Stowarzyszenie Rehabilitacyjne Centrum Rozwoju Porozumiewania Ul. Kołłątaja 4 82-500 Kwidzyn Tel. (55) 279 30 22 e-mail: otir@post.pl WSPIERANIE PRZESTRZEGANIA PRAW OBYWATELSKICH I INTEGRACJI SPOŁECZNEJ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W ARMENII. Przesyłamy Państwu sprawozdanie merytoryczne na temat kolejnej inicjatywy finansowanej przez Fundację Edukacja dla Demokracji w ramach programu Przemiany w Regionie RITA finansowanego przez: POLSKO AMERYKAŃSKĄ FUNDACJĘ WOLNOŚCI FUNDACJĘ EDUKACJA DLA DEMOKRACJI. Głównym celem naszego projektu było przekazanie doświadczeń z zakresu edukacji komunikacyjnej osób niepełnosprawnych. Pragnęliśmy zainspirować 1
naszych partnerów do wprowadzania systemowych zmian sprzyjających poprawie sytuacji osób niepełnosprawnych w Armenii. By zrealizować te załoŝenia istotna dla nas była zmiana świadomości w kwestii praw człowieka i pomoc w zaplanowaniu oddziaływań pozwalających na systematyczną poprawę sytuacji osób niepełnosprawnych. W dniach 22 26.02.2005 r. w Armenii odbyły się szkolenia i warsztaty dla osób niepełnosprawnych, ich rodzin, profesjonalistów pracujących i zajmujących się osobami niepełnosprawnymi niemówiącymi. Szkolenia te prowadziły: Magdalena Grycman neurologopeda, Katarzyna Kaniecka psycholog kliniczny i Emilia Donajska specjalista wysokiej technologii, koordynator projektu. W warsztatach i wykładach uczestniczyło 23 słuchaczy. Podczas szkolenia przedstawiano nowoczesną wiedzę dotyczącą terapeutyczno rehabilitacyjnej pomocy osobom niepełnosprawnym i niemówiącym. Przedstawiono praktyczne rozwiązania systemowe i organizacyjne w polskich instytucjach na przykładzie Stowarzyszenia Rehabilitacyjne Centrum Rozwoju Porozumiewania i Samodzielnego Publicznego Ośrodka Terapii i Rehabilitacji dla Dzieci w Kwidzynie. Szkolenia zakończono ankietami ewaluacyjnymi. Słuchacze podkreślali w nich wiele korzyści, takie jak: nowa wiedza, nowe moŝliwości pomocy niemówiącym, nowe perspektywy i nadzieję na przyszłość. CYTAT Sugerowano potrzebę bardziej ścisłych kontaktów pomiędzy polskimi i armeńskimi specjalistami. Podczas całego pobytu prowadziliśmy wnikliwą analizę sytuacji dzieci niepełnosprawnych. Wydaje się konieczne podkreślenie faktu, Ŝe na sytuację dzieci niepełnosprawnych bardzo niekorzystnie wpływa słaba kondycja ekonomiczna kraju. Bardzo wysoki procent bezrobocia i wielka skala emigracji powoduje, Ŝe rodziny z dziećmi niepełnosprawnymi często Ŝyją w biedzie, a podstawą ich egzystencji są pieniądze przesyłane przez pozostających poza 2
granicami kraju krewnych. Ponad 2/3 Ormian Ŝyje poza własnym krajem. Eksperci zajmujący się analizą sytuacji w Armenii podkreślają, Ŝe w ciągu ostatnich 10 lat Armenię opuściło ok. miliona jej obywateli. Zasiłek, który otrzymują rodzice dla dziecka niepełnosprawnego jest bardzo niski i nie zaspokaja nawet podstawowych potrzeb związanych z pielęgnacją dziecka, (w rozmowach często podkreślano, Ŝe stanowi on równowartość ceny dziesięciu pampersów). Dzieci niepełnosprawne w Armenii pozostają w znacznej części we własnych domach, nie mając dostępu do edukacji. Nie objęte są systematyczną terapią i rehabilitacją oraz nie mają dostępu do usług i sprzętu, które poprawiłyby ich samodzielne funkcjonowanie. Dzieci niepełnosprawne rzadko korzystają z opieki lekarskiej ze względu na brak lub trudności z dojazdem. DuŜa grupa dzieci przebywa w zamkniętych Domach Dziecka. Poznany podczas wizyty zakład skupiał 170 dzieci niepełnosprawnych w róŝnym stopniu uszkodzonych i borykał się z problemami zapewnienia swoim podopiecznym podstawowych potrzeb bytowych. W naszej ocenie jedynymi organizacjami pracującymi na rzecz zmiany sytuacji dzieci niepełnosprawnych w Armenii są Stowarzyszenia Rodziców. W celu wspólnej koordynacji działań organizacja Astghik zrzesza wszystkie Stowarzyszenia Rodziców dzieci niepełnosprawnych. Prowadzą one szereg akcji, których celem jest zmiana postaw społecznych oraz zaangaŝowanie w ten problem władz lokalnych. Spotkanie z przedstawicielami władz miasta oraz liderami organizacji działających na rzecz osób niepełnosprawnych ukazało potrzebę zaplanowania wielu systematycznych działań ze strony doświadczonych organizacji Europy Zachodniej wspierających przemiany społeczne w Armenii. Jedynie taka pomoc moŝe rozwinąć mechanizmy demokratyczne w Armenii i tym samym moŝe zmienić sytuację dzieci niepełnosprawnych. 3
Magdalena Grycman REPORTAś FOTOGRAFICZNY Z POBYTU W ARMENII Astghik Stowarzyszenie Rodziców Dzieci Niepełnosprawnych. Przekazanie plakatu Świat marzeń światem moŝliwości odbyło się w obecności polskich specjalistów ze Stowarzyszenia Rehabilitacyjnego Centrum Rozwoju Porozumiewania w Kwidzynie, uczestników warsztatów szkoleniowych, oraz Levona Nersysyana Prezydenta Stowarzyszenia Astghik. Plakaty przekazane zostały równieŝ rodzicom oraz przedstawicielom instytucji, które zajmują się dziećmi niepełnosprawnymi. 4
5
6
7
8
Uroczyste przekazanie oprogramowania Boardmaker i materiałów dydaktycznych. Uroczyste przekazanie na ręce Levona Nersysyana specjalnego oprogramowania Boardmaker Mayer Johnson umoŝliwiającego tworzenie przy pomocy komputera specjalnych tablic komunikacyjnych dla dzieci niemówiących oraz materiałów dydaktycznych Kwidzyńskiego Stowarzyszenia związanych z terapią i edukacją dziecka niepełnosprawnego. Spotkanie z Armenem Sochojanem - Przewodniczącym ds. Spraw Socjalnych i Medycyny z Urzędu Miasta w Yerevaniu. 9
Spotkanie z Levonem Nersysyan Przewodniczącycm Stowarzyszenia Astghik, Mariettą Danaguljan Zastępcą Przewodniczącego Stowarzyszenia Astghik oraz Profesorem Neurologii - Armenuhi Avagyan. Podczas spotkania omawiano sytuację osób niepełnosprawnych w Armenii. Spotkanie zakończyło się sugestiami dotyczącymi dalszej współpracy, by efektywnie wprowadzać metody AAC w armeńskich instytucjach zajmujących się pracą z dziećmi niepełnosprawnymi. Wykłady i warsztaty. Wykłady i warsztaty na temat wspomagających sposobów porozumiewania się prowadzone były w 23 osobowej grupie w siedzibie Stowarzyszenia Astghik. Na zajęciach zaprezentowany został rozwój umiejętności komunikacyjnych u dziecka w wieku od 3 miesiąca Ŝycia. Przedstawiono na filmie video sposoby tworzenia sytuacji komunikacyjnych pozwalających dziecku zainicjować rozmowę. Słuchacze mieli moŝliwość zapoznania się ze specjalistycznymi wykorzystywane w pracy z dziećmi. programami, które są 10
Tematy wykładów dotyczyły takŝe organizacji specjalnego miejsca pracy dla dziecka ze sprzęŝonymi niepełnosprawnościami wraz z metodologią tworzenia specjalnych siedzisk; zastosowanie niskiej technologii w pracy z dzieckiem niepełnosprawnym; zastosowanie wysokiej technologii jako narzędzia wspomagającego proces edukacji dziecka. KaŜde warsztaty i wykłady kończyły się ankietami ewaluacyjnymi. Uczestnicy w ankietach ocenili pracę na wykładach i warsztatach bardzo pozytywnie, wyraŝali chęć dalszej współpracy oraz podkreślali przydatność nowych metod pracy z dziećmi niepełnosprawnymi. 11
Społeczeństwo zostało poinformowane o współpracy polsko armeńskiej i prowadzonych warsztatach nt. metod AAC wspomagających sposobów porozumiewania się. O przyjeździe specjalistów z Polski informowało krajowe radio Radio International, Agencja Informacji oraz pięć kanałów telewizyjnych: - ARMENIA TV prywatna telewizja - TV 1 National TV - 5 KANAŁ - ARMNEWS - śam TV Dodatkowo na prośbę rodziców przeprowadzono diagnozę dziecka niepełnosprawnego. Na podstawie informacji uzyskanych podczas diagnozy opracowano wstępny program terapeutyczno rehabilitacyjny. 12