5.14. Ścisłe wyrównanie sieci kątowo-liniowej z wykorzystaniem programu komputerowego B. Przykłady W prezentowanym przykładzie należy wyznaczyć współrzędne płaskie trzech punktów (1201, 1202 i 1203) sieci kątowo-liniowej nawiązanej do trzech punktów (1001, 1002 i 1003) traktowanych jako bezbłędne (rys. 5.46). Dane są współrzędne punktów nawiązania tabela 5.33, zredukowane długości boków wraz z błędami (liczonymi z równania dalmierza) tabela 5.34 oraz kierunki i średnie błędy tabela 5.35. Błąd dla kierunków przyjęto jako wartość średnią z błędów wyliczonych w wyrównaniu stacyjnym. Rys. 5.46. Szkic sieci kątowo-liniowej Nr X [m] Y [m] 1001 5406466.10 4553637.15 1002 5405901.58 4553061.64 1003 5405772.45 4553903.80 Tab. 5.33. Współrzędne punktów nawiązania Początek Koniec Długość d [m] Błąd m d [m] 1
1001 1202 406.240 0.007 1001 1201 341.142 0.006 1002 1201 529.291 0.008 1002 1202 862.903 0.009 1002 1203 438.089 0.007 1003 1201 841.542 0.009 1003 1202 375.061 0.007 1003 1203 463.401 0.007 1201 1203 689.120 0.008 1202 1203 633.167 0.008 Tab. 5.34. Zredukowane długości boków wraz z błędami Stanowisko Cel Kierunek K [ g ] Błąd m k [ g ] 1001 1202 0.0000 0.0009 1002 93.1513 0.0009 1201 124.1424 0.0009 1002 1201 0.0000 0.0009 1001 19.4999 0.0009 1202 50.5108 0.0009 1203 100.3901 0.0009 1003 1203 0.0000 0.0009 1201 61.0418 0.0009 1202 108.3541 0.0009 1201 1001 0.0000 0.0009 1003 68.5445 0.0009 1203 105.6528 0.0009 1002 149.5110 0.0009 1202 1003 0.0000 0.0009 1203 51.6846 0.0009 1002 84.1601 0.0009 1001 159.9983 0.0009 1203 1002 0.0000 0.0009 1201 55.7544 0.0009 1202 117.6451 0.0009 1003 157.6046 0.0009 Tab. 5.35. Kierunki wraz z błędami 2
Realizacja przykładu Prace rozpoczynamy od wprowadzenia do bazy danych współrzędnych punktów nawiązania (rys. 5.47). Rys. 5.47. Współrzędne punktów nawiązania wprowadzone do bazy Następnie wybieramy z menu Wyrównanie Kierunki i wprowadzamy do poszczególnych okien wartości kierunków wraz z błędami dla wszystkich stanowisk. Jeżeli pomierzone kierunki zostały w wyniku transmisji zaimportowane z instrumentu do programu WinKalk i znajdują się w menu Rejestrator, wówczas możemy przenieść je bezpośrednio do wyrównania poprzez funkcję. W menu Edycja Kierunków mamy możliwość wydrukowania raportu z wprowadzonych kierunków, założenia nowego stanowiska oraz przejścia pomiędzy istniejącymi stanowiskami za pomocą przycisków. Możemy także wybrać, czy wprowadzamy w tym oknie tylko kierunki, czy także długości poszczególnych celowych wraz z błędami. Na rysunku 5.48 zaprezentowano wygląd okna dialogowego Edycja Kierunków wraz z wprowadzonymi danymi dla stanowiska 1002. 3
Rys. 5.48. Edycja kierunków kierunki wraz z błędami dla stanowiska 1002 Chcąc wprowadzić długości boków, wybieramy z menu Wyrównanie boki i wpisujemy długości wraz z błędami do otwartego okna (rys. 5.49). Rys. 5.49. Edycja pomiarów długości wraz z błędami W tym momencie mamy wprowadzone do programu wszystkie dane wyjściowe i możemy przystąpić do obliczeń. Do wyrównania potrzebujemy jeszcze współrzędnych przybliżonych punktów wyznaczanych, które możemy obliczyć na kilka sposobów. Często stosowane są obliczenia przybliżonych współrzędnych punktów łączonych w system ciągu poligonowego lub wyznaczanie współrzędnych pojedynczych punktów wcięciami. Jeżeli dysponujemy dużą liczbą obserwacji nadliczbowych w sieci, możliwe jest także wyznaczenie współrzędnych przybliżonych szukanych punktów poprzez skorzystanie z funkcji Wyrównanie Współrzędne przybliżone. Wybieramy tą funkcję dla naszego przykładu i dysponując już wszystkimi danymi możemy przystąpić do 4
pierwszej iteracji wyrównania. Z menu wybieramy Wyrównanie Obliczenia (sieć płaska); program przygotowuje i rozwiązuje układy równań oraz charakterystykę m 0 i prosi o potwierdzenie, czy wykonać obliczenia charakterystyk dokładności. Na zakończenie procesu pojawi się okno z komunikatami oraz panel Wyniki Wyrównania i Charakterystyka Dokładnościowa (rys. 5.50). W tym oknie wyświetlane są współrzędne wyrównane, poprawki dx i dy oraz błędy współrzędnych. Możliwa jest także prezentacja elementów elips błędów. Wyrównane współrzędne możemy zapisać do bazy danych jako punkty stałe (jeżeli jesteśmy usatysfakcjonowani wynikami wyrównania) lub przybliżone (jeżeli chcemy wykonać koleją iterację) korzystając z przycisku prezentowanym przykładzie druga iteracja nie wpłynęła na wyrównane wartości.. W Rys. 5.50. Okno dialogowe Wyniki Wyrównania i Charakterystyka Dokładnościowa wraz z Komunikatami Po wykonaniu wyrównania istnieje możliwość podglądu i wydruku szkicu sieci wraz z naniesionymi elipsami błędów w skali (Wyrównanie Szkic sieci) oraz analiza poprawionych wartości kierunków (kątów) i długości. Pomocnym narzędziem jest zestawienie w kolumnach wartości poprawek do obserwowanych wielkości i błędów tych poprawek a także ich wzajemnego stosunku (rys. 5.51). Ostania kolumna pozwala nam w 5
szybki sposób zidentyfikować obserwacje, dla których wartość poprawki w znaczny sposób przekracza jej błąd, czyli identyfikować błędy grube w obliczeniach. Rys. 5.51. Kierunki i boki wraz z poprawkami i błędami 6