Europejski Dzień (Breast Health Day) to ustanowione 15 października święto, którego istotą jest przypominanie i uświadamianie o tym jak zapobiegać występowaniu nowotworów piersi oraz o olbrzymim znaczeniu wykonywania badań przesiewowych. U jednej na osiem kobiet w ciągu ich życia zostanie zdiagnozowany rak piersi. W Polsce rak piersi jest najczęściej diagnozowany u kobiet w wieku 50-69 lat. Rośnie jednak liczba rozpoznań w grupie kobiet młodszych. W ciągu ostatnich 30 lat rozpoznawalność w grupie kobiet 20-49 lat wzrosła prawie 2-krotnie. 1985 2015 Zazwyczaj rak piersi przez długi okres rozwija się bezobjawowo i bezboleśnie. Wczesna diagnostyka, badania przesiewow e oraz coraz skuteczniejsze metody terapii powodują systematyczną poprawę wyników leczenia raka piersi wśród Polek.
Co wiemy na temat przyczyn rozwoju raka piersi? Komórki nowotworowe powstają i namnażają się, gdy DNA komórek macierzystych zostaje uszkodzone. Ale co jest przyczyną uszkodzenia DNA komórek? Niestety to pytanie nadal pozostaje bez odpowiedzi. Można jedynie wskazywać czynniki, które zwiększają ryzyko rozwoju choroby nowotworowej. Czynniki genetyczne zwiększające ryzyko rozwoju raka piersi: WIEK Dwie na trzy kobiety z rozpoznanym rakiem piersi mają powyżej 55 lat. GENY Obserwuje się wzrost ryzyka zachorowania na nowotwór piersi, jeśli wśród członków rodziny zdiagnozowano ten rodzaj nowotworu. Dodatkowo ryzyko wzrasta, gdy wykryto go poniżej 50 roku życia. UKŁAD ROZRODCZY I MENSTRUACJA Wczesna menstruacja (przed ukończeniem 12 roku życia), późna menopauza (po ukończeniu 55 lat), urodzenie pierwszego dziecka w późniejszym wieku lub bezdzietność zwiększają ryzyko raka piersi. WŁASNA HISTORIA ZDROWIA Jeśli rak piersi został zdiagnozowany w jednej piersi to istnieje zwiększone prawdopodobieństwo, że pojawi się także w drugiej. GĘSTA TKANKA PIERSI Guzki w gęstej tkance mogą być trudniej wyczuwalne, co opóźnia etap wykrycia choroby i zmniejsza szanse na wyleczenie choroby.
Na czynniki genetyczne nie mamy wpływu. Ale istnieje szereg czynników środowiskowych i związanych ze stylem życia, których można uniknąć: BRAK RUCHU I AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ Siedzący tryb życia może przyczyniać się do wzrostu ryzyka zachorowania na raka piersi. NIEODPOWIEDNIA DIETA Dieta bogata w węglowodany i tłuszcze nasycone a uboga w owoce i warzywa może stanowić czynnik ryzyka rozwoju raka piersi. NADWAGA I OTYŁOŚĆ Nadmierna ilość kilogramów może zwiększać ryzyko zachorowania na raka piersi. Ryzyko to zwiększa się jeszcze jeśli kobieta jest w wieku pomenopauzalnym. PICIE ALKOHOLU Częste spożywanie alkoholu może zwiększać ryzyko rozwoju raka piersi. Im więcej alkoholu spożywasz, tym większe ryzyko. STOSOWANIE ZASTĘPCZEJ TERAPII HORMONALNEJ Hormonalna terapia zastępcza przyjmowana w okresie menopauzy może zwiększyć ryzyko pojawienia się raka piersi oraz tego, że zostanie on zdiagnozowany w bardziej zaawansowanym stadium choroby nowotworowej. Polski Komitet Zwalczania Raka zaleca wykonywanie następujących badań profilaktycznych kobietom: od 20 roku życia 25 39 lat 40 49 lat od 50 roku życia samobadanie piersi regularnie raz w miesiącu badanie przez lekarza raz w roku oraz USG przynajmniej raz na 5 lat mammografia lub USG według zaleceń lekarza badanie przez lekarza 1-2 razy i zalecane badania obrazowe
Niepokojące zmiany, które powinny być skonsultowane z lekarzem: zmiana wielkości lub kształtu jednej piersi, niesymetryczne ułożenie piersi (sprawdzamy to, podnosząc ręce do góry), wciągnięcie brodawki (w okresie dojrzewania to stan normalny), wyciek płynu podbarwionego krwią z brodawki (płyn biało - żółty jest skutkiem nadmiaru hormonu prolaktyny, to niegroźna dolegliwość), zmiany skórne (zaczerwienienie, zgrubienie, wgłębienie, pomarszczenie, owrzodzenie, skórka pomarańczowa ). Około 80% wykrywanych tą metodą zmian ma charakter niezłośliwy. Mity związane z rakiem piersi Mit 1 Rak może pojawić się nagle Rak potrzebuje aż 7 8 lat, aby osiągnąć wielkość centymetra. W takim stadium jest wyleczalny nawet w 90%! Dlatego pamiętajmy, jak ważne jest regularne badanie piersi. Jeśli wykryjemy niewielki guzek palcami - nie wpadajmy w panikę. Udajmy się do lekarza i pamiętajmy, że wcześnie wykryty daje szansę na całkowite jego wyleczenie! Mit 2 Każda kobieta z czynnikiem ryzyka raka piersi zachoruje To, że kobieta znajduje się w grupie ryzyka, nie oznacza, że na pewno zachoruje na nowotwór. Nie lekceważmy jednak czynników, które zwiększają niebezpieczeństwo wystąpienia raka, zwłaszcza, że na część z nich mamy wpływ.
Mit 3 Na raka piersi chorują tylko kobiety. Mit 4 Jestem bezpieczna, bo w mojej rodzinie nie było przypadków wystąpienia nowotworu piersi. Nieprawda. Oczywiście odsetek mężczyzn u których rozpoznawany jest nowotwór piersi jest zdecydowanie mniejszy niż wśród kobiet, ale mężczyźni też chorują. U mężczyzn nowotwór piersi przyjmuje formę guzka w okolicy sutka. Nowotwory piersi wśród mężczyzn charakteryzują się większą śmiertelnością ze względu na mniejszą świadomość mężczyzn a co za tym idzie późniejszą wykrywalność i późne wdrożenie terapii. Niestety, jedynie 10 % wszystkich zachorowań na raka piersi wynika z dziedzicznych zaburzeń genetycznych. Każda kobieta może zachorować, dlatego tak ważne jest wykonywanie badań profilaktycznych i regularna samokontrola piersi. Mit 5 Mały biust to mniejsze ryzyko zachorowania. Nie ma związku między wielkością biustu, a ryzykiem zachorowania na raka. Mit 6 Noszenie biustonoszy z fiszbiną zwiększa ryzyko raka piersi. Ani typ biustonosza, ani jego dopasowanie do piersi nie mają wpływu na rozwój choroby. Możemy więc nosić dowolny rodzaj biustonosza, w zależności od naszych upodobań i potrzeb. Mit 7 Każdy guzek w piersi to nowotwór. Około 80% zmian wykrywanych w trakcie samobadania lub w trakcie badań przesiewowych to zmiany łagodne i niegroźne. Guzek może być objawem choroby nowotworowej i koniecznie należy go skonsultować z lekarzem. Należy być jednak wyczulonym również na inne rodzaje zmian taki jak zaczerwienia skóry, bóle piersi, nietypowe obrzmienia, wydzielina z brodawki. Nowotwór może również rozwinąć się w węzłach chłonnych w pachwinach. Wszelkie niepokojące nas zmiany należy niezwłocznie skonsultować z lekarzem.
Mit 8 Używanie antyperspirantów prowadzi do rozwoju raka piersi. Pojawiła się teoria, że antyperspiranty nie tylko zawierają składniki rakotwórcze, ale również uniemożliwiają wydalanie toksyn i substancji rakotwórczych, przez co przyczyniają się do rozwoju nowotworów. Nie ma jednak badań, które potwierdzałyby tą teorię. Mit 9 Skłonność do raka piersi dziedziczona jest wyłącznie po matce. Nieprawda! Mutacje genów mogą być przekazywana dziecku również przez ojca. Mit 10 Nie muszę się przejmować czynnikami ryzyka, ponieważ ta choroba grozi wyłącznie kobietom po menopauzie. Niestety co raz częściej nowotwór piersi rozpoznawany jest w grupie kobiet w wieku 20-49 lat. Rak może pojawić się u każdej kobiety, dlatego należy regularnie kontrolować swoje piersi! Choć całkowicie nie możemy ustrzec się przed nowotworem, możemy zmniejszyć ryzyko jego wystąpienia. Regularne uprawianie sportu oraz zdrowa dieta sprawiają, że nasz organizm jest silniejszy, więc komórki rakowe mają mniejsze szanse na rozwój. Zdrowy styl życia nie powinien być jednak przyczyną zaniechania badań. Jeśli zachorujemy, to właśnie wczesne wykrycie nowotworu daje nam największe szanse na wyleczenie!