Podstawowe warunki konkurencyjności koksowni na wolnym rynku Edward Szlęk Prezes Zarządu JSW KOKS S.A. Konferencja naukowo-techniczna KOKSOWNICTWO 2014
Wyzwania dla konkurencyjnej koksowni Spełnienie wymagań jakościowych stawianych przez odbiorców koksu, Dążenie do maksymalnego wykorzystania potencjału produkcyjnego, Podnoszenie konkurencyjności produkcji koksu poprzez rozwój techniczny, technologiczny i organizacyjny, Ograniczanie wpływu prowadzonej działalności na środowisko i dostosowanie do wymogów BAT w zakresie techniki i technologii
PODZIAŁ KOKSOWNI I RYNKI ZBYTU KOKS Wolny rynek KOKSOWNIE SAMODZIELNE KOKS PRZYGÓRNICZE ZINTEGROWANE PRZYHUTNICZE Potrzeby własne hut KOKS
GŁÓWNE OBSZARY DECYDUJĄCE O KONKURENCYJNOŚCI KOKSOWNI PRZYGÓRNICZYCH I NIEZALEŻNYCH 1. Lokalizacja powinna uwzględniać jak najmniejszą odległość od źródeł węgla koksowego, a promień sprzedaży koksu powinien być jak najbardziej racjonalny 2. Wybrane założenia projektowe wielkość terenu, długość ciągów transportowych węgla, długość ciągów transportowych koksu, długość ciągów przesyłu mediów i gazu. 3. Dobór technologii produkcji koksu bateria w systemie zasypowym, bateria w systemie ubijanym, bateria dwuproduktowa pozioma, bateria dwuproduktowa pionowa. 4. Wykorzystanie gazu koksowniczego produkcja węglopochodnych sprzedaż gazu produkcja energii elektrycznej i cieplnej 5. Koszty i wydajność pracy 6. Koszty techniczne
ELEMENTY PROGRAMU REALIZACJI PRZEWAGI KONKURENCYJNEJ 1. Technologia produkcji koksu 2. Optymalizacja kosztów stałych koksowni 3. Pełne wykorzystanie gazu koksowniczego i wydzielanych z niego produktów
ELEMENTY PROGRAMU REALIZACJI PRZEWAGI KONKURENCYJNEJ Technologia produkcji koksu Poprzez technologię możemy osiągnąć trzy podstawowe cele ekonomiczne: maksymalny uzysk koksu wielkopiecowego sięgający ponad 90%, minimalny koszt mieszanki, najmniejsze zużycie gazu na potrzeby własne (opalanie baterii) Niezależnie od technologii produkcji koksu pozostaje otwarta kwestia samego chłodzenia koksu. Co wybrać: chłodzenie mokre - proste, tańsze i umożliwiające sprzedaż kilku procent wody w cenie koksu, chłodzenie suche - droższe i bardziej skomplikowane, ale bardziej ekologiczne i umożliwiające odzysk energii. Oprócz ekonomii wybór ten ma związek z pewną wielkością niewymierną - na wolnym rynku koks suchochłodzony ma większe szanse sprzedaży.
ELEMENTY PROGRAMU REALIZACJI PRZEWAGI KONKURENCYJNEJ Optymalizacja kosztów stałych koksowni Programy optymalizacji kosztów zwykle są złożone oraz wymagają stworzenia odpowiednich warunków organizacyjnych, zachowania dyscypliny i przemyślanego podejścia opartego o sprawdzone metodologie i narzędzia. W dużym uproszczeniu koszty stałe podlegające optymalizacji można podzielić na cztery główne grupy: amortyzacja, koszty osobowe, koszty techniczne (utrzymania ruchu), koszty pozostałe.
ELEMENTY PROGRAMU REALIZACJI PRZEWAGI KONKURENCYJNEJ Optymalizacja kosztów stałych - koszty osobowe Firmy konsultingowe zwykle proponują podział optymalizacji kosztów działalności przedsiębiorstwa w zakresie kapitału ludzkiego (kosztów osobowych) na trzy kategorie: redukcję zatrudnienia, redukcję świadczeń, optymalizację kosztów utrzymania pracowników. To, który z wymienionych wyżej rodzajów optymalizacji kosztów osobowych zastosujemy, zależy od licznych czynników, m.in. od istniejących ustaleń wewnątrzorganizacyjnych, sytuacji rynkowej itp. Utrzymanie konkurencyjności produktów wymaga, by koszty osobowe kształtowały się na poziomie nie przekraczającym 65 zł/tonę. Generalnie temat kosztów osobowych i ich redukcji jest trudny ze względu na ich społecznie i czasem polityczne aspekty.
ELEMENTY PROGRAMU REALIZACJI PRZEWAGI KONKURENCYJNEJ Optymalizacja kosztów stałych koszty techniczne Przez koszty techniczne rozumiemy koszty związane z funkcjonowaniem systemu utrzymania ruchu maszyn i urządzeń w przedsiębiorstwie. Podstawowymi celami wspomnianego systemu są: osiągnięcie pożądanej jakości wyrobów lub usług, maksymalizacja ekonomicznego okresu użytkowania wyposażenia produkcyjnego, utrzymanie warunków bezpiecznej eksploatacji, maksymalizacja zdolności produkcyjnych, minimalizacja kosztów produkcji poprzez zapewnienie nielicznych przerw w procesie produkcji. Wskaźnik wydatków, które są w miarę racjonalne i zapewniają bezpieczną pracę koksowni to maksimum 25 zł/tonę koksu.
ELEMENTY PROGRAMU REALIZACJI PRZEWAGI KONKURENCYJNEJ Optymalizacja kosztów stałych podsumowanie Zgodnie z naszymi wcześniejszymi założeniami poszczególne grupy kosztów stałych w odniesieniu do tony koksu można przyjąć na następującym poziomie: amortyzacja 55 zł/t koszty osobowe max. 65 zł/t koszty techniczne max. 25 zł/t koszty ogólne max. 30 zł/t Razem koszty stałe 175 zł/t
ELEMENTY PROGRAMU REALIZACJI PRZEWAGI KONKURENCYJNEJ Pełne wykorzystanie gazu koksowniczego uwzględniające jego wartość energetyczną na rynku W Polsce gaz koksowniczy był wykorzystywany w roli gazu miejskiego do około 1990 roku. Od tego czasu koksownie w bardzo różny sposób radziły sobie z gospodarką gazem. Program energetyczny segmentu koksowego JSW jest pierwszym kompleksowym programem pełnego wykorzystania gazu w trwały i racjonalny sposób. Oczyszczanie gazu stanowi źródło pozyskiwania cennych surowców chemicznych takich jak: smoła koksownicza i benzol. Mając do dyspozycji 200 000 ton smoły, można już rozważać opłacalność projektu jej przetwórstwa jako kolejny sposób na podniesienie przychodów z gazu służących konkurencyjności koksu.
ELEMENTY PROGRAMU REALIZACJI PRZEWAGI KONKURENCYJNEJ Ceny sprzedaży produktów koksowania Żadna firma, nawet najlepsza, nie poradzi sobie na rynku bez dobrego wsparcia handlowego. Warto więc zaangażować doświadczonych handlowców, mających rozeznanie rynku. Nie bez znaczenia w negocjacjach cenowych z kontrahentami jest również pozycja firmy na rynku, jej dotychczasowy rozwój i dotychczasowa współpraca z tymże rynkiem. Dlatego warto stworzyć komórkę odpowiedzialną za zadania związane ze sprzedażą koksu i jego produktów ubocznych i tylko do tego działania dedykowaną. W takim modelu odciążona koksownia może poświęcić swoją energię w całości na realizację swojego podstawowego zadania na produkowanie koksu o najwyższej jakości i najbardziej racjonalnym koszcie.
EFEKTY PROCESÓW RACJONALIZACJI KOSZTÓW Założenia Do naszych rozważań przyjmujemy teoretyczną koksownię o zdolności produkcyjnej 1 000 000 ton koksu/rok. Założeniem do uzyskania jej pełnej konkurencyjności jest osiągnięcie przychodów z produktów węglopochodnych na poziomie zbliżonym do sumy kosztów stałych. Koszt stały w tym przypadku wynosi: 175 000 000 zł/rok Przeanalizujemy możliwości takiego doboru technologii koksowania i wykorzystania produktów węglopochodnych, żeby ich sprzedaż osiągnęła wartość zbliżoną do kosztów stałych.
Założenia EFEKTY PROCESÓW RACJONALIZACJI KOSZTÓW Produkcja koksu 1 000 000 ton rocznie wraz z odpowiadającym jej uzyskiem gazu koksowniczego, smoły i benzolu. Zakłada się: sprzedaż koksu w cenach z 2014 roku gaz koksowniczy 280 zł/1000 m 3 benzol 2800 zł/t smoła surowa 1200 zł/t produkty przerobu smoły 1400 zł/t koszty stałe 175 zł/t
EFEKTY PROCESÓW RACJONALIZACJI KOSZTÓW 900 mln PLN 800 700 600 500 KS S KS+KZ 400 300 200 100 0 0 100 200 300 400 500 600 700 800 900 1000 tys. ton Próg opłacalności przy określonym poziomie kosztów stałych (175 zł/t koksu) i założonym kształtowaniu się przychodów ze sprzedaży oraz kosztów zmiennych. Próg rentowności na poziomie 885 tys. ton. koksu
EFEKTY PROCESÓW RACJONALIZACJI KOSZTÓW 900 mln PLN 800 700 600 500 400 KS KS' S KS+KZ KS'+KZ 300 200 100 0 0 100 200 300 400 500 600 700 800 900 1000 tys. ton Obniżenie kosztów stałych o 15 zł/t spowoduje obniżenie progu rentowności do ok. 810 tys. ton
EFEKTY PROCESÓW RACJONALIZACJI KOSZTÓW 900 mln PLN 800 700 600 500 400 KS S KS+KZ KS+KZ' 300 200 100 0 0 100 200 300 400 500 600 700 800 900 1000 tys. ton Zastosowanie systemu ubijanego spowoduje obniżenie kosztów mieszanki o 30 zł/t i wzrost wartości sprzedaży koksu o ok. 10 zł/t, wynikający ze zwiększenia uzysku koksu hutniczego. Spowoduje to przesunięcie progu rentowności do poziomu ok. 735 tys. ton
EFEKTY PROCESÓW RACJONALIZACJI KOSZTÓW 900 mln PLN mln PLN 800 700 600 500 400 KS S S' KS+KZ 300 200 100 0 0 100 200 300 400 500 600 700 800 900 1000 tys. ton Zwiększenie wartości sprzedaży wynikające z pełnego zagospodarowania nadwyżki gazu koksowniczego (54%) i dodatkowych wpływów z przerobu smoły przesuwa próg rentowności do poziomu ok. 750 tys. ton
EFEKTY PROCESÓW RACJONALIZACJI KOSZTÓW 1000 mln PLN 900 800 700 600 500 KS KS' S S' KS+KZ KS'+KZ' 400 300 200 100 0 0 100 200 300 400 500 600 700 800 900 1000 tys. ton Skumulowany wpływ racjonalizacji kosztów stałych (-15 zł/t), niższego kosztu mieszanki (-30 zł/t) i zwiększonych wpływów ze sprzedaży produktów powodują przesunięcie progu rentowności do poziomu 585 tys. ton.
Miliony PODSUMOWANIE Dla rozpatrywanej hipotetycznej koksowni koszty stałe pokrywane są poprzez przychody ze sprzedaży produktów węglopochodnych. 220 200 180 160 140 120 100 80 60 40 20 Koszty stałe Zwiększony uzysk koksu Zmiana systemu Gaz Smoła Benzol 0 Przychody bez przerobu smoły Przychody z przerobem smoły Przychody z przerobem smoły, zmianą systemu obsadzania komór i zwiększonym uzyskiem koksu
WNIOSKI Utrzymanie trwałej konkurencyjności koksowni przygórniczych i niezależnych wymaga pełnego wykorzystania gazu koksowniczego wraz z doborem najbardziej efektywnej technologii. Następnym etapem zwiększenia wartości sprzedaży produktów węglopochodnych jest przetwórstwo smoły koksowniczej. Osiągnięcie stanu równowagi pomiędzy przychodami z produktów węglopochodnych, a sumą kosztów stałych gwarantuje przetrwanie koksowni w okresie hutniczej dekoniunktury. Warunkiem koniecznym realizacji takiego scenariusza jest utrzymanie pełniej zdolności produkcyjnej i pełnej sprzedaży produktów.
Koksownictwo 2014 Dziękuję za uwagę