DYSLEKSJA TO NIE CHOROBA ALE PROBLEM Z KTÓRYM MOŻNA SIĘ UPORAĆ Dysleksja nie jest też chorobą! - Powtarzajmy to: dysleksja to nie choroba czy kalectwo! To zaburzenia uczenia się, nad którymi trzeba pracować za pomocą metod pedagogicznych. Słynni ludzie z dysleksją Tomasz Alwa Edison, słynny wynalazca (1847-1931) Albert Einstein, twórca teorii względności (1879-1955) Winston Churchill, brytyjski mąż stanu (1874-1965) Agata Christie, autorka powieści kryminalnych (1891-1976) Hans Christian Andersen, autor baśni dla dzieci (1805-1875) Leonardo da Vinci Winston Churchill Dysleksja rozwojowa to specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu u dzieci o prawidłowym rozwoju umysłowym Wyróżnia się następujące postaci trudności: dysleksja - trudności w czytaniu, dysortografia - trudności z opanowaniem poprawnej pisowni (w tym błędy ortograficzne), dysgrafia - niski poziom graficzny pisma (brzydkie pismo) Istotna jest róznica pomiędzy dysleksją, jako nazwą specyficznych problemów w nauce czytania, a określeniem dysleksja używanym w języku potocznym. Potocznie o dzieciach ze specyficznymi problemami w uczeniu się mówimy dyslektycy, ale naprawdę termin dysleksja oznacza specyficzne problemy w nauce czytania, które mogą objawiać się wolnym tempem czytania, słabą techniką czytania, gubieniem liter, przekręcaniem wyrazów. Uwaga!!! Dysleksja rozwojowa nie jest wynikiem, wolniejszego rozwoju umysłowego czy braku inteligencji. "Przytrafia się" dzieciom o prawidłowym rozwoju umysłowym. Dzieci dyslektyczne bardzo często osiągają świetne wyniki w testach inteligencji, a w odpowiedziach ustnych czasami lepsze od dzieci bez dysleksji. Objawy dysleksji rozwojowej Trudności w czytaniu i pisaniu ujawniają się dopiero w szkole, podczas gdy już w okresie przedszkolnym można zauważyć objawy, które cechują tzw. dzieci ryzyka dysleksji. Są to: opóźniony rozwój mowy, problemy z zapamiętywaniem krótkich wierszyków, piosenek wadliwa wymowa, błędy gramatyczne, mała sprawność i koordynacja ruchów podczas zabaw ruchowych, samoobsługi, rysowania i pisania (brzydkie pismo), trudności z różnicowaniem głosek podobnych fonetycznie, z wydzieleniem sylab, głosek ze słów i ich syntetyzowaniem i dokonywaniem operacji na głoskach i sylabach, trudności z wykonywaniem układanek i odtwarzaniem wzorów graficznych, zbyt długo utrzymująca się oburęczność, mylenie prawej i lewej ręki, trudności w czytaniu pomimo dobrej inteligencji i braku zaniedbania pedagogicznego, słabe rozumienie tekstu trudności z opanowaniem poprawnej pisowni: pismo zwierciadlane, mylenie liter podobnych pod względem kształtu (p-b-d-g), liter odpowiadających głoskom zbliżonym fonetycznie, opuszczanie liter, błędy ortograficzne nie uwarunkowane obniżeniem sprawności intelektualnej ani zaniedbywaniem pedagogicznym.
Szczegółowe objawy trudności w nauce W pisaniu W czytaniu trudności z utrzymaniem pisma w liniaturze zeszytu trudności w przepisywaniu trudności w pisaniu ze słuchu mylenie liter b-p, d-b, d-g, u-n, m-w, n-w (inwersja statyczna) s-z, dz-c, sz-s, o-a, ł-l, ę-e trudności w pisaniu wyrazów ze zmiękczeniami, dwuznakami, głoskami tracącymi dźwięczność nieróżnicowanie ę-en-e, ą-om opuszczanie drobnych elementów liter, gubienie liter, opuszczanie końcówek i cząstek wyrazów opuszczanie litery y przestawianie liter w wyrazach (inwersja dynamiczna) przestawianie szyku dyktowanych wyrazów błędy ortograficzne wynikające ze słabszej pamięci wzrokowej zniekształcanie graficznej strony pisma wolne tempo pisania niewłaściwe stosowanie małych i wielkich liter trudności w różnicowaniu wyrazów podobnie brzmiących (np. bułka - półka) złe rozmieszczenie pracy pisemnej w przestrzeni brak lub niewłaściwe stosowanie interpunkcji wolne tempo, niepewne, "wymęczone" błędy w czytaniu: zamiana liter, opuszczanie liter, zamiana brzmienia, nieprawidłowe odczytywanie całych wyrazów trudności we właściwej intonacji czytanej treści zbytnia koncentracja na technice obniża rozumienie czytanej treści rozpoznawanie napisów po cechach przypadkowych zgadywanie opuszczanie linii lub odczytanie jej ponownie, gubienie miejsca czytania opuszczanie całego wiersza zmiana kolejności liter i wyrazów przestawianie liter w wyrazie, co zmienia jego sens niechęć do czytania, zwłaszcza głośnego trudności w dzieleniu dłuższych wyrazów na sylaby i syntezie sylab trudności w wyszukaniu najistotniejszej myśli w tekście tzw. hiperleksja: czytanie płynne, w dobrym tempie, bezbłędne, jednak bez rozumienia treści Trudności występujące w nauce innych przedmiotów trudności w rysowaniu jako czynności trudności w rozplanowaniu rysunku, zbyt silny lub zbyt słaby nacisk ołówka, zmiany kierunku w rysunkach (błędny kierunek odwzorowywania) trudności w nauce języków obcych, które cechuje znaczna rozbieżność między wymową a pisownią wyrazów symptomy takie jak w języku polskim trudności w uczeniu się pamięciowym tabliczka mnożenia, nauka wierszy, ciągi słowne trudności w nauce geografii utrudnione czytanie mapy, niewłaściwa orientacja w stronach świata trudności w nauce geometrii zmiany kierunku w rysunkach geometrycznych, zakłócenia orientacji i wyobraźni przestrzennej, trudności w rozumieniu pojęć geometrycznych (utrudnione przyswajanie werbalne) trudności występujące na lekcjach wychowania fizycznego błędne rozumienie instrukcji ćwiczeń spowodowane słabą orientacją w schemacie ciała i przestrzeni, obniżona sprawność ruchowa nierównomierna koncentracja uwagi, wolne tempo pracy Zdolności związane z dysleksją Umysł dyslektyka funkcjonuje w taki sam sposób jak umysły wielu genialnych ludzi. Te same funkcje umysłowe, które powodują dysleksję, są źródłem naturalnych zdolności i talentów, takich jak m.in.: szybsze przetwarzanie informacji (umysł dyslektyka pracuje od czterystu do dwóch tysięcy razy szybciej niż umysły innych ludzi); korzystanie z wrodzonej umiejętności przetwarzania i kreowania doznań percepcyjnych; większa wrażliwość na otoczenie; myślenie obrazami, nie słowami (w czasie 1 sekundy osoba myśląca werbalnie może mieć od dwóch do pięciu myśli w postaci pojedynczych słów, natomiast osoba myśląca niewerbalnie 32 obrazy myślowe); świetna intuicja i przenikliwość; realistycznie przeżywają swoje myśli; żywą wyobraźnia; kreatywność.
Rodzicu sam sprawdź czy Twoje dziecko jest zagrożone dysleksją. Poniżej dwie skale służące wstępnej diagnozie Prezentowana skala ryzyka może pomóc rozpoznać zagrożenie dysleksją. Nie wystarczy tu jednak stwierdzenie pojedynczego objawu. Im więcej symptomów ryzyka dysleksji zauważymy u dziecka (większość zaznaczonych 3 i 4), tym bardziej jest prawdopodobna. Ostateczną diagnozę musi postawić specjalista. Przeczytaj uważnie poniższe stwierdzenia i zakreśl kółkiem cyfry najlepiej charakteryzujące zachowanie dziecka. 1 - NIGDY nie występuje 2 - CZASEM występuje 3 - CZĘSTO występuje 4 - ZAWSZE występuje 1. Dziecko ma trudności z zapamiętaniem wszystkich liter. 2. Dziecko ma trudności z posługiwaniem się nożyczkami. 3. Dziecko ma wadę wymowy. 4. Dziecko jest mało sprawne ruchowo: słabo biega, skacze, źle jeździ na rowerze, hulajnodze. 5. Dziecko pisze litery i cyfry zwierciadlanie lub odwzorowuje wyrazy przez zapisywanie ich od strony prawej do lewej. 6. Dziecko przekręca słowa (np. mówi kraktor), zmienia przedrostki w wyrazach (np. nauczyć się), myli wyrazy o podobnym brzmieniu. 7. Dziecko nie umie odróżnić głosek o podobnym brzmieniu (np. g - k, z - s), dlatego nie dostrzega różnic w parach wyrazów, takich jak: góra - kura, koza - kosa. 8. Dziecko ma problem z budowaniem poprawnych wypowiedzi (zmienia szyk wyrazów w zdaniu albo używa nieprawidłowych form gramatycznych). 9. Dziecko niechętnie bawi się układankami, klockami lego, puzzlami lub nie umie układać ich według wzoru (tworzy tylko własne kompozycje). 10. Dziecko niechętnie uczestniczy w zabawach ruchowych. 11. Dziecko ma problem z odróżnianiem i zapamiętaniem liter o kształtach identycznych, lecz inaczej położonych w przestrzeni (np. b - p, g - d). 12. Dziecko niechętnie rysuje, pomimo że jest do tego zachęcane, np. przez rodziców. 13. Dziecko ma trudności z pamięciowym odtwarzaniem materiału uszeregowanego w sekwencje (np. nazwy pór dnia i posiłków, dni tygodnia, pór roku, szeregi 4-cyfrowe). 14. Dziecko ma trudności z koncentracją uwagi, łatwo się rozprasza. 15. Dziecko źle funkcjonuje na zajęciach fizycznych (np. podczas gry w piłkę, wykonywania układów gimnastycznych, ćwiczeń równoważnych, takich jak chodzenie po linii, stanie na jednej nodze). 16. Dziecko ma trudności z odróżnieniem i zapamiętaniem liter o podobnych kształtach (np. m - n, l - t - ł). 17. Dziecko ma trudności z wyróżnieniem głosek w słowach (np. nos = n- o-s ). 18. Dziecko ma problemy z odtwarzaniem szlaczków i figur geometrycznych (przerysowaniem rombu ze wzoru). 19. Dziecko ma trudności z łączeniem głosek w słowo (np. o-k-o = oko). 20. Dziecko ma problemy z zawiązywaniem sznurowadeł, zapinaniem guzików, wiązaniem kokardek oraz wykonywaniem innych czynności samoobsługowych. 21. Dziecko ma trudności z dokładnym zapamiętaniem krótkich wierszyków i piosenek oraz z rozpoznawaniem i tworzeniem rymów Skala Ryzyka Dysleksji (SRD) wg prof. Marta Bogdanowicz Skala zawiera 24 stwierdzenia, które należy ocenić kolejno wg skali 4-stopniowej. Cyfry na skali wskazują na stopień nasilenia cechy lub występowanie danego zachowania w kierunku od 1 do 4, gdzie: 1-oznacza NIGDY; 2-oznacza CZASEM; 3-oznacza - CZĘSTO; 4-oznacza - ZAWSZE Proszę uważnie przeczytać powyższe stwierdzenia i zakreślić kółkiem te cyfry, które najlepiej charakteryzują zachowanie dziecka. 1. Dziecko jest mało sprawne ruchowo słabo biega, skacze, źle jeździ na rowerze 2. Dziecko niechętnie uczestniczy w zabawach ruchowych. 3. Dziecko źle funkcjonuje na zajęciach gimnastycznych 4. Dziecko ma problemy z zawiązywaniem sznurowadeł, zapinaniem guzików, wiązaniem kokardek. 5. Dziecko ma trudności z posługiwaniem się nożyczkami 6. Dziecko niechętnie bawi się układankami, klockami LEGO, puzzlami lub nie umie wykonać ich wg wzoru (tworzy tylko własne kompozycje). 7. Dziecko niechętnie rysuje 8. Dziecko ma problemy z odtwarzaniem prostych szlaczków i figur geometrycznych.
9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. Dziecko ma trudności z zapamiętaniem rzadziej występujących liter (F,G,Ł) Dziecko ma trudności z odróżnianiem i zapamiętaniem liter o podobnych kształtach (NP.> m-n, l-t-ł) Dziecku sprawia problem odróżnianie i zapamiętanie liter o kształtach identycznych, lecz inaczej położonych w przestrzeni (np. b-d-p g) Dziecko pisze litery i cyfry zwierciadlane, oraz odwzorowuje wyrazy przez zapisywanie ich od strony prawej do lewej. Dziecko jest oburęczne wykonując czynności posługuje się raz jedną raz drugą ręką. Dziecku sprawia problem odróżnienie lewej i prawej strony swego ciała ( ręki, nogi, oka ). Dziecko ma problem z określeniem kierunków w przestrzeni (nieprawidłowo używa przyimków nad, pod, przed, od, do ) Dziecko ma problem budowaniem poprawnych wypowiedzi ( zmienia szyk w zdaniu, błędnie używa trudniejszych wyrazów). Dziecko przekręca słowa (mówi np. kraktor), zmienia przedrostki w wyrazach (np. zauczyć się ) albo używa nieprawidłowych form gramatycznych. 18. Dziecko ma wadę wymowy 19. Dziecko ma trudności z dokładnym zapamiętaniem krótkich wierszyków i piosenek Arkusz wyników SRD Sfery rozwoju Nr pyt. Ocena (1-4) Suma ocen Motoryka duża Md Motoryka mała Mm Funkcje wzrokowe Fw Funkcje słuchowe Fs Mowa Mo 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 19. 20. 21. 22. 23. 16. 17. 18. Ocena średnia 20. 21. 22. Dziecko ma trudności w zapamiętywaniu materiału uszeregowanego w wiersze i sekwencje ( np. nazwy pory dnia, i posiłków, dni tygodnia, pory roku, szeregi 4-cyfrowe). Dziecko nie umie odróżnić głosek o podobnym brzmieniu ( np. g-k, z-s, dlatego nie dostrzega różnic w wyrazach kura-góra, koza-kosa) Dziecko ma trudności z wyróżnieniem głosek w wyrazie (np. nos = n-o-s) Lateralizacja L 13. Orientacja O 11. 12. 14. 15. Uwaga U 24. Wynik ogólny: 23. Dziecko ma trudności z łączeniem głosek w wyrazy (np. o-ko=oko ) 24. Dziecko ma trudności z koncentracją uwagi, łatwo rozprasza się
Jeżeli u dziecka występują trudności w nauce czytania i pisania należy niezwłocznie zwrócić się do: nauczyciela języka polskiego, pedagoga szkolnego, wychowawcy dziecka, rejonowej poradni psychologiczno-pedagogicznej PRAWA UCZNIÓW Z DYSLEKSJĄ ROZWOJOWĄ W SZKOLE TO NIE PRZYWILEJE I ZWOLNIENIE OD PRACY!!! 1/wczesne rozpoznanie (diagnoza) 2/ wczesna, fachowa interwencja: 3/ ukierunkowanie edukacji (ze względu na style uczenia się, dobór metod nauczania), 4/terapia 5/dostosowania wymagań edukacyjnych 6/wyrównania szans na egzaminach Uczeń i jego rodzice lub prawni opiekunowie powinni sami zdecydować, czy zechcą skorzystać z podanych powyżej praw Występujące trudności Problemy z czytaniem i rozumieniem tekstu, problemy emocjonalne i trudności z koncentracją uwagi Wolne tempo czytania i pisania Niski poziom graficzny pisma Problemy z koncentracją uwagi i spostrzeganiem, Problemy ze stosowaniem zasad ortografii i SPOSOBY DOSTOSOWANIA WARUNKÓW EGZAMINACYJNYCH (SPRAWDZIAN I EGZAMIN GIMNAZJALNY) Sposób dostosowania warunków egzaminacyjnych możliwość pisania sprawdzianu w oddzielnej sali, w której członek komisji egzaminacyjnej na początku jeden raz głośno odczyta instrukcję, tekst wstępny oraz treść zadań, a uczniowie będą mogli równocześnie śledzić wzrokiem tekst zapisany w arkuszu; wydłużenie czasu pisania o 50% (czas przeznaczony na jednorazowe głośne odczytanie instrukcji, tekstu wstępnego oraz poleceń nie będzie wliczany do czasu rozwiązywania zadań); pisanie samodzielnie formułowanych odpowiedzi do zadań drukowanymi literami, co zwiększa czytelność pisma; możliwość pracy z arkuszem pisanym bezszeryfową czcionką 14 pkt; możliwość specjalnego kodowania karty odpowiedzi, aby zadania, w których uczeń samodzielnie formułuje interpunkcji, z prawidłowością graficzną obliczeń i orientacją przestrzenną Problemy z koncentracją uwagi i orientacją przestrzenną oraz zaburzenia percepcji wzrokowej wypowiedź, mogły być sprawdzane za pomocą kryteriów dostosowanych do dysfunkcji uczniów; możliwość zaznaczania przez uczniów odpowiedzi do zadań zamkniętych bezpośrednio na arkuszach; po zakończeniu sprawdzianu członkowie komisji egzaminacyjnej przeniosą na karty odpowiedzi odpowiednie zaznaczenia uczniów (dotyczy tylko głębokiej dysleksji). WARUNKI KORZYSTANIA Z PRAW MAJĄ UCZNIOWIE POSIADAJĄCY: Opinie publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych lub poradni specjalistycznych Opinie powinny zawierać stwierdzenie występowania specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu (dysleksji rozwojowej). Powinny być przekazane szkole i następnie do okręgowej komisji egzaminacyjnej nie później niż do końca września roku szkolnego, w którym odbywa się egzamin zewnętrzny, opinie powinny być aktualne tzn. wydane po ukończeniu przez danego ucznia: - II klasy szkoły podstawowej - dla uczniów przystępujących do sprawdzianu po klasie VI, - V klasy szkoły podstawowej - dla uczniów przystępujących do egzaminu gimnazjalnego po klasie III gimnazjum Jeśli dziecko robi błędy ortograficzne, a zdaje w tym roku egzaminy, do końca września musi dostarczyć do szkoły opinię o dysleksji. TU ZNAJDZIESZ DOKŁADNE INFORMACJE I POMOC Informacja o Polskim Towarzystwie Dysleksji Polskie Towarzystwo Dysleksji czyli Towarzystwo Pomocy Dzieciom ze Specjalnymi Trudnościami w Uczeniu się rozpoczęło działalność w 1990 roku. Towarzystwo posiada obecnie 26 oddziałów. Zrzesza rodziców dzieci ze specyficznymi trudnościami w czytaniu pisaniu (dysleksja, dysortografia, dysgrafia) oraz profesjonalistów służących pomocą tym dzieciom: psychologów, logopedów i nauczycieliterapeutów. Zarząd Główny Polskiego Towarzystwa Dysleksji adres: ul. Pomorska 68, 80-343 Gdańsk, tel. (0-58) 557-05-31 dyżury: środy w godz. 9.00-14. 00 WROCŁAWSKI ODDZIAŁ PTD, Oddział Terenowy Nr 19 Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna Nr 3 ul. Januszowicka 15A, 53-135 Wrocław tel. (0-71) 367-19-10
RODZICU! Obserwuj dziecko od najmłodszych lat. Dysleksja i inne trudności w czytaniu i pisaniu przeważnie dostrzegane są dopiero u dzieci w szkole. Objawy, które występują u dzieci zagrożonych dysleksją można zaobserwować dużo wcześniej, nawet w niemowlęctwie. Staraj się, by Twój kilkulatek to ćwiczył koordynację- na przykład rzucając i łapiąc piłkę oraz rzucając nią do celu. Nie bagatelizuj, jeśli Twoje dziecko w wieku przedszkolnym nie lubi rysować i nie radzi sobie z codziennymi czynnościami: trudno mu nauczyć się samodzielnie jeść, zapinać guziki i zawiązywać sznurowadła "na kokardkę". Cierpliwie i spokojnie ucz je na zasadzie małych kroków. Chwal i zachęcaj, nawet jeśli jest nieporadne: "Potrafiłeś zawiązać jedną pętelkę, spróbuj tak samo zrobić drugą". "Pokolorowałeś człowieczka, a teraz spróbuj pomalować domek". Daj mu okazję do ćwiczeń. Możesz zawiązać mu buciki, jeżeli rano spieszycie się do przedszkola, ale nie rób tego za każdym razem, nie wyręczaj go w codziennych czynnościach. Zwróć się do logopedy, rodzice zaniepokojeni faktem, że ich dwu-, trzyletnie dziecko nie zaczęło mówić albo mówi bardzo źle, często proszą o radę i pomoc pediatrów. Pierwszym specjalistą, do którego powinni zwrócić się rodzice jest logopeda. Zacznij od sylab Eksperci podkreślają, że im wcześniej dziecko zacznie ćwiczyć to z czym ma trudności, tym większa szansa powodzenia. Czasami można nawet zapobiec dysleksji i dysgrafii. Dzieci z dysleksją mogą mieć trudności z dzieleniem na sylaby, ale jeżeli wcześnie rozpoczyna się ćwiczenia, to łatwo to opanowują. Poradź dziecku, by każdą sylabę wyklaskiwało lub wytupywało. Jeżeli sprawia mu to kłopot - niech położy rękę nieruchomo kilka centymetrów pod brodą. Przy wymawianiu samogłosek, które tworzą sylaby, broda dotknie ręki. Jeżeli dziecko opanuje dzielenie słów na sylaby, ćwicz rymy, które polegają na zgodności sylab. Czytaj głośno krótkie rymowanki i wyliczanki. Każ je głośno powtarzać dziecku. Upewnij się, że dziecko rozumie, że głoski odpowiadające literom są właśnie tym, co odróżnia "leń" od "dzień". Przysłuchuj się wymowie dziecka, zwracając uwagę, czy robi ono częste błędy gramatyczne. Wadliwa wymowa (na przykład, "jato" zamiast "lato") i błędy polegające na przekręcaniu wyrazów, to oznaki ryzyka dysleksji. Sprawdź, czy twoje dziecko zapamiętuje króciutkie wierszyki i piosenki, czy umie odnaleźć w nich rymy, czy potrafi wymienić przedmioty, których nazwa rozpoczyna się tą samą głoską. Trudności mogą być niepokojącym sygnałem. Obserwuj, czy dziecko lubi bawić się układankami i rysować, czy dobrze sobie radzi z odtwarzaniem wzorów graficznych - na przykład szlaczków. Również i tu niepowodzenia mogą być sygnałem ostrzegawczym. Niepokoić powinny kłopoty z nauką czytania. Porozmawiaj z życzliwym nauczycielem. Dobry nauczyciel obserwuje dziecko na co dzień, potrafi więc je porównać z rówieśnikami. Dostrzeże to, czego Ty nie zauważysz. Zapytaj go, czy dziecko ma kłopoty z zapamiętaniem dni tygodnia, pór roku, tabliczki mnożenia, czy też podczas czytania i pisania myli litery podobne do siebie (p - d, 1 - ł) i zmiękczenia (ci - ć, si - ś). Dowiedz się, czy dziecko zna zasady ortografii, a mimo to pisze z błędami. Poproś o pomoc specjalistów Zaprowadź dziecko do poradni psychologiczno-pedagogicznej. Dzięki badaniom wiadomo będzie, jakie ćwiczenia powinno robić. O radę do poradni mogą zwrócić się również rodzice przedszkolaków. Zapewnij dziecku właściwą pomoc w szkole lub poza szkołą. Organizowane w szkołach zespoły korekcyjno-kompensacyjne dają uczniowi klas I-III możliwości ćwiczenia tych umiejętności, z którymi ma kłopoty. Terapię zapewniają poradnie psychologicznopedagogiczne, rodzice mogą także posłać dziecko na zajęcia prywatne. Pracuj z dzieckiem w domu Rodzice mają mnóstwo okazji do prowadzenia "lekcji". Mogą przyczepiać magnetyczne literki do lodówki, przestawiać je i kazać dziecku wymawiać utworzone w ten sposób słowa. Albo pokazując opakowanie chrupek, wskazywać poszczególne litery oraz słowa i jednocześnie je wymawiać. Bardzo ważne jest czytanie - czytajmy wraz z dzieckiem nawet wtedy, gdy już trochę potrafi to robić samo. Jeżeli dziecko ma kłopoty z matematyką, zaaranżuj sytuacje, w których stanie się ono pomocnikiem w kuchni. Może na przykład odmierzać i obliczać składniki potraw. Każ mu podwajać i dzielić podane w przepisie wielkości, ćwicząc w ten sposób ułamki i dzielenie. Rodzice powinni pracować z dzieckiem, jednak najlepiej przy współpracy ze specjalistą. Nauczyciel - terapeuta może kontrolować postępy dziecka i określać zakres ćwiczeń. Ważne jest nie tyle, by dziecko ćwiczyło długo, ale żeby robiło to systematycznie.
Wykorzystuj zdobycze techniki Komputer umożliwia sprawdzanie słów podczas pisania i korygowanie błędów. Połączenie dźwięku i obrazu z tekstem, które umożliwia komputer z CD-ROM-em, bywa szczególnie przydatne dla dziecka mającego trudności z czytaniem. Rodzice mogą też postarać się o programy komputerowe specjalnie opracowane dla dzieci z trudnościami w czytaniu i pisaniu (na przykład program Dyslektyk). Jeśli nie stać Cię na komputer - pomocą może być magnetofon. Dziecko może nagrać, jak czyta, a potem przesłuchać taśmę. Odtwarzając ją po 2-3 miesiącach sprawdzi, czy robi postępy. Słuchając kaset z bajkami, dziecko może śledzić tekst w książce. Uczniowie-dyslektycy coraz częściej korzystają z "książek mówionych", wypożyczanych dotychczas głównie osobom. niewidomym. Taśmy i książki z lekturami szkolnymi są dostępne w niektórych bibliotekach wojewódzkich. Uczeń, który ma kłopoty ze zrozumieniem i zanotowaniem wykładu nauczyciela, powinien nagrać materiał na taśmę, a potem go przesłuchać. Nie poddawaj się Wrażliwość na światło. Niektórzy ludzie są szczególnie wrażliwi na światło i kolory. Zazwyczaj nie są tego świadomi - mówią, że litery tańczą po papierze i nie wiedzą, że inni nie mają tego typu problemów! Jasne światło słoneczne lub fluorescencyjne (ze świetlówek), albo czarne litery na białym tle, są dla niektórych bardzo męczące. Dla niektórych kolorowy papier nie jest tak oślepiający jak biały, albo przerwy między wyrazami stają się wyraźniejsze, dzięki czemu jest im się łatwiej skoncentrować na słowach. W takich warunkach jest im znacznie łatwiej pracować lub czytać przez dłuższy czas. Może się okazać, że dla twojego dziecka korzystne będzie: Używanie do pisania kolorowego papieru (dobór koloru jest sprawą indywidualną, warto spróbować z papierem o lekko kremowym zabarwieniu). Używanie do czytania kolorowych nakładek z przezroczystej folii. Używanie do czytania i pisania okularów z zabarwionymi szkłami. Podczas pracy przy komputerze jasność i kontrast ekranów monitorów można wyregulować tak, by dopasować je do swoich potrzeb. Jeśli po ukończeniu siedmiu lat u dziecka w dalszym ciągu występują poniższe symptomy, warto poddać je badaniu wrażliwości na światło i kolor: Odwracanie pojedynczych liter, zmiana kolejności liter w wyrazach i wyrazów w zdaniach w czasie pisania i czytania. Odwracanie cyfr, zmienianie kolejności cyfr. Omijanie lub wstawianie słów. Gubienie miejsca czytania, w szczególności linijki, w której się czyta. Używanie palca lub wskaźnika do lokalizacji słów w czasie czytania. Dekalog dla rodziców dzieci dyslektycznych. wg prof. Marty Bogdanowicz NIE - "nie czyń bliźniemu, co Tobie niemiłe". Nie traktuj dziecka jak chorego, kalekiego, niezdolnego, złego lub leniwego. Nie karz, nie wyśmiewaj dziecka w nadziei, że zmobilizujesz je to do pracy. Nie łudź się, że dziecko "samo z tego wyrośnie", "weźmie się w garść", "przysiądzie fałdów" lub że ktoś je z tego "wyleczy". Nie spodziewaj się, że kłopoty dziecka pozbawionego specjalistycznej pomocy ograniczą się do czytania i pisania i skończą się w młodszych klasach szkoły podstawowej. Nie ograniczaj dziecku zajęć pozalekcyjnych, aby miało więcej czasu na naukę, ale i nie zwalniaj go z systematycznych ćwiczeń. TAK - "strzeżonego Pan Bóg strzeże". Staraj się zrozumieć swoje dziecko, jego potrzeby, możliwości i ograniczenia, aby zapobiec trudnościom szkolnym. Spróbuj jak najwcześniej zaobserwować trudności dziecka: na czym polegają i co jest ich przyczyną. Skonsultuj się ze specjalistą (psychologiem, pedagogiem, logopedą). Aby jak najwcześniej pomóc dziecku: o zaobserwuj w codziennej pracy z dzieckiem, co najskuteczniej mu pomaga, o korzystaj z odpowiedniej literatury i fachowej pomocy nauczyciela - terapeuty (w formie terapii indywidualnej i grupowej), o bądź w stałym kontakcie z nauczycielem i pedagogiem szkolnym. Bądź życzliwym, pogodnym, cierpliwym przewodnikiem i towarzyszem swego dziecka w jego kłopotach szkolnych. Chwal i nagradzaj dziecko nie tyle za efekty jego pracy, ile za włożony w nią wysiłek. Spraw, aby praca z dzieckiem była przyjemna dla was obojga.
Rodzicu pamiętaj! Kochaj, ale wymagaj. Okazuj dziecku swoje uczucia. Przekazuj dziecku pozytywne informacje o nim (pochodzące od ciebie i osób trzecich). Dostrzegaj wszystkie osiągnięcia dziecka, nawet bardzo drobne. Doceniaj nawet niedokończone dzieło dziecka. Zanim skrytykujesz, pozwól dziecku wyjaśnić. Zachowaj umiar w udzielaniu pomocy przy odrabianiu lekcji. Przerzuć na dziecko odpowiedzialność za jego naukę. Pozwól dziecku podejmować decyzje o dodatkowych zajęciach i innych sprawach. Pozwól dziecku wybrać kierunek rozwoju i wspieraj je w tym. Pozwól dziecku poczuć jego sukces. Pokaż dziecku korzyści płynące ze spróbowania swoich sił w nowej dziedzinie - i nie naciskaj dłużej. Okazuj dziecku swoją wiarę w jego sukces. Stawiaj poprzeczki ma miarę własnych ambicji. Zaufaj dziecku i okazuj mu to zaufanie. Naucz się rozmawiać z dzieckiem. Naucz się słuchać dziecka. Nie monologuj. Rozmawiaj z dzieckiem wtedy, gdy panujesz nad swoimi emocjami. Nie obarczaj dziecka poczuciem winy. Wyszukuj pozytywy w każdej sytuacji. Okazuj zainteresowanie zamiast kontrolować. Nie mów "nigdy", "wszystko" i "zawsze". Powyższy "katalog rodzicielskich zachowań" opracowali sami rodzice w trakcie kursów "Szkoła dla Rodziców" zorganizowanych przez Oddział Warszawski PTD. ULOTKĘ OPRACOWAŁA mgr Agnieszka Woźniak na podstawie materiałów zamieszczonych na stronie Polskiego Towarzystwa Dyslektycznego. Dyktando w 10 punktach - z komentarzem ortograficznym Umów się z dzieckiem, że codziennie będziecie robić dyktando obejmujące 3 zdania. Wymyślcie wspólnie nagrodę po każdym tygodniu pracy. Zaznacz w książce dziecka 3 zdania i przeczytaj na głos pierwsze zdanie. Dziecko powtarza zdanie i omawia pisownię każdego wyrazu (podaje zasady pisowni). Dziecko zapisuje zdanie (podobnie postępuje z następnymi zdaniami). Dziecko samodzielnie sprawdza cały napisany tekst. Dorosły sprawdza tekst. Jeżeli znajdzie błędy, podaje ich liczbę. Dziecko ponownie sprawdza tekst z pomocą słownika ortograficznego. Dorosły sprawdza poprawiony tekst. Jeżeli nadal są błędy, wskazuje tekst, z którego dyktował zdania. Dziecko porównuje napisany tekst ze wzorem i ostatecznie poprawia błędy. Dziecko opracowuje błędnie napisane wyrazy (np. podaje zasady pisowni, wyrazy pokrewne, odmienia wyraz przez przypadki, wymienia na inne formy). Uwagi: Podstawowym założeniem stosowania techniki: dyktando z komentarzem ortograficznym jest przeświadczenie o możliwości utrwalenia zasad pisowni i wytworzenia pełnej świadomości ortograficznej przez przekształcenie się nawyku "głośnego myślenia" - określenia zasad pisowni - w nawyk cichego przypominania ich sobie podczas pisania. Kolejnym zadaniem ćwiczenia jest wytworzenie nawyku dokładnego sprawdzania i poprawiania każdej pracy pisemnej po napisaniu. Dziecko ma prawo do popełnienia błędu, ale nie ma prawa pozostawić go bez poprawienia. Warunkiem uzyskania tych efektów jest wykonywanie omawianego ćwiczenia krótko, lecz systematycznie oraz zawarcie umowy z dzieckiem co do czasu pracy (codziennie), liczby dyktowanych zdań (zawsze tej samej) oraz nagrody (po każdym tygodniu ćwiczeń). W ten sposób dziecko nie będzie usiłowało tych spraw stale z nami negocjować. Ćwiczenie "dyktando w 10 - punktach" ma: utrwalić znajomość zasad pisowni, wytworzyć nawyk stałego przywoływania zasad ortograficznych podczas pisania, wytworzyć nawyk stałego sprawdzania napisanego tekstu, a więc poczucie ODPOWIEDZIALNOŚCI za napisany tekst. Wykorzystane zostały i zacytowane materiały ze stron: http://www.vulcan.edu.pl/rodzice/dom/problemy/dysleksja.html http://www.bpp.com.pl/?left=dysleksja&right=dysleksja http:/www. serwisy.gazeta.pl/edukacja/0,52303.html http://www.dysleksja-poradnik.org/