Potencjał i perspektywy wykorzystania zasobów wód termalnych w Polsce

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Potencjał i perspektywy wykorzystania zasobów wód termalnych w Polsce"

Transkrypt

1 Zasoby i możliwości techniczne rozwoju technologii geotermalnych w Polsce Warszawa 17 maja 2016r. Potencjał i perspektywy wykorzystania zasobów wód termalnych w Polsce Wysoki potencjał wód termalnych? Niski potencjał wód termalnych? Samodzielna Sekcja Wód Leczniczych i Termalnych Państwowa Służba Hydrogeologiczna

2 Wykorzystanie wód podziemnych zaliczonych do kopalin = nowoczesna gospodarka Wody podziemne = podstawa gospodarki

3 Wody podziemne w polskim systemie prawnym Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U nr 115 poz. 1229) Wody zwykłe Wody podziemne Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U poz. 196 ze zm.) Wody podziemne zaliczone do kopalin Art Kopalinami nie są wody, z wyjątkiem wód leczniczych, wód termalnych i solanek. 2. Wodą: 1) leczniczą jest woda podziemna, która pod względem chemicznym i mikrobiologicznym nie jest zanieczyszczona, cechuje się naturalną zmiennością cech fizycznych i chemicznych, o zawartości: a. rozpuszczonych składników mineralnych stałych nie mniej niż mg/dm 3, lub b. jonu żelazawego nie mniej niż 10 mg/dm 3 (wody żelaziste), lub c. jonu fluorkowego nie mniej niż 2 mg/dm 3 (wody fluorkowe), lub d. jonu jodkowego nie mniej niż 1 mg/dm 3 (wody jodkowe), lub e. siarki dwuwartościowej nie mniej niż 1 mg/dm 3 (wody siarczkowe), lub f. kwasu metakrzemowego nie mniej niż 70 mg/dm 3 (wody krzemowe), lub g. radonu nie mniej niż 74 Bq/dm 3 (wody radonowe), lub h. dwutlenku węgla niezwiązanego nie mniej niż 250 mg/dm 3, z tym że od 250 do mg/dm 3 to wody kwasowęglowe, a powyżej mg/dm 3 to szczawy; 2) termalną jest woda podziemna, która na wypływie z ujęcia ma temperaturę nie mniejszą niż 20 C. 3. Solanką jest woda podziemna o zawartości rozpuszczonych składników mineralnych stałych, nie mniejszej niż 35 g/dm Wodami leczniczymi, wodami termalnymi i solankami nie są wody pochodzące z odwadniania wyrobisk górniczych.

4 Występowanie wód termalnych w Polsce Występowanie wód termalnych w Polsce związane jest z głównymi jednostkami strukturalno-tektonicznymi platformą paleozoiczną z pokrywą mezozoiczną Niżu Polskiego, Karpatami i zapadliskiem przedkarpackim oraz Sudetami i blokiem przedsudeckim. Platforma prekambryjska z uwagi na warunki geologiczne i geotermiczne wyróżnia się najmniejszym potencjałem dla wykorzystania tego rodzaju wód Atlas zasobów geotermalnych na Niżu Polskim (mezozoik)(górecki [red. nauk] i in., 2006) Atlas zbiorników wód geotermalnych Małopolski (Bujakowski i in., 2006) Atlas zasobów wód i energii geotermalnej Karpat Zachodnich (Górecki [red. nauk] i in., 20011) Atlas zasobów geotermalnych na Niżu Polskim(paleozoik) (Górecki [red. nauk] i in., 2006) Atlas zasobów energii geotermalnej w regionie śląskim (Solik-Heliasz i in., 2009) Atlas geotermalny zapadliska przedkarpackiego (Górecki [red. nauk] i in., 2012) Atlas geotermalny Karpat Wschodnich (Górecki [red. nauk] i in., 2013) Mapa zagospodarowania wód zaliczonych do kopalin w Polsce (Felter i in. 2015)

5 Platforma paleozoiczna Wody termalne w regionach Wody termalne występują tu w skałach osadowych mezozoiku i paleozoiku, tworzących rozległe struktury o charakterze zbiorników. Szczególnie korzystnymi warunkami dla ujmowania wód termalnych odznaczają się zbiorniki kredy dolnej i jury dolnej, zwłaszcza w północno-zachodniej i środkowej części synklinorium szczecińsko-miechowskiego i niecki warszawskiej (fragmentu synklinorium brzeżnego) oraz w północnej części monokliny przedsudeckiej. Zbiornik kredy dolnej (parametry w otworach): mineralizacja 0,2-100,0 g/dm 3 ; temperatura C; wydajność m 3 /h; głębokość występowania m; wykorzystanie produkcja ciepła, rekreacja, balneoterapia (Mszczonów, Poddębice, Uniejów). Zbiornik jury dolnej (parametry w otworach): mineralizacja 2,2-132,0 g/dm 3 ; temperatura C; wydajność 5,4-320,0 m 3 /h; wykorzystanie geotermia (Pyrzyce, Stargard), rekreacja (Poznań, Marusza k. Grudziądza). Szacuje się, że w osiowej części niecki łódzkiej temperatura wód w stropie zbiornika może osiągać 100 C, a wydajność ujęcia 300 m 3 /h. W południowej części platformy paleozoicznej kilkoma otworami udokumentowano wody termalne występujące w utworach triasu środkowego (Wojnów), triasu i permu (Ozimek) oraz triasu, permu i karbonu (Wołczyn). Ponadto, w pobliżu uskoku brzeżnego w Dużej Wólce k/głogowa ujęto wody termalne z osadów neogenu. (Górecki [red] 2006, zmodyfikowany)

6 Karpaty wewnętrzne niecka podhalańska Typowy artezyjski basen geotermalny zbudowany ze skał węglanowych i piaskowców triasu, jury i eocenu Południowa część niecki (parametry w otworach): mineralizacja do 4,0 g/dm 3 ; temperatura do 37 C; wydajność do 130 m 3 /h. Północna część niecki (parametry w otworach): mineralizacja do 3,1 g/dm 3 ; temperatura do 86 C; wydajność - do 550 m 3 /h. wykorzystanie energetyka cieplna (Geotermia Podhalańska w Bańskiej) i rekreacja (Bukowina Tatrzańska, Białka Tatrzańska, Szaflary, Zakopane). (Chowaniec 1990)

7 Karpaty zewnętrzne W Karpatach zewnętrznych wody termalne występują w utworach fliszowych bądź w skałach ich podłoża. Skomplikowana budowa geologiczna sprawia, iż wody termalne są tu rozpoznane punktowo, zazwyczaj w strefach związanych z nieciągłościami tektonicznymi. Flisz Karpat zewnętrznych wysoka mineralizacja, ograniczone zasoby mało perspektywiczny zbiornik wód termalnych. Pozytywne wyjątki: Rabka-Zdrój, Poręba Wielka (jednostka grybowska): mineralizacja 24,0-28,0 g/dm 3 ; temperatura C; wydajność 16,1 m 3 /h. Lubatówka (Karpaty wschodnie): mineralizacja 16,0-19,0 g/dm 3 ; temperatura C. wydajność 11,7 m 3 /h Ustroń, Jaworze (zachodnia część Karpat zewnętrznych): mineralizacja do 146 g/dm 3 ; temperatura do 32 C. wydajność 4,9 m 3 /h Wiśniowa: mineralizacja 7,0 g/dm 3 ; temperatura 84 C. Zapadlisko przedkarpackie W zapadlisku przedkarpackim wody termalne występują w utworach miocenu, mezozoiku i paleozoiku. Charakteryzują się wysoką mineralizacją dochodzącą miejscami do 250 g/dm 3 i dużą zmiennością temperatur od 20 do 60 C. Udokumentowano je aktualnie jedynie w Busku Zdroju (25 C) i w Cudzynowicach k/ Kazimierzy Wielkiej (28 C). (Chowaniec 2009, zmodyfikowany)

8 Sudety i blok przedsudecki W Sudetach wody termalne występują w skałach metamorficznych i magmowych, na różnej głębokości, głównie w strefach uskokowych. Cechą wspólną sudeckich wód termalnych jest ich niska mineralizacja. Wody te zawierają często dwutlenek węgla, radon, fluor, siarczki oraz kwas metakrzemowy, dlatego też zalicza się je w większości do grupy wód leczniczych. Wody termalne użytkowane: Lądek-Zdrój: mineralizacja 0,2 g/dm 3 ; temperatura C (źródła), 45 C (otwór); wydajność 1,2-45,0 m 3 /h. Cieplice Śląskie-Zdrój: mineralizacja 0,4-0,6 g/dm 3 ; temperatura C; wydajność 0,2-35,0 m 3 /h. Wody termalne nieużytkowane (przykłady): Staniszów (Staniszów ST-1) i Karpniki (Karpniki KT-1): mineralizacja 0,5 g/dm 3 ; temperatura 37 C i 54 C; wydajność 20,5 m 3 /h i 44,0 m 3 /h. Duszniki-Zdrój (GT-1) samowypływ szczaw termalnych: mineralizacja 3,4 g/dm 3 ; temperatura 35 C. (Czerski, Zawistowski 2009, zmodyfikowany)

9 Platforma prekambryjska Z uwagi na budowę geologiczną i warunki geotermiczne platforma prekambryjska jest uważana za obszar o słabych warunkach występowania i ujmowania wód termalnych. temperatura C; mineralizacja 1,0-38,8 g/dm 3 ; typ wody Cl-Na, (I), (F); wykorzystanie lecznictwo (Gołdap), rekreacja (Lidzbark Warmiński). (Znosko, Pajchlowa 1968, zmodyfikowany)

10 Bilans zasobów złóż kopalin Zgodnie z art. 162 ustawy Prawo geologiczne i górnicze państwowa służba geologiczna wykonuje zadania państwa w zakresie geologii, m.in. sporządza krajowy bilans zasobów kopalin Od 1994 r. Bilans zawiera informacje o złożach wód podziemnych zaliczonych do kopalin, początkowo głównie o zasobach wód leczniczych, w tym termalnych, wykorzystywanych w balneoterapii. Później, pod koniec lat 90. XX w., w związku ze zmianą sposobu wykorzystywania wód, także o wodach termalnych przydatnych do celów grzewczych i rekreacji. Bilans zwiera informacje o zasobach eksploatacyjnych ujęć wód podziemnych zaliczonych do kopalin oraz o wielkości wydobycia tych wód, a także dane dotyczące wielkości oszacowanych zasobów dyspozycyjnych wód leczniczych i termalnych

11 Zasoby wód termalnych stan na r. Wody termalne Wody lecznicze, termalne 37 złóż 17 złóż 4 011,4 m 3 /h Wody termalne 472,8 m 3 /h Wody lecznicze, termalne Łączne zasoby eksploatacyjne poszczególnych ujęć wynoszą 4 484,2 m 3 /h (Skrzypczyk, Sokołowski, 2015)

12 Eksploatacja wód termalnych stan na r. Wody termalne (12 złóż) Wody lecznicze, termalne (11 złóż) ,00 m ,00 m 3 Łączny pobór wód termalnych (wg stanu na r.) wynosił ,00 m 3. Co stanowi niespełna 25% ilości zatwierdzonych zasobów eksploatacyjnych. (Skrzypczyk, Sokołowski, 2015)

13 Zagospodarowanie wód termalnych 17 geotermalnych ośrodków rekreacyjnych 6 ciepłowni geotermalnych Zasoby eksploatacyjne ciepłowni geotermalnych wynoszą 1870 m 3 /h. Pobór wody na potrzeby ciepłowni w 2014 r. wynosił m 3, co stanowiło 85% całkowitego poboru wód termalnych w kraju. 12 uzdrowisk geotermalnych (Skrzypczyk, Sokołowski, 2015)

14 Zmiany zasobów eksploatacyjnych i poboru wód termalnych w latach (Skrzypczyk, Sokołowski, 2015)

15 Geotermia to przedsięwzięcie biznesowe Inwestowanie w zagospodarowanie wód termalnych wiąże się z pojęciem ryzyka inwestycyjnego, które rozumiemy jako niepewność w kwestii osiągnięcia zakładanych parametrów złożowych, ekonomicznych i społecznych. Nie oznacza to jednak, że należy zrezygnować z inwestycji, tylko określić własny poziom tolerancji ryzyka inwestycyjnego, aby uniknąć problemów. Czynniki zależne od warunków hydrogeotermalnych występujących na danym obszarze Czynniki zależne od sposobu obciążenia instalacji Czynniki zależne od makrootoczenia Temperatura wód Czas wykorzystania pełnej mocy cieplnej ujęcia Koszt produkcji ciepła metodami konwencjonalnymi Głębokość zalegania warstwy wodonośnej Wydajność eksploatacyjna Stopień schłodzenia wód termalnych Odległość otworów wiertniczych od odbiorców ciepła Poziom stóp procentowych kredytów inwestycyjnych Polityka proekologiczna państwa Efektywność ekonomiczna instalacji geotermalnej Skład chemiczny, mineralizacja wód Koncentracja zapotrzebowania na ciepło na obszarze odbioru Wysokość środków finansowych przeznaczonych na badania naukowe i promocję geotermii

16 Czynniki zależne od warunków hydrogeotermalnych występujących na danym obszarze Geotermia to przedsięwzięcie biznesowe Temperatura wód ryzyko powszechnie kojarzone z tym parametrem to zbyt niska wartość. Jednak sama temperatura to za mało, konieczny jest też nośnik czyli woda Głębokość zalegania warstwy wodonośnej doświadczenia pokazują, że porowatość całkowita w skałach osadowych (Niż Polski) poniżej głębokości 3000 m w sposób istotny maleje, a zatem ogranicza to istotnie wydajność Skład chemiczny, mineralizacja wód Wydajność eksploatacyjna w przypadku wykorzystania wód termalnych im wyższa wartość mineralizacji tym większe ryzyko, które należy utożsamiać z korozją instalacji i kolmatacją strefy przyotworowej. w odróżnieniu od pozostałych kopalin wody podziemne w zdecydowanej większości przypadków znajdują się w ruchu, a więc charakteryzują się dynamiką przepływu. Poza wodami wyłączonymi ze strefy aktywnego obiegu wyróżnia je także odnawialność zasobów (w większym lub mniejszym stopniu). Ryzyko związane z tym parametrem to niska odnawialność lub jej brak w wyniku czego na początku pompowania uzyskamy bardzo wysoką wydajność (efekt rozprężenia), która będzie szybko spadać w miarę postępu pompowania wód termalnych. (Szewczyk 2008)

17 Rekomendacje dla działań ograniczających geologiczne ryzyko inwestycyjne Udział zespołów złożonych z praktyków i naukowców w trakcie wierceń i eksploatacji ujęć termalnych w celu gromadzenia doświadczeń i optymalizacji stosowanych rozwiązań (w szczególności przy inwestycjach współfinansowanych ze środków publicznych) Opracowanie projektu zawierającego dokumentację typu inne, dla perspektywicznych obszarów Sudetów i bloku przedsudeckiego wraz z podsumowaniem w formie Atlasu Geotermalnego Sudetów Budowa systemu internetowego udostępniania map parametrów zbiorników wód termalnych i bilansu zasobów (statycznych i dyspozycyjnych) - cyklicznie aktualizowanych. Stworzenie mechanizmów i zasad optymalizacji lokalizacji instalacji geotermalnych - analizy konfliktu interesów oraz szacowanie zasobów wydobywalnych i eksploatacyjnych dla regionów (model pokrywy osadowej 3D) Utworzenie zespołu oraz opracowanie procedur oceny projektów instalacji geotermalnych pod kątem: optymalizacji lokalizacji, racjonalnego wykorzystania zasobów ciepła, unikania konfliktu interesów, szacowania ryzyka geologicznego i ekonomicznego (procedura współfinansowana przez oferenta). Utworzenie funduszu gwarancyjnego obniżającego ryzyko inwestycje w projektach geotermalnych. W przypadku wystąpienia przeszkód naturalnych (np. nieodpowiednie parametry złożowe, tektonika itp..) uniemożliwiających kontynuację inwestycji fundusz gwarancyjny wypłacałby rekompensatę poniesionych kosztów. Objęcie zabezpieczeniem byłoby warunkowe na podstawie rekomendacji przedsięwzięcia przez zespół oceny projektów instalacji geotermalnych. Ocena przydatności do rekonstrukcji i wykorzystania starych otworów badawczych i poszukiwawczych.

18 Czy naprawdę energia geotermalna jest droga? 3,5 5kg kg SO 2 NO x 2,6 tony CO 2 20 kg CO 3 kg pyłu Rozwój gospodarczy regionu, wzrost ruchu turystycznego, rozwój handlu i usług, wzrost zamożności mieszkańców 1 tona węgla Eog = KZW KZG Eog Efekt ekologiczny netto z tytułu wykorzystania energii geotermalnej z źródła geotermalnego [zł/gj] KZW koszt zewnętrzny obciążający energię wytworzoną z węgla [zł/gj] KZG koszt zewnętrzny obciążający energię wytworzoną z źródła geotermalnego [zł/gj] (Soliński 2007, Socha 2008)

19 Samorządy powinny być głównymi beneficjentami wsparcia finansowego na wykorzystanie potencjału wód termalnych Dotowane powinny być tylko te projekty, które przy dotacji mniejszej lub równej efektowi ekologicznemu są wykonalne finansowo DOJrzecz. DOJef.ekol. DOJrzecz. rzeczywista wielkość dotacji zapewniająca osiągnięcie wykonalności finansowej projektu DOJef.ekol. - wielkość dotacji wyznaczona dla źródła energii geotermalnej na podstawie efektu ekologicznego (Soliński 2007, Socha 2008)

20 Perspektywy ujmowania i zagospodarowania wód termalnych - PODSUMOWANIE Zakładając kryterium wydajności potencjalnego ujęcia na poziomie co najmniej 60 m 3 /h i temperatury w stropie poziomu wodonośnego nie mniejszej niż 40 C oraz mineralizacji wody nie przekraczającej 80 g/dm 3 wyznaczono obszary perspektywiczne dla ujmowania i zagospodarowania wód termalnych. 1) W obrębie Niżu Polskiego wytypowano jako obszary perspektywiczne: nieckę szczecińską (utwory kredy dolnej i jury dolnej), nieckę mogileńsko-łódzką (utwory kredy dolnej i jury dolnej), nieckę warszawską (utwory kredy dolnej i jury dolnej), nieckę pomorską część południową (utwory kredy dolnej i jury dolnej), antyklinorium środkowopolskie część centralna (utwory jury dolnej). 2) W zapadlisku przedkarpackim obszary perspektywiczne wyznaczono m.in. w obrębie utworów miocenu, kredy górnej oraz jury środkowej i dolnej w rejonie Lubaczowa, Biłgoraja, Leżajska, Mielca, Buska-Zdroju i Brzeska. 3) W Karpatach zewnętrznych obszary perspektywiczne, występują w okolicy Bielska-Białej (zbiornik dewońskokarboński), Bochni, Brzeska, Tarnowa, Rzeszowa i Przemyśla (zbiorniki: mioceński, kredy górnej i jury środkowej). 4) Sudety i blok przedsudecki zaklasyfikowano w całości jako obszar perspektywiczny dla ujmowania wód termalnych, jednak odznaczający się bardzo słabym stopniem rozpoznania. Strefami szczególnie predysponowanymi do występowania wód termalnych są głębokie rozłamy tektoniczne.

21 Dziękuję za uwagę Tel. (22)

POTENCJAŁ I PERSPEKTYWY WYKORZYSTANIA ZASOBÓW GEOTERMALNYCH W POLSCE WSPIERANIE PRZEZ PIG PIB ROZWOJU GEOTERMII ŚREDNIOTEMPERATUROWEJ W POLSCE

POTENCJAŁ I PERSPEKTYWY WYKORZYSTANIA ZASOBÓW GEOTERMALNYCH W POLSCE WSPIERANIE PRZEZ PIG PIB ROZWOJU GEOTERMII ŚREDNIOTEMPERATUROWEJ W POLSCE POTENCJAŁ I PERSPEKTYWY WYKORZYSTANIA ZASOBÓW GEOTERMALNYCH W POLSCE WSPIERANIE PRZEZ PIG PIB ROZWOJU GEOTERMII ŚREDNIOTEMPERATUROWEJ W POLSCE Program Geologia Złożowa i Gospodarcza Zespół Wód Uznanych

Bardziej szczegółowo

Wody mineralne i lecznicze Polski, wody jako źródło energii. Akademia Górniczo-Hutnicza Katedra Hydrogeologii i Geologii InŜynierskiej

Wody mineralne i lecznicze Polski, wody jako źródło energii. Akademia Górniczo-Hutnicza Katedra Hydrogeologii i Geologii InŜynierskiej Wody mineralne i lecznicze Polski, wody jako źródło energii Akademia Górniczo-Hutnicza Katedra Hydrogeologii i Geologii InŜynierskiej PODZIAŁ WÓD PODZIEMNYCH ZWYKŁE WODY PODZIEMNE (SŁODKIE WODY PODZIEMNE)

Bardziej szczegółowo

WYKORZYSTANIE ENERGII GEOTERMALNEJ W POLSCE. PROJEKTY I INSTALACJE EKSPLOATOWANE

WYKORZYSTANIE ENERGII GEOTERMALNEJ W POLSCE. PROJEKTY I INSTALACJE EKSPLOATOWANE INSTYTUT GOSPODARKI SUROWCAMI MINERALNYMI I ENERGIĄ POLSKIEJ AKADEMII NAUK Zakład Odnawialnych Źródeł Energii i Badań Środowiskowych 31-261 Kraków ul. Wybickiego 7 WYKORZYSTANIE ENERGII GEOTERMALNEJ W

Bardziej szczegółowo

POTENCJAŁ I PERSPEKTYWY WYKORZYSTANIA ZASOBÓW GEOTERMALNYCH W POLSCE WSPIERANIE PRZEZ PIG PIB ROZWOJU GEOTERMII W POLSCE

POTENCJAŁ I PERSPEKTYWY WYKORZYSTANIA ZASOBÓW GEOTERMALNYCH W POLSCE WSPIERANIE PRZEZ PIG PIB ROZWOJU GEOTERMII W POLSCE POTENCJAŁ I PERSPEKTYWY WYKORZYSTANIA ZASOBÓW GEOTERMALNYCH W POLSCE WSPIERANIE PRZEZ PIG PIB ROZWOJU GEOTERMII W POLSCE ANDRZEJ GĄSIEWICZ, ADAM WÓJCICKI MARIUSZ SOCHA, GRZEGORZ RYŻYŃSKI EDYTA MAJER DANE

Bardziej szczegółowo

Dotychczasowy stan rozwoju geotermii w Polsce i naturalne warunki jej rozwoju

Dotychczasowy stan rozwoju geotermii w Polsce i naturalne warunki jej rozwoju Państwowy Instytut Geologiczny- Państwowy Instytut Badawczy Oddział Karpacki ul. Skrzatów 1, Kraków Dotychczasowy stan rozwoju geotermii w Polsce i naturalne warunki jej rozwoju Józef Chowaniec Warszawa,

Bardziej szczegółowo

Koncepcja rozwoju geotermii w Polsce Słupsk,

Koncepcja rozwoju geotermii w Polsce Słupsk, Koncepcja rozwoju geotermii w Polsce Słupsk, 22.11.2005 J. Błażejewski, Z. Bociek, W. Górecki, N. Maliszewski, K. Owczarek, A. Sadurski, J. Szewczyk, M. Śliwińska Energia geotermiczna energia odnawialna,

Bardziej szczegółowo

Rok akademicki: 2016/2017 Kod: BEZ s Punkty ECTS: 4. Poziom studiów: Studia I stopnia Forma i tryb studiów: -

Rok akademicki: 2016/2017 Kod: BEZ s Punkty ECTS: 4. Poziom studiów: Studia I stopnia Forma i tryb studiów: - Nazwa modułu: Energetyka geotermalna Rok akademicki: 2016/2017 Kod: BEZ-1-505-s Punkty ECTS: 4 Wydział: Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska Kierunek: Ekologiczne Źródła Energii Specjalność: - Poziom

Bardziej szczegółowo

Wody termalne w Polsce dr hab. inż. Arkadiusz Krawiec

Wody termalne w Polsce dr hab. inż. Arkadiusz Krawiec Wody termalne w Polsce dr hab. inż. Arkadiusz Krawiec Katedra Geologii i Hydrogeologii WNoZi UMK ul. Lwowska 1, 87-100 Toruń, tel. 56 611 2594; e-mail: arkadiusz.krawiec@umk.pl Wody termalne* temperatura

Bardziej szczegółowo

MINISTERSTWO ŚRODOWISKA DEPARTAMENT GEOLOGII I KONCESJI GEOLOGICZNYCH

MINISTERSTWO ŚRODOWISKA DEPARTAMENT GEOLOGII I KONCESJI GEOLOGICZNYCH MINISTERSTWO ŚRODOWISKA DEPARTAMENT GEOLOGII I KONCESJI GEOLOGICZNYCH ZASADY DOFINANSOWANIA ZE ŚRODKÓW PUBLICZNYCH PRZEDSIĘWZIĘĆ ZWIĄZANYCH Z ROZWOJEM GEOTERMII W POLSCE Warszawa, lipiec 2003r. 2 Skrót

Bardziej szczegółowo

WP3.1. Warsztaty krajowe Możliwości rozwoju i bariery dla geotermalnych systemów c.o. Stan i możliwości rozwoju geotermalnych sieci c.o.

WP3.1. Warsztaty krajowe Możliwości rozwoju i bariery dla geotermalnych systemów c.o. Stan i możliwości rozwoju geotermalnych sieci c.o. Promowanie systemów geotermalnego centralnego ogrzewania w Europie Promote Geothermal District Heating in Europe, GEODH WP3.1. Warsztaty krajowe Możliwości rozwoju i bariery dla geotermalnych systemów

Bardziej szczegółowo

Opracowanie metody programowania i modelowania systemów wykorzystania odnawialnych źródeł energii na terenach nieprzemysłowych...

Opracowanie metody programowania i modelowania systemów wykorzystania odnawialnych źródeł energii na terenach nieprzemysłowych... monoklina śląsko-krakowska w północnej i środkowej części województwa jako przedłużenie monokliny przedsudeckiej południowej. Jej zasięg wyznacza obszar występowania utworów jury i triasu. zapadlisko górnośląskie

Bardziej szczegółowo

Stan i perspektywy rozwoju geotermii w Polsce. Stand und Perspektiven der Geothermie in Polen

Stan i perspektywy rozwoju geotermii w Polsce. Stand und Perspektiven der Geothermie in Polen Stan i perspektywy rozwoju geotermii w Polsce Stand und Perspektiven der Geothermie in Polen Marek Hajto AGH Akademia Górniczo-Hutnicza Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska Katedra Surowców

Bardziej szczegółowo

Regionalizacja hydrogeologiczna Polski

Regionalizacja hydrogeologiczna Polski Regionalizacja hydrogeologiczna Polski Regionalizacja zwykłych wód podziemnych Polski wg A. Kleczkowskiego Faza pomorska zlodowaceni a bałtyckiego Faza leszczyńska zlodowaceni a bałtyckiego Prowincje hydrogeologiczne:

Bardziej szczegółowo

GEOTERMIA W POLSCE - W CELU PROMOWANIA GEOTERMII. Ministerstwo Środowiska Departament Geologii i Koncesji Geologicznych

GEOTERMIA W POLSCE - W CELU PROMOWANIA GEOTERMII. Ministerstwo Środowiska Departament Geologii i Koncesji Geologicznych GEOTERMIA W POLSCE - DZIAŁANIA ANIA MINISTERSTWA ŚRODOWISKA W CELU PROMOWANIA GEOTERMII Ministerstwo Środowiska Departament Geologii i Koncesji Geologicznych ZŁOśA WÓD TERMALNYCH W POLSCE Woda termalna

Bardziej szczegółowo

GEOTERMIA GORĄCY TEMAT

GEOTERMIA GORĄCY TEMAT GEOTERMIA GORĄCY TEMAT Od wieków ludzie wykorzystują naturalne ciepłe źródła do kąpieli i ogrzewania ciała, podgrzewania i gotowania pożywienia oraz leczenia ran i odpoczynku. Na dużą skalę z wód termalnych

Bardziej szczegółowo

Szanse na rozwój j geotermii w Polsce

Szanse na rozwój j geotermii w Polsce Szanse na rozwój j geotermii w Polsce mgr Andrzej Przybycin, Z-ca Dyrektora w Departamencie Geologii i Koncesji Geologicznych Ministerstwa Środowiska Wody termalne-kopaliny zaliczenie wód w d termalnych

Bardziej szczegółowo

POTENCJAŁ ZASOBOWY POLSKI W ZAKRESIE GAZU I ROPY NAFTOWEJ Z PUNKTU WIDZENIA DZIAŁALNOŚCI POSZUKIWAWCZEJ PGNIG SA

POTENCJAŁ ZASOBOWY POLSKI W ZAKRESIE GAZU I ROPY NAFTOWEJ Z PUNKTU WIDZENIA DZIAŁALNOŚCI POSZUKIWAWCZEJ PGNIG SA POTENCJAŁ ZASOBOWY POLSKI W ZAKRESIE GAZU I ROPY NAFTOWEJ Z PUNKTU WIDZENIA DZIAŁALNOŚCI POSZUKIWAWCZEJ PGNIG SA (wg stanu na październik 2013, bez obszaru szelfowego) Mapa koncesji na poszukiwanie, rozpoznawanie

Bardziej szczegółowo

Problematyka wyznaczania granic złóż solanek, wód leczniczych i termalnych

Problematyka wyznaczania granic złóż solanek, wód leczniczych i termalnych XVII Sympozjum Współczesne Problemy Hydrogeologii 20-23 października 2015, Ustka Problematyka wyznaczania granic złóż solanek, wód leczniczych i termalnych Jakub Sokołowski Lesław Skrzypczyk Agnieszka

Bardziej szczegółowo

Potencjał geotermiczny Polski w świetle uwarunkowań geologicznych

Potencjał geotermiczny Polski w świetle uwarunkowań geologicznych Państwowy Instytut Geologiczny- Państwowy Instytut Badawczy Oddział Karpacki ul. Skrzatów 1, Kraków Potencjał geotermiczny Polski w świetle uwarunkowań geologicznych Józef Chowaniec Warszawa, 2.10.2014

Bardziej szczegółowo

PERSPEKTYWY WYKORZYSTANIA WÓD I ENERGII GEOTERMALNEJ W POLSCE DO CELÓW REKREACYJNYCH I BALNEOTERAPEUTYCZNYCH

PERSPEKTYWY WYKORZYSTANIA WÓD I ENERGII GEOTERMALNEJ W POLSCE DO CELÓW REKREACYJNYCH I BALNEOTERAPEUTYCZNYCH PERSPEKTYWY WYKORZYSTANIA WÓD I ENERGII GEOTERMALNEJ W POLSCE DO CELÓW REKREACYJNYCH I BALNEOTERAPEUTYCZNYCH Beata Kępińska Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN Polskie Stowarzyszenie

Bardziej szczegółowo

I PRZESTRZEŃ DO DALSZYCH BADAŃ /

I PRZESTRZEŃ DO DALSZYCH BADAŃ / NIEKONWENCJONALNE WYKORZYSTANIE ENERGII GEOTERMALNEJ I PRZESTRZEŃ DO DALSZYCH BADAŃ / INWESTYCJI Marek Jarosiński, PIG-PIB Warszawa, 24 sierpnia 2012 r. Geotermia niekonwencjonalna: Enhanced Geothermal

Bardziej szczegółowo

Copyright 2010 Państwowy Instytut Geologiczny Państwowy Instytut Badawczy

Copyright 2010 Państwowy Instytut Geologiczny Państwowy Instytut Badawczy 55. SOLANKI, WODY LECZNICZE I TERMALNE Uwzględniając szczególne walory niektórych wód podziemnych, wynikające z mineralizacji, właściwości fizyko-chemicznych, ilości i warunków występowania, ustawa z dn.

Bardziej szczegółowo

Wstępne studia możliwości wykorzystania energii geotermalnej w ciepłownictwie na przykładzie wybranych miast - Lądek-Zdrój

Wstępne studia możliwości wykorzystania energii geotermalnej w ciepłownictwie na przykładzie wybranych miast - Lądek-Zdrój Wstępne studia możliwości wykorzystania energii geotermalnej w ciepłownictwie na przykładzie wybranych miast - Lądek-Zdrój Elżbieta Liber-Makowska, Barbara Kiełczawa Politechnika Wrocławska wrzesień 2017

Bardziej szczegółowo

Andrzej Gonet*, Aleksandra Lewkiewicz-Ma³ysa*, Jan Macuda* ANALIZA MO LIWOŒCI ZAGOSPODAROWANIA WÓD MINERALNYCH REJONU KROSNA**

Andrzej Gonet*, Aleksandra Lewkiewicz-Ma³ysa*, Jan Macuda* ANALIZA MO LIWOŒCI ZAGOSPODAROWANIA WÓD MINERALNYCH REJONU KROSNA** WIERTNICTWO NAFTA GAZ TOM 22/1 2005 Andrzej Gonet*, Aleksandra Lewkiewicz-Ma³ysa*, Jan Macuda* ANALIZA MO LIWOŒCI ZAGOSPODAROWANIA WÓD MINERALNYCH REJONU KROSNA** 1. WSTÊP Na obszarze Polski wody mineralne

Bardziej szczegółowo

Występowanie wód mineralnych i termalnych w powiecie kościerskim wraz z oceną możliwości ich gospodarczego wykorzystania KOŚCIERZYNA,

Występowanie wód mineralnych i termalnych w powiecie kościerskim wraz z oceną możliwości ich gospodarczego wykorzystania KOŚCIERZYNA, Występowanie wód mineralnych i termalnych w powiecie kościerskim wraz z oceną możliwości ich gospodarczego wykorzystania KOŚCIERZYNA, 13.01.2014.r dr Mariusz Socha PIG-PIB Warszawa mgr inż. Leszek Jurys

Bardziej szczegółowo

Józef Chowaniec Państwowy Instytut Geologiczny Państwowy Instytut Badawczy Oddział Karpacki ul. Skrzatów 1, Kraków

Józef Chowaniec Państwowy Instytut Geologiczny Państwowy Instytut Badawczy Oddział Karpacki ul. Skrzatów 1, Kraków Józef Chowaniec Państwowy Instytut Geologiczny Państwowy Instytut Badawczy Oddział Karpacki ul. Skrzatów 1, 31-560 Kraków Technika Poszukiwań Geologicznych Geotermia, Zrównoważony Rozwój nr 1/2016 Prace

Bardziej szczegółowo

ZAGROŻENIA NATURALNE W OTWOROWYCH ZAKŁADACH GÓRNICZYCH

ZAGROŻENIA NATURALNE W OTWOROWYCH ZAKŁADACH GÓRNICZYCH ZAGROŻENIA NATURALNE W OTWOROWYCH ZAKŁADACH GÓRNICZYCH. ZAGROŻENIE ERUPCYJNE Zagrożenie erupcyjne - możliwość wystąpienia zagrożenia wywołanego erupcją wiertniczą rozumianą jako przypływ płynu złożowego

Bardziej szczegółowo

A-8, M-11, M-12, M-13, M-14, M-15

A-8, M-11, M-12, M-13, M-14, M-15 Nowe projekty robót geologicznych dotyczące poszukiwania lub rozpoznawania wód leczniczych, termalnych, solanek i torfów leczniczych zatwierdzone przez marszałków województw od dnia 1 stycznia 2012 r.

Bardziej szczegółowo

Czym w ogóle jest energia geotermalna?

Czym w ogóle jest energia geotermalna? Energia geotermalna Czym w ogóle jest energia geotermalna? Ogólnie jest to energia zakumulowana w gruntach, skałach i płynach wypełniających pory i szczeliny skalne. Energia ta biorąc pod uwagę okres istnienia

Bardziej szczegółowo

G-TERM ENERGY Sp. z o.o. Geotermia Stargard

G-TERM ENERGY Sp. z o.o. Geotermia Stargard 1 G-TERM ENERGY Sp. z o.o. Geotermia Stargard 16.05.2016 2 Energia geotermalna jest energią cieplną wydobytych na powierzchnię ziemi wód geotermalnych Energię tę zalicza się do energii odnawialnej, bo

Bardziej szczegółowo

Geologia historyczna / Włodzimierz Mizerski, Stanisław Orłowski. Wyd. 3. zm. Warszawa, Spis treści

Geologia historyczna / Włodzimierz Mizerski, Stanisław Orłowski. Wyd. 3. zm. Warszawa, Spis treści Geologia historyczna / Włodzimierz Mizerski, Stanisław Orłowski. Wyd. 3. zm. Warszawa, 2017 Spis treści PRZEDMOWA DO WYDANIA TRZECIEGO 11 GEOLOGIA HISTORYCZNA JAKO NAUKA 13 WZGLĘDNY WIEK SKAŁ I PROCESÓW

Bardziej szczegółowo

Nowy Targ, styczeń Czesław Ślimak Barbara Okularczyk

Nowy Targ, styczeń Czesław Ślimak Barbara Okularczyk Nowy Targ, styczeń 2015 Czesław Ślimak Barbara Okularczyk Projekt geotermalny na Podhalu był pierwszym tego typu w Polsce. Początkowo realizowany jako projekt naukowy, szybko przekształcił się w zadanie

Bardziej szczegółowo

WODY GEOTERMALNE REJONU KAZIMIERZY WIELKIEJ I MOŻLIWOŚCI ICH ZAGOSPODAROWANIA

WODY GEOTERMALNE REJONU KAZIMIERZY WIELKIEJ I MOŻLIWOŚCI ICH ZAGOSPODAROWANIA Beata WIKTOROWICZ Państwowy Instytut Geologiczny Państwowy Instytut Badawczy Oddział Świętokrzyski 25-953 Kielce, ul. Zgoda 21 Jacek NOWAK Kazimierskie Wody Termalne i Lecznicze Sp. z o.o. Technika Poszukiwań

Bardziej szczegółowo

Bilans zasobów gazu ziemnego

Bilans zasobów gazu ziemnego Bilans zasobów gazu ziemnego w Polsce doc. dr hab. Jerzy Nawrocki 27 stycznia 2010 r., Warszawa Bilans zadanie państwowej słuŝby geologicznej Prawo geologiczne i górnicze z dnia 4 lutego 1994 r. Art. 102a

Bardziej szczegółowo

Geotermia jako źródło rozwoju oferty turystycznej regionu

Geotermia jako źródło rozwoju oferty turystycznej regionu INSTYTUT GOSPODARKI SUROWCAMI MINERALNYMI I ENERGIĄ POLSKIEJ AKADEMII NAUK Pracownia Odnawialnych Źródeł Energii Geotermia jako źródło rozwoju oferty turystycznej regionu dr hab. inż. Wiesław Bujakowski

Bardziej szczegółowo

2. Dzieje geologiczne obszaru Polski

2. Dzieje geologiczne obszaru Polski 2. Dzieje geologiczne obszaru Polski Obecny krajobraz Polski wynika, m.in. z: przeszłości geologicznej świata, a w szczególności Europy Środkowej, oddziaływania zarówno czynników endogenicznych, jak i

Bardziej szczegółowo

WIELOSTRONNE WYKORZYSTANIE WÓD GEOTERMALNYCH NA PRZYKŁADZIE UNIEJOWA

WIELOSTRONNE WYKORZYSTANIE WÓD GEOTERMALNYCH NA PRZYKŁADZIE UNIEJOWA WIELOSTRONNE WYKORZYSTANIE WÓD GEOTERMALNYCH NA PRZYKŁADZIE UNIEJOWA UNIEJÓW 2008 Energia geotermalna odnawialne źródło energii wykorzystujące ciepło energii z wnętrza Ziemi wędruje do powierzchni ziemi

Bardziej szczegółowo

1. Zakład ciepłowniczy w Słomnikach

1. Zakład ciepłowniczy w Słomnikach 1. Zakład ciepłowniczy w Słomnikach W 2002 roku otwarto instalację geotermalną w mieście Słomniki k. Krakowa. Instalacja ta wykorzystuje płytko zalegający horyzont wodonośny na głębokości 150 300 m p.p.t.,

Bardziej szczegółowo

Wykorzystanie energii geotermalnej w projekcie Świętokrzyski Park OZE

Wykorzystanie energii geotermalnej w projekcie Świętokrzyski Park OZE Wykorzystanie energii geotermalnej w projekcie Świętokrzyski Park OZE Klasyfikacje i metodyka oceny zasobow energii geotermalnej Zasoby geotermalne jest to całkowita ilość energii (ciepła) nagromadzonej

Bardziej szczegółowo

Geotermia w Polsce stan, zasoby, możliwo. liwości wykorzystania

Geotermia w Polsce stan, zasoby, możliwo. liwości wykorzystania Geotermia w Polsce stan, zasoby, możliwo liwości wykorzystania Wykorzystanie energii geotermalnej w Polsce na tle Europy Beata Kępińska Otw. Bańska IG 1 1 szy eksploatowany w celach grzewczych DZG Bańska

Bardziej szczegółowo

ROZDZIAŁ 1. MAKROSKOPOWE OZNACZANIE MINERAŁÓW I SKAŁ

ROZDZIAŁ 1. MAKROSKOPOWE OZNACZANIE MINERAŁÓW I SKAŁ SPIS TREŚCI Wprowadzenie...9 ROZDZIAŁ 1. MAKROSKOPOWE OZNACZANIE MINERAŁÓW I SKAŁ...11 1.1. Wiadomości wstępne...11 1.2. Systematyka minerałów...13 1.3. Kryształy i układy krystalograficzne...17 1.4. Morfologia

Bardziej szczegółowo

Wody geotermalne w powiecie nyskim

Wody geotermalne w powiecie nyskim Wody geotermalne w powiecie nyskim Temat został opracowany na podstawie analizy warunków hydrotermalnych dla powiatu nyskiego wykonanej przez Zakład Energii Odnawialnej Polskiej Akademii Nauk w Krakowie.

Bardziej szczegółowo

I. Wykorzystanie wód termalnych w Uniejowie.

I. Wykorzystanie wód termalnych w Uniejowie. I. Wykorzystanie wód termalnych w Uniejowie. 1. Historia Wody termalne zostały odkryte w Uniejowie w 1978 roku. Prace związane z praktycznym wykorzystaniem gorących wód mineralnych w Uniejowie formalnie

Bardziej szczegółowo

Elektrownie Geotermalne

Elektrownie Geotermalne Elektrownie Geotermalne Czym w ogóle jest energia geotermalna? Ogólnie jest to energia zakumulowana w gruntach, skałach i płynach wypełniających pory i szczeliny skalne. Energia ta biorąc pod uwagę okres

Bardziej szczegółowo

* * * Technika Poszukiwań Geologicznych Geotermia, Zrównoważony Rozwój nr 1/2018. Tomasz GĄGULSKI 1, Grażyna GORCZYCA 1

* * * Technika Poszukiwań Geologicznych Geotermia, Zrównoważony Rozwój nr 1/2018. Tomasz GĄGULSKI 1, Grażyna GORCZYCA 1 Technika Poszukiwań Geologicznych Geotermia, Zrównoważony Rozwój nr 1/2018 Tomasz GĄGULSKI 1, Grażyna GORCZYCA 1 Zróżnicowanie warunków geotermalnych cenomańskiego systemu wodonośnego W rejonie Buska-Zdroju

Bardziej szczegółowo

Badania środowiskowe związane z poszukiwaniem i rozpoznawaniem gazu z łupków

Badania środowiskowe związane z poszukiwaniem i rozpoznawaniem gazu z łupków Badania środowiskowe związane z poszukiwaniem i rozpoznawaniem gazu z łupków dr Małgorzata Woźnicka - 8.10.2013 r., Lublin Szczelinowanie hydrauliczne niezbędne dla wydobycia gazu ze złoża niekonwencjonalnego

Bardziej szczegółowo

CHARAKTERYSTYKA WYSTĘPOWANIA WÓD TERMALNYCH W REJONIE AGLOMERACJI WARSZAWSKIEJ ORAZ WSTĘPNA OCENA MOŻLIWOŚCI ICH ZAGOSPODAROWANIA

CHARAKTERYSTYKA WYSTĘPOWANIA WÓD TERMALNYCH W REJONIE AGLOMERACJI WARSZAWSKIEJ ORAZ WSTĘPNA OCENA MOŻLIWOŚCI ICH ZAGOSPODAROWANIA Mariusz Socha Jakub Sokołowski Agnieszka Felter Jadwiga Stożek Państwowy Instytut Geologiczny Państwowy Instytut Badawczy Państwowa Służba Hydrogeologiczna Samodzielna Sekcja Wód Leczniczych i Termalnych

Bardziej szczegółowo

Geotermia w Gminie Olsztyn

Geotermia w Gminie Olsztyn Geotermia w Gminie Olsztyn Tomasz Kucharski Wójt Gminy Olsztyn Europejski Kongres Gospodarczy Katowice, 18 maja 2011 r. Gmina Olsztyn Gmina Olsztyn położona jest niespełna 10 km od Częstochowy. Zajmuje

Bardziej szczegółowo

Badania środowiskowe w procesie poszukiwania i rozpoznawania gazu z formacji łupkowych

Badania środowiskowe w procesie poszukiwania i rozpoznawania gazu z formacji łupkowych Badania środowiskowe w procesie poszukiwania i rozpoznawania gazu z formacji łupkowych dr Małgorzata Woźnicka - 29.10.2013 r., Warszawa Poszukiwanie i rozpoznawanie gazu z łupków - etapy realizacji przedsięwzięcia

Bardziej szczegółowo

Niekonwencjonalne źródła energii

Niekonwencjonalne źródła energii Niekonwencjonalne źródła energii ENERGIA GEOTERMALNA Energia geotermalna- jest wewnętrznym ciepłem Ziemi nagromadzonym w skałach oraz w wodach wypełniających pory i szczeliny skalne. Ogromna ilość ciepła

Bardziej szczegółowo

Rytro, sierpień 2015. Czesław Ślimak Barbara Okularczyk

Rytro, sierpień 2015. Czesław Ślimak Barbara Okularczyk Rytro, sierpień 2015 Czesław Ślimak Barbara Okularczyk GENEZA POWSTANIA GEOTERMII PODHALAŃSKIEJ Projekt geotermalny na Podhalu był pierwszym tego typu w Polsce. Początkowo realizowany jako projekt naukowy,

Bardziej szczegółowo

Instalacja geotermalna w Pyrzycach - aspekty techniczne

Instalacja geotermalna w Pyrzycach - aspekty techniczne Instalacja geotermalna w Pyrzycach - aspekty techniczne Bogusław Zieliński Geotermia Pyrzyce Sp. z o.o. ul. Ciepłownicza 27, 74-200 Pyrzyce bzielinski@geotermia.inet.pl Warszawa, 06 marzec 2017 Ogólna

Bardziej szczegółowo

Finansowanie projektów geotermalnych przez NFOŚiGW

Finansowanie projektów geotermalnych przez NFOŚiGW Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Finansowanie projektów geotermalnych przez NFOŚiGW Artur Michalski - Wiceprezes Zarządu NFOŚiGW Konferencja: Geotermia impulsem rozwoju polskiej

Bardziej szczegółowo

MO LIWOŒCI WYKORZYSTANIA WÓD TERMALNYCH W NIECCE ÓDZKIEJ

MO LIWOŒCI WYKORZYSTANIA WÓD TERMALNYCH W NIECCE ÓDZKIEJ Beata WIKTOROWICZ Pañstwowy Instytut Geologiczny Pañstwowy Instytut Badawczy Oddzia³ Œwiêtokrzyski im. J. Czarnockiego 25-95 Kielce, ul. Zgoda 21 e-mail: beata.wiktorowicz@pgi.gov.pl Technika Poszukiwañ

Bardziej szczegółowo

POTENCJAŁ GEOTERMALNY ZBIORNIKÓW MEZOZOICZNYCH NIŻU POLSKIEGO DO PRODUKCJI ENERGII ELEKTRYCZNEJ

POTENCJAŁ GEOTERMALNY ZBIORNIKÓW MEZOZOICZNYCH NIŻU POLSKIEGO DO PRODUKCJI ENERGII ELEKTRYCZNEJ Anna Sowiżdżał AGH Akademia Górniczo-Hutnicza Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska Katedra Surowców Energetycznych al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków e-mail: ansow@agh.edu.pl Technika Poszukiwań

Bardziej szczegółowo

Geotermia we Francji i perspektywy w Województwie Świętokrzyskim

Geotermia we Francji i perspektywy w Województwie Świętokrzyskim Geotermia we Francji i perspektywy w Województwie Świętokrzyskim na podstawie materiałów misji branżowej Świętokrzysko-Podkarpackiego Klastra Energetycznego i opracowania PIG Oddział Kielce Stefan Dunin-Wąsowicz

Bardziej szczegółowo

Plany rozwoju ciepłownictwa geotermalnego w miastach i rola Projektu EOG Lądek-Zdrój

Plany rozwoju ciepłownictwa geotermalnego w miastach i rola Projektu EOG Lądek-Zdrój Plany rozwoju ciepłownictwa geotermalnego w miastach i rola Projektu EOG Lądek-Zdrój Roman Kaczmarczyk - Burmistrz Lądka-Zdroju 18 września 2017 Lądek-Zdrój Roman Kaczmarczyk Burmistrz Lądka-Zdroju 18

Bardziej szczegółowo

Zagrożenia pogórnicze na terenach dawnych podziemnych kopalń węgla brunatnego w rejonie Piły-Młyna (woj. Kujawsko-Pomorskie)

Zagrożenia pogórnicze na terenach dawnych podziemnych kopalń węgla brunatnego w rejonie Piły-Młyna (woj. Kujawsko-Pomorskie) Zagrożenia pogórnicze na terenach dawnych podziemnych kopalń węgla brunatnego w rejonie Piły-Młyna (woj. Kujawsko-Pomorskie) dr inż. A.Kotyrba, dr inż. A.Frolik dr inż. Ł.Kortas, mgr S.Siwek Główny Instytut

Bardziej szczegółowo

UPRAWNIENIA I KWALIFIKACJE ZAWODOWE ABSOLWENTÓW WGGiOŚ

UPRAWNIENIA I KWALIFIKACJE ZAWODOWE ABSOLWENTÓW WGGiOŚ UPRAWNIENIA I KWALIFIKACJE ZAWODOWE ABSOLWENTÓW WGGiOŚ Absolwenci kierunków studiów Górnictwo i Geologia, Geofizyka oraz Inżynieria Środowiska po uzyskaniu tytułu zawodowego magister inżynier (tj. po ukończeniu

Bardziej szczegółowo

Efektywność energetyczna, ekonomiczna i ekologiczna instalacji geotermalnych w Polsce, doświadczenia eksploatacyjne

Efektywność energetyczna, ekonomiczna i ekologiczna instalacji geotermalnych w Polsce, doświadczenia eksploatacyjne Efektywność energetyczna, ekonomiczna i ekologiczna instalacji geotermalnych w Polsce, doświadczenia eksploatacyjne Geotermia Uniejów im. Stanisława Olasa sp. z o.o. gr inż. Jacek Kurpik Prezes Spółki

Bardziej szczegółowo

Uwarunkowania prawne dla geotermii w Polsce

Uwarunkowania prawne dla geotermii w Polsce Uwarunkowania prawne dla geotermii w Polsce Dr hab. inż. Barbara Tomaszewska, prof. IGSMiE PAN Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk Zakład Odnawialnych Źródeł Energii

Bardziej szczegółowo

Geotermia w Saksonii. 1. Krótki zarys na temat energii geotermalnej w Saksonii

Geotermia w Saksonii. 1. Krótki zarys na temat energii geotermalnej w Saksonii Geotermia w Saksonii 1. Krótki zarys na temat energii geotermalnej w Saksonii Zasoby geotermalne nabierają coraz większego znaczenia pośród energii odnawialnych. Posiadają one również w Saksonii, przy

Bardziej szczegółowo

ŁÓDZKIE NA GAZIE CENTRUM ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU

ŁÓDZKIE NA GAZIE CENTRUM ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU ŁÓDZKIE NA GAZIE CENTRUM ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU Mapa czerwonego spągowca Potencjalna lokalizacja gazu łupkowego i ropy Czerwony spągowiec na terenie Polski Koncesje wydane na poszukiwanie gazu i ropy w

Bardziej szczegółowo

PEC Geotermia Podhalańska S.A. Zakopane maj 2010

PEC Geotermia Podhalańska S.A. Zakopane maj 2010 PEC Geotermia Podhalańska S.A. Zakopane maj 2010 1. Energia geotermalna na Podhalu 2. Historia i dzień dzisiejszy Połowa XIX wieku cieplice w Jaszczurówce, odkryte przez Ludwika Zejsznera źródło o temperaturze

Bardziej szczegółowo

Czy ogrzeje nas ciepło z ziemi?

Czy ogrzeje nas ciepło z ziemi? Bezpieczeństwo energetyczne regionu potrzeby, wyzwania, problemy Czy ogrzeje nas ciepło z ziemi? dr inż. Michał POMORSKI Wrocław, dn. 18.02.2013 r. Plan wystąpienia 1. Wprowadzenie 2. Geotermia głęboka

Bardziej szczegółowo

Materiały miejscowe i technologie proekologiczne w budowie dróg

Materiały miejscowe i technologie proekologiczne w budowie dróg Naukowo techniczna konferencja szkoleniowa Materiały miejscowe i technologie proekologiczne w budowie dróg Łukta, 17 19 września 2008 Zasoby materiałów w miejscowych do budowy dróg na terenie Warmii i

Bardziej szczegółowo

Zasoby wodne a wydobycie gazu z łupków

Zasoby wodne a wydobycie gazu z łupków Zasoby wodne a wydobycie gazu z łupków dr Małgorzata Woźnicka - Gospodarka wodna przedsięwzięcia 1. Etap poszukiwania i rozpoznawania złóż 2. Etap eksploatacji Rodzaj potrzeb wodnych Gospodarka wodna Lokalizacja

Bardziej szczegółowo

ul. 28 Czerwca 1956 r., 398, Poznań tel. (61) , fax (061) ,

ul. 28 Czerwca 1956 r., 398, Poznań tel. (61) , fax (061) , Poznań, dn. 22 lipca 2013r. Charakterystyka wydajności cieplnej gruntu dla inwestycji w Szarocinie k. Kamiennej Góry na podstawie danych literaturowych oraz wykonanych robót geologicznych. Wykonawca: MDW

Bardziej szczegółowo

GeoDH. Warsztaty Szkoleniowe

GeoDH. Warsztaty Szkoleniowe Promote Geothermal District Heating Systems in Europe Promowanie geotermalnego ciepłownictwa sieciowego w Europie GeoDH Warsztaty Szkoleniowe 13.10.2014 Uniejów Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi

Bardziej szczegółowo

autor dr inż. Piotr Długosz Prezes Zarządu

autor dr inż. Piotr Długosz Prezes Zarządu Energia Geotermalna niedocenione źródło energii odnawialnej. Polska energetyka w świetle ustaleń szczytu klimatycznego COP21 i najnowszych regulacji prawnych autor dr inż. Piotr Długosz Prezes Zarządu

Bardziej szczegółowo

POLSKA AKADEMIA NAUK INSTYTUT GOSPODARKI SUROWCAMI MINERALNYMI I ENERGIĄ

POLSKA AKADEMIA NAUK INSTYTUT GOSPODARKI SUROWCAMI MINERALNYMI I ENERGIĄ POLSKA AKADEMIA NAUK INSTYTUT GOSPODARKI SUROWCAMI MINERALNYMI I ENERGIĄ WYW KORZYSTANIE WÓD GEOTERMALNYCH DLA CELÓW BALNEO-REKREACYJNYCH W JA J WORZU Studium Celowości ZAŁĄCZNIK NR 6 1 Spis treści: 1.

Bardziej szczegółowo

Ciepłownie geotermalne w Polsce stan obecny i planowany

Ciepłownie geotermalne w Polsce stan obecny i planowany Ciepłownie geotermalne w Polsce stan obecny i planowany Autorzy: prof. dr hab. inż. Władysław Nowak, dr inż. Aleksander A. Stachel ( Czysta Energia lipiec/sierpień 2004) Pomimo znacznego potencjału energetycznego

Bardziej szczegółowo

Warszawa, dnia 15 grudnia 2016 r. Poz. 2023

Warszawa, dnia 15 grudnia 2016 r. Poz. 2023 Warszawa, dnia 15 grudnia 2016 r. Poz. 2023 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 6 grudnia 2016 r. w sprawie innych dokumentacji geologicznych Na podstawie art. 97 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 9

Bardziej szczegółowo

Projekt Unii Europejskiej TransGeoTherm

Projekt Unii Europejskiej TransGeoTherm Projekt Unii Europejskiej TransGeoTherm Energia geotermalna dla transgranicznego rozwoju regionu Nysy. Projekt pilotażowy Midterm-Meeting w dniu 24.09.2013 w Görlitz Geotermia w Saksonii Dipl. Geoökol.

Bardziej szczegółowo

STRESZCZENIE * * * Technika Poszukiwań Geologicznych Geotermia, Zrównoważony Rozwój nr 1/2018

STRESZCZENIE * * * Technika Poszukiwań Geologicznych Geotermia, Zrównoważony Rozwój nr 1/2018 Technika Poszukiwań Geologicznych Geotermia, Zrównoważony Rozwój nr 1/2018 Mariusz Socha 1, Marcin Szuflicki 1, Izabella Gryszkiewicz 1, Jakub Sokołowski 1 OCENA MOŻLIWOŚCI WYKORZYSTANIA WÓD TERMALNYCH

Bardziej szczegółowo

W trosce o dostarczenie dobrej jakości wody dla ludności Mazowsza

W trosce o dostarczenie dobrej jakości wody dla ludności Mazowsza W trosce o dostarczenie dobrej jakości wody dla ludności Mazowsza Małgorzata Woźnicka Warszawa, 12 kwietnia 2011 r. fot. E. Przytuła Państwowa służba hydrogeologiczna wykonuje zadania państwa na potrzeby

Bardziej szczegółowo

Uchwała Nr XIX/214/08... Rady Miejskiej w Stargardzie Szczecińskim z dnia 27 marca 2008 r...

Uchwała Nr XIX/214/08... Rady Miejskiej w Stargardzie Szczecińskim z dnia 27 marca 2008 r... Uchwała Nr XIX/214/08... Rady Miejskiej w Stargardzie Szczecińskim z dnia 27 marca 2008 r... w sprawie odstąpienia od sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla terenu górniczego.

Bardziej szczegółowo

STRESZCZENIE * * * Technika Poszukiwań Geologicznych Geotermia, Zrównoważony Rozwój nr 1/2018

STRESZCZENIE * * * Technika Poszukiwań Geologicznych Geotermia, Zrównoważony Rozwój nr 1/2018 Technika Poszukiwań Geologicznych Geotermia, Zrównoważony Rozwój nr 1/2018 Mariusz Socha 1, Marcin Szuflicki 1, Izabella Gryszkiewicz 1, Jakub Sokołowski 1 OCENA MOŻLIWOŚCI WYKORZYSTANIA WÓD TERMALNYCH

Bardziej szczegółowo

Podstawy regionalizacji hydrogeologicznej. Regionalizacja hydrogeologiczna Polski

Podstawy regionalizacji hydrogeologicznej. Regionalizacja hydrogeologiczna Polski Podstawy regionalizacji hydrogeologicznej Regionalizacja hydrogeologiczna Polski Regionalizacja hydrogeologiczna 1. Podstawy podziału hydrogeologicznego kraju 2. Strefowość hydrogeologiczna 3. Istniejące

Bardziej szczegółowo

Warszawa, październik 2014. Czesław Ślimak Barbara Okularczyk

Warszawa, październik 2014. Czesław Ślimak Barbara Okularczyk Warszawa, październik 2014 Czesław Ślimak Barbara Okularczyk Projekt geotermalny na Podhalu był pierwszym tego typu w Polsce. Początkowo realizowany jako projekt naukowy, szybko przekształcił się w zadanie

Bardziej szczegółowo

PRZEGLĄD KONSTRUKCJI ARCHIWALNYCH I NOWYCH OTWORÓW WIERTNICZYCH WYKONANYCH NA NIŻU POLSKIM W CELU POZYSKIWANIA ENERGII GEOTERMALNEJ

PRZEGLĄD KONSTRUKCJI ARCHIWALNYCH I NOWYCH OTWORÓW WIERTNICZYCH WYKONANYCH NA NIŻU POLSKIM W CELU POZYSKIWANIA ENERGII GEOTERMALNEJ MODELOWANIE INŻYNIERSKIE ISSN 1896-771X 44, s. 21-28, Gliwice 2012 PRZEGLĄD KONSTRUKCJI ARCHIWALNYCH I NOWYCH OTWORÓW WIERTNICZYCH WYKONANYCH NA NIŻU POLSKIM W CELU POZYSKIWANIA ENERGII GEOTERMALNEJ HENRYK

Bardziej szczegółowo

Szanse rozwoju energetyki geotermalnej w Polsce na przykładzie Geotermii Podhalańskiej Zakopane, sierpień 2013

Szanse rozwoju energetyki geotermalnej w Polsce na przykładzie Geotermii Podhalańskiej Zakopane, sierpień 2013 Szanse rozwoju energetyki geotermalnej w Polsce na przykładzie Geotermii Podhalańskiej Zakopane, sierpień 2013 Czesław Ślimak Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Geotermia Podhalańska S.A. jest największym

Bardziej szczegółowo

Lądek Zdrój jako. uzdrowisko

Lądek Zdrój jako. uzdrowisko Lądek Zdrój jako uzdrowisko Położenie miasto w woj. dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Lądek-Zdrój. Położone w Sudetach Wschodnich, w dolinie rzeki Białej Lądeckiej. Według

Bardziej szczegółowo

Możliwości współpracy niemiecko polskiej w sektorze geotermii

Możliwości współpracy niemiecko polskiej w sektorze geotermii Możliwości współpracy niemiecko polskiej w sektorze geotermii Dr hab. inż. Beata Kępińska, prof. IGSMiE PAN Polskie Stowarzyszenie Geotermiczne, prezes Zarządu Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi

Bardziej szczegółowo

Regionalne dokumentacje hydrogeologiczne

Regionalne dokumentacje hydrogeologiczne Regionalne dokumentacje hydrogeologiczne Prawo geologiczne i górnicze Art.42 Dokumentacja hydrogeologiczna 1. Dokumentację hydrogeologiczną sporządza się w celu: 1) ustalenia zasobów wód podziemnych; 2)

Bardziej szczegółowo

Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska Katedra Surowców Energetycznych

Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska Katedra Surowców Energetycznych Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska Katedra Surowców Energetycznych STRZESZCZENIE ROZPRAWY DOKTORSKIEJ ANALIZA I OCENA MOŻLIWOŚCI

Bardziej szczegółowo

Anna Sowiżdżał Jarosław Kotyza

Anna Sowiżdżał Jarosław Kotyza ENERGIA GEOTERMALNA Anna Sowiżdżał Jarosław Kotyza Energia geotermalna jest wewnętrznym ciepłem Ziemi, zakumulowanym w systemach hydrotermalnych lub suchych skałach. Obszar pary geotermalnej wraz z jego

Bardziej szczegółowo

ENERGIA GEOTERMALNA. Jarosław Kotyza

ENERGIA GEOTERMALNA. Jarosław Kotyza ENERGIA GEOTERMALNA Jarosław Kotyza Energia geotermalna jest wewnętrznym ciepłem Ziemi, zakumulowanym w systemach hydrotermalnych lub suchych skałach. Obszar pary geotermalnej wraz z jego elementami: obszar

Bardziej szczegółowo

METODYKA POSZUKIWAŃ ZLÓŻ ROPY NAFTOWEJ I GAZU ZIEMNEGO

METODYKA POSZUKIWAŃ ZLÓŻ ROPY NAFTOWEJ I GAZU ZIEMNEGO METODYKA POSZUKIWAŃ ZLÓŻ ROPY NAFTOWEJ I GAZU ZIEMNEGO Prowadzący: Mgr inż. Bartosz Papiernik Konspekt opracowali w postaci prezentacji PowerPoint B.Papiernik i M. Hajto na podstawie materiałów opracowanych

Bardziej szczegółowo

ELEKTROWNIE I ELEKTROCIEPŁOWNIE GEOTRMALNE Z WYKORZYSTANIEM OBIEGÓW ORC

ELEKTROWNIE I ELEKTROCIEPŁOWNIE GEOTRMALNE Z WYKORZYSTANIEM OBIEGÓW ORC Prof. dr hab. Władysław Kryłłowicz Instytut Maszyn Przepływowych Politechnika Łódzka ELEKTROWNIE I ELEKTROCIEPŁOWNIE GEOTRMALNE Z WYKORZYSTANIEM OBIEGÓW ORC Wyjaśnienie: ORC Organic Rankine Cycle Organiczny

Bardziej szczegółowo

Warszawa, dnia 9 lutego 2015 r. Poz. 196

Warszawa, dnia 9 lutego 2015 r. Poz. 196 Warszawa, dnia 9 lutego 2015 r. Poz. 196 OBWIESZCZENIE MARSZAŁKA SEJMU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ z dnia 30 stycznia 2015 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy Prawo geologiczne i górnicze 1.

Bardziej szczegółowo

Optymalne technologie wiertnicze dla ciepłownictwa geotermalnego w Polsce

Optymalne technologie wiertnicze dla ciepłownictwa geotermalnego w Polsce Optymalne technologie wiertnicze dla ciepłownictwa geotermalnego w Polsce Tomasz Śliwa (sliwa@agh.edu.pl), Aneta Sapińska-Śliwa, Rafał Wiśniowski AGH Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie Wydział Wiertnictwa,

Bardziej szczegółowo

13. EŹE EŹE Analiza funkcjonowania farm wiatrowych w kontekście lokalnych uwarunkowań topograficznych.

13. EŹE EŹE Analiza funkcjonowania farm wiatrowych w kontekście lokalnych uwarunkowań topograficznych. PROPONOWANE TEMATY PRAC DYPLOMOWYCH DLA STUDENTÓW STUDIÓW STACJONARNYCH DRUGIEGO STOPNIA 2016/2017 KIERUNEK: EKOLOGICZNE ŹRÓDŁA ENERGII SPECJALNOŚĆ: EKOLOGICZNE ŹRÓDŁA ENERGII 1. EŹE EŹE Analiza możliwości

Bardziej szczegółowo

NIEWIEDZA SPOŁECZEŃSTWA RODZI SZEJKÓW W POLSCE.

NIEWIEDZA SPOŁECZEŃSTWA RODZI SZEJKÓW W POLSCE. NIEWIEDZA SPOŁECZEŃSTWA RODZI SZEJKÓW W POLSCE. Wprowadzenie W poniedziałek 28 lipca 2003 roku Rzeczpospolita na pierwszej stronie opublikowała artykuł pt. Szejkowie z lewicy. W artykule tym podano, że

Bardziej szczegółowo

Dr Wojciech Śliwiński, dr Wojciech Budzianowski, dr Lech Poprawski

Dr Wojciech Śliwiński, dr Wojciech Budzianowski, dr Lech Poprawski Analiza wykorzystania naturalnych bogactw regionu w kontekście rozwoju społeczno-gospodarczego z uwzględnieniem przekrojów przestrzennych, w związku z perspektywą wyczerpania się złóż naturalnych bogactw.

Bardziej szczegółowo

1. Systemy eksploatacji wód termalnych

1. Systemy eksploatacji wód termalnych 1 Bogdan NOGA ANALIZA MOŻLIWOŚCI WYKORZYSTANIA INSTALACJI GEOTERMALNYCH W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO POMORSKIM Abstrakt: W pracy przeanalizowano możliwości pozyskiwania i zagospodarowani wód termalnych na obszarze

Bardziej szczegółowo

Karpaty zewnętrzne fliszowe

Karpaty zewnętrzne fliszowe Karpaty zewnętrzne fliszowe Opracowanie: Kaźnica Gabriela Kęska Danuta Geologia regionalna Wstęp : Karpaty polskie stanowią cześć wielkiego pasma górskiego, ciągnącego się łukiem od Wiednia do przełomu

Bardziej szczegółowo

Znaczenie terytorium województwa lubelskiego w ogólnopolskim projekcie rozpoznania geologicznego dla poszukiwań shale gas i tight gas

Znaczenie terytorium województwa lubelskiego w ogólnopolskim projekcie rozpoznania geologicznego dla poszukiwań shale gas i tight gas Konferencja ECOFORUM Po pierwsze środowisko Lublin, 26 27 września 2012 Znaczenie terytorium województwa lubelskiego w ogólnopolskim projekcie rozpoznania geologicznego dla poszukiwań shale gas i tight

Bardziej szczegółowo

UNIA EUROPEJSKA EUROPEJSKI FUNDUSZ ROZWOJU REGIONALNEGO

UNIA EUROPEJSKA EUROPEJSKI FUNDUSZ ROZWOJU REGIONALNEGO KOSZTORYS OFERTOWY NA DOZÓR I NADZÓR PRAC WIERTNICZYCH PRZY REALIZACJI OTWORÓW GZ-1 I GZ-2 W CELU POSZUKIWANIA I ROZPONAWANIA WÓD LECZNICZYCH W UTWORACH MEZOZOICZNYCH NA TERENIE MIASTA GOŁDAP. miejscowość:

Bardziej szczegółowo

1. Pojęcie wiatru, cyrkulacja powietrza w atmosferze. Historia wykorzystania energii wiatru, typy wiatraków występujących na ziemiach polskich

1. Pojęcie wiatru, cyrkulacja powietrza w atmosferze. Historia wykorzystania energii wiatru, typy wiatraków występujących na ziemiach polskich WYDZIAŁ GEOLOGII, GEOFIZYKI I OCHRONY ŚRODOWISKA KIERUNEK STUDIÓW: EKOLOGICZNE ŹRÓDŁA ENERGII RODZAJ STUDIÓW: STACJONARNE I STOPNIA ROK AKADEMICKI 2015/2016 WYKAZ PRZEDMIOTÓW EGZAMINACYJNYCH: I. Energetyka

Bardziej szczegółowo