje efektywność produkcyjną i ekonomiczną planuje zmianowanie roślin wymienia i uzasadnia zasady integrowanej uprawy roli dobiera odmiany roślin uprawnych odpowiednich do produkcji integrowanej planuje nawożenie organiczne i mineralne wymienia pestycydy zalecane i niewskazane do produkcji integrowanej określa ekonomiczny próg szkodliwości ważniejszych agrofagów wybranych roślin uprawnych 9. JAKOŚĆ ZDROWOTNA I BEZPIECZEŃSTWO PRODUKTÓW ROŚLINNYCH Określić sposoby zapewnienia jakości zdrowotnej produktów Jakość zdrowotna produktów roślinnych określa wpływ środowiska naturalnego, zabiegów chemicznych i fizycznych oraz pasz i produktów żywienia człowieka na jakość i bezpieczeństwo ich stosowania dobiera warunki produkcji w gospodarstwie w zależności od przyjętych technologii 36

rozpoznaje wadliwe cechy produktów żywnościowych na podstawie materiałów źródłowych i ćwiczeń laboratoryjnych interpretuje podstawowe zasady bhp w stosowaniu środków ochrony roślin i nawozów określa zasady bezpiecznego przechowywania produktów omawia normy jakościowe dotyczące produkcji i przechowywania produktów roślinnych 10. PRZEPISY BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY, OCHRONY PRZECIWPOŻAROWEJ I OCHRONY ŚRODOWISKA Przedstawić i zastosować w praktyce przepisy bhp Przedstawić i zastosować w praktyce zasady ochrony przeciwpożarowej Zastosować wytyczne KDPR Bezpieczeństwo i higiena pracy Ochrona przeciwpożarowa Polski Kodeks Dobrej Praktyki Rolniczej omawia znaczenie przestrzegania przepisów bhp charakteryzuje działanie organizmu ludzkiego podczas pracy wymienia ważniejsze czynniki powodujące zmęczenie fizyczne i psychiczne omawia zasady kształtowania bezpiecznych i higienicznych warunków pracy w rolnictwie omawia przyczyny pożarów na wsi przedstawia podstawowe zasady profilaktyki przeciwpożarowej charakteryzuje urządzenia przeciwpożarowe wymienia przepisy przeciwpożarowe omawia przyczyny opracowania i wdrażania Polskiego Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej charakteryzuje zagrożenia dla środowiska przyrodniczego związanie z prowadzeniem produkcji roślinnej przedstawia zasady prowadzenia produkcji roślinnej nie zagrażającej środowisku wymienia podstawowe akty prawne regulujące prowadzenia produkcji roślinnej omawia cele i sposoby kształtowania krajobrazu rolniczego 11. ORGANIZACJA PRODUKCJI ROŚLINNEJ W GOSPODARSTWIE Zorganizować produkcję roślinną w zależności od specjalizacji Organizacja produkcji roślinnej zależnie od jej specjalizacji omawia zasady specjalizacji oraz uproszczeń produkcji roślinnej i zmianowania wymienia i charakteryzuje podstawowe typy specjalistycznych gospodarstw z produkcją roślinną omawia etapy organizowania produkcji roślinnej w gospodarstwie 37

Wskazówki metodyczne dotyczące realizacji programu Program nauczania Produkcja roślinna został zaprojektowany z uwzględnieniem: podejmowania zadań związanych z wykonywaniem prac w produkcji; projektowania rozwiązań o dynamicznym charakterze; tworzenia projektów procesów technologicznych uwzględniających zależności istniejące w środowisku przyrodniczym z jednoczesnym kształtowaniem u uczniów umiejętności ponadprzedmiotowych. Dobór i układ treści kształcenia umożliwia: poznanie i utrwalenie fachowej terminologii, kształtowanie etycznych postaw zawodowych, zapewnienie bezpiecznych warunków pracy i praktyczne stosowanie zasad bezpiecznego prowadzenia obserwacji i działań doświadczalnych. Program, poza materiałem nauczania z podstawy programowej, zawiera treści dodatkowe spójne z podstawą i wymienionymi w niej celami. Założone cele należy osiągać poprzez wykonywanie ćwiczeń praktycznych, obliczeń, obserwacji, zbieranie i porządkowanie informacji, analizę dokumentacji, analizę podstaw technologicznych i formalnych produkcji poszczególnych grup roślin z uwzględnieniem ich przeznaczenia oraz roli w płodozmianie. Stosowane metody, formy, techniki i środki nauczania należy dobierać zgodnie z zasadą ciągłego doskonalenia umiejętności i wspierania czynników ułatwiających uzyskanie kwalifikacji oraz kształtowanie postaw zawodowych. Wykład upoglądowiony oraz pokazy i prezentacje powinny jedynie pełnić funkcję wspomagającą. Konieczne będzie zastosowanie różnych form dyskusji, symulacji, projektowania, metaplanu, drzewa decyzyjnego, analizy przypadku i innych metod aktywizujących pracę na zajęciach. Można również wykorzystywać teksty przewodnie, projekty edukacyjne itp. Ważne jest, aby uwzględnić różnorodność uwarunkowań w gospodarstwach i regionach. Sytuacje dydaktyczne mają pomóc w zrozumieniu złożoności i różnorodności czynników wpływających na decyzje organizacyjne i technologiczne. Metody pracy mają nie tylko aktywizować, ale także pobudzać do poszukiwań rozwiązań optymalnych dla gospodarstwa. Aby program mógł być zrealizowany wskazane jest zapewnienie właściwej bazy technodydaktycznej. Pracownia produkcji roślinnej powinna składać się z sali ćwiczeń i zaplecza magazynowo-socjalnego. W sali ćwiczeń należy zapewnić stanowisko pracy dla nauczyciela i odpowiednią liczbę stanowisk pracy dla uczniów. 38