Energia geotermalna aspekty techniczno-technologiczne



Podobne dokumenty
Opracowanie metody programowania i modelowania systemów wykorzystania odnawialnych źródeł energii na terenach nieprzemysłowych...

1. Zakład ciepłowniczy w Słomnikach

Rytro, sierpień Czesław Ślimak Barbara Okularczyk

Nowy Targ, styczeń Czesław Ślimak Barbara Okularczyk

PEC Geotermia Podhalańska S.A. Zakopane maj 2010

WYKORZYSTANIE ENERGII GEOTERMALNEJ W POLSCE. PROJEKTY I INSTALACJE EKSPLOATOWANE

Warszawa, październik Czesław Ślimak Barbara Okularczyk

WP3.1. Warsztaty krajowe Możliwości rozwoju i bariery dla geotermalnych systemów c.o. Stan i możliwości rozwoju geotermalnych sieci c.o.

Czym w ogóle jest energia geotermalna?

Instalacja geotermalna w Pyrzycach - aspekty techniczne

Wykorzystanie wód geotermalnych w kontekście: klimatycznym, rekreacyjnym, balneologicznym i ciepłowniczym

Prof. dr hab. inż. Jacek Zimny Mgr inż. Michał Karch

Szanse rozwoju energetyki geotermalnej w Polsce na przykładzie Geotermii Podhalańskiej Zakopane, sierpień 2013

Ciepłownie geotermalne w Polsce stan obecny i planowany

WIELOSTRONNE WYKORZYSTANIE WÓD GEOTERMALNYCH NA PRZYKŁADZIE UNIEJOWA

ELEKTROWNIE I ELEKTROCIEPŁOWNIE GEOTRMALNE Z WYKORZYSTANIEM OBIEGÓW ORC

Prezes Geotermii Mazowieckiej S.A. Wiesław Bujakowski Zakład Odnawialnych Źródeł Energii i Badań Środowiskowych w IGSMiE PAN Kraków

POLSKA AKADEMIA NAUK INSTYTUT GOSPODARKI SUROWCAMI MINERALNYMI I ENERGIĄ

DZIECI I MŁODZIEŻ W WIEKU 0-18 LAT BĘDĄCYCH POD OPIEKĄ LEKARZA PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ (RODZINNEGO), U KTÓRYCH STWIERDZONO CUKRZYCĘ E10-E14

Geotermia we Francji i perspektywy w Województwie Świętokrzyskim

WP3.1. Warsztaty krajowe Możliwości rozwoju i bariery dla geotermalnych systemów c.o. Geotermalne sieci ciepłownicze

Stan i perspektywy rozwoju geotermii w Polsce. Stand und Perspektiven der Geothermie in Polen

Wykorzystanie energii geotermalnej i geotermicznej: stan istniejący, perspektywy, doświadczenia

prof. dr hab. inż. Władysław Nowak dr hab. inż. Aleksander Stachel Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie

Koncepcja rozwoju geotermii w Polsce Słupsk,

GEOTERMIA W POLSCE - W CELU PROMOWANIA GEOTERMII. Ministerstwo Środowiska Departament Geologii i Koncesji Geologicznych

Jaworzno, dn

OCENA MOŻLIWOŚCI POZYSKIWANIA I WYKORZYSTANIA ENERGII GEOTERMALNEJ W POLSCE DO ZASILANIA CIEPŁOWNI I ELEKTROCIEPŁOWNI

I. Wykorzystanie wód termalnych w Uniejowie.

Alternatywne źródła energii

POLSKA GEOTERMALNA ASOCJACJA IM. PROF. JULIANA SOKOŁOWSKIEGO WYDZIAŁ INŻYNIERII MECHANICZNEJ I ROBOTYKI AGH. Jacek Zimny

Dotychczasowy stan rozwoju geotermii w Polsce i naturalne warunki jej rozwoju

Budowa układu wysokosprawnej kogeneracji w Opolu kontynuacją rozwoju kogeneracji w Grupie Kapitałowej ECO S.A. Poznań

PRO-INVEST SOLUTIONS. tel/fax (+48) Sp. z o.o. Spółka komandytowa ul.kołowa 5/ Kraków (PL)

Wykorzystanie pojemności cieplnej dużych systemów dystrybucji energii

Czy ogrzeje nas ciepło z ziemi?

GeoDH. Warsztaty Szkoleniowe

Wody geotermalne w powiecie nyskim

Możliwości współpracy niemiecko polskiej w sektorze geotermii

POTENCJAŁ I PERSPEKTYWY WYKORZYSTANIA ZASOBÓW GEOTERMALNYCH W POLSCE WSPIERANIE PRZEZ PIG PIB ROZWOJU GEOTERMII ŚREDNIOTEMPERATUROWEJ W POLSCE

Rok akademicki: 2016/2017 Kod: BEZ s Punkty ECTS: 4. Poziom studiów: Studia I stopnia Forma i tryb studiów: -

TRZYLETNIE WSKAŹNIKI EWD GIMNAZJA W WOJ. ŚLĄSKIM źródło:

Warsztaty GeoDH Uniejów

Ankieta do opracowania "Planu Gospodarki Niskoemisyjnej na terenie Gminy Konstancin-Jeziorna"

Efektywność energetyczna, ekonomiczna i ekologiczna instalacji geotermalnych w Polsce, doświadczenia eksploatacyjne

Dofinansowanie dla osób fizycznych ze środków WFOŚiGW w Katowicach

GEOTERMIA GORĄCY TEMAT

Ekonomiczno-techniczne aspekty wykorzystania gazu w energetyce

I. CZĘŚĆ INFORMACYJNA. Nazwa firmy. Adres. Rodzaj działalności

POLSKA GEOTERMALNA ASOCJACJA IM. PROF. JULIANA SOKOŁOWSKIEGO WYDZIAŁ INŻYNIERII MECHANICZNEJ I ROBOTYKI AGH

Koncepcja wykorzystania wód termalnych oraz trójgeneracji w hydrociepłowni w Piasecznie

Potencjał i perspektywy wykorzystania zasobów wód termalnych w Polsce

Finansowanie zadań. związanych z oszczędnością energii. w tym z energią geotermalną

Rycina II.20. Energia wiatru - potencjał techniczny na wysokości 40m n.p.t.

Geotermia dodatkowa energia i rekreacja

Formularz danych dotyczących przedsiębiorstwa ciepłowniczego na potrzeby opracowania "Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Kudowa Zdrój"

Techniczno-ekonomiczne aspekty modernizacji źródła ciepła z zastosowaniem kogeneracji węglowej i gazowej w ECO SA Opole.

Aktywność w zakresie pozyskiwania środków pomocowych na obszarach wiejskich województwa śląskiego

Opracowanie optymalnego wariantu zaopatrzenia w ciepło miasta Włoszczowa. 7 stycznia 2015 roku

POTENCJAŁ ZASOBOWY POLSKI W ZAKRESIE GAZU I ROPY NAFTOWEJ Z PUNKTU WIDZENIA DZIAŁALNOŚCI POSZUKIWAWCZEJ PGNIG SA

Czyste energie. Przegląd odnawialnych źródeł energii. wykład 4. dr inż. Janusz Teneta. Wydział EAIiE Katedra Automatyki

Odnawialne Źródła Energii (OZE) PREZENTACJA DLA MIESZKAŃCÓW GMINY ZIELONKI

Wykorzystanie energii geotermalnej na Podhalu Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej GEOTERMIA Podhalańska Spółka Akcyjna, Polska

Geoenergetyka w Europie i w Polsce

Optymalne technologie wiertnicze dla ciepłownictwa geotermalnego w Polsce

Dyrektywa IPPC wyzwania dla ZA "Puławy" S.A. do 2016 roku

G-TERM ENERGY Sp. z o.o. Geotermia Stargard

W rodzaju SPO dla następujących postępowań:

Prezentacja nowoczesnych źródeł ciepła

Wyniki egzaminów. potwierdzających kwalifikacje w zawodzie. w powiatach województwa śląskiego. sesja od 17 czerwca do 4 lipca 2019 r.

Bilans zasobów gazu ziemnego

Analiza Powiatu Tarnogórskiego

Odnawialne Źródła Energii w systemach grzewczych. Edmund Wach Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A.

Kogeneracja gazowa kontenerowa 2,8 MWe i 2,9 MWt w Hrubieszowie

PERSPEKTYWY WYKORZYSTANIA WÓD I ENERGII GEOTERMALNEJ W POLSCE DO CELÓW REKREACYJNYCH I BALNEOTERAPEUTYCZNYCH

Odnawialne Źródła Energii w systemach grzewczych. Edmund Wach Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A.

Odnawialne źródła energii - pompy ciepła

Ankieta do opracowania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej (PGN) dla Gminy Lubliniec I. CZĘŚĆ INFORMACYJNA. Nazwa firmy. Adres. Rodzaj działalności


Uchwała Nr XIX/214/08... Rady Miejskiej w Stargardzie Szczecińskim z dnia 27 marca 2008 r...

ENERGETYKA A OCHRONA ŚRODOWISKA. Wpływ wymagań środowiskowych na zakład energetyczny (Wyzwania EC Sp. z o.o. - Studium przypadku)

MINISTERSTWO ŚRODOWISKA DEPARTAMENT GEOLOGII I KONCESJI GEOLOGICZNYCH

I. KATOWICKI RYNEK PRACY. 1. Stopa bezrobocia

OKiS ul. Daszyńskiego Prószków

Element budowy bezpieczeństwa energetycznego Elbląga i rozwoju rozproszonej Kogeneracji na ziemi elbląskiej

Analiza Powiatu Tarnogórskiego

Niekonwencjonalne źródła energii

Możliwości wykorzystania geotermii w sieciach c.o. w Polsce na tle Europy

POLSKA AKADEMIA NAUK INSTYTUT GOSPODARKI SUROWCAMI MINERALNYMI I ENERGIĄ

Schemat uzbrojenia odwiertu do zatłaczania gazów kwaśnych na złożu Borzęcin

Geotermia w Polsce stan, zasoby, możliwo. liwości wykorzystania

Elektrownie Geotermalne

Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe miasta Kościerzyna. Projekt. Prezentacja r.

Opracowanie metody programowania i modelowania systemów wykorzystania odnawialnych źródeł energii na terenach nieprzemysłowych...

69 Forum. Energia Efekt Środowisko

1. Pojęcie wiatru, cyrkulacja powietrza w atmosferze. Historia wykorzystania energii wiatru, typy wiatraków występujących na ziemiach polskich

2 Bałtyki ciepłej wody pod Polską? Energia tania, choć

W kręgu naszych zainteresowań jest:

STRATEGIA WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO W ZAKRESIE POPRAWY JAKOŚCI POWIETRZA

Wody mineralne i lecznicze Polski, wody jako źródło energii. Akademia Górniczo-Hutnicza Katedra Hydrogeologii i Geologii InŜynierskiej

Transkrypt:

Konwent Burmistrzów i Wójtów Śląskiego Związku Gmin i Powiatów 14 czerwca 2007 -Świerklaniec Energia geotermalna aspekty techniczno-technologiczne Wiesław Bujakowski buwi@min-pan.krakow.pl Wykorzystano materiały 2000 Geothermal Education Office tel. (12) 632-67-17 e-mail: zeo@min-pan.krakow.pl

2000 Geothermal Education Office

DEFINICJA - energia geotermalna jest to energia wnętrza ziemi skumulowana w skałach i wodach podziemnych. 2000 Geothermal Education Office

Metody wykorzystania energii geotermalnej Metoda Bezpośrednia Metoda pośrednia 2000 Geothermal Education Office

Metody wykorzystania energii geotermalnej Pośrednie wykorzystanie energii geotermalnej Schemat zakładu geotermalnego wytwarzającego energię elektryczną 2000 Geothermal Education Office

2000 Geothermal Education Office

2000 Geothermal Education Office

2000 Geothermal Education Office

Zakłady geotermalne wytwarzające energię elektryczną 2000 Geothermal Education Office

Kraj 1995 [MW] 2000 [MW] 2005 [MW] 2005-2000 wzrost[mw] Wzrost % Australia 2 2 2 0 stały Austria 0 0 1 1 nowa instalacja Chiny 29 29 28-1 stały Kostaryka 55 143 163 20 14% Salwador 105 161 151-10 stały Etiopia 0 7 7 0 stały Francja 4 4 15 11 275% Niemcy 0 0 2 2 nowa instalacja Gwatemala 0 33 33 0 stały Islandia 50 170 202 32 19% Indonezja 310 590 797 207 35% Włochy 632 785 790 5 1% Japonia 414 547 535-12 stały Kenia 45 45 127 82 182% Meksyk 753 755 953 198 16% Nowa Zelandia 286 437 435-2 stały Nikaragua 35 70 77 7 10% Papua Nowa Gwinea 0 0 6 6 nowa instalacja Filipiny 1 227 1 909 1 931 22 1% Portugalia 5 16 16 0 stały Rosja 11 23 79 56 244% Tajlandia 3 3 3 0 stały Turcja 20 20 20 0 stały USA 2 817 2 228 2 544 316 3% Ogółem 6 797 7 974 8 912 938 12% Światowy Kongres Geotermalny Materiały Konferencyjne 2005 Antalya, Turcja, 24-29 kwiecień 2005 Produkcja elektryczności z geotermii na świecie 2001-2005 Ruggero Bertani Enel Generation and Energy Management Division Geothermal Production Via A. Pisano 120, 56122 Pisa, Italy

2000 Geothermal Education Office

2000 Geothermal Education Office

2000 Geothermal Education Office

2000 Geothermal Education Office

Reykjawik z 1932 roku 2000 Geothermal Education Office

Reykjawik dziś około 95% budynków jest ogrzewanych energią geotermalną 2000 Geothermal Education Office

T g T [Q g ] Źródło górne Pompy ciepła [L] Energia napędowa T d Źródło dolne [Q d ] 2000 Geothermal Education Office

Materiały Konferencyjne Światowy Kongres Geotermalny 2005 Antalya, Turcja, 24-29 kwiecień 2005 Bezpośrednie wykorzystanie energii geotermalnej na świecie 2005 John W. Lund 1, Derek H. Freeston 2, Tonya L. Boyd 1 1) Geo-Heat Center, Oregon Institute of Technology, Klamath Falls, Oregon 97601, USA 2) Geothermal Institute, University of Auckland, Auckland, New Zealand Moc [MW t ] Wykorzystanie [TJ/rok] Wskaźnik wykorzystania mocy 2005 2000 1995 2005 2000 1995 2005 2000 1995 Geotermalne pompy ciepła 15.723 5.275 1.854 86.673 23.275 14.617 0,17 0,14 0,25 Ciepłownictwo 4.158 3.263 2.579 52.868 42.926 38.230 0,40 0,42 0,47 Ogrzewanie szklarni 1.348 1.246 1.058 19.607 17.864 15.742 0,46 0,45 0,46 Ogrzewanie basenów do 616 605 1.097 10.969 11.733 13.493 0,56 0,61 0,39 hodowli ryb Suszenie do celów rolnych 157 74 67 2.013 1.038 1.124 0,41 0,44 0,53 Wykorzystanie w przemyśle 489 474 544 11.068 10.220 10.120 0,72 0,68 0,59 Baseny rekreacyjne 4.911 3.957 1.085 75.289 79.546 15.742 0,49 0,64 0,46 Chłodzenie/instalacje do 338 114 115 1.885 1.063 1.124 0,18 0,30 0,31 topnienia śniegu Inne 86 137 238 1.045 3.034 2.249 0,39 0,70 0,30 Ogółem 27.825 15.145 8.664 261,418 190,699 112,441 0,30 0,40 0,41

POLSKA - zasoby dyspozycyjne energii geotermalnej w: Głównych Zbiornikach Wód Podziemnych Polski Głównych Horyzontach Hydrogeotermalnych NiŜu Polski Niecce Podhalańskiej Wodach kopalnianych

Zbiorniki Wód Podziemnych Polski (na podstawie A. Kleczkowskiego 1990) Podział zbiorników wód podziemnych Nazwa zbiornika (poziomu) wód podziemnych Miejscowy zbiornik UŜytkowy poziom Lokalny zbiornik Główny zbiornik Wydajność studni [m 3 /h] Wydajność ujęcia [tys. m 3 /dobę] Liczba mieszkańców, którą moŝna zaopatrzyć [tys.] poniŝej 5-10 poniŝej 0,3 poniŝej 2,0 powyŝej 5-10 0,3-1,0 2,0-6,6 10-70 1-10 6,6-66 powyŝej 70 powyŝej 10 powyŝej 66 Zasięgi Głównych Zbiorników Wód Podziemnych

Zasoby dyspozycyjne energii Głównych Zbiorników Wód Podziemnych Polski (na podstawie A. Kleczkowskiego 1990) Nazwa Zbiornika GZWP Q /117 zbiorników/ GZWP Tr /14 zbiorników/ GZWP Tr - K /1 zbiornik/ GZWP Tr J /1 zbiornik/ GZWP Tr T /1 zbiornik/ GZWP Flisz karpacki Tr, Tr K, K /1 zbiornik/ GZWP K /13 zbiorników/ GZWP J /11 zbiorników/ GZWP T /9 zbiorników/ GZWP D i starsze /6 zbiorników/ GZWP RAZEM /180 zbiorników/ Powierzchnia Zbiornika Udział w Temperatura Zasoby Dyspozycyjne pow. złoŝowa Energii Kraju [km 2 ] [%] [ o C ] [ TJ/ rok ] Główne Zbiorniki Wód Podziemnych 45 468 14,7 10 38 700 64 718 20,3 14 7 192 74 0,03 14 92 145 0,07 28 188 3 468 1,1 11 431 32 263 10,5 14 31 355 10 057 3,2 14 15 839 6 650 2,1 14 9 616 593 0,2 11 797 52,2 % 104 210 TJ/rok

Zasoby energii w głównych horyzontach hydrogeo-termalnych NiŜu Polski

Zasoby dyspozycyjne energii w głównych horyzontach hydrogeotermalnych NiŜu Polski i Niecki Podhalańskiej Zbiornik Powierzchnia całkowita Zbiornika Udział w pow. Kraju [km 2 ] [%] Temperatura złoŝowa (od do) [ o C ] Zasoby dyspozycyjne energii [ TJ/ rok ] NiŜ Polski Dolnej Kredy K1 115 521 36,9 40 100 o C 382 000 Górnej Jury J3 198 975 63,6 40 100 o C 224 000 Środkowej Jury J2 202 225 64,7 40 100 o C 999 000 Dolnej Jury J1 158 600 50,7 40 100 o C 1 731 000 Górnego Triasu T3 175 900 56,3 40 100 o C 761 000 Dolnego Triasu T1 229 525 73,4 40 160 o C 2 585 000 RAZEM 6 682 000 Niecka Podhalańska Trias i Trzeciorzęd 475 0,15 20-100 o C 1 490

Zasoby dyspozycyjne energii w wodach dopływających do kopalń węgla kamiennego w GZW Dopływy wód do około 60 kopalń węgla kamiennego w GZW w m 3 /godz. (na podstawie M. RogoŜ, E.Posyłek 2000) 1935 r. 1966 r. 1988 r. 1996 r. 1998 r. 22 112 40 133 40 554 33 520 32 329 Sumaryczne zasoby statyczne ciepła energii geotermalnej wód kopalnianych przy schłodzeniu do 5 o C w roku 1998 oceniono na ok. 500 MW t W 2002 roku potencjalne (statyczne) zasoby cieplne w 15 kopalniach oceniono na ok. 83 MW t (Wg E.Sonik-Heliasz, Z.Małolepszy 2002r.)

Zasoby dyspozycyjne energii w wodach dopływających do kopalń węgla kamiennego w GZW c.d. Zasoby energii oszacowane dla odbiorcy c.o. i c.w.u., pozyskiwane z 15 kopalń moŝna ocenić na poziomie : Zasoby statyczne wydobywalne ok. 864 TJ/rok Zasoby dyspozycyjne ok. 86 TJ/rok

Sumaryczne Zasoby dyspozycyjne energii w głównych horyzontach hydrogeotermalnych Zbiornik Główne Zbiorniki Wód Podziemnych /180 zbiorników/ NiŜ Polski /K1, J3, J2, J1, T3, T1 Niecka Podhalańska /T2 i Tr/ Powierzchnia całkowita Zbiornika (od do) [km 2 ] Udział w pow. Kraju (od do) [%] Temperatura złoŝowa (od do) [ o C ] Zasoby dyspozycyjne energii [ TJ/ rok ] 74 45 468 52,2 10-28 104 210 115 521-229 525 36,9-73,4 40-160 6 682 000 475 0,15 20-100 1 490 Wody dopływające do 15 kopalń GZW 20-40 86 RAZEM ZASOBY DYSPOZYCYJNE: 6 787 786

Funkcjonujące Zakłady Geotermalne (z wyłączeniem instalacji pomp ciepła) i ośrodki belneologiczne na tle jednostek geotermalnych (wg. Ney, Sokołowski 1987, Kępińska 2005)

L ok alizacja in stalacji Główne parametry energetyczne instalacji geotermalnych, balneologicznych i pomp ciepła w Polsce W yd ajn ość T em p eratu ra o C M oc zain stalow an a całk ow ita /z geoterm ii M W t P rod u k cja en ergii T J/rok m 3 /god z G rupa I - Instalacje geoterm alne w ykorz ystujące w od y term alne (o tem p. >25 o C ) P odhale 670 86 54.6 / 15.5 264 P yrzyce 340 61 48.0 / 15.0 130 M szczonów 60 41 7.4 / 1.1 45 U niejów 120 68 5.6 / 3.2 19.6 S targard S zczeciński 300 87 10.0 / 10.0 120 R azem 125.6 / 44.8 578.6 G rupa II - Instalacje geoterm alne funkcjonujące w zakładach balneolo giczn ych C ieplice 27 36-39 0.3 / 0.3 10.0 Ląd ek 50 20-44 0.76 / 0.76 15.0 D uszniki 20 19-21 0.05 / 0.05 0.7 C iechocinek 200 27-29 1.9 / 1.9 2.8 K onstancin 9 29 0.15 / 0.15 0.2 U stroń 3 28 0.06 / 0.06 0.6 Iw onicz 11 21 0.14 / 0.14 0.6 R azem 3.36 / 3.36 29.9 G rupa III - P om p y ciepła w ykorzystujące ciepło w ód gruntow ych i gruntu (o tem p. <25 o C ) S łom niki 53 17 1.8 / 0.35 0.25 P om p y ciepła (kilkaset) 7-25 >80 / >53 >500 R azem >81.8 / > 53.35 >500.25 S U M A W S Z Y S T K IC H IN S T A L A C JI > 210.76 / >101.51 >1 108.75

Podhalański system geotermalny

Zakład Geotermalny na Podhalu Główna Wymiennikownia Base load plant Ciepła Bańska - Biały Dunajec Elevation 671 m.a.s.l. wys.671 m n.pm. Silniki Gazowe Gas engines 1,5 MWe 2,1 MWt, Stacja Pumping pompowa station POZAWODZIE Pozawodzie Wys. 703 m n.p.m. Elevation 703 m.a.s.l. Strefa2 Zone 2 Zone 3 Pumping and pressure Stacja pompowa i redukcji reduction ciśnienia station PORONIN Poronin Wys. Elevation 732 m 732 n.p.m. m.a.s.l. Strefa2 Zone 2 Stacja Pumping pompowa station USTUP Strefa3 Ustup Elevation Wys. 762 m.a.s.l. m n.p.m. Zone 3 GAS-OIL Kocioł Gazowo- BOILER Olejowy 15 MW GAS Kocioł BOILER Gazowy 10 MW GAS Kocioł BOILER Gazowy 10 MW Strefa3 T =81 C s Szczytowe źródło ciepła Peak load plant ZAKOPANE Zakopane Elevation 825 m 825 n.p.m. m.a.s.l. Zone 3 Zone 4 Stacja pompowa i Pumping redukcji and ciśnienia pressure reduction ZAKOPANE station Wys. Zakopane 732 m n.p.m. Zone 3 Zone 4 ODBIORCY Elevation 931 energii 931 m.a.s.l. m n.p.m. T =85 C s T r=55 C przykład wykorzystania wód średniotemperaturowych o temp. ok. 90 o C w zintegrowaniu z kotłami gazowymi i olejowymi oraz z agregatami kogeneracyjnymi gazowymi [2/3] PGP - 1 3 550 m /h T s=86 C IG - 1 3 120 m /h T s=84 C PGP - 2 PAN - 1 Schemat systemu grzewczego na Podhalu Podhale geothermal heating system diagram

Kaskadowy system zagospodarowania energii geotermalnej w Laboratorium Geotermalnym PAN na Podhalu

Budynek Laboratorium Geotermalnego PAN i jego Kotłownia

Suszarnia i szklarnia - Laboratorium Geotermalne PAN Suszarnia drewna Szklarnia parapetowa

Hodowla ryb ciepłolubnych w Laboratorium Geotermalnym PAN Sum afrykański

Doświadczalna uprawa roślin w podgrzewanej glebie Laboratorium Geotermalne PAN (I.2005)

Zakład Geotermalny w Uniejowie Charakterystyka ujęcia wód geotermalnych o temperaturze ok. 70 o C [1/2] UNIEJÓW Odwierty: Uniejów PIG/AGH-2 (eksploatacyjny), Uniejów PIG/AGH-1 (iniekcyjny) Odległość między odwiertami około 1100 m Głębokość strop/spąg ok. 1900 / 2040 Ciśnienie statyczne na głowicy ok. 0.35 Mpa Temperatura na głowicy 70 o C Wydajność/depresja 90/25 m 3 /h/m Mineralizacja całkowita 6,4 7,8 g/dm 3

Zakład Geotermalny w Uniejowie przykład wykorzystania wód geotermalnych o temp. ok. 70 o C w zintegrowaniu z kotłami olejowymi [2/2] Łączna moc ciepłowni wynosi 5,6 MW z czego 3,2 MW to moc uzyskiwana z kotłów olejowych pełniących funkcje źródła szczytowego. System zastępuje 10 kotłowni lokalnych opalanych węglem oraz 160 kotłowni znajdujących się w domach jednorodzinnych Instalacja kotłowni jest dwuczęściowa. 1. blok geotermalny, na który składają się odwierty produkcyjny i reiniekcyjny oraz wymienniki ciepła, filtry i system zatłaczania wód. 2. blok olejowy, który składa się z dwóch kotłów niskotemperaturowych, opalanych lekkim olejem opałowym.

POLSKA AKADEMIA NAUK Zakład geotermalny w Uniejowie

Obieg wód termalnych w Zakładzie Geotermalnym w Uniejowie Zestaw pomp zatłaczających Układ filtracyjny Otw. Uniejów PIG/AGH 2 (eksploatacyjny) Otw. Uniejów PIG/AGH 1 (iniekcyjny)

Zakład Geotermalny w Pyrzycach przykład wykorzystania wód o temperaturze ok. 60 o C w absorpcyjnej pompie ciepła i w zintegrowaniu z kotłami gazowymi [1/2] Źródło: www.inet.pl/geotermia

Zakład Geotermalny w Pyrzycach Charakterystyka ujęcia wód o temperaturze ok. 60 o C oraz parametry ciepłowni i sieci [2/2] Skrótowa charakterystyka ujęcia wody geotermalnej złoŝe geotermalne - lias głębokość złoŝa stropu - 1 489 m miąŝszość złoŝa - 147 m temperatura w złoŝu - 64 0 C mineralizacja wody złoŝowej - 121 g/dm 3 ilość otworów wydobywczych - 2 szt. ilość otworów zatłaczających - 2 szt. strumień wody geotermalnej - 340 m 3 /h moc cieplna z wody złoŝowej - 14,8 MW odległość między otworami - 1,5 km. Podstawowe parametry ciepłowni i sieci 2 kotły gazowe niskotemperaturowe - 20,0 MW 2 chłodnice spalin ze skraplaniem pary - 2,2 MW 2 kotły gazowe (ok. 160 0 C) - 16,0 MW 2 chłodnice spalin ze skraplaniem pary - 1,8 MW wymiennik c. bezpośredni - I st. - 7,2 MW wymiennik c. pracujący z APG- II st. - 7,6 MW czynnik ogrzewczy: woda - 95/40 0 C strumień masy wody ogrzewczej - 340 t/h długość sieci ciepłowniczej - 15 km max średnice rurociągów magistrali - 450 mm

Ciepłownia w Pyrzycach - kotły gazowe i pompy absorpcyjne

20 Zakład Geotermalny w Mszczonowie rekonstrukcja zlikwidowanego odwiertu I 49,0 m II 13 3/8 Zarurowanie: 20 0-49,0 13 3/8 0-508,0 9 5/8 0-3105,0 Perforacja (Σ93,5 m): 1602,5 1645,5 1663,5 1714,0 Korki: I 0-39 m. cementowy II 59,6 60,3 m. metalowy III 1508,0-1517,0 m. cementowy IV 1520,0 1612,0m. cementowy V 1793,0- cementowy III IV V 9 5/8 508,0 m 1602,5 m 1645,5 m 1663,5m 1714,0 m 1793,0 m Parametry złoŝa po rekonstrukcji ZłoŜe - dolna kreda (piaskowce) Głęb. stropu/spągu - 1602/1714 m. MiąŜszość - 112 m Temperatura - 40 0 C Wydajność - 60 m 3 /h Mineralizacja - 0.5 g/l (woda słodka)

Zakład Geotermalny w Mszczonowie przykład wykorzystania wód o temperaturze ok. 40 o C w APC w zintegrowaniu z kotłami gazowymi oraz jako wód pitnych Źródło:P. Kubski 2001-Zakład Geotermalny w Mszczonowie.COW Nr1.

Głowica odwiertu Mszczonów IG-1

Absorpcyjna pompa ciepła w ciepłowni geotermalnej w Mszczonowie

POLSKA AKADEMIA NAUK Zakład ciepłowniczy w Słomnikach ujęcie wód zimnych o temperaturze 17oC WOJ. ŚLĄSKIE Miechów (300 m) WOJ. ŚWIĘTOKRZYSKIE 50 Dąbrowa Tarnowska (600-700 m) 20 80 100 20 50 80 100 Proszowice KRAKÓW Uście Solne Drwinia (700-800 m) Niepołomice (600-700 m) Brzesko (1700 m) Bochnia (1000-1300 m) 5 10 Myślenice 10 8 0 5 0 20 0 20 20 Iwkowa (2900 m) - zasięg poziomu wodonośnego (cenoman) 100 - NE-granica woj. małopolskiego - granica nasunięcia Karpat Tarnów WOJ. PODKARPACKIE SŁOMNIKI (140-250 m) (1700 m) - miąŝszości poziomu wodonośnego - średnia głębokość zalegania poziomu wodonośnego

Zakład ciepłowniczy w Słomnikach przykład wykorzystania wód zimnych o temperaturze 17 o C do ogrzewania oraz jako wód pitnych 0 ok. 18 C Odbiorca indywidualny I stopień schłodzenia 0 ok. 18 C System pośrednich wymienników ciepła 0 ok. 17 C Odbiorca indywidualny II stopień schłodzenia 0 ok. 16 C Pompy ciepła małej mocy indywidualnych odbiorców rozproszonych ODBIORCA GRUPOWY (osiedle) Stopień I-szy schładzania Stopień II-gi schładzania Sieć wodociągowa Stopień III-ci schładzania System pomp ciepła duŝej mocy odbiorcy grupowego współpracuje z ciepłownią gazową Odbiorca indywidualny III stopień schłodzenia 0 ok. 9 C 0 ok. 15 C 0 ok. 20 C obieg geotemalny

Zakład ciepłowniczy w Słomnikach przykład wykorzystania wód zimnych o temperaturze 17 o C w pompach ciepła w zintegrowaniu z kotłami gazowymi i olejowymi oraz jako wód pitnych

Przykłady funkcjonujących kąpielisk wykorzystujących energię geotermalną 1/2 Liptowski Jan Słowacja - Kompleks całorocznych basenów odkrytych (fot. S. Graczyk) Liptowski Jan Słowacja - Kryta pływalnia (fot. S. Graczyk)

Przykłady funkcjonujących kąpielisk wykorzystujących energię geotermalną Orawice - Słowacja Jednobasenowe kąpielisko całoroczne wraz ze skromną infrastrukturą (fot. S. Graczyk) Bad Blumau - Austria Widok ogólny Parku Wodnego stosującego wody geotermalne (fot. B. Kępińska)

Przykłady funkcjonujących kąpielisk wykorzystujących energię geotermalną Słowacja Besenowa 2003 r.

Energia wód kopalnianych Powietrze kopalniane przetłaczane na powierzchnię, w trakcie prowadzenia procesów technologicznych związanych z eksploatacją kopalin, jest nośnikiem energii geotermicznej. Wody kopalniane pochodzą z odwadniania wyrobisk i chodników górniczych cechuje podwyŝszona temperatura (przekraczająca zazwyczaj 20 C). Zazwyczaj zanieczyszczone.

Energia powietrza i wód kopalnianych metodyka szacowania zasobów Zasoby energii wód i powietrza kopalnianego oszacowano jako: Zasoby teoretyczne określono przy załoŝeniu 100% wykorzystania strumienia nośników energii i ich schłodzeniu do 0 C; Zasoby technicznie moŝliwe do wykorzystania określono przy załoŝeniu wykorzystania głównych (pod względem wielkości) strumieni nośników energii. ZałoŜono wykorzystanie technologii pomp ciepła schładzających substancje źródła do temp. +5 C (temp. ta umoŝliwia cenową i ekologiczną konkurencyjność względem paliw konwencjonalnych).

Energia wód kopalnianych lubliniecki 0 0 0 0 kłobucki 0 0 0 0 myszkowski 0 0 0 0 częstochowski 0 0 0 0 2,0 1,2 gliwicki 66 38 tarnogórski 4,7 15 0 2,7 2 5 będziński 7 8 45 24 70 1420 zawierciański 0 0 0 0 0 0 raciborski 0 0 rybnicki wodzisławski 20 650 12 370 23,5 13,5 rybnicki 740 425 mikołowski 29 1 6,6 pszczyński 9,2 5,3 910 520 290 16 7 bieruńskolędziński 76 44 2400 140 0 Potencjał teoretyczny - M ak symalna m oc [MW ] - Energia cieplna [TJ/rok] Potencjał techniczny 0 0 bielski 0 0 - M aksy malna moc [MW] - Energia cie plna [TJ/rok] cieszyński 2,2 68,8 1,3 11,8

Energia wód kopalnianych B C B A A A B B C C A B B A A A A Potencjał techniczny [GJ/rok] A > 50 (moc > 5 MW) C B B 10-50 (moc 1-5 MW) C < 10 (moc <1 MW) B

Energia geotermalna Obszar województwa obejmuje 5 regionalnych jednostek geologicznych: zapadlisko przedkarpackie, którego północną granicę wyznacza zasięg morskich osadów miocenu; zapadlisko górnośląskie na obszarze występowania podtrzeciorzędowych wychodni karbonu; monoklina śląsko-krakowska w północnej i środkowej części województwa jako przedłuŝenie monokliny przedsudeckiej południowej. Jej zasięg wyznacza obszar występowania utworów jury i triasu; niecka miechowska, w NE części województwa w strefie występowania utworów kredy; Karpaty fliszowe.

Energia geotermalna S Zbiornik mioceński Zbiornik karboński NE Zbiornik kredowy Zbiornik jurajski Z biornik triasowy Utwor y Zbiornik dewoński nieperspektywiczne Schematyczny przekrój przez zbiorniki wód podziemnych woj. śląskiego Energia geotermalna lubliniecki kłobucki Zbiornik jurajs ki 1,5 47,3 1,0 9,5 Zbiornik k redowy 1,0 0,6 Zbiornik trias owy 1,0 0,8 myszkowski 32,0 6,0 Zbiornik częstochowski jura jsk i 4,0 3,0 31,5 7,6 134,0 30,0 Zbiornik triasowy 0,13 0,1 134,0 0,95 Zbiornik triasowy 1,7 1,2 53,6 11,4 tarnogórski zawierciański będziński gliwicki raciborski 0,09 rybnicki 0,0 8 wodzisławski Zbiornik trias owy 2,8 0,76 rybnicki Zbiornik dewońsk i 0,07 0,07 2,2 0,7 Zbiornik ka rbońs ki 0,4 0,3 mikołowski Zbiornik cieszyński dewońskokarboński 0,6 2,2 0,5 0,7 13,0 2,9 Zbiornik mioceński 0,5 16,0 0,4pszczyński 3,8 bielski Zbiornik ka rbońs ki 0,4 bieruńsko- 2 13,0 0,3lędziński,9 Zbiornik mioc eńs ki 0,5 15,7 0,4 5 4,3 Ŝywiecki Potencjał teoretyczny (zasoby dyspozycyjne) - Maksymalna moc [MW] - Energia cieplna [TJ/rok] Potencjał techniczny (zasoby eksploatacyjne) - Maksymalna moc [MW] - Energia cieplna [TJ/rok] Obszary występowania zbiorników - kredowego, jurajskiego i triasowego - jurajskiego i triasowego - triasowego - karbońskiego i dewońskiego - mioceńskiego, karbońskiego i dewońskiego - mioceńskiego i dewońskiego Skala 1 : 750 000 0 15 30 45 km

Energia geotermalna Klasyfikacja obszarów, ze względu na potencjał techniczny energii geotermalnej Energia geotermalna lubliniecki kłobucki częstochowski myszkowski tarnogórski zawierciański będziński gliwicki Potencjał techniczny energii geotermalnej raciborski rybnicki rybnicki mikołowski bieruńskolędziński A - powyŝej 2 MW B - 1-2 MW wodzisławski pszczyński C - 0,4-1 MW bielski - granice udokumentowane cieszyński - granice prognostyczne Ŝywiecki Skala 1 : 750 000 0 15 30 45 km

ul. Wybickiego 7, 30-950 Kraków 65 skr. poczt. 49 tel. (12) 632-67-17 e-mail: labgeo@min-pan.krakow.pl