Przemiany społeczno kulturowe
Osoby cierpiące na anoreksję to w większości przypadków dziewczęta i kobiety, które odczuwają nieświadomy lęk przed identyfikacją z własną płcią.
Koncepcja psychodynamiczna anoreksja jest rozumiana jako reakcja na konflikt edypalny i regresja do wcześniejszych faz rozwojowych: Faza latencji odmowa jedzenia jest wyrazem buntu przeciwko identyfikacji z matką; Faza edypalna głodzenie się jest negacją pragnień seksualnych i fantazji o ciąży; Faza analna ograniczenie pokarmu jest tendencją realizacji autodestrukcyjnych i sadomasochistycznych; Faza oralna odmowa spożywania pokarmu jest realizacją instynktu śmierci
Model poznawczo-behawioralny źródłem zaburzenia są dezadaptacyjne nawyki wykształcone w procesie uczenia się. Sfery zagrożenia: Wzmacnianie zachowań dietetycznych Pozytywne kontrola własnego ciała; Negatywne obawa przed utrata kontroli, strach przed uaktywnieniem konfliktów wypartych przez dietę; Schematy poznawcze Pozytywne kojarzące szczupłą sylwetkę ze szczęściem; Negatywne dezadaptacyjne przekonanie związane w wyglądem i dietą; Czynniki środowiskowe wyzwalają i utrwalają zaburzenie; Czynniki biologiczne określają predyspozycję do zachorowania
Istnieje pewien sposób organizacji rodziny, który ma ścisły związek z pojawieniem się i podtrzymywaniem objawu: Zawarte granice pomiędzy poszczególnymi podsystemami, jak i członkami rodziny; Sztywna granica oddzielająca rodzinę od świata zewnętrznego, spostrzeganego jako zagrożenie; Zaburzony system rodzicielski w którym stabilność i rola rodzicielska jest ważniejsza niż wzajemna wieź emocjonalna; Brak jasnej hierarchii i walka miedzy rodzicami o władze (narzędziem walki często staje się poświecenie na rzecz dzieci);
Norma osiągnięć społecznych; Norma szczupłej sylwetki; Norma utrzymywania dobrej kondycji fizycznej; Jednoznaczne wiązanie szczupłej sylwetki z: samokontrolą, powodzeniem, sukcesem
Czynniki predysponujące Ogólne niezadowolenie z życia i z siebie; Biologiczne i fizjologiczne predyspozycje obejmujące m.in. cechy temperamentu, poziom aktywności, parametry przeżywania i odczuwania głodu; Czynniki wyzwalające Trudne sytuacje życiowe; Negatywne uwagi lub obserwacje dotyczące wyglądu; Czynniki podtrzymujące Poczucie kontroli i sukcesu; Pozytywne objawy postu (np. sytość nawet po niewielkich ilościach pożywienia)
Metody biologiczne (farmakoterapia, nawadnianie, odżywianie); Metody psychoanalityczne (psychoterapia wglądowa, oparta na związku psychoterapeutycznym, wspierająca); Metody behawioralno-poznawcze (uczenie nowych zachowań, wzmacnianie, więź terapeutyczna); Terapia rodzinna (zmiana dysfunkcjonalnych elementów struktury rodzinnej); Psychoterapia grupowa; Terapia skoncentrowana na ciele; Grupa wsparcia i samopomocy;
Termin orthorexia nervosa pochodzi z języka greckiego (od słów orto prawidłowy, dobry i oreksis - pożądanie, apetyt), zaś po polsku definiowany jest jako obsesja na punkcie zdrowego żywienia.
Wiara, iż zdrowa bardzo rygorystyczna dieta chroni przed chorobami nękającymi współczesne społeczeństwa; Spożywanie wyłącznie produktów dozwolonych z indywidualnie opracowanej listy i unikanie tych szkodliwych staje się filozofią życia; Do najczęstszych objawów należy zaliczyć: Utratę wagi; Ciągłe myślenie o jedzeniu, jego wartościach odżywczych; Poczucie wyższości produktów jako złe bądź niezdrowe ; Krytyczny stosunek do sposobu odżywiania się innych ludzi;
Podobnie jak w innych zaburzeniach odżywiania, przyczyn ortoreksji upatruje się w psychice; Najczęściej zaburzenie to pojawia się u osób, których wewnętrzne poczucie bezpieczeństwa jest zachwiane (by poradzić sobie ze związanym z tym poczuciem zagrożenia i narastającym lękiem, szukają rozwiązań na zewnątrz); Obsesyjna koncentracja na zdrowym odżywianiu, przesadna dbałość o własne zdrowie; Kontekst społeczny w jakim żyjemy, nastawiony na idealne i zdrowe ciało; Wśród przyczyn leży też bardzo głęboko zakorzeniony perfekcjonizm;
Ortoreksja to zaburzenie głównie natury psychologicznej, wiąże się również z innymi problemami zdrowotnymi. Ortoreksja może prowadzić do ciągłego poczucia zmęczenia zarówno fizycznego jak i psychicznego na skutek stałego myślenia o jedzeniu, zaparć lub biegunek, braku menstruacji, depresji.
Leczenie ortoreksji bywa trudne, ponieważ ortorektycy są przekonani co do całkowitej słuszności swoich wyborów. Nie zauważają problemu, wręcz przeciwnie, uważają, że to inni źle się odżywiają i powinni brać z nich przykład. Ortorektyk zaczyna zauważać, że coś jest nie tak, gdy jedzenie bierze całkowitą kontrolę nad jego życiem i prowadzi do skrajnego wyczerpania psychicznego.
Choroba ta nie jest widoczna, osoby chorujące nie różnią się wyglądem od reszty, a sama choroba rozgrywa się w czterech ścianach, często w dwóch punktach mieszkania: lodówka i ubikacja.
Brak poczucia bezpieczeństwa w dzieciństwie; Zachowania rodziców (badania pokazują, że 40% odchudzających się dziewcząt w wieku 9-10 lat, robi to za namową matek, matki tych dziewcząt maja tendencję do bycia krytycznymi); Posiłki rodzinne (zaburzenia odżywiania, w tym bulimia pojawiają się rzadziej w rodzinach, dla których wspólny posiłek jest normalną częścią dnia); Historia zaburzeń emocjonalnych i uzależnień w najbliższej rodzinie; Historia związana z wykorzystaniem na tle seksualnym (odsetek kobiet z takim epizodem wśród bulimiczek jest o 35% większy niż w przypadku kobiet zdrowych) ;
W kulturze zachodniej szczupłość jest wyznacznikiem sukcesu i wartości człowieka, przez co kobiety są poddawane presji, aby być szczupłymi. Mass media kolorowe magazyny i programy telewizyjne jako piękności. Pytanie czy to media tworzą takie trendy czy jedynie zaspokajają potrzeby publiczności, natomiast u wielu osób powodują utrwalenie stereotypu, że tylko szczupłe jest piękne i ma szanse stać się popularnym.
Odchudzanie pozytywne komentarze wygłaszane pod adresem osób, które zdołały schudnąć mogą powodować zakodowanie informacji, że zrzucenie kilku kilogramów powoduje większe uznanie ze strony otoczenia, lepsze samopoczucie. Z kolei odmawianie sobie posiłków w ramach diety może doprowadzić do napadów obżarstwa; Dojrzewanie zmiany zachodzące w ciele w okresie dojrzewania są trudne do zaakceptowania dla wielu młodych ludzi, dodatkowo ten etap jest związany często z większą podatnością na krytycyzm odnośnie wyglądu;
Życiowe zmiany wyprowadzka z domu, wyjazd na studia, zakończenie długoletniego związku, nowa praca są źródłem stresu, w takich sytuacjach jedzenie może stać się takim aspektem życia, które daje poczucie kontroli, którego brakuje w w/w sytuacjach; Sport, praca i działalność artystyczna pewne zawody wymagają kontrolowania wagi lub utrzymania atrakcyjnego wyglądu i sylwetki, a co za tym idzie zwiększają ryzyko zachorowania na bulimię (aktorzy, osobowości telewizyjne, atleci, tancerze, modelki); Obecność w najbliższej rodzinie osoby z zaburzeniami odżywiania lub osoby otyłej;
Konsekwencje fizyczne Jednym z najpowszechniejszych zaburzeń są zaburzenia pracy serca (arytmia, wstrząs kardiogenny, zawał mięśnia sercowego) oraz osłabienia siły mięśniowej, a także niski poziom jonów wapnia i chloru; Przy kompensacji wymiotami następują także uszkodzenia przełyku i żołądka oraz krwawienia w obrębie przewodu pokarmowego; Ogólne odwodnienie organizmu, powodujące wysuszanie skóry i błon śluzowych, bóle stawów;
Konsekwencje psychiczne Silne poczucie winy, niska samoocena które z czasem przechodzą a depresje; Utrudnienie nawiązywania relacji z innymi ludźmi, a także autoagresja, która czasem prowadzi do samookaleczania się; Częste nawiązywanie kontaktów seksualnych z nieznajomymi; Skłonność do nadużywania alkoholu i środków odurzających;
Ideologia uznająca bulimię (i inne zaburzenia odżywiania) za styl życia, a nie chorobę. Dziewczyny określające się mianem Pro Mia pragną być szczupłe, uprawiają diety i głodówki. Na forach i blogach wymieniają się poradami dotyczącymi ich stylu życia, dbania o zęby, włosy, skórę, sposoby na wywoływanie wymiotów, metodami przeczyszczania się za pomocą leków i domowych sposobów.
Proces leczenia bulimii jest przeważnie skomplikowany, a ponad to zagrożony dużym ryzykiem niepowodzenia, co może zniechęcać do dalszej walki o zdrowie. Aby leczenie było skuteczne musi zaistnieć złożona kombinacja wielu czynników, gdzie zmotywowany pacjent i doświadczony personel są najważniejszymi.
Stosowanie leków nie powinno być jedyną lub dominującą formą leczenia. Leki antydepresyjne zarówno starsze, jak i bardziej nowoczesne mają, udowodnioną skuteczność w leczeniu bulimii. Ze względu na mniejszą liczbę działań ubocznych stosuje się leki nowoczesne. Oddzielny rozdział stanowi leczenie powikłań, przeważnie jest ono ograniczone do wyrównania gospodarki wodno elektrolitowej, stopniowego odstawienia leków przeczyszczających oraz próby wyrobienia odpowiednich zwyczajów żywieniowych.
Terapia poznawczo-behawioralna W okresie 4-6 miesięcy pacjent uczy się jedzenia trzech posiłków dziennie, wliczając w to pokarmy, których poprzednio unikał; W tym okresie pacjent obserwuje i notuje codzienną dietę razem z niezdrowymi reakcjami oraz negatywnymi myślami; Pacjent odnotowuje wszelkie przypadki objadania się, oraz pozbywania skonsumowanych kalorii; W czasie sesji pacjent dyskutuje swoje postępowania z terapeutą; Gdy niewłaściwe odruchy i zachowania zostaną rozpoznane, wybór jedzenia jest poszerzany;
Terapia interpersonalna Wyrażanie uczuć; Odkrycie jak radzić sobie z niepewnością i zmianami w życiu; Wykształcenie silnego poczucia indywidualizmu i niezależności; Zmierzenie się z wszelkimi istotnymi wydarzeniami z przeszłości typu molestowanie seksualne czy inne traumatyczne przeżycia;
Terapia rodziny Ten rodzaj terapii jest oparty na założeniu, że główną rolę w powstawaniu zaburzeń odżywiania grają niewłaściwe relacje w rodzinie. Terapia rodziny może być skuteczna w przypadku pacjentów i młodych, i starszych. Opiekunowie często mają silne poczucie winy oraz lęk.
Terapia psychodynamiczna W terapii psychodynamicznej główną rolę gra wzajemne postrzeganie się terapeuty i pacjenta, oraz przeniesienie wydarzeń z przeszłości na tą relację. Pozwala to pacjentowi na bezpośrednią pracę nad problemami, które podtrzymują jego chorobę. Terapeuta oferuje także interpretację bieżących wydarzeń i zachowań, trudnych dla pacjenta.
Odzyskiwanie wagi - uświadomienie rodzicom fizycznych konsekwencji niedożywienia, przekazanie w ich ręce całkowitej kontroli nad tym co, kiedy, z kim i gdzie chory/chora jada. Przywrócenie kontroli nad spożywanymi posiłkami w ręce dziecka - gdy pacjent zaakceptuje, że oczekuje się od niego zjadania pokarmów w innych ilościach, i innego rodzaju. Praca nad poczuciem tożsamości - rozwiązywanie problemów związanych z dojrzewaniem, usamodzielnianiem się, powrót do normalności i prawidłowych relacji w rodzinie.
Jest chorobą przewlekłą z silną tendencją do rodzinnego występowania, którą wzmacniają takie czynniki środowiskowe, jak brak aktywności fizycznej w zestawieniu z dietą wysokokaloryczną oraz tania żywność złej jakości.
Przyjmowanie nadmiaru energii w stosunku do jej zużycia; Występowanie otyłości warunkują: Czynniki genetyczne; niewłaściwy skład diety; Częstość i obfitość spożywanych posiłków; Zażywanie niektórych leków;
W związku z zagrożeniem, jakie niesie ze sobą otyłość, szczególnie istotna jest właściwa ocena stopnia nadwagi, w której znaczący udział ma nadmiar tkanki tłuszczowej. WZÓR LORENZA IMC = (wzrost [cm] - 100) - {(wzrost [cm] - 150) : K} gdzie: K dla kobiet wynosi 4, a dla mężczyzn 2 BMI (body mass index) BMI = aktualna masa ciała [kg] / {wzrost [m]} 2
Wyróżnia się otyłość Androidalną - typu jabłko; Ginoidalną typu gruszka;
Programy walki z otyłością mogą obejmować: Zmiany w środowisku życia, tj. modyfikację stylu życia, zmianę zawodu, miejsca zamieszkania, sytuacji rodzinnej, sposobu wypoczynku; Zmiany zachowań indukowane za pomocą zajęć edukacyjnych oraz oddziaływań psychoterapeutycznych; Wprowadzenie kontrolowanego sposobu żywienia przez lekarza lub dietetyka (5 posiłków dziennie z niedoborem o różnym nasileniu); Zwiększenie ilości ruchu i wysiłku fizycznego;
Otyłość u dzieci nie zawsze jest odpowiednio wcześnie dostrzegana przez lekarza pierwszego kontaktu. Nadal panuje pogląd, że można z niej "wyrosnąć".
Pomarańczowa skóra, godziny spędzone na solarium. W konsekwencji zniszczona cera, choroby skóry i mnóstwo pieniędzy wydanych, aby poprawić jej koloryt. Tanoreksja to jedna z chorób psychicznych spowodowana zaburzeniami w postrzeganiu samego siebie.
Tak jak anoreksja, tanoreksja charakteryzuje się niechęcią do własnego ciała. Anorektyczka, patrząc w lustro, widzi grubą, paskudną dziewczynę, zaś tanorektyczka - osobę bladą, a co się z tym wiąże - brzydką.
Toczeń rumieniowaty; Choroby pęcherzykowe; Trądzik różowaty; Liszaj płaski; Zapalenie skórno mięśniowe; Opryszczka;
Terapia tanoreksji przebiega podobnie jak w przypadku innych uzależnień. Choć zdaniem specjalistów jest jednym z trudniejszych do leczenia. Prowadzona jest przez psychoterapeutów, często na zasadzie terapii grupowej. W Stanach Zjednoczonych istnieją grupy samopomocowe dla tanorektyczek.
Przyspieszone tempo życia i szybki rozwój cywilizacji mają niewątpliwie ogromne znaczenie na przemianach społeczno-kulturowych w dzisiejszych czasach. W dużej mierze ma to niekorzystny wpływ na sposób odżywiania sie ludzi, a szczególności dzieci. Spożywając produkty w nieodpowiednich proporcjach, niewłaściwie przetworzonych, narażamy siebie i często również dzieci na wiele chorób, dlatego tez tak istotna role w zapewnieniu dzieciom warunków utrzymania dobrego stanu zdrowia jak i prawidłowego rozwoju fizycznego i psychicznego odgrywają rodzice.