142 Krzysztof Piskorz Wojewódzki Ośrodek Ruchu Drogowego Regionalne Centrum BRD w Olsztynie Efekty GAMBITU Warmińsko-Mazurskiego Cel strategiczny programu: zmniejszenie liczby śmiertelnych ofi ar wypadków drogowych o 50% do 2013 r. W wyniku przyjęcia jasno określonych celów, wieloletnich doświadczeń, a także możliwości statutowych i finansowych, w marcu 2003 r. uchwałą Zarządu Województwa Warmińsko-Mazurskiego, podjęto decyzję o nadaniu Ośrodkowi statusu Regionalnego Centrum Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego. Podjęcie tej decyzji dało podstawy do utworzenia pierwszej w skali kraju, profesjonalnie przygotowanej i zarządzanej jednostki, której głównym zadaniem są prace ukierunkowane na usprawnienie systemu bezpieczeństwa ruchu drogowego, działania na polu wspierania edukacji komunikacyjnej i komunikacji społecznej, a także wsparcie finansowo-rzeczowe instytucji i służb realizujących nadzór nad uczestnikami ruchu drogowego oraz ratownictwo drogowe. Do tego czasu w olsztyńskim Ośrodku realizowane były niektóre funkcje systemowe poprzez działalność Sekretariatu Wojewódzkiej Rady BRD umieszczonego w 2002 roku właśnie w Ośrodku. Obecnie Regionalne Centrum BRD działa w oparciu o Wojewódzki Program Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego GAMBIT Warmińsko-Mazurski, opracowany przez zespół pracowników Politechniki Gdańskiej uzupełniony specjalistami miejscowymi. Program uchwałą Sejmiku Województwa stał się częścią strategii województwa. Na bazie Programu przyjęto Wojewódzki Plan Operacyjny na lata 2004 2006 oraz Plan Realizacyjny na 2004 rok. Obecnie realizowany jest trzeci Plan Operacyjny przyjęty na lata 2010 2012. Centrum stara się monitorować i koordynować działania zmierzające do poprawy BRD w pięciu obszarach tj.:
Efekty GAMBITU Warmińsko-Mazurskiego 143 A budowa systemu zarządzania bezpieczeństwem ruchu drogowego poprzez tworzenie zintegrowanej bazy o zdarzeniach drogowych, inicjowanie i wpieranie tworzenia powiatowych programów BRD, szkolenie powiatowych liderów, monitorowanie BRD w regionie, emitowanie informacji o BRD na różnych poziomach oraz organizowanie systemu finansowania; B edukacja społeczeństwa w zakresie wychowania komunikacyjnego na wszystkich poziomach, począwszy od szkoły, poprzez szkolenie kandydatów na kierowców, kierowców aż do kształcenia kadry organizacyjnej w zakresie BRD; C ścisłe współdziałanie ze służbą drogową policji, strażami miejskimi oraz ITD w zakresie metod i narzędzi służących modyfikacji zachowań uczestników ruchu drogowego; D opracowanie materiałów pomocniczych, wspomagających planowanie i projektowanie bezpiecznych konstrukcji drogowych takich jak: zasady prowadzenia przeglądu dróg po kątem BRD, zasady prowadzenia audytu BRD czy opracowanie lokalnych zasad tworzenia stref ruchu uspokojonego; E tworzenie warunków do maksymalnego przyspieszenia organizacji Centrów Powiadamiania Ratunkowego oraz wyposażenia służb ratunkowych w niezbędny sprzęt umożliwiający utrzymanie odpowiednich standardów w ratownictwie. W sposób szczególny Centrum traktuje trzy pierwsze obszary uznając, że w obecnych uwarunkowaniach są najbardziej efektywne, to znaczy, że przy zaangażowaniu relatywnie niskich nakładów finansowych przynoszą najlepsze efekty. I tak w obszarze A zrealizowano bądź są w trakcie realizacji następujące projekty: tworzenie pierwszego w kraju Obserwatorium BRD, udział w międzynarodowym projekcie SOL, w ramach którego wypracowywane są projekty dobrych praktyk w zakresie zarządzania prędkością, edukacji komunikacyjnej oraz przeciwdziałania udziałowi w ruchu drogowym po spożyciu alkoholu finansowany ze środków unijnych, pilotażowy projekt finansowany przez GRSP piłeś nie jedź, utworzenie 20 Centrów Edukacji Komunikacyjnej w powiatach z udziałem środków samorządów lokalnych, budowa z udziałem środków finansowych województwa oraz
144 GAMBIT Mazowiecki programu rządowego Razem Bezpieczniej pięciu miasteczek ruchu drogowego. W obszarze B działalność Centrum przejawia się w wielu przedsięwzięciach, do których należy zaliczyć: edukację dzieci przedszkolnych w ramach programu programu AUTOCHODZIK realizowanego pilotażowo w 43 olsztyńskich przedszkolach z udziałem Michelin, aktywizację dzieci i młodzieży szkolnej wokół problematyki BRD poprzez ich masowy udział w ogólnopolskich turniejach (przygotowujemy rocznie ok. 200 tys. testów dla szkół), edukację nauczycieli wychowania komunikacyjnego wspólnie z ODN, udział w akcjach kierowanych do dorosłych przygotowywanych przez Sekretariat KR BRD, ITS czy Stowarzyszenie na Rzecz Bezpiecznego Ruchu Drogowego. W obszarze C współpracujemy ściśle z policją, strażami miejskimi i ITD. Dofinansowujemy je wyłącznie w urządzenia do nadzoru nad prędkością oraz kontroli trzeźwości. Służba ruchu drogowego policji została w regionie wsparta służbą prewencji. To wzmocnienie osobowe, przy dobrym wyposażeniu, dało w ciągu minionych siedmiu lat efekt w postaci skokowej poprawy BRD. Regionalne Centrum BRD zgodnie z przyjętymi założeniami skupia w sobie szereg funkcji, które w sposób bezpośredni bądź pośredni pozwalają wpływać na wszystkie obszary objęte Programem. W systemie organizacyjnym Wojewódzkiego Ośrodka Ruchu Drogowego Regionalnego Centrum BRD funkcjonują następujące komórki organizacyjne: 1. Dział Organizacji Egzaminów. 2. Dział Egzaminatorów. 3. Dział Szkoleń. 4. Zespół Audytorów BRD. 5. Zespół Rzeczoznawców Techniki Samochodowej i Ruchu Drogowego. 6. Stacja Kontroli Pojazdów Samochodowych. 7. Pracownia Psychologiczna. 8. Sekretariat Wojewódzkiej Rady BRD. 9. Centrum BRD. 10. Szkoła Doskonalenia Jazdy (jeszcze bez płyty poślizgowej). Doświadczenia olsztyńskie pozwalają na stwierdzenie, że Regionalne Centrum Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego utworzone na
Efekty GAMBITU Warmińsko-Mazurskiego 145 Stan bezpieczeństwa w ruchu drogowym na terenie województwa warmińsko-mazurskiego, w odniesieniu do innych województw Województwo Liczba zabitych Spadek 2004 2005 2006 2007 2008 2009 procentowy 1 WARMIŃSKO-MAZURSKIE 316 279 248 271 224 177-43,99 2 WIELKOPOLSKIE 543 503 513 511 553 403-25,78 3 PODKARPACKIE 295 286 260 257 234 220-25,42 4 OPOLSKIE 150 148 128 136 141 114-24,00 5 KUJAWSKO-POMORSKIE 298 327 347 364 311 231-22,48 6 DOLNOŚLĄSKIE 373 366 345 362 365 294-21,18 7 ŁÓDZKIE 438 446 415 447 439 347-20,78 8 ŚWIĘTOKRZYSKIE 222 228 222 256 243 176-20,72 9 ŚLĄSKIE 510 439 427 476 455 414-18,82 10 MAZOWIECKIE 965 896 856 959 920 786-18,55 11 LUBUSKIE 168 174 147 155 170 137-18,45 12 POMORSKIE 308 266 259 271 265 257-16,56 13 ZACHODNIOPOMORSKIE 235 235 234 229 244 206-12,34 14 LUBELSKIE 358 322 341 351 372 318-11,17 15 PODLASKIE 200 211 208 209 162 179-10,50 16 MAŁOPOLSKIE 335 334 308 341 344 314-6,27 Ogółem 5714 5460 5258 5595 5442 4573-19,97 bazie wybranego w województwie WORD-u daje wszelkie szanse na oparcie systemu BRD w województwie na jednostce, która spełnia podstawowe warunki po temu poprzez to że: ustawowo działa w obszarze bezpieczeństwa ruchu drogowego, posiada znaczną autonomię organizacyjną i finansową, z mocy ustawy zysk musi lokować w działania związane z BRD, w całej swej masie, wojewódzkie ośrodki ruchu drogowego, przy odpowiedniej polityce centrum, mogą stanowić stabilne źródło finansowania zadań niezbędnych do realizacji nadrzędnego celu jakim powinno być ZDROWIE I ŻYCIE OBYWATELI RP. Niezmiernie istotnym problemem jest zapewnienie stałego i na odpowiednim poziomie finansowania działań na rzecz BRD. Tylko to daje gwarancje realizacji działań przyjętych na lata, a tylko takie dają uzasadnioną nadzieję na osiągnięcie założonego celu.
146 GAMBIT Mazowiecki Jak wspomniano wyżej, najbardziej efektywne działania lokują się w obszarach B i C. Stąd też kumulowanie tam środków zarówno WORD-ów jak i samorządów, przynosi efekt niemalże natychmiastowy. Przypomnieć należy, że tu realizowane tu efektywne działania przekładają się na ograniczenie ogromu nieszczęść jak również przynoszą efekty ekonomiczne (jedna śmierć na drodze, to 1,5 mln zł strat). Wojewódzki Ośrodek Ruchu Drogowego Regionalne Centrum Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego w Olsztynie, prowadząc działalność statutową w oparciu o obowiązujące przepisy prawa, stał się instytucją wzorcową w skali województwa i kraju, starającą się pogodzić interesy klientów z potrzebą działalności, pozwalającej wykorzystać efekt synergii do stopniowej poprawy bezpieczeństwa mieszkańców Warmii i Mazur. W województwie warmińsko-mazurskim liczba ofiar śmiertelnych na 100 wypadków w roku 2004 wynosiła 15,8, natomiast ten sam wskaźnik w roku 2009 wyniósł 9,8. W ciągu siedmiu lat realizacji programu GAMBIT Warmińsko-Mazurski (2004 2010) liczba ofiar śmiertelnych w wyniku wypadków drogowych spadła o 49%. Ofiary śmiertelne wypadków drogowych w regionie w latach 2004 2010