Wycieczka do lasu 1. Cele lekcji a) Wiadomości Uczeń potrafi: - wyjaśnić pojęcie las, - opisać podział lasów, - wymienić zwierzęta i drzewa najczęściej spotykane w lesie, - wymienić zasady zachowania się w lesie. b) Umiejętności Uczeń potrafi: - opisać strukturę pionową lasu, - rozpoznawać gatunki drzew spotykanych w lesie, - rozpoznawać leśne zwierzęta. 2. Metoda i forma pracy - pokaz, - prezentacja multimedialna, - ćwiczenie, - pogadanka, - praca z całą klasą, - praca indywidualna. 3. Środki dydaktyczne - komputer (z programem MS PowerPoint), - prezentacja multimedialna pt. Wycieczka do lasu, - rzutnik multimedialny, - tablica, - zeszyty. 4. Przebieg lekcji a) Faza przygotowawcza Nauczyciel zapoznaje uczniów z tematem lekcji i uświadamia uczniom cele zajęć.
b) Faza realizacyjna 1. Nauczyciel uruchamia prezentację multimedialną Wycieczka do lasu. Spis treści prezentacji: - Wiersz Ludwika Lipnickiego - Co to jest las? - Struktura pionowa lasu - Zasady zachowania się na wycieczce w lesie - Zasady udostępniania obszarów leśnych i ich najcenniejszych fragmentów - Podział lasów - Drzewa iglaste - Drzewa liściaste - Zwierzęta - Ćwiczenie 1 i 2 c) Faza podsumowująca 1. W tej części lekcji następuje omówienie rozwiązanych ćwiczeń. 2. Pożegnanie uczniów. 5. Bibliografia 1. H. Będkowska, Wycieczka do lasu. Poradnik dla nauczycieli, rodziców i opiekunów, Mulico, Warszawa 2005. 2. S. Elbanowska, E. Szylarska-Kowalska, J. Tomalkiewicz, Przyroda klasa 5. Człowiek w Środowisku. Zeszyt ćwiczeń cz. II, Juka, Warszawa 2000. 3. M. Pawlak, Gry i zabawy integracyjne w edukacji przyrodniczo-leśnej, Włocławskie Centrum Edukacji Ekologicznej, Kowal 2004. 4. G. Szczepańczyk, Poznajemy drzewa, Pokzal, Inowrocław 2000. 5. G. Szczepańczyk, Poznajemy ptaki. Ścieżka dydaktyczna w Myślecińskim ogrodzie fauny polskiej, Pokzal, Inowrocław 2000. 6. Lasy Państwowe: http://www.lp.gov.pl/ 7. Fotografia: Łukasz Wieczorkiewicz 6. Załączniki a) Karta pracy ucznia Ćwiczenie 1 Drzewa Dopasuj drzewo do informacji na jego temat. MODRZEW LIPA SOSNA Najczęściej spotykane drzewo w polskich lasach. Na zimę gubi igły. Liście tego drzewa wzbogacają glebę w próchnicę.
Ćwiczenie 2 - Zwierzęta Dopasuj zwierzę do informacji na jego temat. BYK I ŁANIA MRÓWKA MYSZOŁÓW KOZIOŁ I KOZA Ma świetny wzrok. samiec i samica sarny samiec i samica jelenia strażnik lasu b) Notatki dla nauczyciela Las to fragment przyrody, w którym obserwujemy życie organizmów, procesy biologiczne, zjawiska fizyczne oraz zależności miedzy elementami żywego i nieożywionego krajobrazu. W strukturze pionowej lasu można wyróżnić cztery główne warstwy: I warstwa koron drzew może być jednopiętrowa (lasy jednogatunkowe, jednowiekowe) lub wielopiętrowe (lasy mieszane, drzewa w różnym wieku); II warstwa krzewów i niskich drzew (podszyt); III warstwa ziół (krzewinki, trawy, byliny i rośliny jednoroczne); IV warstwa przyziemna (mchy, porosty). Zasady zachowania się na wycieczce w lesie Wszystkie wartości przyrodnicze lasu, które go otaczają, będą trwać tak długo, jak długo będzie panowała harmonii pomiędzy środowiskiem a człowiekiem. Odpowiednie zachowanie pozwoli na pozostawienie zwiedzanego terenu w nienaruszonym stanie dla następnych pokoleń przyrodników. W lesie nie wolno: - niszczyć i zrywać roślin, - niepokoić i płoszyć zwierząt, - hałasować, - śmiecić, - oddalać się od opiekuna grupy, - palić ognisk w nie wyznaczonych do tego miejscach. Zasady udostępniania obszarów leśnych i ich najcenniejszych fragmentów Poruszanie się po terenach leśnych samochodem dozwolone jest tylko po specjalnie oznakowanych drogach. Parkowanie i biwakowanie wyłącznie w miejscach specjalnie do tego wyznaczonych. Nie wolno myć pojazdów nad rzekami i jeziorami. Nie wolno palić w lesie ognisk tylko w miejscach wyznaczonych i w odległości co najmniej 100 m od terenu zalesionego. Nie wolno zakłócać spokoju zwierzętom. Nie wolno wprowadzać do lasu psów bez smyczy. Nie wolno niszczyć roślin, przy zbieraniu grzybów i jagód nie należy rozgarniać ściółki leśnej. Pomniki przyrody są elementami ogólnodostępnymi; po uzyskaniu zgody właściciela gruntu z uwzględnieniem elementarnych zasad: nie śmiecić, nie niszczyć. Na terenie otwartych zbiorników wodnych obowiązuje zakaz używania łodzi motorowych.
Siedliska rzadkich i chronionych zwierząt i roślin podlegają ochronie. Miejsca bytowania gatunków strefowych podlegają bezwzględnej ochronie zakaz wstępu do strefy. Udostępnianie najciekawszych elementów środowiska przyrodniczego umożliwiają: szlaki turystyczne, punkty widokowe, ścieżki przyrodniczo-dydaktyczne, trasy rowerowe i wyznaczone dukty leśne. Podział lasów: Lasy iglaste Lasy liściaste Lasy mieszane DRZEWA IGLASTE Większość drzew iglastych ma bardzo małe wymagania pokarmowe i cieplne. Jest to ogromnie ważne, gdyż rosnąc w okolicach o chłodnym klimacie, a nawet w wysokich górach i na dalekiej północy, szpilkowe umożliwiają życie w lasach i zaroślach wielu gatunkom zwierząt i człowiekowi. Drzewa iglaste tworzą leśne zbiorowiska roślinne, zwane borami. Bardzo często drzewa rosną tak gęsto, że mała ilość światła uniemożliwia rozwój roślinom runa i podszytu. W ziemi rozwijają się tam strzępki wielu grzybów współżyjących z korzeniami drzew. Drzewa iglaste szybko rosną nawet w zimnym klimacie i na ubogich glebach, nieprzydatnych dla rolnictwa, są więc bardzo cenione przez leśników. Ich drewna używa się na budulec, do wyrobu mebli i papieru. SOSNA To najpospolitsze drzewo w naszym kraju. To wiecznie zielone drzewo. Lubi tereny piaszczyste. Rośnie bardzo szybko. Dolne gałęzie sosny usychają i opadają. Igły sosny rosną na gałęziach około 5 lat. ŚWIERK To najpopularniejsza choinka, którą przyozdabiamy dom na święta Bożego Narodzenia. Igły świerkowe żyją od 5 do 10 lat. Świerk jest odporny na mróz.
MODRZEW Żyje około 500 lat. Rośnie bardzo szybko. Osiąga nieraz wysokość 40 m. Na zimę gubi igły. DRZEWA LIŚCIASTE Drzewa liściaste rosną na wiosnę i lato, a jesienią tracą liście. Wymagają ciepłego lata, łagodnej zimy i znacznych, rozłożonych równomiernie opadów, rzędu 800 milimetrów rocznie. Wraz z przesuwaniem się ku północy zimy stają się coraz mroźniejsze, a drzewa liściaste ustępują miejsca wiecznie zielonym drzewom iglastym. KLON Młody klon rośnie bardzo szybko. Klony rosną około 200 lat. Lubią wilgoć. Owoce klonu nazywają się skrzydlakami. Klon urasta do 20 30 m.
BRZOZA Brzoza lubi piaszczyste gleby i dużo światła. Z jasnej brzozy co roku wysypują się tysiące nasion. Są one przenoszone przez wiatr na duże odległości i w sprzyjających warunkach kiełkują następnej wiosny. LIPA Lipa może żyć do 1000 lat. Opadłe liście lipy wzbogacają glebę w próchnicę. Zimą można rozpoznać lipę po owocach, które zostają na tę mroźną porę roku na drzewie.
SADZENIE LASÓW W większości krajów Europy próbuje się zalesiać znaczne obszary, zazwyczaj górskie, po to, by zabezpieczyć rosnące potrzeby przemysłu drzewnego. Zazwyczaj na miejscu wyciętych lasów liściastych lub mieszanych pojawiają się jednorodne lasy iglaste. Obecnie 1/4 Europy jest zalesiona, ale w większości nie przez gatunki rodzime. Większość drzew iglastych, choć szybko rosną, jest mało odporna na zanieczyszczenia powietrza. Dlatego ostatnio sadzi się coraz więcej drzew liściastych zamiast popularnej do niedawna sosny. Wysiłki mające doprowadzić do przynajmniej częściowej odbudowy drzewostanu widać na przykład w Wielkiej Brytanii. Wprowadzono tam w życie program odtworzenia 12 wielkich obszarów leśnych. Obecny, 7-procentowy udział lasów w ogólnej powierzchni kraju, ma wzrosnąć do 15% w 2050 roku i 25% w 2100 roku. Zwierzęta lasu: - sarna - jeleń - dzik - wiewiórka - jeż - myszołów - kukułka - dzięcioł - mrówki 7. Czas trwania lekcji 45 minut
8. Uwagi do scenariusza Do scenariusza dołączona jest prezentacja multimedialna pt. Wycieczka do lasu.