fisamorząd WPOLSCE ISTOTA, FORMY, ZADANIA
fi Książka dofinansowana przez Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego w Poznaniu
SAMORZĄD WPOLSCE ISTOTA, FORMY, ZADANIA praca zbiorowa pod redakcją naukową Stanisława Wykrętowicza Wydanie piąte uaktualnione i zmienione Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej Poznań 2012
Wydanie pierwsze 1998 r. Wydaniedrugie 2001r. Wydanie trzecie 2004 r. Wydanie czwarte 2008 r. Recenzent prof. dr hab. Andrzej Chodubski Projekt okładki Jan Ślusarski Redaktor Maria Wlazło Kopiowanie i powielanie w jakiejkolwiek formie wymaga pisemnej zgody Wydawcy Copyright by Wyższa Szkoła Bankowa w Poznaniu, 2012 ISBN 978-83-7205-260-313-8 WYDAWNICTWO WYŻSZEJ SZKOŁY BANKOWEJ al. Niepodległości 2, 61-874 Poznań tel.616553399,tel./fax616553397 e-mail: wydawnictwo@wsb.poznan.pl, dzialhandlowy@wsb.poznan.pl www.wydawnictwo.wsb.poznan.pl Druk i oprawa: Zakład Poligraficzno-Wydawniczy M-Druk Wągrowiec, ul. Konopnickiej 50, tel. 67 268 57 37
fl Spis treści Przedmowa..................................... 9 STANISŁAW WYKRĘTOWICZ Samorządjakowyrazdemokracjiobywatelskiej.............. 13 I.Genezaiistotasamorządu....................... 13 1.Upadekspołeczeństwastanowego.................. 13 2.Powstaniespołeczeństwaobywatelskiego.............. 15 3.Decentralizacjaisamorząd...................... 18 II.Formysamorząduspołecznego..................... 20 1.Samorządterytorialny........................ 20 2.Samorządgospodarczy........................ 32 3.Samorządzawodowy......................... 58 III.Teoriesamorządu............................ 63 1.Teorianaturalistycznasamorządu.................. 64 2.Teoriapaństwowasamorządu.................... 66 3.Teoriapolitycznasamorządu..................... 68 IV.OdrodzeniesamorząduwPolsce(po1989r.)............. 71 1.Samorządterytorialny........................ 71 2.Samorządgospodarczyizawodowy................. 78 JAN SIKORA Lokalneukładyspołeczne.......................... 93 I.Społecznośćlokalnajakoelementstrukturyspołecznej........ 93 II.Terytoriumpodstawąlokalnychwięzispołecznych.......... 94 III.Wartościwspołecznościachlokalnych................. 97
6 Spis treści IV.Istotawładzylokalnej.......................... 100 V.Samorządterytorialnyarozwójlokalny................ 101 VI.Instytucjespołeczno-gospodarczewrozwojulokalnym........ 104 VII.Aktywnośćmieszkańcówwrozwojulokalnym............ 108 VIII.Liderzyielityspołecznewspołecznościlokalnej............ 111 IX. Przejawy konfliktów i dezorganizacji w lokalnych układach społecznościorazmożliwościichrozwiązywania........... 113 ZBIGNIEW LEOŃSKI Ustrójizadaniasamorząduterytorialnego................. 117 I.Istotaiznaczeniesamorząduterytorialnego.............. 117 1.Istotasamorząduterytorialnego................... 117 2.Znaczeniesamorząduterytorialnego................. 120 II.Ustrojoweprawosamorząduterytorialnego.............. 122 1.Pojęcieustrojowegoprawasamorządowego............. 122 2.Ustawoweistatutoweprawosamorządowe............. 123 3.EuropejskaKartaSamorząduLokalnego............... 131 III.Zadaniaikompetencjeorganówsamorząduterytorialnego...... 133 1.Pojęciezadańikompetencji..................... 133 2.Typologiazadańsamorząduterytorialnego............. 136 3.Formyprawnewykonywaniazadań(kompetencja)......... 143 IV. Gmina w strukturze samorządu terytorialnego(organy gminy).... 160 1.Miejscegminywstrukturzesamorządu............... 160 2.Gminajakojednostkapodziałuterytorialnego............ 162 3. Formy demokracji bezpośredniej referendum oraz konsultacje.. 164 4.Radagminy.............................. 169 5. Organy wykonawcze oraz urząd gminy i inne jednostki organizacyjne. 177 5.1. Organy wykonawcze gminy(wójt, burmistrz, prezydent miasta). 177 5.2. Zadania i kompetencje wójta, burmistrza i prezydenta miasta... 179 6.Organywjednostkachpomocniczychgmin.............. 184 V.Strukturasamorządunaszczeblupowiatuiwojewództwa........ 188 1.Zagadnieniaogólne.......................... 188 2.Strukturaorganizacyjnasamorządupowiatowego.......... 189 3.Strukturaorganizacyjnasamorząduwojewódzkiego......... 197 VI.Współdziałaniewstrukturachsamorządowych............. 201 1.Znaczenieiformywspółdziałania.................. 201 2.Stowarzyszeniagmin,powiatówiwojewództw........... 206 3.Porozumieniagmin,powiatów,województw............ 206 4.Związkigminipowiatów....................... 208 5.Krajowereprezentacjesamorządu.................. 210 6. Współpraca zagraniczna ze społecznościami lokalnymi iregionalnymi............................ 211
Spis treści 7 VII.Nadzórnadsamorządemterytorialnym................. 213 1.Istotanadzoru............................. 213 2.Środkinadzoru............................ 218 3.Środkiochronysądowej....................... 223 JAN SIKORA Promocjaregionuimiejscowości...................... 229 I. Promocja jako element marketingu i proces komunikowania się zotoczeniem.............................. 230 II.Uwarunkowaniaizakresdecyzjipromocyjnych............ 232 III.Formypromocjiizasadyskutecznegoichoddziaływania....... 234 IV.Organizacjairealizacjakampaniipromocyjnej............. 241 V. Kontrola skuteczności i efektywności działań promocyjnych..... 243 VI.Instytucjewładzylokalnejwdziałalnościpromocyjnej........ 245 MIROSŁAW GRZELAK, ROBERT KMIECIAK Ustrójizadaniasamorządugospodarczego................. 249 I.Pojęcieiistotasamorządugospodarczego............... 249 II.Genezasamorządugospodarczego................... 251 III.Samorządgospodarczywokresiemiędzywojennym.......... 254 1.Izbyrzemieślnicze.......................... 255 2.Izbyprzemysłowo-handlowe..................... 260 3.Izbyrolnicze............................. 269 IV.SamorządgospodarczypoIIwojnieświatowej............. 279 V.Samorządgospodarczyporoku1989.................. 284 KATARZYNA WALKOWIAK IzbyrolniczewświadomościrolnikówWielkopolski............ 295 I.ZprzeszłościizbrolniczychwPolsce................. 295 II. Zadania współczesnych izb rolniczych a oczekiwania rolników.... 299 EUGENIUSZ L. ZIELIŃSKI Rola izb przemysłowo-handlowych w kształtowaniu środowiska społecznegoprzedsiębiorców......................... 307 I.Uwagiogólne.............................. 307 II.Pojęcieśrodowiskaspołecznegoprzedsiębiorców........... 309 III. Izby przemysłowo-handlowe jako środowisko społeczne przedsiębiorców............................. 314 IV. Działalność izb przemysłowo-handlowych wświetlebadańspołecznych...................... 318
8 Spis treści ROBERT KMIECIAK Ustrójizadaniasamorząduzawodowego.................. 321 I.Istotaizadaniasamorząduzawodowego................ 321 II.Rozwójsamorząduzawodowegowokresiemiędzywojennym..... 323 III.SamorządzawodowywIIIRzeczypospolitej.............. 335 SŁAWOMIR CYGANEK Izbyprzemysłowo-handlowewRepubliceFederalnejNiemiec...... 355 I.Odrodzenieizbprzemysłowo-handlowych(po1945r.)........ 355 II.Podstawyprawne,zadaniaiorganywładzy............... 357 III.Zakresiformydziałania......................... 363 IV.Podstawyfinansoweinadzórnaddziałalnościąizb.......... 369 MARTA BALCEREK IzbyrolniczewRepubliceFederalnejNiemiec............... 371 I.Uwagiogólne.............................. 371 II.Ustrójprawnyizbrolniczych...................... 372 III.Zakreszadańwłasnychizleconych................... 376 IV.Organywładzyifinanseizbyrolniczej................. 378 Aneks. Obywatelski projekt ustawy o izbach przemysłowo-handlowych wpolsce....................................... 383 Bibliografia..................................... 395