To nic innego, niż legalne narkotyki. Dopalacze to tylko określenie slangowe. W języku angielskim kryją się one pod nazwami: legal high, herbal high, smarts, boosters. Są to środki zastępcze, czyli substancje zażywane w celu wywołania efektu odpowiadającego zażyciu narkotyków. Działając jak narkotyki uzależniają również tak jaki i one. Wytwarzane są pod postacią proszków, mieszanin ziół, kadzideł, wyciągów, kapsułek i tabletek. W składzie chemicznym niektórych dopalaczy znaleziono trutkę dla szczurów, mielone szkło, nawozy chemiczne, rtęć, ołów. Dopalacze to trucizna! Ich zażycie może spowodować śmierć. Zaczynają działać już nawet po 1-5 minutach od zażycia, a efekt ich działania, w zależności od rodzaju, utrzymuje się od 0,5 godziny do nawet 20 godzin. Niektóre dopalacze mogą działać z opóźnionym zapłonem (po 5-6 godz.).,p/>można je podzielić, zgodnie z ich działaniem, na: - Energetyki, - Psychodeliki, - Halucynogeny, - Stymulanty, - Relaksujące, - Euforyzujące. Napoje energetyczne Dostępne prawie w każdym sklepie i niebudzące najmniejszych podejrzeń, zawierają niewielkie 1 / 6
dawki substancji uzależniających. Te substancje to guarana i tauryna. Bezsenność, zaburzenia lękowe i depresja to stany, do których może doprowadzić zażywanie guarany. Natomiast tauryna poprawia metabolizm na krótki czas oraz daje przypływ energii. Niestety, po pewnym czasie prowadzi do wyczerpania psychicznego i fizycznego oraz do depresji. Znane są przypadki osób, u których po odstawieniu napojów energetycznych, zaobserwowano typowe objawy abstynencji, jak w alkoholizmie, np.: drgawki, delirium, inne dolegliwości związane z odstawieniem używki. Objawy zażywania Niemożliwym jest podanie jednorodnego profilu osoby zażywającej dopalacze, ani spektrum objawów, po których od razu można wywnioskować, że to one za nimi stoją. Poniżej można odnaleźć przykładowe objawy mogące wskazywać na zażywanie substancji psychoaktywnych w ogóle. Trzeba pamiętać, że istnieje wiele rodzajów dopalaczy skoncentrowanych na wywoływaniu różnorodnych efektów, dlatego spektrum objawów może być bardzo rozległe i różniące się między sobą. 1. Wygląd zewnętrzny: - zmieniona blada i ziemista cera, - owrzodzenia w okolicach nosa, - spadek wagi, - zaniedbanie higieny, - przekrwione oczy, rozszerzone lub zwężone źrenice. 2. Zachowanie: - duże wahania nastrojów, - nagła zmiana nawyków, - izolowanie się od bliskich, - napady złości, agresji, - napady euforii lub obniżonego nastroju, - problemy finansowe, wynoszenie przedmiotów z domu, - bełkotliwa mowa, - brak zainteresowania ulubionymi zajęciami. 2 / 6
3. Objawy chorobowe: - omdlenia, - osłabienia, - nagłe pogorszenie stanu uzębienia, - skoki temperatury, - nagłe zmiany ciśnienia, - wymioty, - bóle ciała, - wysięk nosa. 4. Otoczenie: - ciężki, słodkawy zapach w pokoju, - fifki, - bibułki i urządzenia do robienia skrętów, - dziwny zapach ubrań, - pudełeczka, słoiki z nieznanymi substancjami, - miarki, łyżeczki z przebarwieniami. Dlaczego niektóre nastolatki sięgają po narkotyki? - Ucieczka od problemów - Narkotyki mogą się wydawać sposobem na ucieczkę od nieprzyjemnej rzeczywistości i poradzenie sobie z problemami takimi, jak:nadmierne wymagania ze strony szkoły, rozpad rodziny czy trudności w relacjach z rówieśnikami. - Nuda - Poczucie nudy, brak atrakcyjnych sposobów spędzania wolnego czasu często skłaniają młodzież do sięgania po narkotyki, które stają się w ich przekonaniu, najciekawszym sposobem na wypełnienie czasu i poradzenie sobie z uczuciem znudzenia. - Poszukiwanie pobudzenia - Niektóre nastolatki wierzą, że używanie narkotyków może dawać przyjemne wrażenia fizyczne i psychiczne, a wprowadzenie się w stan silnego pobudzenia pozwala osiągnąć wspaniałe samopoczucie. - Poczucie pewności siebie w sytuacjach społecznych - Typową cechą młodych ludzi jest poczucie niepewności w sytuacjach społecznych i kontaktach towarzyskich. Niektórzy z nich widzą w narkotykach sposób na dodanie sobie odwagi i pewności siebie w relacjach z rówieśnikami. - Chęć przystosowania się do grupy - Branie narkotyków jest niekiedy rodzajem ceny, jaką się płaci za przynależność do grupy. Młodzi ludzie pragną być akceptowani przez rówieśników, chcą być postrzegani przez kolegów jako fajni kumple. Sięgają po narkotyki w 3 / 6
przekonaniu, że pomogą im one w dopasowaniu się do grupy rówieśniczej. W sytuacji, gdy najbliżsi koledzy eksperymentują z narkotykami, przeciwstawienie się presji grupy może być bardzo trudne. - Ciekawość - Jednym z motywów eksperymentowania z narkotykami jest ciekawość, która jest naturalną cechą okresu dorastania. Nastolatki często sięgają po narkotyki, ponieważ są ciekawe efektów, jakie one wywołują. Dlaczego nastolatki nie biorą narkotyków? Większość nastolatków nie sięga po narkotyki lub podejmuje jedną próbę dla zaspokojenia ciekawości. Wiedza o tym, co ich zniechęca powstrzymuje, jest równie ważna, jak znajomość motywów sięgania po narkotyki. Wskazuje bowiem kierunki działań wychowawczych i profilaktycznych. A oto odpowiedzi nastoletnich uczniów uzyskane w amerykańskich badaniach ankietowych. Co powstrzymuje młodzież prze sięganiem po narkotyki?: - Dezaprobata dla używania narkotyków wyrażana przez znaczące osoby z bliskiego otoczenia (rodziców, przyjaciół, krewnych innych dorosłych); - Strach przed konsekwencjami prawnymi (wejściem w konflikt z prawem); - Poważne traktowanie swojej przyszłej roli rodzica. Potrzeba bycia pozytywnym wzorcem dla własnych dzieci; - Orientacja na zrobienie kariery zawodowej. Używanie narkotyków może uniemożliwić zrealizowanie tych aspiracji życiowych; - Posiadanie wielu zainteresowań, aktywne spędzanie czasu wolnego (liczne hobby, dorywcza praca zarobkowa, wolontariat); - Brak pieniędzy na zakup narkotyków; - Złe doświadczenie z próbowaniem narkotyków (fatalne samopoczucie, nieprzyjemne objawy); - Przekonanie, że narkotyki rujnują zdrowie człowieka; - Obawa przed uzależnieniem się; - Obawa przed utratą kontroli nad sobą. Pod wpływem narkotyków można zrobić coś, czego później będzie się żałować. Udowodniono, że największą moc chroniącą ma: 4 / 6
- Okazywanie miłości i zainteresowania życiem dziecka (mów dziecku, że jest dla ciebie najważniejszą osobą, że zależy ci, by było zdrowe i szczęśliwe, poznaj jego przyjaciół, zainteresowania i sposoby spędzania czasu wolnego); - Dobre porozumiewanie się z dzieckiem (rozmawiaj z dzieckiem często, pytaj o jego zdanie, uważnie słuchaj, rozmawiaj także na trudne tematy o narkotykach, alkoholu, dojrzewaniu); - Zdrowa dyscyplina (postaw jasne granice wyraź zdecydowany sprzeciw wobec używania narkotyków i innych środków psychoaktywnych, podaj oczekiwania dotyczące godzin powrotu do domu, kontaktów z kolegami, sprawdzaj na co wydawane jest kieszonkowe, itp.); - Wspieranie dziecka (doceniaj wysiłki w osiąganiu celów, chwal dziecko za sukcesy i odpowiedzialność podnosisz tym jego poczucie własnej wartości. Zapewniaj, że zawsze może liczyć na twoją pomoc w trudnych sytuacjach); Aby rozmawiać z dzieckiem na trudne tematy nie trzeba być ekspertem, ale warto jednak dowiedzieć się więcej korzystając z wiarygodnych materiałów. Co robić, gdy podejrzewamy, że dziecko używa dopalaczy lub narkotyków? - Nie zwlekaj. Zareaguj od razu, ale nie działaj pod wpływem emocji porozmawiaj z dzieckiem; - Zapytaj o powody dlaczego używa tych substancji; - Uświadom mu konsekwencje i zagrożenia związane z ich używaniem; - Porozmawiaj na temat nacisku i manipulacji ze strony grupy biorącej dopalacze ; - Powiedz, że martwisz się o nie i że zawiodło twoje zaufanie; - Daj mu szansę poprawy, ale przyglądaj się uważnie postępowaniu; - Nie daj się przekonać argumentom dziecka, że to niegroźne, naturalne substancje, bezpieczna alternatywa dla narkotyków lub że to taka moda; - Jeżeli uznasz za konieczne wprowadź nowe zasady i konsekwencje (czasowe cofnięcie przywilejów, ograniczenie rozmów telefonicznych, kontaktów z rówieśnikami, dostępu do komputera, itp.); - Jeśli stwierdzisz, że zagrożenie jest poważne, szukaj pomocy u specjalistów (psycholog, pedagog szkolny lub terapeuta uzależnień); - Sprawdź czy w okolicy są sklepy z dopalaczami. Zawiąż koalicję z innymi rodzicami, porozmawiajcie o problemie w szkole wspólnie łatwiej stawić czoła i znaleźć rozwiązanie. 5 / 6
Żródła: - Ulotka Ministerstwa Zdrowia i Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii; - Scenariusze ORE; - Więc jestem - studencki serwis rozwoju 6 / 6