Uchwała nr 19 Rady Wydziału Hodowli i Biologii Zwierząt Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu z dnia 18.12.2009 w sprawie: zakresu egzaminu licencjackiego na studiach pierwszego stopnia na kierunku Biologia. Egzamin licencjacki na studiach pierwszego stopnia na kierunku Biologia obejmuje zagadnienia z następujących przedmiotów: biochemii ogólnej, biochemii kwasów nukleinowych i białek, fizjologii zwierząt, fizjologii roślin, genetyki, biologii komórki, histologii, zoologii, botaniki oraz mikrobiologii. Zagadnienia na egzamin licencjacki dla studentów stacjonarnych kierunku BIOLOGIA studia I stopnia BIOCHEMIA OGÓLNA 1. Budowa i rola aminokwasów i białek (tez ogólnie biosynteza białka) 2. Cukry, budowa, rodzaje, znaczenie (przemiany węglowodanów w organizmie) 3. Budowa i rola tłuszczy (tez podstawy spalania i synteza) 4. Budowa i rola enzymów, przebieg katalizy enzymatycznej 5. Budowa i rola kwasów nukleinowych 6. Droga prowadząca od genotypu do fenotypu i kod genetyczny 7. Ogólny przebieg szlaków metabolicznych, ich znaczenie, lokalizacja w komórce i powiązanie ze sobą szlaków 8.Przeplyw energii w komórce, rola ATP, mitochondria, rybosomy, lizosomy 9. Błony biologiczne, budowa i znaczenie, transport przez błony BIOCHEMIA KWASÓW NUKELINOWYCH I BIAŁEK 1. Budowa i rola DNA i RNA 2. Centralny dogmat biologii molekularnej 3. Replikacja, transkrypcja, kod genetyczny 4. Budowa I, II, III i IV rz. białek przykłady 5. Biosynteza białek 1
FIZJOLOGIA ZWIERZĄT 1. Potencjał spoczynkowy (rola pompy Na-K), potencjał czynnościowy, działanie synapsy chemicznej i elektrycznej 2. Skurcz mięśnia: i) poprzecznie prążkowanego (ślizgowa teoria skurczu, stężenie pośmiertne) ii) mięśnia gładkiego 3. Charakterystyka pracy serca (cykl pracy serca, molekularny mechanizm skurczu serca, automatyzm pracy serca, wpływ układu nerwowego na pracę serca) 4. Układ krążenia: i) przystosowanie do pełnionej funkcji tętnic, żył i naczyń włosowatych, ii) ciśnienie krwi w dużym krwioobiegu 5. Mechanizm wdechu i wydechu 6. Charakterystyka: i) elementów morfotycznych krwi, ii) osocza krwi, iii) grup krwi i czynnika Rh 7. Hemoglobina - budowa, funkcja, rodzaje 8. Trawienie węglowodanów, lipidów i białek (enzymy trawienne śliny, soku żołądkowego, trzustkowego i jelitowego) 9. Funkcje wątroby (skład i rola żółci) 10. Hormony regulujące: i) gospodarkę węglowodanową, ii) gospodarkę wodno-mineralną 11. Oś podwzgórze przysadka tarczyca/nadnercza/gonady 12. Powstawanie i dojrzewanie komórek rozrodczych: i) spermatogeneza i budowa plemnika, ii) oogeneza i cykl płciowy 13. Siara i mleko - skład, funkcje 14. Aparat przykłębuszkowy - budowa i funkcje 15. Mocz pierwotny i ostateczny skład i powstawanie (wzmacniacz i wymieniacz przeciwprądowy) FIZJOLOGIA ROŚLIN 1. Gospodarka wodna rośliny istota procesu, mechanizmy pobierania, przewodzenia i wydalania wody przez roślinę, wpływ czynników zewnętrznych na stosunki wodne w roślinie. 2. Odżywianie mineralne istota procesu, mechanizmy pobierania i transportu jonów (mechanizm bierny i aktywny), pierwiastki niezbędne i ich rola fizjologiczna, wpływ czynników zewnętrznych na pobieranie jonów, antagonizm i synergizm jonów 3. Fotosynteza znaczenie fotosyntezy dla obiegu węgla w przyrodzie, istota procesu, barwniki fotosyntetyczne, faza świetlna procesu fotosyntezy (fosforylacja cykliczna i niecykliczna), faza niezależna od światła (rośliny C3, C4, CAM), wpływ czynników zewnętrznych na intensywność fotosyntezy 4. Istota i znaczenie procesu fotorespiracji 5. Oddychanie roślin istota procesów oddechowych, etapy oddychania tlenowego, funkcja biochemiczna i energetyczna oddychania, wpływ czynników zewnętrznych na intensywność oddychania. 6. Metabolity wtórne roślin i ich funkcje fizjologiczne 7. Wzrost i rozwój roślin spoczynek, kiełkowanie, faza wegetatywna i generatywna, starzenie 8. Regulatory wzrostu i rozwoju 2
3 9. Regulacja hormonalna wzrostu i rozwoju roślin 10. Wpływ czynników zewnętrznych na procesy wzrostowo-rozwojowe 11. Ruchy roślin znaczenie fizjologiczne i mechanizmy 12. Reagowanie roślin na niekorzystne czynniki środowiska, stres biotyczny i abiotyczny, aklimatyzacja i adaptacja roślin do warunków stresowych GENETYKA 1. Podstawowe mechanizmy dziedziczenia 2. Organizacja genomu wirusów, prokariotów i eukariontów 3. Podstawowe wiadomościz zakresu budowy i organizacji genomu jądrowego i pozajądrowego (genom mitochondrialny i chloroplastowy) 4. Budowa chromosomu i genu 5. Kod genetyczny 6. Chromosomowa teoria dziedziczenia 7. Mejoza (rekombinacja genetyczna) 8. Mutacje genomowe i chromosomowe oraz ich wpływ na fenotyp oraz przebieg mejozy 9. Regulacja ekspresji genów u pro- i eukariotów 10. Mutacje genowe i działanie mutagenów 11. Charakterystyka klas markerów genetycznych i ocena ich przydatności w analizie genetycznej 12. Przykłady monogenowych chorób dziedzicznych 13. Genetyczna kontrola odporności (geny kompleksu MHC, podłoże molekularne 14. różnorodności przeciwciał i receptorów limfocytów T) 15. Podstawy genetyki populacji, z uwzględnieniem prawa równowagi genetycznej Hardy- Weinberga 16. Cechy ilościowe 17. Geny z dużym efektem działania i regiony QTL. BIOLOGIA KOMÓRKI 1. Eukaryota i prokaryota, filogeneza, podobieństwa i różnice w budowie 2. Błony komórkowe budowa cząsteczkowa i funkcje 3. System GERL: peroksysomy, siateczka śródplazmatyczna gładka i szorstka, aparat Golgiego 4. Transport pęcherzykowy i udział aparatu Golgiego w sekrecji białek, import białek 5. Degradacja substratów w komórce (lizosomy: rola i budowa, hydrolazy lizosomowe, degradacja białek proteosomy i udział ubikwityny w sygnałowej degradacji białek) 6. Jądro komórkowe, jąderko, organizacja chromatyny, pory jądrowe 7. Cykl komórkowy i jego regulacja 8. Podziały komórkowe (mitoza, mejoza) 9. Cytoszkielet budowa i organizacja filamentów cytoszkieletu oraz ich funkcje 10. Receptory komórkowe i wtórne przekaźniki 11. Uszkodzenia DNA i podstawowe strategie ich naprawy 12. Starzenie i śmierć komórki (nekroza i apoptoza) 13. Cytozol 14. Matriks zewnątrzkomórkowa
HISTOLOGIA 1. Pochodzenie, typy, funkcje i odnowa tkanki nabłonkowej 2. Budowa i funkcje specjalnych struktur nabłonkowych (błona podstawna, połączenia międzykomórkowe, mikrokosmki, rzęski) 3. Tkanka gruczołowa typy gruczołów i sposoby wydzielania komórkowego 4. Zróżnicowanie strukturalne i funkcjonalne typów tkanki łącznej 5. Charakterystyka komórek wolnych tkanki łącznej właściwej 6. Charakterystyka włókien tkanki łącznej 7. Krew elementy morfotyczne i osocze 8. Tkanki łączne oporowe budowa jednostek tkanki chrzęstnej i kostnej 9. Powstawanie i modelowanie kości 10. Charakterystyka typów tkanki mięśniowej 11. Mikrostruktura jednostek kurczliwych mięśnia gładkiego i poprzecznie prążkowanego 12. Typy neuronów. Ultrastruktura neuronu 13. Typy, budowa i funkcje komórek glejowych 14. Budowa mikroskopowa naczyń krwionośnych i ich funkcje 15. Budowa i funkcjonowanie grudki chłonnej i węzła chłonnego w organizmie 16. Gruczoły i komórki dokrewne budowa mikroskopowa i funkcje 17. Zróżnicowanie budowy mikroskopowej narządów układu pokarmowego u zwierząt mięsożernych i roślinożernych (jama ustna, przełyk, żołądek, jelito cienkie, jelito grube) 18. Mikrostruktura wątroby. Ultrastruktura hepatocytu 19. Mikrostruktura części zewnątrz-i wewnątrzwydzielniczej trzustki 20. Charakterystyka mikrostruktury nefronu jako jednostki funkcjonalnej nerek 21. Elementy budujące ciałko nerkowe i ich charakterystyka. 22. Aparat przykłębuszkowy 23. Proces oogenezy ssaków 24. Proces folikulogenezy. Budowa i funkcje elementów dojrzałego pęcherzyka jajnikowego 25. Mikrostruktura i funkcja jajowodu i macicy 26. Łożysko ssaków zmienność w budowie bariery łożyskowej 27. Charakterystyka budowy mikroskopowej kanalika plemnikotwórczego i bariery krew jądro 28. Proces spermatocytogenezy 29. Proces spermiogenezy i fazy powstawania plemnika 30. Mikrostruktura i funkcje najądrza i nasieniowodu ZOOLOGIA 1. plan budowy i fizjologia organizmu jednokomórkowego 2. typy rozmnażania pierwotniaków 3. powstanie zwierząt wielokomórkowych, 4. schematy budowy ścian ciała u zwierząt wielokomórkowych 5. typy jam ciała 6. pasożytnictwo 7. stawonogi - budowa morfologiczna i anatomiczna 4
8. rozmnażanie i rozwój stawonogów 9. mięczaki, przedstrunowce i szkarłupnie budowa 10. strunowce - rozmnażanie, rodzaje pokrycia ciała, budowa szkieletu 11. budowa układów: nerwowego, pokarmowego, oddechowego, krążenia, wydalniczego, rozrodczego 12. Co to są korytarze ekologiczne i dlaczego powinno się je utrzymywać? 13. Dlaczego nie należy wprowadzać gatunków obcych (np. żółwi ozdobnych) do środowiska naturalnego? 14. Jaką funkcję w obiegu chorób od-wektorowych pełnią zwierzęta będące słabymi rezerwuarami patogenów? 15. Natura 2000 16. Gatunki inwazyjne 17. Zapylanie roślin charakterystyka zjawiska 18. Rodzaje doboru dobór naturalny, płciowy i sztuczny BOTANIKA 1. Organella komórkowe typowe dla komórki roślinnej 2. Rodzaje i funkcje tkanek roślinnych 3. Rodzaje organów wegetatywnych i generatywnych 4. Przystosowanie roślin do różnych warunków ekologicznych (grupy ekologiczne) 5. Cele i zadania systematyki oraz jednostki systematyczne 6. Pojęcie gatunku 7. Zróżnicowanie taksonomiczne roślin 8. Glony jako grupa ekologiczna i systematyczna 9. Rośliny lądowe główne linie rozwojowe (przewaga gametofitu, przewaga sporofitu) 10. Znaczenie przedstawicieli rodzin: Pinnaceae, Brassicaceae, Fabaceae, Apiaceae, Rosaceae, Poaceae MIKROBIOLOGIA 1. Klasyfikacja drobnoustrojów 2. Podstawy nazewnictwa i systematyki. 3. Budowa drobnoustrojów priokariotycznych; najważniejsze struktury komórkowe 4. Bakterie Gram-dodatnie i Gram-ujemnie; równica w budowie ściany komórkowej i właściwościach. 5. Morfologia bakterii (kształt, otoczki, ruch). 6. Charakterystyka najważniejszych grup bakterii (występowanie, rozmnażanie, rola w środowisku). 7. Budowa komórek eukariotycznych; najważniejsze struktury komórkowe. 8. Charakterystyka najważniejszych grup pleśni i drożdży (budowa, występowanie, odżywianie, rozmnażanie, rola w środowisku). 9. Budowa przetrwalników. Przetrwalnikowanie. 10. Wytrzymałość przetrwalników na działanie temperatury (krzywa termicznej inaktywacji). 11. Auksotrofizm i heterotrofizm. 5
12. Wymagania pokarmowe mikroorganizmów (źródła składników odżywczych, energetycznych i wzrostowych); pożywki mikrobiologiczne. 13. Sposoby pozyskiwania energii przez drobnoustroje; najważniejsze szlaki metaboliczne. 14. Oddychanie tlenowe i beztlenowe. 15. Wpływ czynników fizykochemicznych (temperatury, ph, tlenu i gazów obojętnych, ciśnienia osmotycznego, promieniowania) na wzrost, przeżywalność i aktywność metaboliczną drobnoustrojów. 16. Krzywa wzrostu 17. Udział drobnoustrojów w obiegu pierwiastków w przyrodzie. 18. Drobnoustroje w ochronie środowiska 19. Wzajemne stosunki między drobnoustrojami i innymi organizmami. 20. Źródła zakażeń. 21. Zatrucia pokarmowe, choroby zakaźne i odzwierzęce. 22. Przygotowanie i przechowywanie materiałów klinicznych (badanie materiałów klinicznych). 23. Schemat postępowania diagnostycznego 24. Izolacja i identyfikacja drobnoustrojów 25. Schemat postępowania diagnostycznego 26. Mikroflora fizjologiczna człowieka i zwierząt 27. Charakterystyka najważniejszych grup drobnoustrojów występujących w produktach żywnościowych 28. Wykorzystanie drobnoustrojów i produktów ich metabolizmu w przemyśle 12.05.2014 6