Wacław Czakon AKADEMIA MŁODZIEŻOWA EDUKACJA OBYWATELSKA OD NAJMŁODSZYCH LAT Powszechnie mówi się, że nadal jesteśmy społeczeństwem,,mało obywatelskim. Niewiele osób włącza się w jakąkolwiek aktywność społeczną. Nie chcemy brać spraw w swoje ręce, a organizacje pozarządowe działają,,tak sobie, czyli mało i nie do końca skutecznie. Stan taki przekłada się w konsekwencji na: małą efektywność społeczną, brak udziału w życiu społecznym, niewystarczające rozwiązywanie problemów lokalnych, a nawet ich przyrost. Problemem, który powoduje przedstawioną wyżej sytuację, jest zbyt mała ilość dobrych liderów społecznych oraz brak tradycji społecznej w kreowaniu tych liderów. Fundacja Szczęśliwe Dzieciństwo w programie Akademii Młodzieżowej, którą prowadzi, podejmuje temat wychowania i edukacji społecznej, czyli kształtowania już od najmłodszych lat, postawy zaangażowania w lokalne sprawy społeczne. Akademia Młodzieżowa w swojej misji zawarła potrzebę kształtowania ludzi dobrze wychowanych, przez co rozumie się wychowanie młodego człowieka do silnego systemu wartości, również wartości społecznych, dobrego obywatela i patriotę oraz sprawnego w działaniu społecznym i gospodarczym. Bieżący program Akademii konsekwentnie realizuje tę misję. W Ośrodku Akademii Młodzieżowej, który mieści się na Czwartku w Lublinie przy ulicy ks. Słowikowskiego 1, przez cały rok szkolny realizowane były programy aktywności obywatelskiej, silnie włączone w życie dzielnicy. Założenia metodyczne programu Akademii, zakładają bowiem, że uczenie postaw obywatelskich, powinno być zawsze praktyczne, a nie tylko teoretyczne. Dlatego też projekty, które realizowali studenci Akademii Młodzieżowej, zarówno ci najmłodsi ze szkoły podstawowej, jak i ci starsi gimnazjaliści i licealiści, realizowane były z innymi partnerami z dzielnicy Czwartek, zawsze uwzględniały uczestnictwo innych osób z terenu dzielnicy oraz podejmowały zagadnienia dotyczące dzielnicy. Poniżej, zaprezentujemy działania poszczególnych grup z Akademii Młodzieżowej, jako ilustrację kształcenia obywatelskiego, kształtowania liderów oraz angażowania się w sprawy dzielnicy. 1 S t r o n a
Początki edukacji obywatelskiej poznać swoją dzielnicę Dzieci w wieku szkoły podstawowej, uczniowie szkół, które mieszczą się na terenie dzielnicy, w pierwszy semestrze realizowały program - Gra edukacyjna NASZ CZWARTEK. Program ten przygotowywany był przez kilka tygodni. Została przeprowadzona gra, dla uczniów Szkoły Podstawowej Nr 25 w Lublinie, kolegów i koleżanek dzieci uczęszczających do Akademii Młodzieżowej. Dzieci z Akademii Młodzieżowej, pod okiem wychowawców, solidnie i systematycznie przygotowywały się do gry. Przygotowanie polegało na: zapoznaniu się z historią dzielnicy Czwartek, poznaniu różnych instytucji, które znajdują się na terenie dzielnicy i jej służą oraz na poznaniu ludzi mieszkających i pracujących dla tej dzielnicy. Na podstawie zdobytej wiedzy przygotowano różnego rodzaju zabawy edukacyjne. Dzieci i wychowawcy z Akademii wspólnie trenowali przebieg gry, szykowali rekwizyty, przygotowywali poszczególne stanowiska. Cel gry był dla wszystkich jasny: nauczyć koleżanki i kolegów ze szkoły, jak najwięcej o dzielnicy, a także przygotować im atrakcyjną zabawę. Byłam bardzo dumna, że mogę być sędzią w grze,,nasz CZWARTEK mówi Paulina, z piątej klasy Musiałam znać wszystkie odpowiedzi, żeby dobrze oceniać kolegów i koleżanki. Koleżanki jeszcze kilka dni pytały, czy mogą zapisać się do Akademii, bo tak się im podobała gra. chwali się Wiktoria A pani przed całą klasa nas bardzo chwaliła. Tyle razy przechodziłam koło żydowskiej szkoły i nie wiedziałam, że to, taki znany na cały świat budynek. Zawsze ganialiśmy się za kościołem, teraz trochę się boimy, odkąd wiemy, że pod kościołem są trumny z nieboszczykami mówi Kacper, student Akademii, z czwartej klasy podstawówki. Programem grą NASZ CZWARTEK udało nam się bardzo zainteresować dzieci ich dzielnicą, odkryć jej atrakcje, ciekawostki, rozbudzić w nich zainteresowanie swoim miejscem zamieszkania, miejscem ich codziennych zabawa podsumowuje Gosia Instruktorka Akademii pracująca z dziećmi cele jakie sobie stawialiśmy udało się osiągnąć z nawiązką. 2 S t r o n a
Edukacja obywatelska na poważnie To projekt, który został przeprowadzony przez młodzież gimnazjalną i licealną. Rzeczywiście, studenci Akademii Młodzieżowej podjęli się poważnego wyzwania, pomocy dwóm rodzinom, mieszkającym na ulicy Lubartowskiej. Pomysł zrodził się, w czasie jednego 3 S t r o n a
z zebrań, kiedy to przeprowadzano dyskusję na temat: Jakie problemy, które dostrzegamy wokół siebie należałoby podjąć i im zaradzić? Ktoś zaproponował, żeby pomóc rodzinie, która była znana większości młodzieży, a która znajdowała się w bardzo ciężkiej sytuacji. Była to kobieta, samotnie wychowująca trójkę dzieci, która dodatkowo ciężko chorowała na cukrzycę. Rodzina mieszkała w tym mieszkaniu bez łazienki. Zadecydowano także, aby dołączyć do projektu jeszcze drugą rodzinę, która znajdowała się w równie trudnej sytuacji. Zostały ustalone cele projektu: po pierwsze: pomóc rodzinie, opiekując się dziećmi, organizując warsztaty umiejętności różnych dla mam, zaproponować wspólne spędzanie wolnego czasu, wspólną modlitwę połączoną z pielgrzymką, po drugie: wyremontować jedno mieszkanie, czyli wybudować łazienkę, wymienić drzwi, wymienić podłogę, pomalować ściany, wymienić meble, firanki, itp. W drugim mieszkaniu natomiast wymienić meble, pomalować ściany i drzwi. Zrealizowanie projektu wymagało dobrej koordynacji i sprawnego zarządzania. Młodzież licealna i gimnazjalna została zorganizowana w grupę zadaniową, nazwaną firmą młodzieżową. Poszczególne działy firmy zajmowały się odpowiednio różnymi zadaniami. Zadanie wymagało również włączenia w projekt różnych podmiotów społecznych. Zaplanowano, że program, który zakładał pomoc tym dwóm rodzinom, będzie realizowany przez cały letni semestr, od lutego, do końca czerwca. W pierwszym etapie działania, studenci Akademii Młodzieżowej spotykali się z przedstawicielami różnych instytucji, żeby zapoznać się z zagadnieniami dotyczącymi rodzin objętych wsparciem społecznym oraz możliwościami udzielenia im pomocy. Młodzież zaprosiła na spotkanie: przedstawiciela Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej, osoby prowadzące rodzinny dom dziecka, dziennikarza Radia Lublin oraz specjalistę od fundraisingu i marketingu społecznego. Wszystkie spotkania pozwoliły ustalić sposób zrealizowania projektu i określić szczegółowy plan działania. Paulina, szefowa firmy młodzieżowej, tak opisuje początki projektu: Pomysł pomagania rodzinom bardzo nam się wszystkim podobał. Byliśmy entuzjastycznie nastawieni do tej pracy, ale nie bardzo rozumieliśmy, jak tak duże przedsięwzięcie będzie możliwe do zrealizowania przez nas: uczniów liceów i gimnazjum. Wszystkie spotkania z różnymi osobami pomału rozjaśniały nam możliwości i budziły jeszcze większą nadzieję i motywację. Zaskoczyło nas, że wszyscy, którym opowiadaliśmy, co zamierzamy zrobić, byli bardzo zachwyceni i deklarowali pomoc w realizacji. 4 S t r o n a
Praca została podzielona na trzy obszary, a grupa młodzieży podzieliła się na trzy działy. Pierwsza część zadań polegała na pomocy rodzinom, w zakresie lepszego uspołecznienia ich. Drugą część zadań stanowiło budowanie wsparcia społecznego, zbieranie pieniędzy, szukanie sponsorów. Trzecią częścią zadań było przeprowadzenie remontu mieszkania. Część pierwsza pomoc w lepszym uspołecznieniu rodzin. Tutaj prym wodziły dziewczyny. Zorganizowały stałe, dwa razy w tygodniu, dyżury opieki nad dziećmi. Zajmowały się trójką małych dzieci w wieku: 3, 5 i 7 lat. Opieka zakładała edukację przez zabawę. Drugim ważnym elementem tej części działania było zorganizowanie warsztatów dla mam. Warsztaty dotyczyły ćwiczenia różnych umiejętności, potrzebnych do prowadzenia domu, były także doskonałą okazją do rozmów i bliższego zapoznawania się. Instruktorzy mieli okazję pomóc i podpowiedzieć, jak załatwić taką czy inną sprawę, oraz podsunąć pomysły, jak poprawić wychowanie dzieci. Trzecim ważnym elementem tej części projektu, była wspólna modlitwa oraz wsparcie rodzin przez wspólne uczestnictwo w nabożeństwach oraz pielgrzymka, która została zorganizowana specjalnie na tą okazję. 5 S t r o n a
Druga część zadania budowanie wsparcia społecznego. W tej części zaplanowano zmobilizowanie różnych osób i podmiotów, które chciałyby wesprzeć działania młodzieży. Zaproszono do współpracy: Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie, Radio Lublin, redakcję Gościa Niedzielnego, parafię pw. Św. Mikołaja na Czwartku, Gimnazjum Nr 19 oraz wiele firm. Młodzież zwróciła się do tych podmiotów z prośbą o udzielenie pomocy w realizacji projektu. Odzew był bardzo pozytywny. Innym ważnym zagadnieniem było pozyskanie pieniędzy. Przystąpiono do organizowania kiermaszy wielkanocnych, kiermaszy ciast, zorganizowano szereg zbiórek, polegających na pomocy w pakowaniu zakupów w marketach. Szczególnym pomysłem zdobywania funduszy, było prezentowanie krótkiego przedstawienia teatralnego po Mszach świętych w kościołach lubelskich, krótka prezentacja projektu i prośba do chętnego uczestnictwa w kiermaszu. Szczególne zasługi zdobyła również grupa pozyskująca materiały budowlane od różnych firm. Udało się im zgromadzić dużą część potrzebnych materiałów. Młodzież pozyskała również używane meble, firanki, lodówki i inne elementy wyposażenia mieszkań. Marek, instruktor Akademii Młodzieżowej opowiada - W maju mieliśmy taki ogrom pracy przy zwożeniu mebli i materiałów budowlanych, że nie nadążaliśmy wszystkiego 6 S t r o n a
odebrać. Mieliśmy też problem z magazynowaniem otrzymanych rzeczy, ale ostatecznie wszystko się udało. Bardzo pomogły nam lubelskie media, szczególnie Radio Lublin wspomina Martyna, studentka Akademii odpowiedzialna za kontakty z mediami Kontakty z mediami, były dla nas dużym doświadczeniem i mocnym przeżyciem. Uczestniczyliśmy na przykład w godzinnej audycji, na żywo, w Radiu Lublin. Wszyscy baliśmy się mówić, ale ostatecznie jakoś poszło. Pani Katarzyna Michalak nagrała o naszym projekcie piękny reportaż. Słucham go sobie od czasu do czasu. 7 S t r o n a
Trzecia część projektu remont mieszkania Trzecia część zadania, logistycznie najtrudniejsza, polegała na: zorganizowaniu fachowców budowlanych, prac przygotowawczych, przeprowadzeniu remontu, posprzątaniu po remoncie i wyposażeniu mieszkania. Poprosiliśmy wolontariuszy, znających się na pracach budowlanych o pomoc w remoncie. Młodzież zmobilizowała ojców oraz starszych braci. Jak zawsze nie zawiedli także studenci z Politechniki Lubelskiej. Najpierw trzeba było przygotować mieszkania do remontu: spakować rzeczy, wynieść te niepotrzebne oraz zafoliować szafy. Remont należało przeprowadzić szybko, żeby maksymalnie skrócić czas, szczególnie trudny dla rodziny, która przez cały czas mieszkała w mieszkaniu. Mobilizacja całej młodzieży z Akademii była ogromna. Prace i tak trwały blisko miesiąc, ale wszystko udało się i mieszkanie po posprzątaniu i wniesieniu nowych mebli wyglądało wspaniale. Na zakończenie projektu odbyła się uroczysta Gala, na którą młodzież zaprosiła: rodziny, biorące udział w projekcie, przedstawicieli Rady Miast, wszystkich partnerów projektu, sponsorów, media, swoich nauczycieli z różnych szkół i swoich rodziców. Celem gali było przede wszystkim podziękowanie osobom, które przyczyniły się do zrealizowania zaplanowanego projektu. Ważne dla młodzieży było również pokazanie innym, że można rozwiązywać problemy, z którymi borykają się inni ludzie, że warunkiem koniecznym do tego jest łączenie sił, dobre chęci i zaangażowanie. Młodzież na Gali opowiedziała o własnych przeżyciach, nauce jaką wynieśli z projektu, o tym że najważniejsze jest 8 S t r o n a
doświadczenie, jak dużo można wspólnie dokonać, o tym jak bardzo jest się zmotywowanym do dalszej pomocy oraz szczęśliwym po takim sukcesie. Z kolei w swoim wystąpieniu, Prezes Fundacji Szczęśliwe Dzieciństwo Wacław Czakon, zwracał uwagę, że takie projekty pokazują jak wielkie są możliwości, chęci i entuzjazm u młodzieży, że napawa nas to dużym optymizmem jeżeli chodzi o rozwój społeczeństwa obywatelskiego w naszym kraju, ale warunek jest tylko taki, żeby dorośli stwarzali przestrzeń społeczną dla młodzieży i pomogli młodzieży szczególnie w zakresie nauczenia jej, jak działać. Kształcenie obywatelskie, albo formacja społeczna, jak nazywa się to w programie Akademii Młodzieżowej, to duża część edukacji. Dobry, świadomy obywatel to warunek dobrego wychowania, które jest misją Akademii. W każdym semestrze i w każdym roku szkolnym są opracowywane, a następnie wdrażane projekty o tej tematyce. Absolutną regułą jest to, że młodzież zawsze chce, że zawsze podejmuje nawet najtrudniejsze zadania. Taka postawa młodzieży bierze się z potrzeby robienia rzeczy dobrych, wartościowych, pożytecznych, a z drugiej strony z potrzeby sprawdzenia się, doświadczenia własnych możliwości, swoistego rozpoznania siebie. Warunkiem niezbędnym jest dobra, bezpieczna, przyjacielska grupa, której przewodzi dorosły, któremu młodzież ufa i lubi go. W ocenie dyrekcji i instruktorów Akademii Młodzieżowej program w zakresie formacji społecznej sprawdza się, jest młodzieży potrzebny i dobrze przygotowują ją do odpowiednich ról w przyszłości. 9 S t r o n a