1. Streszczenie. 1.1. Główne ustalenia z oceny

Ocena wdrożenia Strategii krajowej dla zrównoważonych programów operacyjnych organizacji producentów owoców i warzyw w Polsce na lata 2010-2013, dokonana zgodnie z art. 127 ust. 4 rozporządzenia Komisji (UE) Nr 543/2011. 1. Streszczenie 1.1. Główne ustalenia z oceny Od roku 2010, kiedy to zaczęła obowiązywać w Polsce Strategia krajowa dla zrównoważonych programów operacyjnych organizacji producentów owoców i warzyw w Polsce na lata 2010-2013, realizowane były ogółem 4 programy operacyjne przez następujące uznane organizacje producentów owoców i warzyw: Grupa Producentów Warzyw Szklarniowych VEGAPOL Sp. z o.o. od 2010 roku, Zrzeszenie Producentów Owoców i Warzyw w Milejowie od 2010 roku, oraz RAJPOL Sp. z o.o. od 2011 roku i Grupa Producentów Owoców Witamina Sp. z o.o. od 2011 roku. Przedmiotowe programy operacyjne zostały zatwierdzone na podstawie rozporządzenia Rady (WE) Nr 1234/2007 z dnia 22 października 2007 r. ustanawiającego wspólną organizację rynków rolnych oraz przepisy szczegółowe dotyczące niektórych produktów rolnych ( rozporządzenie o jednolitej wspólnej organizacji rynku ), oraz rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) Nr 543/2011 z dnia 7 czerwca 2011 r. ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania rozporządzenia Rady (WE) w odniesieniu do sektora owoców i warzyw oraz sektora przetworzonych owoców i warzyw. Jednocześnie przedstawione przez organizacje producentów programy operacyjne opracowane zgodnie ze Strategią krajową dla zrównoważonych programów operacyjnych organizacji producentów owoców i warzyw w Polsce na lata 2010-2013, uwzględniały następujące cele, określone w ww. Strategii krajowej ( ): 1. Planowanie produkcji. 2. Poprawa lub utrzymanie jakości produktu. 3. Poprawa obrotu/ marketingu. 4. Działania w zakresie szkolenia i działania mające na celu wspieranie dostępu do usług doradczych. 5. Działania w zakresie ochrony środowiska. Celem samej strategii krajowej było wykorzystanie możliwości rozwoju organizacji producentów, przy uwzględnieniu struktur poszczególnych organizacji oraz specyfiki prowadzonej przez te organizacje działalności. W perspektywie długookresowej dążono do poprawy oferty oraz konkurencyjności organizacji producentów przez wykorzystanie dostępnych środków finansowych. Koncepcja krajowej strategii zakładała wykorzystanie organizacji producentów jako podstawowego ogniwa pomiędzy produkcją owoców i warzyw i handlem. Ocena strategii krajowej miała na celu określenie postępów w realizacji celów strategii dotyczących uzyskanych wyników, skutków oraz wydajności. Stosownie do przepisów Strona 1 z 34

rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 21 października 2010 r. w sprawie zakresu i sposobu wdrażania strategii krajowej w programach operacyjnych realizowanych na rynkach owoców i warzyw (Dz. U. Nr 201, poz. 1330), strategia krajowa, opracowana na rzecz programów operacyjnych, powinna być wdrażana przez uznane organizacje producentów owoców i warzyw w realizowanych programach operacyjnych, poprzez realizację zatwierdzonych działań, przypisanych do poszczególnych celów programów operacyjnych. W wyniku przeprowadzonej analizy, należy stwierdzić, że 4 uznane organizacje producentów: Grupa Producentów Warzyw Szklarniowych VEGAPOL Sp. z o.o., Zrzeszenie Producentów Owoców i Warzyw w Milejowie, RAJPOL Sp. z o.o. oraz Grupa Producentów Owoców Witamina Sp. z o.o. były w stanie osiągnąć postępy w realizacji celów zatwierdzonych w ich programach operacyjnych. Poprzez realizację działań, przypisanych do poszczególnych celów, ww. organizacje producentów wdrażały w realizowanych programach operacyjnych Strategię krajową dla zrównoważonych programów operacyjnych organizacji producentów owoców i warzyw w Polsce na lata 2010-2013. 1.2. Wnioski i zalecenia Otrzymane rezultaty wykazały poprawę planowania produkcji oraz dostosowywania jej do potrzeb rynku, poprawę jakości produktów, promowanie produktów oraz korzystanie z metod i technologii uprawy przyjaznych środowisku, co zostało opisane m.in. analizą wskaźników wydajności, pokazującą w większości przypadków osiągane postępy w realizacji celów zatwierdzonych w programach operacyjnych. W związku z tym, wymienione organizacje producentów wdrażały Strategię krajową dla zrównoważonych programów operacyjnych organizacji producentów owoców i warzyw w Polsce na lata 2010-2013 w swoich programach operacyjnych. Na podstawie dotychczasowych doświadczeń, wynikających z obsługi pomocy finansowej na dofinansowanie funduszu operacyjnego z tytułu realizacji przez uznane organizacje producentów programu operacyjnego, dostrzeżono jednak pewne czynniki mogące przyczyniać się do spadku atrakcyjności organizacji producentów, jako podmiotów które powinny odgrywać główną rolę w procesie organizowania rynku, z perspektywy rolników produkujących owoce i warzywa. Wskazuje się również istotne ograniczenia, które mogą negatywnie wpływać na liczbę realizowanych programów operacyjnych (5 programów operacyjnych w 2012 roku, z czego 4 realizowane były w 2011 roku), w sytuacji, gdy w Polsce status uznania - według stanu na dzień 15 września 2012 roku - posiadało 75 organizacji producentów owoców i warzyw. Niewątpliwie, mała liczba organizacji producentów realizujących programy operacyjne, znacznie ogranicza zakres oddziaływania strategii krajowej. Wśród powodów braku realizacji nowych programów operacyjnych przez uznane organizacje producentów, można wymienić następujące: 1) bariery administracyjne związane z szeregiem wymogów, zobowiązań i warunków kwalifikowalności, wynikających z przepisów rozporządzenia Komisji (UE) Nr 543/2011, oraz Strategii krajowej dla zrównoważonych programów operacyjnych organizacji producentów owoców i warzyw w Polsce na lata 2010-2013 i procedur operacyjnych, będących pochodną ww. przepisów rozporządzenia Komisji (UE) Nr 543/2011; 2) zbyt niski poziom dofinansowania programów operacyjnych wynoszący maks. 4,1% wartości sprzedaży netto organizacji producentów, w stosunku do wymogów i poziomu Strona 2 z 34

skomplikowania mechanizmu pomocy finansowej na dofinansowanie funduszy operacyjnych uznanych organizacji producentów (relatywnie niski poziom przychodów wielu uznanych organizacji producentów nie pozwala na ustanowienie funduszy operacyjnych o wysokiej wartości, a tym samym, ogranicza możliwości inwestycyjne tego funduszu oraz wysokość możliwej do uzyskania pomocy finansowej); 3) niski poziom wiedzy wśród organizacji producentów na temat mechanizmu dofinansowania funduszu operacyjnego z tytułu realizacji programu operacyjnego oraz małe zainteresowanie podnoszeniem poziomu tej wiedzy (na 75 uznanych organizacji producentów, zaproszonych na szkolenie z realizacji programów operacyjnych i dofinansowania funduszy operacyjnych, prowadzone przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie/Oddział w Radomiu, zgłosiło się jedynie 20 organizacji); 4) brak kampanii promocyjnych na rzecz realizowania przez uznane organizacje producentów owoców i warzyw programów operacyjnych oraz ograniczone konsultacje zachęcające do korzystania z badanego mechanizmu przez potencjalnie zainteresowane podmioty. Uwzględniając powyższe, pojawia się wyzwanie przed instytucjami ustalającymi zasady realizacji programów operacyjnych i przyznawania pomocy finansowej oraz organami krajowymi odpowiadającymi zarówno za zarządzanie strategią krajową, jak i za zarządzanie płatnościami związanymi z programami operacyjnymi, oznaczające konieczność uporania się z ww. problemami, w celu zwiększenia atrakcyjności samych programów operacyjnych oraz związanego z nimi mechanizmu pomocy. Jednak pierwszym krokiem ku temu powinna być poprawa jakości przyszłej strategii krajowej oraz poprawa zarządzania jej realizacją w najbliższym okresie. 2. Wprowadzenie 2.1. Cel sprawozdania Ocena Strategii krajowej dla zrównoważonych programów operacyjnych organizacji producentów owoców i warzyw w Polsce na lata 2010-2013 ukierunkowana jest na ocenę postępów w realizacji ogólnych celów strategii. Ocenę przeprowadzono przy pomocy wskaźników wydajności, dotyczących sytuacji wyjściowej oraz okresu sprawozdawczego, tj. 2010 oraz 2011 roku. Do tego celu wykorzystano wyniki monitorowania oraz ocenę średniookresową programów operacyjnych, które zawarte były w sprawozdaniach rocznych z postępu prac oraz sprawozdaniach końcowych przekazywanych przez organizacje producentów. Zakłada się, że wyniki omawianej oceny będą wykorzystywane m.in. do: a) poprawy jakości strategii, b) określenia wszelkich potrzeb w zakresie znacznej zmiany strategii, oraz c) przyczynienia się do realizacji wymogów dotyczących sprawozdawczości w odniesieniu do realizacji strategii krajowej. Przeprowadzona analiza dotyczyła stopnia wykorzystania zasobów finansowych, wydajności i skuteczności realizowanych programów operacyjnych. Poddano ocenie również skutki i wpływ tych programów w odniesieniu do celów określonych w strategii oraz, w stosownych przypadkach, w odniesieniu do innych celów określonych w art. 103c ust. 1 rozporządzenia Rady (WE) nr 1234/2007. Podsumowując, celem sprawozdania jest wyciągnięcie wniosków służących poprawie jakości przyszłych strategii krajowych, a zwłaszcza określenie ewentualnych niedociągnięć w Strona 3 z 34

określaniu celów lub środków kwalifikujących się do wsparcia lub też konieczności określenia nowych instrumentów. 2.2. Struktura sprawozdania Sprawozdanie z oceny Strategii krajowej składa się z sześciu części. Oprócz streszczenia oraz wprowadzenia, które są wstępnymi obligatoryjnymi elementami, w części trzeciej uwzględnia się kontekst oceny, czyli zestawienie informacji na temat strategii krajowej od strony przygotowania i warunków wyjściowych, jak i zapotrzebowań społecznych na podobny dokument. W części czwartej opisuje się zastosowaną w opracowaniu metodologię badania oraz przedstawia się źródła danych. Właściwa część badania znajduje się w części piątej, gdzie opisany został sposób realizacji celów operacyjnych wdrażających strategię krajową. Część ostatnia zawiera wnioski z oceny, opis skutków wdrażania strategii krajowej oraz zalecenia wynikające z oceny. 3. Kontekst oceny Podstawowym warunkiem wspierania podmiotów na rynku owoców i warzyw ze środków krajowych i Unii Europejskiej jest zorganizowanie się producentów. Celem działalności grup i organizacji producentów jest koncentracja podaży i sprzedaż produktów ich członków, planowanie produkcji i dostosowywanie jej do potrzeb rynku, zarówno pod względem ilości, jak i jakości, a także obniżanie kosztów produkcji, stabilizacja cen oraz korzystanie z metod i technologii upraw przyjaznych dla środowiska. Opierając się na publikacji Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi pod redakcją T. Jabłońskiej-Urbaniak 1 można przytoczyć, że grupy i organizacje producentów powstają w rejonach specjalizujących się w produkcji ogrodniczej, tj. w mazowieckim (jabłka, grzyby, warzywa), kujawsko-pomorskim (pomidory), wielkopolskim (warzywa, grzyby) oraz lubelskim (owoce miękkie, jabłka). Potwierdzają to też dane gromadzone przez ARiMR. W województwie mazowieckim na dzień 30 sierpnia 2012 r. funkcjonowały 73 grupy producentów oraz 16 organizacji producentów, w województwie kujawsko-pomorskim 27 grup producentów oraz 17 organizacji producentów, w Wielkopolsce 30 grup producentów i 14 organizacji producentów, natomiast w województwie lubelskim 20 grup producentów oraz 12 organizacji producentów. Na dzień 15 września 2012 r. w Polsce funkcjonuje 229 wstępnie uznanych grup producentów oraz 75 uznanych organizacji producentów, w których zrzeszonych jest łącznie 6 511 producentów owoców i warzyw. Jednak według danych Komisji Europejskiej 2 za 2009 rok, poziom zorganizowania rynku w Polsce, oznaczający stosunek wartości produkcji wprowadzonej do obrotu przez grupy i organizacje producentów do wartości produkcji owoców i warzyw ogółem, utrzymuje się jeszcze na relatywnie niskim poziomie w stosunku do stopnia zorganizowania rynku owoców i warzyw w krajach UE i nie przekracza 12%. Natomiast średni stopień zorganizowania rynku owoców i warzyw w krajach UE-27 wyniósł w 2009 ok. 43%. Zgodnie z opisem stanu organizacji polskiego rynku owoców i warzyw, przedstawionym w Strategii krajowej dla zrównoważonych programów operacyjnych organizacji producentów owoców i warzyw w Polsce na lata 2010-2013, poziom organizacji rynku w Polsce jest niski. Przeprowadzona analiza mocnych i słabych stron oraz szans i zagrożeń wykazała, że Polska będąc 1 Jabłońska-Urbaniak, T. [red.] (2011) Rolnictwo i gospodarka żywnościowa w Polsce. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Warszawa 2011, s. 31. 2 Komisja Europejska (2011) Producer organisations, associations of producer organisations, producer groups, operational funds, operational programmes and recognition plans. Standard results 2004-2009. Fruit and Vegetables Sector ver. 13/12/2011. Projekt. Strona 4 z 34

jednym z większych w Europie producentów owoców, warzyw i pieczarek ponosi wymierne straty z powodu słabej organizacji rynku. Pomimo tego, że pod względem ilości grup i organizacji stan zorganizowania rynku w Polsce mógłby wydawać się wysoki, to w praktyce jest jeszcze sporo do nadrobienia w kontekście organizacji rynku mierzonej wartością wprowadzanych do obrotu owoców i warzyw. Producenci owoców i warzyw z krajów tzw. starej Unii korzystali w ostatnich kilkudziesięciu latach z różnych form pomocy wspierających organizacje rynku i przede wszystkim unowocześniania jego zaplecza technicznego. Natomiast Polska od momentu akcesji do struktur Unii Europejskiej (maj 2004 r.) była nieprzygotowana do integracji w kontekście organizacji rynku. Ten fakt, oznaczający konieczność przyspieszenia procesów koncentracji podaży w grupach i organizacjach producentów, został uwzględniony w priorytetach krajowej strategii dla programów operacyjnych. Strategia krajowa opracowana została na lata 2010-2013. Od momentu jej opublikowania, informacją Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 14 grudnia 2009 roku w Dzienniku Urzędowym MRiRW nr 37, poz. 87, z dnia 15 grudnia 2009 r., dwukrotnie dokonywano jej zmian. Pierwsza zmiana, mająca miejsce w dniu 5 listopada 2010 roku (Dz. Urz. MRiRW nr 31, poz. 39 z dnia 15 listopada 2010 r.), związana była głównie z usunięciem 4 działań mających na celu ochronę środowiska. Działaniami, z których zrezygnowano, były: Zastąpienie istniejących instalacji grzewczych, nowymi instalacjami będącymi w stanie działać w oparciu o odnawialne źródła energii; Odtwarzanie i utrzymywanie naturalnych zbiorników retencyjnych; Obniżanie zużycia nawozów oraz Tworzenie lokalnych systemów przetwarzania odpadów plastikowych i odzysku z nich surowców. Ich usunięcie było spowodowane możliwym krzyżowaniem się z innymi mechanizmami pomocy, np. Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich. Zgodnie z art. 56 rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) Nr 543/2011, państwa członkowskie powiadamiają Komisję o wszelkich zmianach w ramach krajowych dotyczących działań na rzecz ochrony środowiska. Usunięcie ww. działań zostało zaakceptowane przez Komisje Europejską. Z kolei, druga zmiana, dokonana w dniu 16 sierpnia 2011 r. (Dz. Urz. MRiRW nr 19, poz. 27, z dnia 19 sierpnia 2011 r.), wprowadziła m.in. linię demarkacyjną pomiędzy działaniami zawartymi w PROW 2007-2013, a działaniami w Strategii krajowej ( ), mającą na celu wyraźny podział dofinansowania pomiędzy wspólną organizacją rynków owoców i warzyw, a Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich, stosownie do art. 58 rozporządzenia Komisji (UE) Nr 543/2011. Zgodnie z art. 10 ustawy z dnia 19 grudnia 2003 r. o organizacji rynków owoców i warzyw, rynku chmielu, rynku suszu paszowego oraz rynków lnu i konopi uprawianych na włókno (Dz. U. z 2011 r. Nr 145, poz. 868, z późn. zm.), Prezes Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, przekazując raport roczny za 2010 rok oraz informacje dotyczące realizacji Strategii krajowej dla zrównoważonych programów operacyjnych organizacji producentów owoców i warzyw w Polsce na lata 2010-2013, pismem nr P-955-DPiS-071-11/WSDSiŚoPB/BP/11 z dnia 30.09.2011 r., przedstawił m.in. listę 5 problemów napotykanych w trakcie wdrażania Strategii krajowej w 2010 roku. Wśród nich wymieniono: problem obciążeń administracyjnych; kryterium wspólności działań środowiskowych, utrudniające realizację programów operacyjnych dużym organizacjom producentów; brak atrakcyjnych działań antykryzysowych; przygotowanie działań inwestycyjnych ukierunkowanych głównie na organizacje sadownicze oraz trudności interpretacyjne dotyczące wskaźników wydajności. Zdefiniowane problemy wciąż pozostają aktualne. Na obecną chwilę Strategia krajowa uwzględnia listę 30 różnych działań w ramach 8 celów. W analizie ich wykorzystania pomocna będzie tabela 1, zawierająca podsumowanie kwalifikujących się środków, ich wdrażanie przez organizacje producentów oraz szczegółowe dane dotyczące Strona 5 z 34

łącznych wydatków z podziałem na działania i cele określone w Strategii krajowej. W ramach działań mających na celu Planowanie produkcji, w okresie sprawozdawczym wszystkie 5 działań w ramach tego celu zostało podjętych do realizacji przez 3 organizacje producentów. Wśród działań mających na celu Poprawę lub utrzymanie jakości produktu, podejmowanych było 4 z 5 zdefiniowanych działań przez wszystkie 4 organizacje. Z kolei, w ramach działań mających na celu Poprawę obrotu/ marketingu, realizowane były przez 3 organizacje producentów 2 działania, z 2 zdefiniowanych w Strategii krajowej ( ). Działania w zakresie szkolenia oraz działania mające na celu wspieranie dostępu do usług doradczych realizowane były jedynie przez 2 organizacje producentów. Obligatoryjny charakter działań w zakresie ochrony środowiska spowodował, że na 13 opisanych w strategii działań pro-środowiskowych, wybierano 4, motywując to czynnikami zarówno środowiskowymi, jak i ekonomicznymi. Niemniej jednak, wśród wybieranych działań pro-środowiskowych, w większości przypadków przeważały jedynie 2 działania: Zastępowanie starych, tradycyjnych opryskiwaczy lub ich elementów, nowymi, bardziej przyjaznymi dla środowiska oraz komplementarne działanie horyzontalne: Uczestnictwo w szkoleniach, korzystanie z usług doradczych w zakresie ochrony środowiska, przeprowadzanie analiz wody i roślin odnoszących się do ochrony środowiska. Strona 6 z 34

4/13 działania* 2/2 działania* 2/2 działania* 4/5 działania* 5/5 działań* Tabela 1. Podsumowanie realizowanych w Polsce działań oraz wydatków w ramach programów operacyjnych w okresie 2010-2011. 2011 2010 CEL DZIAŁANIE Liczba OP WYDATKI ROK realizacji działania CEL DZIAŁANIE Liczba OP WYDATKI ROK realizacji działania Cel 1. Planowanie produkcji - ogółem 3 755 397,25 25% Cel 1. Planowanie produkcji - ogółem 1 443 468,55 24% Planowanie produkcji Wykorzystanie technologii produkcji owoców i warzyw skutecznie Wykorzystanie technologii produkcji owoców i warzyw skutecznie Vegapol 400 987,25 drugi Planowanie produkcji zapobiegających niepożądanym spadkom plonów zapobiegających niepożądanym spadkom plonów Vegapol 329 447,58 pierwszy Planowanie produkcji Dostosowanie skali i zakresu produkcji owoców i warzyw do popytu Wykorzystanie technologii produkcji owoców i warzyw pozwalających na Milejów 39 410,00 pierwszy Planowanie produkcji wydłużenie okresu podaży owoców i warzyw Vegapol 41 998,00 pierwszy Planowanie produkcji Dostosowanie skali i zakresu produkcji owoców i warzyw do popytu Rajpol 315 000,00 pierwszy Planowanie produkcji Wykorzystanie systemów teleinformatycznych do kontroli procesu produkcji owoców i warzyw Vegapol 48 322,97 pierwszy Planowanie produkcji Stosowanie systemu przekazywania informacji dotyczących planowania i organizacji produkcji owoców i warzyw Vegapol 23 700,00 pierwszy Cel 2. Poprawa lub utrzymanie jakości produkcji - ogółem 4 810 179,76 27% Cel 2. Poprawa lub utrzymanie jakości produkcji - ogółem 2 233 390,48 13% Stosowanie systemów poprawy jakości owoców i warzyw, kontroli jakości Stosowanie systemów poprawy jakości owoców i warzyw, kontroli jakości Poprawa lub utrzymanie jakości produkcji owoców i warzyw oraz systemów identyfikowalności produktów sektora Vegapol 95 532,48 drugi Poprawa lub utrzymanie jakości produkcji owoców i warzyw oraz systemów identyfikowalności produktów sektora Vegapol 112 619,92 pierwszy owoców i warzyw owoców i warzyw Wykorzystanie technologii zwiększających wartość handlową owoców i Wykorzystanie technologii zwiększających wartość handlową owoców i Poprawa lub utrzymanie jakości produkcji Milejów 59 800,00 drugi Poprawa lub utrzymanie jakości produkcji warzyw przez ich uszlachetnianie warzyw przez ich uszlachetnianie Milejów 80 300,00 pierwszy Stosowanie nowoczesnych rozwiązań logistycznych i organizacyjnych, Poprawa lub utrzymanie jakości produkcji pozwalających na usprawnienie realizacji dostaw przez organizacje Milejów 40 692,05 drugi Stosowanie nowoczesnych rozwiązań logistycznych i organizacyjnych, Poprawa lub utrzymanie jakości produkcji pozwalających na usprawnienie realizacji dostaw przez organizacje Milejów 40 470,56 pierwszy producentów owoców i warzyw producentów owoców i warzyw Wykorzystanie technologii produkcji owoców i warzyw zapobiegających Poprawa lub utrzymanie jakości produkcji utracie ich jakości Witamina 82 136,54 pierwszy Stosowanie systemów poprawy jakości owoców i warzyw, kontroli jakości Poprawa lub utrzymanie jakości produkcji owoców i warzyw oraz systemów identyfikowalności produktów sektora Witamina 24 040,80 pierwszy owoców i warzyw Stosowanie nowoczesnych rozwiązań logistycznych i organizacyjnych, Poprawa lub utrzymanie jakości produkcji pozwalających na usprawnienie realizacji dostaw przez organizacje Witamina 17 875,71 pierwszy producentów owoców i warzyw Wykorzystanie technologii produkcji owoców i warzyw zapobiegających Poprawa lub utrzymanie jakości produkcji utracie ich jakości Rajpol 352 776,00 pierwszy Stosowanie systemów poprawy jakości owoców i warzyw, kontroli jakości Poprawa lub utrzymanie jakości produkcji owoców i warzyw oraz systemów identyfikowalności produktów sektora Rajpol 137 326,18 pierwszy owoców i warzyw Cel 3. Poprawa obrotu/marketingu - ogółem 2 38 498,04 1% Cel 3. Poprawa obrotu/marketingu - ogółem 2 140 807,26 8% Poprawa obrotu/marketingu Wykorzystanie strategii marketingowych o charakterze promocyjnym Vegapol 4 497,00 drugi Poprawa obrotu/marketingu Wykorzystanie strategii marketingowych o charakterze promocyjnym Vegapol 4 735,60 pierwszy Poprawa obrotu/marketingu Wykorzystanie strategii marketingowych o charakterze promocyjnym Witamina 34 001,04 pierwszy Poprawa obrotu/marketingu Cel 4. Szkolenia i działania mające na celu wspieranie dostępu do usług doradczych - ogółem Poprawa obrotu/marketingu Wykorzystanie nowoczesnych sposobów prowadzenia sprzedaży produktów sektora owoców i warzyw Wykorzystanie nowoczesnych sposobów prowadzenia sprzedaży produktów sektora owoców i warzyw Vegapol 55 757,60 pierwszy Milejów 80 314,06 pierwszy 2 413 015,21 14% Cel 4. Szkolenia i działania mające na celu wspieranie dostępu do usług doradczych - ogółem 2 393 943,95 21% Szkolenia i działania mające na celu wspieranie dostępu do usług doradczych Prowadzenie szkoleń zawodowych Milejów 9 279,26 drugi Szkolenia i działania mające na celu Prowadzenie szkoleń zawodowych Milejów 10 255,83 pierwszy wspieranie dostępu do usług doradczych Szkolenia i działania mające na celu wspieranie dostępu do usług doradczych Korzystanie z usług doradztwa Vegapol 403 735,95 drugi Szkolenia i działania mające na celu Korzystanie z usług doradztwa Vegapol 380 032,38 pierwszy wspieranie dostępu do usług doradczych Szkolenia i działania mające na celu wspieranie dostępu do usług doradczych Prowadzenie szkoleń zawodowych Vegapol 3 655,74 pierwszy Cel 5. Ochrona środowiska - ogółem 4 1 006 394,42 33% Cel 5. Ochrona środowiska - ogółem 4 643 149,83 35% Ochrona środowiska Zastępowanie starych, tradycyjnych opryskiwaczy lub ich elementów, Zastępowanie starych, tradycyjnych opryskiwaczy lub ich elementów, Milejów 40 444,80 drugi Ochrona środowiska nowymi, bardziej przyjaznymi dla środowiska nowymi, bardziej przyjaznymi dla środowiska Milejów 43 848,32 pierwszy Ochrona środowiska Horyzontalne działania: uczestnictwo w szkoleniach, korzystanie z usług doradczych w zakresie ochrony środowiska, przeprowadzanie analiz wody Milejów 8 600,00 drugi Ochrona środowiska Horyzontalne działania: uczestnictwo w szkoleniach, korzystanie z usług doradczych w zakresie ochrony środowiska, przeprowadzanie analiz wody Milejów 7 380,20 pierwszy i roślin odnoszących się do ochrony środowiska i roślin odnoszących się do ochrony środowiska Ochrona środowiska Inwestycje w nową technologię zapewniającą lepsze wykorzystywanie Inwestycje w nową technologię zapewniającą lepsze wykorzystywanie Vegapol 431 132,47 drugi Ochrona środowiska energii energii Vegapol 368 923,28 pierwszy Ochrona środowiska Stosowanie biologicznych metod ochrony roślin Vegapol 105 789,82 drugi Ochrona środowiska Stosowanie biologicznych metod ochrony roślin Vegapol 130 075,00 pierwszy Ochrona środowiska Zastępowanie starych, tradycyjnych opryskiwaczy lub ich elementów, Zastępowanie starych, tradycyjnych opryskiwaczy lub ich elementów, Witamina 60 500,00 pierwszy Ochrona środowiska nowymi, bardziej przyjaznymi dla środowiska nowymi, bardziej przyjaznymi dla środowiska Vegapol 92 923,03 pierwszy Horyzontalne działania: uczestnictwo w szkoleniach, korzystanie z usług Ochrona środowiska doradczych w zakresie ochrony środowiska, przeprowadzanie analiz wody Witamina 3 300,00 pierwszy i roślin odnoszących się do ochrony środowiska Ochrona środowiska Zastępowanie starych, tradycyjnych opryskiwaczy lub ich elementów, nowymi, bardziej przyjaznymi dla środowiska Rajpol 354 600,00 pierwszy Ochrona środowiska Horyzontalne działania: uczestnictwo w szkoleniach, korzystanie z usług doradczych w zakresie ochrony środowiska, przeprowadzanie analiz wody i roślin odnoszących się do ochrony środowiska Rajpol 2 027,33 pierwszy *b zwrot X/Y działania oznacza liczbę podejmowanych przez organizacje producentów działań w okresie 2010-2011 w stosunku do ogólnej liczby, dostępnych w strategii krajowej, działań w ramach danego celu. Strona 7 z 34

4. Metodyka oraz źródła danych 4.1. Procedury badawcze Zgodnie z art. 126 rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) Nr 543/2011, organizacje producentów zapewniają monitorowanie i ocenę swoich programów operacyjnych dzięki stosowaniu odpowiednich wskaźników spośród wspólnych wskaźników wydajności, ustanawiając w tym celu system zbierania, rejestrowania i przechowywania informacji przydatnych do zestawiania tych wskaźników. Schemat 1. Struktura systemu zbierania informacji w związku z prowadzonym monitoringiem wdrażania strategii krajowej. Komisja Europejska Kraj członkowski - Polska Centrala ARiMR Oddział Regionalny ARiMR Oddział Regionalny ARiMR Oddział Regionalny ARiMR Organizacja Producentów A Organizacja Producentów B Organizacja Producentów C Organizacja Producentów D Członkowie Organizacji Producentów A DA Członkowie Organizacji Producentów B DA Członkowie Organizacji Producentów C DA Członkowie Organizacji Producentów D DA Strona 8 z 34

Jednocześnie, stosownie do art. 127 ust. 2 ww. rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) Nr 543/2011, państwa członkowskie ustanawiają system zbierania, rejestrowania i przechowywania informacji w formie elektronicznej odpowiedniej do celów zestawiania wskaźników, o których mowa w art. 125. W tym celu opierają się na informacjach przekazanych przez organizacje producentów w odniesieniu do monitorowania i oceny ich programów operacyjnych. Organizacje producentów opracowywały swoje sprawozdania roczne za 2010 oraz 2011 rok na podstawie danych o produkcji wprowadzonej do obrotu, uzyskanych ze swoich komórek finansowo-księgowych, oraz bazując na informacjach zbieranych od swoich członków, dotyczących wdrażanych działań w ich gospodarstwach. Zrzeszenie Producentów Owoców i Warzyw w Milejowie, RAJPOL Sp. z o.o. jak i Grupa Producentów Owoców Witamina Sp. z o.o. dane do oceny działań środowiskowych, tj. dane o zużyciu środków ochrony roślin, czerpały z informacji uzyskanych z gospodarstw członków biorących udział w działaniu. Przedstawiane oświadczenia członków o ilość zużywanych chemicznych środków ochrony roślin na hektar przygotowane były w oparciu o prowadzone w gospodarstwach statystyki, z tzw. notatnika integrowanej produkcji, prowadzonego wg wzoru załącznika do rozporządzenia MRiRW z dnia 16 grudnia 2010 r. w sprawie integrowanej produkcji (Dz.U. nr 256, poz. 1722), które stanowią pewnego rodzaju rejestr prowadzonych zabiegów na danej powierzchni. Z kolei, Grupa Producentów Warzyw Szklarniowych VEGAPOL Sp. z o.o. obliczając średnie zużycie energii w gospodarstwach, w których wdrażane było działanie prośrodowiskowe, bazowała m.in. na danych otrzymanych od członków, którzy swoją wiedzę o zużyciu energii opierali na informacjach dotyczących faktycznie poniesionych nakładów na zakup paliw stałych i ciekłych oraz faktycznym zużyciu energii w okresach porównawczych. W innym obszarze środowiskowym, tj. poprawa jakości wody, organizacja ta, opracowując dane sprawozdawcze, korzystała z indywidualnych kalkulacji poszczególnych gospodarstw, dotyczących stosowania biologicznych metod ochrony roślin. Opracowywane, m.in. na tej podstawie, sprawozdania roczne wszystkich organizacji producentów opatrzone były również danymi finansowymi, pokazującymi ekonomiczne efekty realizowanych działań. Ww. sprawozdania roczne miały wystandaryzowaną strukturę prezentacji danych, na podstawie załącznika W-3.27/17 Sprawozdanie roczne z realizacji programu operacyjnego, dołączane do wniosku o przyznanie pomocy na dofinansowanie funduszu operacyjnego lub rozliczenie wypłaconych środków finansowych. Wraz ze sprawozdaniem rocznym organizacje producentów wypełniały wspólne wskaźniki wydajności: 1) W-1.13/17 Wskaźniki wyjściowe przed rozpoczęciem realizacji programu operacyjnego; 2) W-3.28/17 Wskaźniki nakładu; 3) W-3.29/17 Wskaźniki produktu; 4) W-3.30/17 Wskaźniki rezultatu; 5) W-3.31/17 Wskaźniki oddziaływania; Czynności te wpisują się w procedury monitorowania i oceny programów operacyjnych realizowanych przez uznane organizacje producentów owoców i warzyw, zgodnie z art. 126 Strona 9 z 34

rozporządzenia Komisji (UE) 543/2011. Natomiast na podstawie ww. sprawozdań przygotowanych przez organizacje producentów, dyrektorzy oddziałów regionalnych ARiMR, właściwych ze względu na siedzibę organizacji producentów na których terenie realizowane były programy operacyjne, oceniali postępy w realizacji celów osiągniętych w ramach wdrażanych programów operacyjnych. Formularz oceny postępów w realizacji celów programów operacyjnych, zgodny z książką procedur KP-611-69-ARiMR Prognozowanie wydatków w zakresie pomocy finansowej na rynku owoców i warzyw oraz monitorowanie i ocena sposobu wdrożenia Strategii krajowej dla zrównoważonych programów operacyjnych organizacji producentów owoców i warzyw w Polsce na lata 2010-2013, wypełniany jest przez dyrektorów oddziałów regionalnych i przesyłany do Centrali ARiMR. Wszelkie dane sprawozdawcze, zarówno źródłowe (sprawozdania OP), jak i dane zagregowane na poziomie danego oddziału regionalnego ARiMR (ocena postępów w realizacji celów określonych dla programów operacyjnych, sporządzana przez dyrektora oddziału regionalnego ARiMR), przechowywane są, oprócz wersji papierowej, również w wersji elektronicznej na serwerach ARiMR, w programie MS Outlook. Monitorowanie i ocena wdrożenia Strategii krajowej dla zrównoważonych programów operacyjnych organizacji producentów owoców i warzyw w Polsce na lata 2010-2013 prowadzona jest zgodnie z art. 127 ust. 4 rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) nr 543/2011. Zgodnie z przepisami w polskim prawodawstwie, oceny wdrożenia strategii krajowej, dokonuje Prezes ARiMR następnie przekazuje ww. ocenę wraz ze zbiorczym sprawozdaniem rocznym z działalności wstępnie uznanych grup producentów i uznanych organizacji producentów owoców i warzyw, o którym mowa w art. 97 lit. b RK (UE) Nr 543/2011, do Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Natomiast dane przygotowane przez ARiMR, po zagregowaniu ich z danymi przekazanymi przez urzędy marszałkowskie, MRiRW przesyła do Komisji Europejskiej. Przygotowując ocenę strategii krajowej wykorzystano również wytyczne Komisji Europejskiej AGRI-C.2/DOCTRAV/001/2011, wersja z dn. 4.02.2011 r., w zakresie Obliczania wspólnych wskaźników wydajności. Dokument ten przedstawia ogólne zasady dotyczące obliczania wspólnych wskaźników wydajności w odpowiednich tabelach części A rocznego sprawozdania, które właściwe organy państw członkowskich mają obowiązek przekazywać Komisji Europejskiej do dnia 15 listopada roku następującego po roku kalendarzowym, którego dotyczy sprawozdanie. Zasady te były pomocne przy przygotowywaniu przez organizacje producentów sprawozdań rocznych. Przywołując art. 127 rozporządzenia Komisji (UE) Nr 543/2011, monitorowanie i ocena w odniesieniu do strategii krajowej przeprowadzane są właśnie przy użyciu odpowiednich wskaźników spośród wspólnych wskaźników wydajności, o których mowa w art. 125 cytowanego rozporządzenia. Należy zaznaczyć, że organizacje producentów wielokrotnie zgłaszały trudności w wyliczaniu wskaźników wydajności w odniesieniu do większości realizowanych działań. Szczególnie w zakresie działań mających na celu ochronę środowiska, jednoznaczne określenie ekonomicznych i środowiskowych aspektów jest możliwe jedynie w uproszczonym i ograniczonym zakresie. Brak jest odpowiedniej i dostępnej literatury pomagającej w ustaleniu punktu odniesienia, co do realnych efektów poprawy środowiska. Często szacując osiągane Strona 10 z 34

rezultaty organizacje producentów opierały się o własne doświadczenia, informacje otrzymywane z gospodarstw członków lub też ekspertyzy opracowywane przez firmy doradcze. W związku z tym, należy wskazać na trudności w oszacowaniu rezultatów wdrażanych działań mających na celu ochronę środowiska. W ocenie korzystano również z wytycznych Komisji Europejskiej AGRI- C.2/DOCTRAV/003/2011, wersja z dn. 18.10.2011 r., w zakresie Oceny strategii krajowych na rzecz zrównoważonych programów operacyjnych w sektorze owoców i warzyw (2012). Celem tego dokumentu jest wspieranie właściwych organów administracji państw członkowskich w przygotowaniu i przeprowadzeniu w 2012 r. oceny dotyczącej strategii krajowych na rzecz zrównoważonych programów operacyjnych w sektorze owoców i warzyw, którą określono w art. 127 ust. 4 akapit 2 rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 543/2011. Same wytyczne w głównej mierze przedstawiają najważniejsze zasady metodyki i zbiór podstawowych narzędzi oceny jak również sposób wykonywania podstawowych zadań w zakresie zorganizowania i przeprowadzenia oceny w 2012 r. Wytyczne Komisji Europejskiej AGRI-C.2/DOCTRAV/003/2011 w zakresie Oceny strategii krajowych na rzecz zrównoważonych programów operacyjnych w sektorze owoców i warzyw (2012), jako dokument nieobligatoryjny, mający charakter fakultatywny, zastosowano w niepełnym zakresie. Ma to swoje uzasadnienie ze względu na wciąż małe zainteresowanie mechanizmem, jakim jest program operacyjny, wśród uznanych organizacji producentów owoców i warzyw, a tym samym małą próbą badawczą, poddawaną ocenie, tj. 4 organizacje producentów realizujące programy operacyjne, spośród 75 posiadających status uznania. W związku z tym, uwzględniając również racjonalność wdrażania mechanizmu pomocy uznanym organizacjom producentów, do oceny przedmiotowej strategii nie wyłoniono podmiotu zewnętrznego, stosownie do pkt. 3.1 ww. wytycznych. Ocena została przygotowana przez Prezesa ARiMR, stosowanie do przepisów art. 10 pkt. 3 ustawy z dnia 19 grudnia 2003 r. o organizacji rynków owoców i warzyw, rynku chmielu, rynku suszu paszowego oraz rynków lnu i konopi uprawianych na włókno (Dz.U. z 2011 r. nr 145 poz. 243). Należy ponadto zaznaczyć, że wspomniane powyżej wytyczne nie są prawnie wiążące, a w związku z tym, nie nakładają żadnych obowiązkowych wymogów na państwa członkowskie, w odniesieniu do przeprowadzenia oceny w 2012 roku, poza wymogami ustanowionymi w art. 127 rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) Nr 543/2011. W stosunku do działań mających na celu ochronę środowiska użyto dodatkowych mierników w poszczególnych obszarach środowiska, eksplorowanych przez organizacje producentów realizujące programy operacyjne. Uzasadnienie wprowadzenia takiej metody badania przedstawiono w części 6.2. W celu pozyskania danych mierzalnych posłużono się poniższymi wzorami dla dwóch obszarów działań środowiskowych: 1. Obszar działań środowiskowych: Poprawa jakości wody : 1) procentowa zmiana ilości chemicznych środków ochrony roślin ogółem w gospodarstwach członków realizujących dane działanie środowiskowe: Strona 11 z 34

chem t chem t 1 chem *100 (1), chem gdzie t 1 chem t oraz t 1 chem oznaczają średnią ilość chemicznych środków do ochrony roślin, odpowiednio w okresie t (okresie sprawozdawczym) oraz w okresie t-1 (okresie wyjściowym); 2) procentowa zmiana ilości chemicznych środków ochrony roślin na hektar: chem / hat chem / hat 1 chem / ha *100 (2), chem / ha t 1 gdzie chem / hat oraz chem / ha t 1 oznaczają średnią ilość chemicznych środków do ochrony roślin, na hektar odpowiednio w okresie t (okresie sprawozdawczym) oraz w okresie t-1 (okresie wyjściowym). 2. Obszar działań środowiskowych: Łagodzenie zmian klimatu : 1) procentowa zmiana zużycia energii do celów ogrzewania szklarni na tonę produkcji sprzedanej (paliwa stałe - w tonach/ na tonę produkcji sprzedanej, paliwa ciekłe w litrach/ na tonę produkcji sprzedanej): energ / prodt energ / prodt 1 energ / prod *100 (3), energ / prod t 1 gdzie energ / prodt oraz energ / prod t 1 oznaczają zużycie energii do celów ogrzewania szklarni na tonę produkcji sprzedanej w podziale na źródła energii, odpowiednio w okresie t (okresie sprawozdawczym) oraz w okresie t-1 (okresie wyjściowym). Ponadto, w ramach prowadzonej oceny posłużono się następującymi pytaniami, skierowanymi do oddziałów regionalnych ARiMR oraz organizacji, wdrażających programy operacyjne: 1) opis potrzeb i motywacji organizacji producentów, które zadecydowały o wyborze konkretnych działań i celów do realizacji w ramach programu operacyjnego; 2) szczegółowy opis sposobu obliczania przez organizację producentów wskaźników wydajności (w szczególności wskaźników rezultatu i oddziaływania odnoszących się do działań w zakresie ochrony środowiska, o których mowa w części 6.2), w celu dokonania oceny jakości i wiarygodności danych sprawozdawczych; 3) informacje na temat napotkanych przez organizację producentów lub oddział regionalny ARiMR problemów lub ograniczeń zastosowanej metodyki obliczania wskaźników wydajności; 4) opis źródeł danych wykorzystywanych przez organizację producentów do kalkulacji wskaźników wydajności, zawartych w sprawozdaniu rocznym, przedstawiających osiągnięcia i wyniki programu operacyjnego; 5) potwierdzenie, że osiągnięte przez organizacje producentów wskaźniki wydajności były rezultatem wyłącznie działań podejmowanych w ramach realizacji programu Strona 12 z 34

operacyjnego (w przypadku, gdy na osiągnięte rezultaty miały wpływ również inne czynniki, należało je opisać); 6) czy dana organizacja producentów realizująca program operacyjny na terenie oddziału regionalnego ARiMR, korzystała z innych środków/mechanizmów pomocy (np. PROW), które mogły mieć wpływ na uzyskane rezultaty w ramach działań podejmowanych zgodnie z programem operacyjnym. 4.2. Źródła danych Zgodnie z art. 96 ust. 2 rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) nr 543/2011, organizacje producentów składają sprawozdania roczne, towarzyszące wnioskom o przyznanie pomocy, dotyczące realizacji programów operacyjnych. W sprawozdaniach tych uwzględnia się: a) osiągnięcia i wyniki programu operacyjnego, w oparciu w odpowiednich przypadkach o wspólne wskaźniki produkcji i rezultatu określone w załączniku VIII oraz w stosownych przypadkach o dodatkowe wskaźniki produkcji i rezultatu określone w strategii krajowej; b) podsumowanie głównych problemów napotkanych w trakcie zarządzania programem i działań podjętych w celu zapewnienia jakości programu i skuteczności jego realizacji. W stosownych przypadkach w sprawozdaniu rocznym określa się, jakie skuteczne środki ochronne zostały wprowadzone, zgodnie ze strategią krajową i w zastosowaniu art. 103c ust. 5 rozporządzenia (WE) nr 1234/2007, w celu ochrony środowiska przed ewentualnymi wzmożonymi zagrożeniami ze strony inwestycji otrzymujących wsparcie w ramach programu operacyjnego. Na podstawie tych sprawozdań oddziały regionalne ARiMR zobligowane były, w ramach wymienionej wcześniej książki procedur KP-611-69-ARiMR, do opracowywania dokumentu R-3/69 Ocena postępów realizacji celów określonych dla programów operacyjnych oraz wydajności i skuteczności w odniesieniu do tych celów. Powyższe wynika z zapisu art. 9 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 19 grudnia 2003 r. o organizacji rynków owoców i warzyw, rynku chmielu, rynku suszu paszowego oraz rynków lnu i konopi uprawianych na włókno (Dz. U. z 2011 r. Nr 145, poz. 243, z późn. zm.), zgodnie z którym, dyrektor oddziału regionalnego ARiMR monitoruje sposób wdrażania przez organizacje producentów strategii krajowej w programach operacyjnych. W dokumencie tym przedstawia się m.in. główne cele podjęte do realizacji przez organizacje producentów w programach operacyjnych oraz problemy z jakimi spotkały się w organizacje producentów w trakcie wdrażania programów, realizowanych na terenie danego oddziału regionalnego. Na podstawie poszczególnych ocen postępów realizacji celów określonych dla programów operacyjnych, przygotowywanych przez dyrektorów oddziałów regionalnych, Prezes ARiMR monitoruje wdrażanie strategii krajowej oraz dokonuje oceny sposobu jej wdrożenia, zgodnie z art. 10 ust. 3 ww. ustawy. Ponadto, przygotowując ocenę, korzystano z metod ankietowych w postaci kwestionariuszy przesyłanych do organizacji producentów z prośbą o przedstawienie odpowiednich informacji, niezbędnych do sporządzenia sprawozdania rocznego, o którym mowa w art. 97 lit. b RK (UE) Nr 543/2011, w tym dane do przeprowadzenia oceny wdrożenia strategii Strona 13 z 34

krajowej w programach operacyjnych, pozyskanych na podstawie art. 96 ust. 1 rozporządzenia Komisji (UE) Nr 543/2011. Wykorzystano również spostrzeżenia samych organizacji producentów na temat możliwości oraz problemów w realizacji programów operacyjnych w Polsce, zebrane podczas prowadzonych przez ARiMR szkoleń dotyczących programów operacyjnych. Pomocnymi uwagami w ocenie strategii krajowej były również opinie przegotowane przez Krajowy Związek Grup Producentów Owoców i Warzyw oraz Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie/ Oddział w Radomiu. 5. Osiągnięte rezultaty 5.1. Pytania oceniające odnoszące się do konkretnych środków w ramach strategii krajowej Główne pytania stawiane do oceny konkretnych działań w ramach strategii krajowej: 1) jakie działania podjęła organizacja producentów dla osiągnięcia celu określonego w strategii krajowej? 2) czy osiągnięto postępy w realizacji danego celu określonego w strategii krajowej? 3) czy osiągane przez organizacje producentów postępy w realizacji celów programu operacyjnego były rezultatem wyłącznie działań podejmowanych w roku realizacji programu operacyjnego, czy też organizacja korzystała z innych środków/ mechanizmów pomocy, np. PROW, które mogły mieć wpływ na uzyskane rezultaty w ramach działań i celów podejmowanych zgodnie z programem operacyjnym? 4) w przypadku braku postępów w realizacji celu programu operacyjnego, jakie czynniki zewnętrzne mogły na to wpłynąć? 5.2. Wyniki oceny odnośnie poszczególnych celów i działań 5.2.1. Działania mające na celu planowanie produkcji: W okresie sprawozdawczym, w ramach ww. celu operacyjnego, organizacje producentów podjęły do realizacji w swoich programach operacyjnych następujące działania: 1) wykorzystanie technologii produkcji owoców i warzyw skutecznie zapobiegających niepożądanym spadkom plonów: Powyższe działanie realizowane było w latach 2010-2011 przez Grupę Producentów Warzyw Szklarniowych VEGAPOL Sp. z o.o., poprzez zakup i instalację systemu rynien uprawowych w szklarniach, poprawiających warunki klimatyczne poprzez wyrównanie temperatury w obiektach i zmniejszenie różnicy wilgotności w podłożu. Stosownie do danych zamieszczonych we wskaźnikach nakładu, wydatki na realizację ww. działania, związanego z celem Planowanie produkcji, w latach 2010-2011 wyniosły 730 434 zł. Natomiast stosownie do danych zamieszczonych we wskaźnikach produktu w latach 2010-2011, ww. działaniem objęto 5 z 7 członków organizacji producentów, co skutkuje znacznym zasięgiem wdrożenia działania. System rynien obejmował łącznie 2,45 ha powierzchni szklarniowej. 2) wykorzystanie technologii produkcji owoców i warzyw pozwalających na wydłużenie okresu podaży owoców i warzyw: Strona 14 z 34

Powyższe działanie realizowane było wyłącznie w 2010 r. przez Grupę Producentów Warzyw Szklarniowych VEGAPOL Sp. z o.o., poprzez zakup i montaż urządzeń przyśpieszających dojrzewanie warzyw, w tym zakup lamp do doświetlania roślin, w celu wydłużenia okresu zbioru i dostaw, a tym samym lepszego planowania i dostosowania produkcji do wymogów rynku. Stosownie do danych zamieszczonych we wskaźnikach nakładu, w 2010 roku wydatki ogółem na realizację ww. działania, związanego z celem Planowanie produkcji, wyniosły 41 998 zł. Natomiast stosownie do danych zamieszczonych we wskaźnikach produktu, ww. działanie było realizowane przez jednego członka organizacji producentów, co skutkuje małym zasięgiem i niską skutecznością wdrożenia przedmiotowego działania. W wyniku osiągniętych zamierzeń, działanie to zostało zakończone po pierwszym roku realizacji programu operacyjnego ww. organizacji producentów. 3) wykorzystanie systemów teleinformatycznych do kontroli procesu produkcji owoców i warzyw: Powyższe działanie realizowane było wyłącznie w 2010 r. przez Grupę Producentów Warzyw Szklarniowych VEGAPOL Sp. z o.o., poprzez zakup i instalację sytemu do kontroli warunków klimatycznych, fitopatologicznych i entomologicznych w szklarniach, w celu bieżącej kontroli procesu produkcji i lepszego dostosowania jakości i ilości wytwarzanych warzyw do wymagań odbiorców. Stosownie do danych zamieszczonych we wskaźnikach nakładu, w 2010 roku wydatki ogółem na realizację ww. działania, związanego z celem Planowanie produkcji, wyniosły 48 323 zł. Natomiast stosownie do danych zamieszczonych we wskaźnikach produktu, ww. działaniem objęto 2 z 7 członków organizacji producentów, co skutkuje umiarkowanym zasięgiem wdrożenia działania. W wyniku osiągniętych zamierzeń, działanie to zostało zakończone po pierwszym roku realizacji programu operacyjnego ww. organizacji producentów. 4) stosowanie systemu przekazywania informacji dotyczących planowania i organizacji produkcji owoców i warzyw: Powyższe działanie realizowane było wyłącznie w 2010 r. przez Grupę Producentów Warzyw Szklarniowych VEGAPOL Sp. z o.o., poprzez zakup i instalację urządzeń systemu przesyłania informacji o produkcji i dostawach warzyw, od członków organizacji producentów, do siedziby organizacji producentów, co przyczyniło się do znacznego usprawnienia planowania produkcji oraz organizacji dostaw warzyw do odbiorców zewnętrznych. Stosownie do danych zamieszczonych we wskaźnikach nakładu, w 2010 roku wydatki ogółem na realizację ww. działania, związanego z celem Planowanie produkcji, wyniosły 23 700 zł. Natomiast stosownie do danych zamieszczonych we wskaźnikach produktu, ww. działanie podejmowane było na terenie wykorzystywanym przez organizację producentów, a w związku z tym, swym zasięgiem pośrednio objęło wszystkich członków organizacji. W wyniku osiągniętych zamierzeń, działanie to zostało zakończone po pierwszym roku realizacji programu operacyjnego ww. organizacji producentów. 5) dostosowanie skali i zakresu produkcji owoców i warzyw do popytu: Powyższe działanie realizowane było w 2011 r. przez Zrzeszenie Producentów Owoców i Warzyw w Milejowie oraz RAJPOL sp. z o.o., odpowiednio poprzez zakup materiału Strona 15 z 34

szkółkarskiego do powiększenia upraw wieloletnich oraz trwałych, w celu dostosowania oferty organizacji producentów do popytu. Stosownie do danych zamieszczonych we wskaźnikach nakładu, w 2011 r. wydatki ogółem na realizację ww. działania, związanego z celem Planowanie produkcji, wyniosły 39 410 zł w przypadku Zrzeszenia Producentów Owoców i Warzyw w Milejowie oraz 315 000 zł w przypadku organizacji producentów RAJPOL Sp. z o.o.. Natomiast stosownie do danych zamieszczonych we wskaźnikach produktu, ww. działaniem objęto 53 ze 154 członków Zrzeszenia Producentów Owoców i Warzyw w Milejowie oraz 12 z 55 członków organizacji producentów RAJPOL Sp. z o.o., co skutkuje umiarkowanym zasięgiem wdrożenia działania. Ocena wdrożenia działań mających na celu planowanie produkcji: Organizacje producentów wybierając ww. działania do realizacji w ramach programów operacyjnych kierowały się założeniami i celami jakie sobie postawiły, w obszarach wymagających finansowej interwencji, oraz analizą stanu wyjściowego i potrzeb zarówno własnych, jak i potrzeb członków. Stosownie do danych zamieszczonych we wskaźnikach rezultatu, realizacja ww. działań, w ramach celu Planowanie produkcji w okresie 2010-2011, przyczyniła się do zwiększenia wielkości produkcji sprzedanej: 1) o 275,056 ton, w stosunku do 7 863,294 ton ogółem w okresie wyjściowym, tj. przed rozpoczęciem realizacji programu operacyjnego, w przypadku Grupy Producentów Warzyw Szklarniowych VEGAPOL Sp. z o.o.; 2) o 928,912 ton, w stosunku do 9 235,517 ton ogółem w okresie wyjściowym, tj. przed rozpoczęciem realizacji programu operacyjnego, w przypadku Zrzeszenia Producentów Owoców i Warzyw w Milejowie; 3) o 1 407,636 ton w stosunku do 8 367,825 ton ogółem w okresie wyjściowym, tj. przed rozpoczęciem realizacji programu operacyjnego, w przypadku organizacji producentów RAJPOL Sp. z o.o. Powyższe oznacza kontrolowany wzrost produkcji ww. organizacji producentów, odpowiadający popytowi na owoce i warzywa. W związku z tym, zakładany cel strategii krajowej, dotyczący planowania produkcji, jest osiągany. W ramach ww. celu, w programach operacyjnych od 2010 r. realizowano pięć różnych działań, związanych z planowaniem produkcji. W 2011 roku liczba podejmowanych działań w ramach omawianego celu została zmniejszona do dwóch ze względu na zrealizowanie działań: wykorzystanie technologii produkcji owoców i warzyw pozwalających na wydłużenie okresu podaży owoców i warzyw, wykorzystanie systemów teleinformatycznych do kontroli procesu produkcji owoców i warzyw oraz stosowanie systemu przekazywania informacji dotyczących planowania i organizacji produkcji owoców i warzyw przez Grupę Producentów Warzyw Szklarniowych VEGAPOL Sp. z o.o. w pierwszym roku (2010) realizacji programu operacyjnego. Niemniej jednak, działania mające na celu planowanie produkcji cieszą się relatywnie dużą popularnością wśród organizacji producentów. Z czterech realizujących programy operacyjne organizacji, aż trzy wdraża cel Planowanie produkcji. Planowane jest kontynuowanie działań w ramach ww. celu w kolejnych latach wdrażania programu operacyjnego przez ww. organizacje producentów. Osiągnięte wyniki były rezultatem działań podejmowanych przez organizacje producentów w ramach realizacji programów Strona 16 z 34

operacyjnych, gdyż organizacje nie korzystały z innych środków/mechanizmów pomocy realizowanych jednocześnie z programem operacyjnym. 5.2.2. Działania mające na celu poprawę lub utrzymanie jakości produktu: W okresie sprawozdawczym, w ramach ww. celu operacyjnego, organizacje producentów podjęły do realizacji w swoich programach operacyjnych następujące działania: 1) stosowanie systemów poprawy jakości owoców i warzyw, kontroli jakości owoców i warzyw oraz systemów identyfikowalności produktów sektora owoców i warzyw: Powyższe działanie realizowane było w latach 2010-2011 przez Grupę Producentów Warzyw Szklarniowych VEGAPOL Sp. z o.o., poprzez: a) przeprowadzanie certyfikacji w ramach certyfikowanych systemów zapewnienia jakości oraz regularnych audytów niezbędnych do wdrażania certyfikowanych systemów zapewnienia jakości, b) pobieranie próbek oraz przekazywanie tych próbek do badań laboratoryjnych służących do regularnego monitoringu pozostałości pestycydów, azotanów, azotynów i metali ciężkich w warzywach, c) uwzględnienie w ramach funduszu operacyjnego kosztów personelu, którego zadaniem była kontrola jakości owoców i warzyw przygotowywanych do sprzedaży. Celem ww. działania była poprawa jakości produkowanych warzyw, a tym samym wzrost ich konkurencyjności. Stosownie do danych zamieszczonych we wskaźnikach nakładu, w okresie 2010-2011 wydatki ogółem na realizację ww. działania, związanego z celem Poprawa lub utrzymanie jakości produktu, wyniosły 208 152 zł. Natomiast stosownie do danych zamieszczonych we wskaźnikach produktu, ww. działanie realizowane było przez wszystkich członków ww. organizacji producentów. Od 2011 r. działanie to było realizowane przez Grupę Producentów Owoców Witamina Sp. z o.o. oraz organizację producentów RAJPOL Sp. z o.o. poprzez zatrudnienie personelu ds. kontroli jakości owoców i warzyw w celu utrzymania posiadanych przez organizacje certyfikowanych systemów jakości. Stosownie do danych zamieszczonych we wskaźnikach nakładu, w 2011 r. wydatki ogółem na realizację ww. działania, związanego z celem Poprawa lub utrzymanie jakości produktu, wyniosły 24 040 w przypadku Grupy Producentów Owoców Witamina Sp. z o.o. oraz 137 326 zł w przypadku organizacji producentów RAJPOL Sp. z o.o.. Natomiast stosownie do danych zamieszczonych we wskaźnikach produktu, ww. działanie podejmowane było na terenie wykorzystywanym przez organizacje producentów, w związku z tym, swym zasięgiem pośrednio objęło wszystkich członków organizacji producentów, co zapewniło szeroki zasięg i wysoką skuteczność wdrożenia działania. 2) wykorzystanie technologii zwiększających wartość handlową owoców i warzyw przez ich uszlachetnienie: Powyższe działanie realizowane było w latach 2010-2011 przez Zrzeszenie Producentów Owoców i Warzyw w Milejowie, poprzez zakup i montaż urządzeń, narzędzi oraz maszyn, służących do przygotowania owoców i warzyw do sprzedaży (w 2010 r.) oraz poprzez Strona 17 z 34

rozbudowę, przebudowę lub remont budynków przeznaczonych do przygotowywania owoców i warzyw do sprzedaży (2011 r.), w celu zwiększenia wartości handlowej produktów, dostosowania produkcji do wymagań odbiorców w odniesieniu do jakości produktów, a tym samym, poprawienia ich konkurencyjności. Stosownie do danych zamieszczonych we wskaźnikach nakładu, w okresie 2010-2011 wydatki na realizację ww. działania, związanego z celem Poprawa lub utrzymanie jakości produktu, wyniosły 140 100 zł. Natomiast stosownie do danych zamieszczonych we wskaźnikach produktu, ww. działanie podejmowane było na terenie wykorzystywanym przez organizację producentów, a w związku z tym, swym zasięgiem pośrednio objęło wszystkich członków organizacji producentów. 3) stosowanie nowoczesnych rozwiązań logistycznych i organizacyjnych, pozwalających organizacjom producentów na usprawnienie realizacji dostaw: Powyższe działanie realizowane było w latach 2010-2011 przez Zrzeszenie Producentów Owoców i Warzyw w Milejowie, poprzez zakup skrzyniopalet służących do gromadzenia warzyw po zbiorze, w celu podniesienia jakości i wartości handlowej dostarczanych do odbiorców produktów. Stosownie do danych zamieszczonych we wskaźnikach nakładu, w okresie 2010-2011 wydatki ogółem na realizację ww. działania, związanego z celem Poprawa lub utrzymanie jakości produktu, wyniosły 81 162 zł. Natomiast stosownie do danych zamieszczonych we wskaźnikach produktu, ww. działanie podejmowane było na terenie wykorzystywanym przez organizację producentów, w związku z tym, swym zasięgiem pośrednio objęło wszystkich członków ww. organizacji producentów. Od 2011 r. działanie to było realizowane przez Grupę Producentów Owoców Witamina Sp. z o.o., poprzez zakup maszyn służących do gromadzenia warzyw po zbiorze. Stosownie do danych zamieszczonych we wskaźnikach nakładu, w 2011 r. wydatki ogółem na realizację ww. działania, związanego z celem Poprawa lub utrzymanie jakości produktu, wyniosły 17 877 zł w przypadku Grupy Producentów Owoców Witamina Sp. z o.o. Natomiast stosownie do danych zamieszczonych we wskaźnikach produktu, ww. działanie podejmowane było na terenie wykorzystywanym przez organizacje producentów, a w związku z tym, swym zasięgiem pośrednio objęło wszystkich członków ww. organizacji producentów. 4) wykorzystanie technologii produkcji owoców i warzyw zapobiegających utracie ich jakości: Powyższe działanie realizowane było wyłącznie w 2011 r. przez Grupę Producentów Owoców Witamina Sp. z o.o. oraz organizację producentów RAJPOL Sp. z o.o., poprzez: zakup i montaż instalacji chroniących drzewa i krzewy owocowe przed opadami gradu, nadmiernymi opadami deszczu lub ptakami, w celu poprawy jakości produkowanych owoców, a tym samym wzrost ich konkurencyjności. Stosownie do danych zamieszczonych we wskaźnikach nakładu, w 2011 r. wydatki ogółem na realizację ww. działania, związanego z celem Poprawa lub utrzymanie jakości produktu, wyniosły 82 136,54 zł w przypadku Grupy Producentów Owoców Witamina Sp. z o.o. oraz 352 776 zł w przypadku organizacji producentów RAJPOL Sp. z o.o. Natomiast stosownie do danych zamieszczonych we wskaźnikach produktu, ww. działaniem objęto 1 gospodarstwo z 10 zrzeszonych w Grupie Producentów Owoców Witamina Sp. z o.o. oraz 3 gospodarstwa z 55 zrzeszonych w Strona 18 z 34

organizacji producentów RAJPOL Sp. z o.o., co skutkuje relatywnie małym zasięgiem wdrożenia działania w pierwszym roku jego realizacji. Ocena wdrożenia działań mających na celu poprawę lub utrzymanie jakości produktu: Organizacje producentów wybierając ww. działania do realizacji w ramach programów operacyjnych kierowały się założeniami i celami jakie sobie postawiły, w obszarach wymagających finansowej interwencji, oraz analizą stanu wyjściowego i potrzeb zarówno własnych, jak i potrzeb członków. Stosownie do danych zamieszczonych we wskaźnikach rezultatu, realizacja ww. działań, w ramach celu Poprawa lub utrzymanie jakości produktu w okresie 2010-2011, przyczyniła się do wzrostu jednostkowej wartości produkcji sprzedanej: 1) o 0,09 zł/kg w stosunku do 0,41 zł/kg w okresie wyjściowym, tj. przed rozpoczęciem realizacji programu operacyjnego, w przypadku Zrzeszenia Producentów Owoców i Warzyw w Milejowie, 2) o 0,66 zł/kg w stosunku do 1,50 zł/kg w okresie wyjściowym, tj. przed rozpoczęciem realizacji programu operacyjnego, w przypadku organizacji producentów RAJPOL Sp. z o.o., 3) o 0,42 zł/kg w stosunku do 2,02 zł/kg w okresie wyjściowym, tj. przed rozpoczęciem realizacji programu operacyjnego, w przypadku Grupy Producentów Owoców Witamina Sp. z o.o. Wzrost jednostkowej wartości produkcji stanowiącej przedmiot obrotu mógł być wynikiem podnoszenia jakości produkcji, poprzez wdrożenie systemów poprawy jakości, wykorzystanie nowych technologii produkcji lub też wprowadzenie nowoczesnych rozwiązań logistycznych. Natomiast w przypadku Grupy Producentów Warzyw Szklarniowych VEGAPOL Sp. z o.o., jednostkowa wartość produkcji sprzedanej spadła o 0,11 zł/kg w stosunku do 2,71 zł/kg w okresie wyjściowym. Było to spowodowane mniejszym niż zakładano przychodem ze sprzedaży, z powodu wystąpienia kryzysu w 2011 r. w sektorze warzyw, z powodu bakterii EHEC. W ramach ww. celu, w programach operacyjnych od 2010 r. realizowano cztery z pięciu działań, związanych z poprawą lub utrzymaniem jakości produkcji. W 2011 r. liczba podejmowanych działań w ramach omawianego celu została zwiększona o działanie polegające na wykorzystaniu technologii produkcji owoców i warzyw zapobiegających utracie ich jakości, realizowane przez organizację producentów RAJPOL Sp. z o.o. oraz Grupę Producentów Owoców Witamina Sp. z o.o.. Niemniej jednak działania mające na celu planowanie produkcji są drugim co do popularności celem wybieranym przez organizacje producentów. Wszystkie z realizujących programy operacyjne organizacje zdecydowały się na wdrożenie celu Poprawa lub utrzymanie jakości produktu. Planowane jest kontynuowanie działań w ramach ww. celu w kolejnych latach wdrażania programu operacyjnego przez ww. organizacje producentów. Osiągnięte wyniki były rezultatem wyłącznie działań podejmowanych przez organizacje producentów w ramach realizacji programów operacyjnych, tym samym nie korzystano z innych środków/mechanizmów pomocy realizowanych jednocześnie z programem operacyjnym. Strona 19 z 34

5.2.3. Działania mające na celu poprawę marketingu: W okresie sprawozdawczym, w ramach ww. celu operacyjnego, organizacje producentów podjęły do realizacji w swoich programach operacyjnych następujące działania: 1) wykorzystanie strategii marketingowych o charakterze promocyjnym: Powyższe działanie realizowane było w latach 2010-2011 przez Grupę Producentów Warzyw Szklarniowych VEGAPOL Sp. z o.o., poprzez opracowanie i wdrażanie strategii marketingowej w zakresie rozpoznawalności marki oraz znaku towarowego organizacji producentów, w celu promocji na rynku warzyw szklarniowych. Stosownie do danych zamieszczonych we wskaźnikach nakładu, w okresie 2010-2011 wydatki ogółem na realizację ww. działania, związanego z celem Poprawa obrotu/marketingu, wyniosły 9 232 zł. Natomiast stosownie do danych zamieszczonych we wskaźnikach produktu, ww. działanie podejmowane było na terenie wykorzystywanym przez organizację producentów, w związku z tym, swym zasięgiem pośrednio objęło wszystkich członków organizacji producentów. Od 2011 r. działanie to było realizowane przez Grupę Producentów Owoców Witamina Sp. z o.o., odpowiednio poprzez opracowanie i wdrażanie strategii marketingowej w zakresie rozpoznawalności marki oraz znaku towarowego oraz zatrudnienie osób posiadających kwalifikacje do realizacji strategii marketingowej organizacji producentów, w celu promocji na rynku owoców i warzyw. Stosownie do danych zamieszczonych we wskaźnikach nakładu, w 2011 r. wydatki ogółem na realizację ww. działania, związanego z celem Poprawa obrotu/marketingu, wyniosły 34 001 zł w przypadku Grupy Producentów Owoców Witamina Sp. z o.o. Natomiast stosownie do danych zamieszczonych we wskaźnikach produktu, ww. działanie podejmowane było na terenie wykorzystywanym przez organizacje producentów, w związku z tym, swym zasięgiem pośrednio objęło wszystkich członków organizacji producentów. 2) wykorzystanie nowoczesnych sposobów prowadzenia sprzedaży produktów sektora owoców i warzyw: Powyższe działanie realizowane było wyłącznie w 2010 r. przez Grupę Producentów Warzyw Szklarniowych VEGAPOL Sp. z o.o. oraz Zrzeszenie Producentów Owoców i Warzyw w Milejowie, odpowiednio poprzez najem miejsca do sprzedaży na rynku hurtowym, oraz remont budynku, celem prowadzenia nowoczesnych form sprzedaży, ułatwiających poszukiwanie partnerów handlowych. Stosownie do danych zamieszczonych we wskaźnikach nakładu, w 2010 r. wydatki ogółem na realizację ww. działania, związanego z celem Poprawa obrotu/marketingu, wyniosły 55 758 zł w przypadku Grupy Producentów Warzyw Szklarniowych VEGAPOL Sp. z o.o. oraz 80 314 zł w przypadku Zrzeszenia Producentów Owoców i Warzyw w Milejowie. Natomiast stosownie do danych zamieszczonych we wskaźnikach produktu, ww. działanie podejmowane było na terenie wykorzystywanym przez organizacje producentów, a w związku z tym, swym zasięgiem pośrednio objęło wszystkich członków ww. organizacji producentów. W wyniku osiągniętych zamierzeń żadna z wymienionych organizacji producentów nie kontynuowała w 2011 r. ww. działania. Strona 20 z 34