Posługiwanie się dokumentacją techniczną 311[31].Z2.02

MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ Alina Jaksa Posługiwanie się dokumentacją techniczną 311[31].Z2.02 Poradnik dla nauczyciela Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji Państwowy Instytut Badawczy Radom 2006

Recenzenci: mgr inż. Jacek Malec mgr Barbara Przedlacka Opracowanie redakcyjne: mgr inż. Małgorzata Urbanowicz Konsultacja: dr inż. Bożena Zając Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 311[31].Z2.02:,,Posługiwanie się dokumentacją techniczną, zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu technik technologii chemicznej 311[31]. Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006 1

SPIS TREŚCI 1. Wprowadzenie 3 2. Wymagania wstępne 5 3. Cele kształcenia 6 4. Przykładowe scenariusze zajęć 7 5. Ćwiczenia 11 5.1. Rysunek techniczny podstawowe pojęcia 11 5.1.1. Ćwiczenia 11 5.2. Rzut prostokątny równoległy 12 5.2.1. Ćwiczenia 12 5.3. Rzut aksonometryczny rzut ukośny równoległy 14 5.3.1. Ćwiczenia 14 5.4. Przekroje 16 5.4.1. Ćwiczenia 16 5.5. Wymiarowanie. Czytanie rysunków 18 5.5.1. Ćwiczenia 18 5.6. Uproszczenia rysunkowe. Programy komputerowe do wykonywania 20 rysunków 5.6.1. Ćwiczenia 20 6. Ewaluacja osiągnięć ucznia 22 7. Literatura 34 2

1. WPROWADZENIE Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie technik technologii chemicznej w module posługiwanie się dokumentacją techniczną. W poradniku zamieszczono: wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane, aby bez problemów mógł korzystać z poradnika, cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy z poradnikiem, przykładowe scenariusze zajęć, ćwiczenia, przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania uczenia się oraz środkami dydaktycznymi, ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego. Zajęcia dydaktyczne powinny być prowadzone różnymi metodami. Może to być np. pokaz, dyskusja w grupie, ćwiczenia praktyczne. Formy organizacyjne pracy uczniów: praca samodzielna lub w małych zespołach. 3

311[31].Z2 Techniczne podstawy procesów wytwarzania półproduktów i produktów przemysłu chemicznego 311[31].Z2.01 Stosowanie aparatów i urządzeń przemysłu chemicznego 311[31].Z2.02 Posługiwanie się dokumentacja techniczną 311[31].Z2.04 Pomiary parametrów procesowych 311[31].Z2.03 Stosowanie typowych powiązań podstawowych procesów w instalacjach przemysłu chemicznego 311[31].Z2.06 Eksploatacja maszyn i urządzeń przemysłu chemicznego 311[31].Z2.05 Stosowanie układów automatyki i sterowania Schemat układu jednostek modułowych 4

2. WYMAGANIA WSTĘPNE Przystępując do realizacji programu nauczania, uczeń powinien umieć: posługiwać się podstawowymi przyborami do rysowania, korzystać z różnych źródeł informacji. 5

3. CELE KSZTAŁCENIA W wyniku procesu kształcenia, uczeń powinien umieć: określić znaczenie rysunku technicznego, posłużyć się przyborami kreślarskimi i materiałami rysunkowymi, skorzystać z norm technicznych, wykonać szkice i rysunki brył geometrycznych w rzutach prostokątnych, wykonać szkice i rysunki brył geometrycznych w rzucie aksonometrycznym, wykonać szkice i rysunki części aparatury chemicznej, odczytać szkice i rysunki aparatury chemicznej, zwymiarować rysunki, sporządzić przekroje przedmiotów, rozróżnić różne rodzaje połączeń aparatury chemicznej, rozpoznać oznaczenia na schematach technologicznych, posłużyć się programem komputerowym do wykonania rysunków technicznych, posłużyć się podstawowymi pojęciami z zakresu rysunku technicznego, rozróżnić rodzaje i przeznaczenie dokumentacji instalacji przemysłu chemicznego, rozpoznać na schematach urządzenia do automatyki. 6

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ Scenariusz zajęć 1 Osoba prowadząca... Modułowy program nauczania: Technik technologii chemicznej 311[31] Moduł: Techniczne podstawy procesów wytwarzania półproduktów i produktów przemysłu chemicznego 311[ 31].Z2 Jednostka modułowa: Posługiwanie się dokumentacją techniczną 311[31].Z2.02. Temat: Przedstawianie płaskich przedmiotów w różnych podziałkach. Cel ogólny: kształtowanie umiejętności posługiwania się przyborami do rysowania. Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi: zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bhp. dobrać materiały i przybory rysunkowe, korzystać z przyborów rysunkowych, obrać podziałkę, korzystać z norm technicznych. Metody uczenia uczenia się: ćwiczenia praktyczne. Formy organizacyjne pracy uczniów: praca indywidualna Czas: 45 minut Środki dydaktyczne: rysownica, przykładnica, trójkąty, arkusz rysunkowy formatu A4, ołówek H lub HB, temperówka, gumka, pineski, norma techniczna PN-EN ISO 5455:1998 (podziałki). Przebieg zajęć: 1. Sprawy organizacyjne. 2. Nawiązanie do tematu, omówienie celu zajęć. 3. Zorganizowanie stanowiska pracy do wykonania ćwiczenia zgodnie z zasadami bhp. 4. Realizacja tematu: każdy uczeń zapoznaje się z normą techniczną dotyczącą podziałek stosowanych w rysunku technicznym, po przerysowaniu przedstawionego przedmiotu w podziałce 1:1, uczeń wykonuje samodzielnie jego rysunek w dwóch innych podziałkach, nauczyciel nadzoruje pracę uczniów. 7

5. Po wykonaniu rysunków uczeń analizuje swoją pracę, szukając słabych i mocnych stron. 6. Uczniowie prezentują swoje prace. 7. Nauczyciel dokonuje analizy pracy ucznia poprawności i staranności wykonania. 8. Ocena prac. Zakończenie zajęć: Praca domowa Popraw swoją pracę, uwzględniając uwagi nauczyciela. Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach: anonimowa ankieta ewaluacyjna dotycząca zdobytych umiejętności i sposobu prowadzenia zajęć. 8

Scenariusz zajęć 2 Osoba prowadząca... Modułowy program nauczania: Technik technologii chemicznej 311[31] Moduł: Techniczne podstawy procesów wytwarzania półproduktów i produktów przemysłu chemicznego 311[31].Z2 Jednostka modułowa: Posługiwanie się dokumentacją techniczną 311[31].Z2.02 Temat: Przedstawienie budowy wewnętrznej bryły za pomocą przekroju. Cel ogólny: kształtowanie umiejętności wykonywania przekrojów. Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi: zorganizować stanowisko pracy, dokonać wyboru właściwego przekroju, oznaczyć płaszczyznę przekroju, wykonać przekrój bryły. Metody nauczania uczenia się: ćwiczenia praktyczne. Formy organizacyjne pracy uczniów: praca indywidualna i w małych zespołach. Czas: 45 minut Środki dydaktyczne: rysownica, przykładnica, trójkąty, arkusz rysunkowy formatu A4, modele brył, ołówki H i 2H, temperówka, gumka, pineski, norma techniczna dot. wykonywania przekrojów. Przebieg zajęć: 1. Sprawy organizacyjne. 2. Omówienie celu zajęć. 3. Przygotowanie stanowiska pracy do wykonania ćwiczenia.. 4. Realizacja tematu: każdy z uczniów otrzymuje jeden model bryły, co czwarty uczeń ma taki sam model bryły, uczeń zapoznaje się z odpowiednią normą techniczną, po przeprowadzonej analizie budowy modelu uczeń ustala rodzaj niezbędnego przekroju, uczeń rysuje główny rzut prostokątny bryły i zaznacza na nim płaszczyznę przekroju, następnie uczeń wykonuje odpowiedni przekrój bryły i kreskuje płaszczyznę przekroju, nauczyciel nadzorujący prace uczniów udziela im pomocy w przypadku trudności. 9

5. Po wykonaniu przekroju uczeń analizuje wykonaną pracę. 6. Uczniowie wykonujący przekrój tej samej bryły, porównują swoje prace, analizują, jakie popełnili błędy. 7. Zespoły uczniów prezentują nauczycielowi swoje prace. 8. Nauczyciel dokonuje analizy przedstawionych prac, ocenia postępy uczniów. 9. Uczniowie z nauczycielem oceniają prace. Zakończenie zajęć Praca domowa Przemyśl, czy możliwe było wykonanie innego rodzaju przekroju. Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych ćwiczeniach: anonimowe ankiety dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych umiejętności. 10

5. Ćwiczenia 5.1. Rysunek techniczny podstawowe pojęcia Ćwiczenie 1 Określ i zapisz czego dotyczy norma PN-EN ISO-3098-0:2002. Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia, nauczyciel powinien omówić zakres i technikę wykonania ćwiczenia oraz zasady bezpiecznej pracy. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, uczeń powinien: 1) wybrać i zapoznać się z podaną normą, 2) zanotować oznaczenie, temat i podstawowe wiadomości umieszczone w normie. Środki dydaktyczne: komplet norm dotyczących rysunku technicznego. Zalecane metody nauczania uczenia się: ćwiczenia praktyczne. Ćwiczenie 2 Wykreśl prostokąt o wymiarach 48 x 30 stosując podziałki: 1:1, 2:1, 1:5. Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia, nauczyciel powinien omówić zakres i technikę wykonania ćwiczenia oraz zasady bezpiecznej pracy. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, uczeń powinien: 1) przygotować swoje stanowisko pracy (materiały i przybory rysunkowe), 2) wykreślić proste prostopadłe i równoległe, 3) odmierzyć odpowiednią długość odcinków, 4) wykreślić prostokąty. Środki dydaktyczne: rysownica, trójkąty, przykładnica, cyrkiel, materiały kreślarskie, arkusz rysunkowy. Zalecane metody nauczania uczenia się: ćwiczenia praktyczne. 11

5.2. Rzut prostokątny równoległy Ćwiczenie 1 Wykonaj rzut prostokątny na trzy rzutnie rombu o długości boku 40 mm Romb ustawiony jest równolegle do rzutni poziomej. Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia, nauczyciel powinien omówić zakres i technikę wykonania ćwiczenia oraz zasady bezpiecznej pracy. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, uczeń powinien: 1) wykreślić romb, 2) wykonać rzuty na trzy rzutnie. Środki dydaktyczne: rysownica, trójkąty, cyrkiel, arkusz rysunkowy, materiały rysunkowe. Zalecane metody nauczania uczenia się: ćwiczenia praktyczne. Ćwiczenie 2 Na podstawie przedstawionego szkicu odwzoruj bryłę w rzucie prostokątnym równoległym Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia, nauczyciel powinien omówić zakres i technikę wykonania ćwiczenia oraz zasady bezpiecznej pracy. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, uczeń powinien: 1) ustalić rzut główny, 2) wykonać niezbędne rzuty. Środki dydaktyczne: rysownica, trójkąty, 12

cyrkiel, arkusz rysunkowy, materiały rysunkowe. Zalecane metody nauczania uczenia się: ćwiczenia praktyczne. Ćwiczenie 3 Dorysuj brakujące rzuty i uzupełnij już istniejące zgodnie z zasadą rzutowania na trzy rzutnie. Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia, nauczyciel powinien omówić zakres i technikę wykonania ćwiczenia oraz zasady bezpiecznej pracy. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, uczeń powinien: 1) uzupełnić rzuty, 2) dorysować brakujące rzuty. Środki dydaktyczne: rysownica, trójkąty, cyrkiel, przybory rysunkowe, arkusz rysunkowy. Zalecane metody nauczania uczenia się: ćwiczenia praktyczne. 13

5.3. Rzut aksonometryczny rzut ukośny równoległy Ćwiczenie 1 Wykreśl rzut ukośny graniastosłupa o podstawie trójkąta równoramiennego. Długość boków trójkąta 3 i 4 cm, wysokość graniastosłupa 8 cm. Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia, nauczyciel powinien omówić zakres i technikę wykonania ćwiczenia oraz zasady bezpiecznej pracy. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, uczeń powinien: 1) wykreślić trójkąt równoramienny, 2) wyznaczyć w trójkącie odcinek równoległy do osi y, 3) wykreślić rzut ukośny trójkąta, 4) wykreślić graniastosłup. Środki dydaktyczne: rysownica, arkusz rysunkowy, przybory rysunkowe. Zalecane metody nauczania uczenia się: ćwiczenia praktyczne. Ćwiczenie 2 Na podstawie przedstawionych rzutów prostokątnych bryły naszkicuj jej rzut ukośny. Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia, nauczyciel powinien omówić zakres i technikę wykonania ćwiczenia oraz zasady bezpiecznej pracy. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, uczeń powinien: 1) znać sposób wykonywania rzutu ukośnego, 2) zachować staranność wykonania, 14

Środki dydaktyczne: rysownica, arkusz rysunkowy, przybory rysunkowe. Zalecane metody nauczania uczenia się: ćwiczenia praktyczne. 15

5.4. Przekroje Ćwiczenie 1 Zaznacz i wykonaj odpowiedni przekrój przedstawionego przedmiotu. Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia, nauczyciel powinien omówić zakres i technikę wykonania ćwiczenia oraz zasady bezpiecznej pracy. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, uczeń powinien: 1) wybrać rodzaj przekroju, 2) zaznaczyć płaszczyznę przekroju, 3) wykonać przekrój, 4) prawidłowo zakreskować płaszczyznę przekroju. Środki dydaktyczne: rysownica, przybory rysunkowe, arkusz rysunkowy, rysunek bryły. Zalecane metody nauczania uczenia się: ćwiczenia praktyczne. Ćwiczenie 2 Jakie błędy popełniono na rysunkach? Usuń je i narysuj poprawnie przedmioty przedstawione w przekroju. 16

Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia, nauczyciel powinien omówić zakres i technikę wykonania ćwiczenia oraz zasady bezpiecznej pracy. Sposób wykonania Aby wykonać ćwiczenie, uczeń powinien: 1) określić w jakim przekroju przedstawiono przedmioty, 2) narysować je w tym przekroju poprawnie, 3) uzasadnić przyczynę popełnionych błędów. Środki dydaktyczne: rysownica, przybory rysunkowe, arkusz rysunkowy. Zalecane metody nauczania uczenia się: ćwiczenia praktyczne. 17

5.5. Wymiarowanie. Czytanie rysunków Ćwiczenie 1 Zwymiaruj przedstawiony na rysunku przedmiot. Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia, nauczyciel powinien omówić zakres i technikę wykonania ćwiczenia oraz zasady bezpiecznej pracy. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, uczeń powinien: 1) zanalizować przedstawiony rysunek, 2) zwymiarować przedmiot, 3) prawidłowo wykreślić linie wymiarowe, linie pomocnicze, 4) prawidłowo nanieść liczby i znaki wymiarowe. Środki dydaktyczne: rysownica, przybory kreślarskie, arkusz rysunkowy. Zalecane metody nauczania uczenia się: ćwiczenia praktyczne. Ćwiczenie 2 Uzupełnij brakujące wymiary: 18

Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia, nauczyciel powinien omówić zakres i technikę wykonania ćwiczenia oraz zasady bezpiecznej pracy. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, uczeń powinien: 1) prawidłowo wymiarować promienie i średnice, 2) wykorzystać znajomość zasad wymiarowania. Środki dydaktyczne: rysownica, przybory kreślarskie, arkusz rysunkowy. Zalecane metody nauczania uczenia się: ćwiczenia praktyczne. 19

5.6. Uproszczenia rysunkowe. Programy komputerowe do wykonywania rysunków Ćwiczenie 1 Na podstawie przedstawionego schematu opisz pokazany proces technologiczny. Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia, nauczyciel powinien omówić zakres i technikę wykonania ćwiczenia oraz zasady bezpiecznej pracy. Sposób wykonania Aby wykonać ćwiczenie, uczeń powinien: 1) dokładnie zapoznać się z przedstawionym schematem technologicznym, 2) rozpoznać poszczególne aparaty. Środki dydaktyczne: plansza ze schematem technologicznym, normy dotyczące oznaczeń na schematach: PN-89/M-42007/04, PN-EN-ISO 10628:2005 Zalecane metody nauczania uczenia się: ćwiczenia praktyczne. 20

Ćwiczenie 2 Mając uproszczony rysunek instalacji rurowej wykorzystaj odpowiednią normę, aby określić poszczególne elementy instalacji. Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia, nauczyciel powinien omówić zakres i technikę wykonania ćwiczenia oraz zasady bezpiecznej pracy. Sposób wykonania Aby wykonać ćwiczenie, uczeń powinien: 1) zapoznać się z oznaczeniami elementów instalacji rurowej, 2) zapoznać się z normą, 3) określić elementy instalacji. Środki dydaktyczne: plansza ze schematem technologicznym, zestaw norm. Zalecane metody nauczania uczenia się: ćwiczenia praktyczne. 21

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego Test dwustopniowy do jednostki modułowej Posługiwanie się dokumentacja techniczną Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których: zadania 1, 2, 3, 6, 7, 9, 10, 11, 13, 15, 16, 17, 18, 19, 20 są poziomu podstawowego. zadania 4, 5, 8,12,14 są poziomu ponadpodstawowego Punktacja zadań: 0 lub 1 punktów. Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak uczeń otrzymuje 0 punktów. Proponuje się następujące normy wymagań uczeń otrzyma następujące oceny szkolne: dopuszczający za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego, dostateczny za rozwiązanie 11 zadań z poziomu podstawowego, dobry za rozwiązanie 14 zadań z poziomu podstawowego i 2 zadań z poziomu ponadpodstawowego, bardzo dobry za rozwiązanie 15 zadań z poziomu podstawowego i 3 zadań z poziomu ponadpodstawowego, Klucz odpowiedzi: 1. d, 2. d, 3. a, 4. b, 5. d, 6. c, 7. d. 8. b, 9. c, 10. a, 11. b, 12. c, 13. c, 14. c, 15. a, 16. d, 17. a, 18. c, 19. d, 20. b. Plan testu Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna zad. (mierzalne osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedź 1 Wskazać podstawowy arkusz rysunkowy A P d 2 Określić wymiary podstawowego arkusza rysunkowego A P d 3 Wskazać zastosowanie linii rysunkowych A P a 4 Zidentyfikować rodzaje rzutów C PP b 5 Dokonać analizy wpływu kąta nachylenia figury na obraz rzutu C PP d 6 Wskazać rzut główny A P c 7 Odczytać podziałki B P d 8 Wyszukać brakujący rzut C PP b 9 Ustalić liczbę rzutów B P c 10 Odwzorować krawędzie w przekroju B P a 11 Ustalić długość krawędzi w rzucie ukośnym B P b 12 Zanalizować wymiarowanie przedmiotów C PP c 13 Zwymiarować proste przedmioty B P c 14 Zanalizować odwzorowanie przedmiotów w postaci rzutu ukośnego C PP c 15 Zidentyfikować urwania B P a 16 Oznaczyć linię gwintu B P d 22

17 Odczytać oznakowanie norm technicznych B P a 18 Porównać rodzaje rysunków B P c 19 Zastosować zasady kreskowania powierzchni C P d przekroju 20 Odczytać oznakowania ołówków B P b Przebieg testowania Instrukcja dla nauczyciela 1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia testu z wyprzedzeniem co najmniej jednotygodniowym. 2. Przygotuj odpowiednią ilość testów. 3. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań. 4. Stwórz atmosferę życzliwości i spokoju podczas wykonywania testu. 5. Kilka minut przed końcem testu przypomnij uczniom o kończącym się czasie wykonania testu. 6. Przeprowadź analizę wyników testu, wybierz zadania, które sprawiły uczniom najwięcej trudności. 7. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, aby uniknąć niepowodzeń dydaktycznych. Instrukcja dla ucznia 1. Przeczytaj uważnie instrukcję. 2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. 3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych. 4. Test zawiera 20 zadań. 5. Każde zadanie ma 4 możliwe odpowiedzi. Tylko jedna jest prawidłowa. 6. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej 1) rubryce znak X. 8. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową. 9. Na rozwiązanie testu masz 45 minut. Powodzenia! Materiały dla ucznia instrukcja, zestaw zadań, karta odpowiedzi. 23

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH 1. Podstawowy arkusz rysunkowy oznaczamy symbolem a) A2. b) A1. c) A0. d) A4. 2. Wymiary podstawowego arkusza rysunkowego wynoszą a) 210 x 320. b) 297 x 420. c) 219 x 210. d) 210 x 297. 3. Niewidoczne krawędzie przedmiotu na rysunku zaznacza się linią a) linią kreskową cienką. b) linią ciągłą grubą. c) linią punktową. d) linią ciągłą cienką. 4. Rzutami prostokątnymi na trzy rzutnie równoległościanu o podstawie kwadratowej, ustawionego równolegle do rzutni poziomej są a) kwadrat, prostokąt, prostokąt. b) prostokąt, kwadrat, prostokąt. c) kwadrat, kwadrat, prostokąt. d) prostokąt, prostokąt, kwadrat. 5. Rzuty pokazane na rysunku powstają przy ustawieniu trójkąta a) równolegle do rzutni poziomej. b) pod kątem 30 do rzutni pionowej. c) równolegle do płaszczyzny pionowej. d) pod kątem 45 do rzutni poziomej. 6. Rzut główny przedmiotu to: a) widok z prawego boku b) widok z góry c) widok z przodu d) widok z dołu 24

7. Największe rozmiary ma przedmiot narysowany w podziałce a) 2 : 1. b) 1 : 3. c) 1 : 1. d) 3 : 1. 8. Przedmiot przedstawiono za pomocą dwóch rzutów. Właściwy trzeci rzut to: 9. Odcinek można przedstawić maksymalnie w a) 2 rzutach. b) 1 rzucie. c) 3 rzutach. d) 4 rzutach. 10. Krawędzie leżące poza płaszczyzną przekroju zaznacza się linią a) ciągłą grubą. b) nie zaznacza się. c) kreskową cienką. d) ciągłą cienką. 11. W rzucie ukośnym ulegają skróceniu krawędzie równoległe do osi a) x. b) y. c) z i y. d) x i y. 25

12. Prawidłowo zwymiarowany przedmiot przedstawia rysunek: 13. Na rysunku brakuje linii wymiarowych a) czterech. b) dwóch. c) trzech. d) jednej. 26

14. Bryłę przedstawiono w postaci szkicu rzutu prostokątnego. Jej rzutem ukośnym jest rysunek: 15. Urwania wykonuje się dla przedmiotów a) długich o stałym przekroju poprzecznym. b) krótkich o stałym przekroju poprzecznym. c) długich o zmiennym przekroju poprzecznym. d) krótkich o zmiennym przekroju poprzecznym. 16. Linię gwintu zaznacza się linią a) kreskową cienką. b) punktową. c) dwupunktową. d) ciągłą cienką. 17. Norma techniczna o symbolu EN jest normą a) europejską. b) angielską. c) polską. d) ISO. 27

18. Wymiarów nie podaje się na: a) szkicu. b) rysunku wykonawczym. c) schemacie. d) rysunku złożeniowym. 19. Kreskowanie przekroju dwóch połączonych części a) jest takie samo. b) różni się kątem pochylenia linii. c) różni się podziałką. d) różni się kierunkiem. 20. Grafit w ołówku oznaczonym symbolem. 6H jest: a) twardy. b) bardzo twardy. c) miękki. d) średniej twardości. 28

KARTA ODPOWIEDZI Imię i nazwisko... Posługiwanie się dokumentacją techniczną Zakreśl poprawną odpowiedź. Nr Odpowiedź zadania 1 a b c d 2 a b c d 3 a b c d 4 a b c d 5 a b c d 6 a b c d 7 a b c d 8 a b c d 9 a b c d 10 a b c d 11 a b c d 12 a b c d 13 a b c d 14 a b c d 15 a b c d 16 a b c d 17 a b c d 18 a b c d 19 a b c d 20 a b c d Razem Punktacja 29

Test praktyczny próba pracy Zadanie: Znając sposób rzutowania prostokątnego brył geometrycznych, wybierz i wykonaj te rzuty, które najdokładniej zobrazują bryłę złożoną wskazaną przez nauczyciela. Za każdą prawidłowo wykonaną czynność uczeń otrzymuje 1 punkt. Za źle wykonaną czynność lub jej brak uczeń otrzymuje 0 punktów. Propozycje normy wymagań uczeń otrzyma następujące oceny szkolne: 1) dopuszczający za prawidłowo wykonane czynności: 1, 2, 5, 7, 8, 9 i uzyskanie 6 punktów, 2) dostateczny 1, 2, 3, 5, 6, 7, 8, 9 i uzyskanie 8 punktów, 3) dobry 1, 2, 3, 4, 6, 7, 8, 9,10 i uzyskanie 9 punktów, 4) bardzo dobry za wykonanie wszystkich czynności i uzyskanie 10 punktów. Kryteria oceny Obszar czynności Wykonywanie zadania z zachowaniem przepisów bhp Numer czynności Sprawdzana czynność 1 Uczeń określa ustawienie bryły do rzutowania i ustala rzut główny 2 Uczeń rysuje rzut główny Kryterium wykonania czynności Uczeń ustalił ustawienie bryły do rzutowania Uczeń narysował rzut główny Punktacja 0 1 0 1 0 1 3 Uczeń wykonuje rysunek rzutu z góry Uczeń wykonał rysunek rzutu z góry 0 1 4 Uczeń wykonuje rysunek rzutu z boku Uczeń wykonał rysunek rzutu z boku 0 1 5 Uczeń podczas wykonywania ćwiczenia utrzymuje porządek na stanowisku pracy Uczeń podczas wykonywania ćwiczenia utrzymywał porządek na stanowisku pracy 0 1 6 Uczeń dokładnie i starannie wykonuje rysunki rzutów Uczeń dokładnie i starannie wykonał rysunki rzutów 0 1 7 Uczeń zachowuje odpowiedni dobór linii Uczeń zachował odpowiedni dobór linii 0 1 30

8 Uczeń zachowuje odpowiedni układ rzutów 9 Uczeń porządkuje stanowisko pracy Uczeń zachował odpowiedni układ rzutów Uczeń uporządkował stanowisko pracy 0 1 0 1 Prezentowanie i ocena wykonanego ćwiczenia 10 Uczeń prezentuje i ocenia wykonane ćwiczenie Uczeń zaprezentował i ocenił jakość swojej pracy 0 1 31

KARTA OBSERWACJI Imię i nazwisko:... Zadanie: Znając sposób rzutowania prostokątnego brył geometrycznych, wybierz i wykonaj te rzuty, które najdokładniej zobrazują przedstawioną bryłę złożoną część aparatury chemicznej. Obszar wymagań Wykonywanie zadania z zachowaniem przepisów bhp Prezentowanie i ocena wykonanego zadania Uzyskana ilość punktów i ocena Czynności oceniane i kryteria wykonania 1 czynność: Określenie ustawienia bryły do rzutowania i ustalenie rzutu głównego bryły Kryterium wykonania: Jeżeli uczeń wybrał prawidłowe ustawienie bryły do rzutowania i ustalił rzut główny 2 czynność: Narysowanie rzutu głównego Kryterium wykonania: Jeżeli uczeń narysował poprawnie rzut główny 3 czynność: Wykonanie rysunku rzutu z góry Kryterium wykonania: Jeżeli uczeń poprawnie narysował rzut z góry 4 czynność: Wykonanie rysunku rzutu z boku Kryterium wykonania: Wykonanie rysunku rzutu z boku 5 czynność: Zachowanie porządku na stanowisku pracy Kryterium wykonania: Jeżeli uczeń zachowywał porządek na stanowisku pracy 6 czynność: Staranność i dokładność wykonania rysunków rzutów Kryterium wykonania: Jeżeli uczeń starannie i dokładnie wykonał rysunki rzutów 7 czynność: Zachowanie odpowiedniego doboru linii Kryterium wykonania: Jeżeli uczeń dobrał odpowiedni rodzaj linii 8 czynność: Zachowanie odpowiedniego doboru układu rzutów Kryterium wykonania: Jeżeli uczeń zachował odpowiedni układ rzutów 9 czynność: Porządkowanie stanowiska pracy Kryterium wykonania: Jeżeli uczeń uporządkował stanowisko pracy 10 czynność: Prezentacja i ocena własnej pracy Kryterium wykonania: Jeżeli uczeń zaprezentował i ocenił swoją pracę Łączna liczba punktów Uzyskana ocena szkolna Liczba punktów 32

Instrukcja dla nauczyciela 1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia testu z wyprzedzeniem co najmniej jednotygodniowym. 2. Zapoznaj uczniów ze sposobem testowania próba pracy i zasadami punktowania. 3. Omów z uczniami sposób wykonania zadania typu próba pracy. 4. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy. 5. Rozdaj uczniom Instrukcje do wykonana zadania, podaj czas przeznaczony na wykonanie zadania. 6. Rozdaj uczniom modele do rzutowania. 7. Stwórz atmosferę życzliwości i spokoju podczas wykonywania testu. 8. Kilka minut przed końcem testu przypomnij uczniom o kończącym się czasie wykonania testu. 9. Wpisz wyniki testowania do karty obserwacji. 10. Przeprowadź analizę wyników testu, wybierz czynności, które sprawiły uczniom najwięcej trudności. 13. Ustal przyczyny trudności w opanowaniu wiadomości i umiejętności. 14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, aby uniknąć niepowodzeń dydaktycznych. Instrukcja dla ucznia 1. Przeczytaj uważnie instrukcję. 2. W teście próba pracy oceniany jesteś za czynności wykonywane oraz za ich prawidłowość. 3. Pracuj samodzielnie, gdyż tylko wtedy będziesz mógł sprawdzić, co potrafisz. 4. Po przeprowadzonej analizie dokonaj wyboru rzutów. 5. Postaraj się rysunki wykonywać starannie. 6. Utrzymuj porządek na stanowisku pracy. 7. Jeśli skończyłeś zadanie, uporządkuj stanowisko pracy. 8. Zaprezentuj nauczycielowi wykonane zadanie, wskaż trudności i ewentualne niedociągnięcia. 9. Czas na wykonanie zadania wynosi 45 minut. Materiały dla ucznia: instrukcja, modele do rzutowania. 33

7. LITERATURA 1. Białecki W.: Rysunek techniczny. Zbiór testów. Wydawnictwo Szkolne PWN. Warszawa 1999 2. Dobrzański T.: Rysunek techniczny maszynowy. Wydawnictwo Naukowo-Techniczne. Warszawa 2004 3. Gutowski A.: Zadania z rysunku technicznego. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne. Warszawa 1992. 4. Lewandowski T.: Rysunek techniczny dla mechaników. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne. Warszawa 1995 5. Normy techniczne: PN-ISO 10209:1994 PN-EN ISO 5457:2002 PN-86/N-01603 PN-EN ISO 5457:2002 PN-EN ISO 5455:1998 PN-EN ISO 128-24:2003 PN-EN ISO-3098-0:2002 PN-EN ISO 5456-1:2002 PN-EN ISO 10628:2005 PN-89/M-42007/04. 34