OPERATOR TERENÓW ZDEGRADOWANYCH JAKO REMEDIUM NA CELOWE ZAGOSPODAROWANIE ODPADÓW, INWESTYCJE, INNOWACJE I WDROŻENIA OBIEGU ZAMKNIĘTEGO GOSPODARKI ODPADAMI Haldex S.A. Katowice, maj 2017 r.
2 Skutki działalności przemysłowej na obszarze śląska Odpady powydobywcze Tereny zdegradowane i zdewastowane 150 hałd odpadów 600 mln ton nagromadzonych odpadów powydobywczych Rocznie powstaje 25 mln t i 1,5 mln t odpadów pogórniczych z wydobycia węgla na Śląsku Tereny zanieczyszczone metalami np.: Cd, Pb i Zn 8000 7000 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 4921 4819 4892 4372 3668 3715 3676 3754 704 1206 1143 1138 2010 2011 2012 2013 2016 Grunty zdewastowane Grunty zdegradowane Ogółem 6890 Wykres: Powierzchnia gruntów zdegradowanych i zdewastowanych w woj. śląskim w latach 2010 2013 [ha] Połowa powierzchni Woj. Śląskiego wskazuje że koncentracja kadmu, ołowiu i cynku przekroczyła maksymalne wartości dopuszczalne (dokonano 76 prób). Pustki po płytkiej eksploatacji górniczej na obszarze GZW CHARAKTERYSTYKA: - Powierzchnia obszarów płytkiej eksploatacji: 250 km2; - Zagrożenia powstawaniem tzw. deformacji nieciągłych typu powierzchniowego, takich jak: leje czy zapadliska. Sosnowiec (2013) Palący problem do rozwiązania, narażenie życia i zdrowia mieszkańców, zniszczenie infrastruktury podziemnej i naziemnej, ubytek i dalsza degradacja terenów do zasiedlenia i zagospodarowania, utrata spójności terytorialnej województwa śląskiego. Tereny poprzemysłowe nie rekultywowane i nie remediowane powiększają swoje powierzchnie i pozostają nieużytkami Składowiska odpadów wydobywczych nie są odwęglane (Centralne Składowisko Odpadów Górniczych w Knurowie), co jest powodem samozapłonu hałd (np. Rydułtowy, Rymer, Ruda Śląska) i źródłem emisji CO 2, SO 2, NO X oraz pyłów PM 10 i PM 2,5
3 Najważniejsze cele społeczno-gospodarcze związane z rewitalizacją Gleby i tereny są zasobami nieodnawialnymi; celem UE jest ochrona i zrównoważone użytkowanie terenów Zanieczyszczający płaci / Dyrektywa 2004/35/WE; Zmniejszenie i zapobieganie negatywnego oddziaływania skutków przemysłu wydobywczego / Dyrektywa 2006/21/WE; Zamknięcie obiegu gospodarki odpadami / Komunikat Komisji Europejskiej; Przywrócenie funkcji administracyjnych, społecznych, gospodarczych i środowiskowych obszarów zdegradowanych/ Polityka Przestrzennego zagospodarowania kraju 2030; Przyjęta przez Rząd RP w 2012r, Ukierunkowanie na wsparcie obszarów problemowych Zasada terytorializacji - oznacza koncentrację geograficzną wsparcia do lokalnych uwarunkowań i potrzeb / Narodowy Plan Rewitalizacji 2022 / Ministerstwo Rozwoju z 2014 r.; Uznanie Przedsięwzięcia Priorytetowego w zakresie rekultywacji i rewitalizacji terenów w ramach Kontraktu Terytorialnego Woj. Śląskiego / WRDS woj. Śląskiego. Uchwała Sejmiku na temat przyjęcia programu ochrony środowiska nr 5/11/8 w zakresie zagospodarowania odpadów i terenów zdegradowanych jest wewnętrznie sprzeczna, gdyż z jednej strony wskazuje na duże potrzeby w tym względzie, a jednocześnie Sejmik stwierdza, że zgodnie z Ustawą odpowiedzialność za ten problem leży w zakresie gmin, wobec czego nie podejmuje żadnych działań w tym zakresie. Operatorski Model Zarządzania procesami rekultywacji i rewitalizacji kompleksowość, systemowość, intensywność, instytucjonalność podejścia do obszarów problemowych ; unikalne pionierskie rozwiązywanie problemów / Haldex S.A.; Ochrona życia i zdrowia obywateli / mieszkańców woj. śląskiego w symbiozie z Operatorem Rewitalizacji Haldex S.A. dla rozwiązania obszarów problemowych; Dedykacja dla władz publicznych / krajowych i regionalnych oraz wszystkich interesariuszy i mieszkańców Zaproszenie do współpracy
4 Bariery rekultywacji i rewitalizacji regulacje i akty prawne w kraju Regulacje i akty prawne w kraju Ø Ø Ø Ø Ø Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej Ochrona środowiska jest obowiązkiem władzy publicznej Prawo Ochrony Środowiska monitoring stanu środowiska na poziomie gminy, powiatu, województwa - zagospodarowanie wg planu przestrzennego zagospodarowanie i studiów uwarunkowań odpowiedzialność zanieczyszczający płaci za szkody wyrządzane środowisku i mieszkańcom Prawo geologiczne i górnicze składowanie odpadów wydobywczych; selekcja pod ziemia, segregacja na powierzchni odpowiedzialność zakładu górniczego za rekultywacje zakładu górniczego Ustawa o odpadach i odpadach wydobywczych zasady postepowania z odpadami wydobywczymi: zapobieganie powstawaniu, odzysk, unieszkodliwianie Zainteresowana Społeczność jest chroniona przed skutkami działalności wytwórcy i posiadacza odpadów. Brak w Ustawie doprecyzowania co do uzyskiwania stopnia recyklingu i brak odpowiednich wytycznych w przeciwieństwie do Ustawy z dnia 13.09.1996 o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, która w Art. 3b obliguje do uzyskania poziomu 50% recyklingu do końca roku 2020. Ustawa o odpadach wprowadza pojęcie produktu ubocznego, który nie jest odpadem, lecz w praktyce nikt z takiej możliwości nie korzysta. Ustawa o rewitalizacji dobrowolna a nie obowiązkowa dotyczy tylko obszaru, a nie obejmuje terenów poprzemysłowych brak Operatora Rewitalizacji/Instytucji Interesu Publicznego Ø Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym obejmuje gminę, miasto, powiat, województwo obowiązek JST do posiadania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (mpzp) miejscowy plan rewitalizacji, akt prawa miejscowego (wymagany art. 37f i 37i) Ø Ustawa o ochronie podmiotów rolnych i leśnych teren zdegradowany / znaczące obniżenie wartości użytkowej terenu, teren zdewastowany / całkowita utrata wartości użytkowej Ø Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka 2020 Krajowe Inteligentne Specjalizacje KIS11- minimalizacja wytwarzania odpadów oraz wykorzystanie materiałowe i energetyczne odpadów (odzysk, recykling)
5 Potencjał interesariuszy dla rekultywacji, remediacji, unieszkodliwiania odpadów wydobywczych w woj. śląskim I Grupa Interesariuszy: posiadacze prawa do władania ziemią, władający ziemią w woj. śląskim Kluczową role ma do spełnienia Skarb Państwa / władający 37% ziemią w woj. śląskim. Wzór postępowania, pionier przemian, integrator wszystkich Interesariuszy w regionie.
6 II Grupa Interesariuszy: gminy, miasta, powiaty, subregiony woj. śląskiego, na których występują tereny zdegradowane i hałdy odpadów wydobywczych i innych. Lp. Subregion woj. śląskiego Zwałowiska odpadów powęglowych [ha] Zwałowiska odpadów przemysłowych innych niż powęglowe [ha] Tereny poprzemysłowe, w tym zdegradowane, przeznaczone do rekultywacji/rewitalizacji [ha] Ogółem [ha] 1 2 3 4 Subregion Centralny (SC) Subregion Zachodni (SZ) Subregion Północny (SPłn) Subregion Południowy (SPłd) 1538,38 412,82 2164,72 4115,92 823,48 6,25 856,19 1685,92 0,00 200,46 733,25 933,71 3,80 0,00 150,54 154,34 Suma 2365,66 619,53 3904,70 6889,89 Palący problem do rozwiązania: źródło emisji: CO 2, SO 2, NO X i pyłów PM10 i 2,5; zanieczyszczeń metalami ciężkimi (Cd, Pb, Zn); wzrost nieużytków terenów; patologie społeczne, deficyt terenów inwestycyjnych.
7 Bariery rekultywacji i rewitalizacji terenów zdegradowanych w kraju Ø Ø Ø Ø Brak pokrycia miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego - Polska: 29,24% mpzp, województwo śląskie: 65,82% mpzp, Nieprzestrzeganie zasady zanieczyszczający płaci brak egzekucji i niekaralność powoduje, że zasada nie działa w praktyce, Niewykorzystywanie w pierwszej kolejności terenów zrekultywowanych, oczyszczonych a nie nowych terenów niezagospodarowanych brak mechanizmu kompensacji (Niemcy, Francja) Omijanie obowiązku w pierwszej kolejności do podawania odzyskowi odpadów wydobywczych przez wytwórcę i posiadacza odpadów na podstawie ustawowej uznaniowości, Ø Brak ustawowego obowiązku poświadczenia rezultatów rekultywacji i rewitalizacji terenów poprzemysłowych certyfikacja przez jednostki akredytowane, Ø Ø Ø Brak systemu standardowych procedur rekultywacji i rewitalizacji metody badań i pomiarów, algorytm postepowania i mierniki, dokumentowanie inżyniersko geologiczne i chemiczne, Remedium na obecną sytuację miała być Ustawa o rewitalizacji, która w rzeczywistości przerzuciła obowiązki na gminy i ograniczyła remediację do 20% terenów. Aby zmienić tą sytuację niezbędne jest powołanie Operatora Rewitalizacji Brak Operatora Rewitalizacji / Spółki Celowej o zasięgu krajowym i / lub regionalnym, która wdroży operatorski model zarządzania procesami rekultywacji rewitalizacji terenów zdegradowanych, poprzemysłowych i pogórniczych. Istnieje prawo oraz regulacje, ale nie są przestrzegane, egzekwowane i wykonywane w praktyce
8 III Grupa Interesariuszy: 4,5 mln mieszkańców woj. śląskiego, którym należy zapewnić ochronę życia i zdrowia z tytułu oddziaływania obszarów problemowych. IV Grupa Interesariuszy: pracownicy, dla których stworzone może być ok. 5000 nowych miejsc pracy w sektorze rekultywacji, remediacji i rewitalizacji oraz nowych inwestycji na terenach zrewitalizowanych. Zwłaszcza dla górników odchodzących z kopalń. V Grupa Interesariuszy tworzą: przedsiębiorstwa funkcjonujące w zakresie ekologii, nowi inwestorzy - działalność gospodarcza, usługowa, naukowa, kulturalna, ale na zrekultywowanych i zrewitalizowanych terenach w woj. śląskim. Nowe miejsca pracy, dochody podatkowe, innowacje, postęp technologiczny. Organizator Rewitalizacji INTERESARIUSZ Operator Rewitalizacji Powiernik INTERESARIUSZA System Operatorski przywrócenia do użytku społeczno gospodarczego terenów zdegradowanych i odpadów wydobywczych Rewitalizacja / Zagospodarowanie osiedlenie nowych użytkowników; tworzenie nowych miejsc pracy; wzrost podatków dla JST; nowe technologie i postęp techniczny; rozwój mikro i MSP w regionie to jest potrzeba czasu i oczekiwań
9 Modele przywracania do użytku społeczno gospodarczego terenów zdegradowanych w krajach UE Ø Niemcy Zagłębie Ruhry, Operator NRW URBAN GmbH, doświadczenia: i. Stworzono procedury i instytucje Powiernika odpowiedzialnego za rewitalizację tj. Operator Rewitalizacji ii. iii. iv. Poziom regionalny Rewitalizacja dokonywana jest na obszarach problemowych pod względem ekonomicznym, społecznym, technicznym i ekologicznym wraz z infrastrukturą techniczną Za rewitalizację obszarów kryzysowych odpowiedzialne są władze landów/województw pełniąc rolę Organizatora Rewitalizacji, które planują, organizują, finansują i współpracują z Operatorem Rewitalizacji Instytucja Powiernika powierzona Operatorowi przez Organizatora dysponuje majątkiem powierniczym Organizatora w celach przeprowadzenia procesu rewitalizacji v. Prawo federalne zezwala na przymusowy wykup nieruchomości prywatnych za określonym odszkodowaniem od właścicieli, którzy nie gwarantują ustalonych planów rewitalizacji Ø Francja Region Nord Pas decalais (NPdC) / Publiczna Agencja Polityki gruntowej (EPF NPdC), doświadczenia: i. Operator Publiczny/Wojewódzki scala działki, wykupuje grunty, rekultywuje, przygotowuje teren pod budowę ii. iii. iv. Prawo pierwokupu przez inwestora i/lub operatora publicznego terenu lub nieruchomości w tzw. Strefie Interwencji Gruntowej. EPF NPdC nie jest inwestorem obiektów na terenach zrekultywowanych lecz doprowadza teren do stanu zerowego. Nie ma charakteru rynkowo / konkurencyjnego i pozostaje poza zasięgiem dyrektyw unijnych Organem decyzyjnym jest Rada Gubernatorów 32 przedstawicieli władz regionalnych i lokalnych
10 Opis działalności firm niemieckich rekultywacja i usługi górnictwa LMBV mbh (http://www.lmbv.de) Jako spółka skarbu państwa zatrudniająca w Niemczech ponad 20 tys. pracowników Lausitzer und Mitteldeutsche Bergbau-Verwaltungsgesellschaft mbh należy do największych podmiotów działających na terenie Niemiec w zakresie rekultywacji terenów pogórniczych i poprzemysłowych. Do celów statutowych spółki należy: prowadzenie likwidacji kopalń, które zakończyły już wydobycie zagospodarowanie majątku likwidowanych kopalń tworzenie na bazie majątku likwidowanych kopalń nowych miejsc pracy poprzez ulokowanie nowych zakładów przemysłowych lub geoturystykę. Jako generalny wykonawca LMBV współpracuje z licznymi podwykonawcami. Firma świadczy również szeroki wachlarz usług, od badań geotechnicznych, przez likwidację szkód środowiskowych i systemy zabezpieczeń przeciwpowodziowych, po zarządzanie wodami gruntowymi.
11 Poziom krajowy / centralny Ø Wielka Brytania Narodowy Program dla Zagłębi Węglowych. Narodowa Agencja Rewitalizacji / Operator Rewitalizacji na poziomie kraju i. Uporządkowane planowanie przestrzenne/surowe zasady planistyczne wykluczające zagospodarowanie terenów zielonych otaczających miasta ii. iii. Potwierdzona przydatność Narodowej Bazy Terenów wcześniej zagospodarowanych Obowiązkowa przynależność firm z obszaru Strefy Poprawy Funkcjonowania Firm. Z ich składek jest częściowo finansowana rewitalizacja Rząd przeznaczył do 2014 roku 542 mln GPB na rekultywację, przy czym wpływy ze sprzedaży zrekultywowanych nieruchomości i odzyskanych produktów wyniosły 334 GPB. W pewnym zakresie projekty rewitalizacyjne finansowane są ze środków unijnych Ø Hiszpania Narodowy Plan Dziedzictwa Przemysłowego i. Kompleksowe opracowanie i wdrożenie projektów rewitalizacyjnych na szczeblu krajowym Należy skorzystać z doświadczeń europejskich, ale nie aplikować bezkrytycznie do warunków krajowych. Rynek remediacji i rekultywacji w państwach UE wyniósł w roku 2016-10,5 mld Musimy mieć własny model dostosowany do możliwości krajowych, regionalnych i gminnych Teraz albo nigdy Drugie życie Śląska ; następne pokolenia nie wybaczą nam bierności i braku działań
12 Historyczne wyniki kompleksowego przerobu odpadów wydobywczych przez firmę Haldex S.A. Przez 57 lat spółka Haldex przerobiła ok. 170 mln ton odpadów i odzyskała: węgiel - ponad 20 mln ton, kamień łamany dla przemysłu ceramicznego - 7,4 mln ton, kamień łamany dla przemysłu cementowego - 9,4 mln ton, kamień łamany do robót inżynieryjnych i drogowych - 10,4 mln ton, kamień łamany do podsadzki - 74,5 mln ton,. kruszywo do celów hydro- technicznych - 0,8 mln ton. kruszywo do rekultywacji technicznej i biologicznej - 42,1 mln ton, kruszywo lekkie dla budownictwa - 5,4 mln ton. Korzyści dla Woj. Śląskiego zagospodarowanie 800 1000 ha terenów głównych gmin i miast Śląska, które byłyby zajęte przez składowiska odpadów; odwęglenie odpadów likwidujące potencjalne zagrożenia zapożarowaniem; wykorzystanie kruszywa do podsadzki hydraulicznej (80 mln ton) zmniejszające skalę szkód górniczych na powierzchni miast i gmin Śląska. Rewitalizacja infrastruktury sportowo rekreacyjnej, drogowo inżynieryjnej i hydrotechnicznej. Rekultywacja biologiczna gleb produktami Haldex S.A. Współpraca i wymiana doświadczeń z firmami TERCHARPOR, EPF (Francja), LMBV (Niemcy), RecyCoal (GB)
13 Przerobowe zdolności produkcyjne odpadów wydobywczych w woj. Śląskim w 2016 r.
14
W roku 2012, biorąc pod uwagę przygotowanie nowego Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego Haldex S.A. przygotował prezentację dla Urzędu Marszałkowskiego 15
16 Zasady postępowania z odpadami wydobywczymi jako niezbędny element szerokiego wykorzystania odpadów do prac rekultywacyjnych i rewitalizacyjnych (Ustawa z dnia 10 lipca 2008 r. o odpadach wydobywczych) ODPADY WYDOBYWCZE ZAPOBIEGANIE POWSTAWANIU ODZYSK UNIESZKODLIWIANIE Charakterystyka odpadów wydobywczych Właściwości geotechniczne Właściwości geochemiczne uziarnienie wskaźnik plastyczności gęstość wilgotność zagęszczalność wytrzymałość na ścinanie kąt tarcia wewnętrznego współczynnik filtracji wskaźnik porowatości ściśliwość konsolidacja Badania składu Mineralogicznego (rozpad mechaniczny) Chemicznego (zawartość siarczki siarczkowej, palność, zawartość substancji niebezpiecznych) Badania wymywalności metali, soli i anionów zawierających tlen w czasie dla odpadów zawierających siarczki: badania statyczne lub kinetyczne w celu ustalenia powstawania kwaśnych odcieków (ADR) i wymywalności metalu w czasie (dla odpadów innych niż obojętne)
17 Misja Regionalnego Operatora Rewitalizacji w Woj. Śląskim Misją i głównym zadaniem Operatora Rewitalizacji jest odzysk wartościowych surowców z odpadów pochodzących z bieżącego wydobycia z kopalń oraz hałd, a następnie przetwarzanie ich na instalacjach w cenne certyfikowane produkty i przygotowanie ich do ponownego użytku oraz przywrócenie gruntom zdegradowanym lub zdewastowanym wartości użytkowych lub przyrodniczych, umożliwiających ich społeczno gospodarcze wykorzystanie.
18 Operator Rewitalizacji gwarantuje kompleksowość, systemowość, komplementarność Ø Na poziomie krajowym / centralnym Ø Na poziomie regionu / woj. śląskiego Zbliżony do W. Brytanii, Hiszpanii Zbliżony do Niemiec, Francji
19 Model Operatora komponent kontraktu terytorialnego i rozwoju województwa śląskiego Postuluje się, aby wdrożyć Operatorski Model Zarządzania procesami rekultywacji i rewitalizacji terenów poprzemysłowych i degradowanych w woj. śląskim na szczeblu gminy, powiatu, województwa Organizator Operator Efekty Operatorskiego Systemu Rewitalizacji 1. Władający powierzchnią ziemi, art. 3 p k t 4 4 U s t a w y P r a w o O c h r o n y Środowiska (prawo własności terenu, ziemi) 1.1 Skarb Państwa reprezentowany przez Urząd Wojewódzki 1.2. Jednostki Samorządu Terytorialnego reprezentowane przez wójta, burmistrza, prezydenta 2. Posiadający tytuł prawny do władania powierzchnią ziemi, art. 3 pkt 41 (wieczyste użytkowanie, dzierżawa) 2.1. PGG, JSW, KHW, KW, SRK, Centralne Składowiska Odpadów Pogórniczych / Knurów, Tauron Wydobycie 3. Minister Rozwoju prowadzący politykę rozwoju, w tym podejmowanie strategicznej interwencji Państwa z uwagi na natężenie problemów na obszarach problemowych. 1. Rozumiany jako wyspecjalizowany podmiot zdolny do prowadzenia, wykonania i poświadczenia procesów rekultywacji i remediacji. 1.1. Dysponujący zasobami ludzkimi i t e c h n i c z n y m i z z a s t o s o w a n i e m innowacyjnych technologii i produktów do wykonania tych procesów 2. Zdolność do skutecznej i efektywnej rewitalizacji (zagospodarowania) po procesie rekultywacji w imieniu i na rzecz Organizatora i własnym 3. Realizator strategicznej interwencji Państwa w obszarach zdegradowanych i poprzemysłowych w imieniu i na rzecz Ministra Rozwoju 1. Świadczona usługa w ogólnym interesie gospodarczym po uzasadnionych i rozsądnych kosztach przez Operatora 2. Obowiązek przedłożenia Organizatorowi w trybie ex-ante przez Operatora Planu Rekultywacji i Rewitalizacji wraz z kosztorysem, zgodnym z mpzp lub studium uwarunkowań lub z decyzją o warunkach zabudowy 3. Operator dla prowadzenia działalności zatrudnia górników korzystających z osłon socjalnych Państwa 4. Operator przez realizację rewitalizacji (zagospodarowania) zrekultywowanego terenu pozyskuje inwestorów/nabywców terenów, którzy tworzą nowe miejsca pracy i nowe wpływy podatkowe dla gmin i województwa 5. Wypełnienie zasady pierwszeństwa wykorzystania zrekultywowanych i zrewitalizowanych terenów z przeznaczeniem usługowo przemysłowym, a nie wykorzystywanie nowych terenów (leśne i rolnicze)
20 Operatorski algorytm standardowych procedur procesu procedur rewitalizacji realizowany przez Operatora Rewitalizacji
21 Gospodarcze wykorzystanie surowca z odpadów wydobywczych
22 Szacowane koszty i przychody rekultywacji terenów zdegradowanych dla ponownego wprowadzenia do użytku społeczno - gospodarczego Przykład pilotażowego/demonstracyjnego i systemowego projektu rewitalizacyjnego zlokalizowanego w Rudzie Śląskiej Ø Zwałowisko odpadów wydobywczych (muły, flotokoncentraty) / podpoziomowe / w stanie zapłonu pożarowego (temp. 90 C, temp. na głębokości 1m do 120 C) Powierzchnia 8 ha. Szacowane Nakłady na rewitalizację terenu - 9.362, 1 tys. zł Przychody ze sprzedaży terenu - 9.600,0 tys. zł, Możliwe umorzenie 30% nakładów w przypadku finasowania części nakładów przez NFOŚiGW
23 Szacowane przychody i koszty rekultywacji i rewitalizacji terenów w woj. śląskim. Wariant I Iata 2017-2026 oraz wariant II do roku 2031 Warianty Okres Przychody Koszty Saldo Powierzchnia terenów poddanych rekultywacji [ha] Liczba pracowników potrzebnych w skali roku do rekultywacji terenów I 10 lat 2.403,74 mln zł 3.158,05 mln zł - 754,31 mln zł 3.305,72 [ha] 4.358 II 15 lat 4.006,24 mln zł 5.263,4 mln zł - 1.257,16 mln zł 5.509,53 [ha] 4.413 Liczba potencjalnych miejsc pracy niezbędnych dla potrzeb realizacji procesów rekultywacyjnych podejmowanych przez Operatora Rewitalizacji województwa śląskiego w Powierzchnia latach terenów poddanych 2017-2031 Rok rekultywacji [ha] Liczba pracowników potrzebnych w skali roku do rekultywacji terenów 2017 50,00 500 2018 150,00 1.500 2019 250,00 2.500 2020 350,00 3.500 2021 400,00 4.000 2022 410,00 4.100 2023 415,00 4.150 2024 420,00 4.200 2025 425,00 4.250 2026 435,72 4.358 2027 440,50 4.405 2028 440,50 4.405 2029 440,50 4.405 2030 441,00 4.410 2031 441,31 4.413
24 REMEDIUM Powołanie Operatora Rewitalizacji Inicjatora, realizatora i integratora polityki rozwoju To rozwiązanie pozwala na: 1. Zagospodarowanie terenów zdegradowanych 2. Wykorzystanie odpadów po recyklingu do wykonania prac związanych z przywróceniem terenów środowisku 3. Stworzenie rynków pracy w trakcie procesu rewitalizacji i po niej (inwestorzy - działalność usługowo-przemysłowa) 4. Stworzenie rynku systemowego, który otworzy możliwości wprowadzania innowacji ekologicznych, startupów oraz rozszerzy rynki gospodarcze Dzięki temu modelowi powołania i funkcjonowania OPERATORA REWITALIZACJI, wszystkie powyższe możliwości mogą znaleźć zastosowanie w praktyce.
25 Wnioski A. W Polsce nie istnieje Krajowy Rejestr / wykaz terenów zdegradowanych, zdewastowanych, zanieczyszczonych metalami ciężkimi oraz pustek poeksploatacyjnych płytkiego wydobycia. Jedynym wyjątkiem jest regionalna baza danych o terenach zdegradowanych i poprzemysłowych OPI TPP dla woj. śląskiego (2009 r.). Ponadto wstępna baza pustek płytkiego wydobycia oraz wstępne rozpoznanie stopnia zanieczyszczenia metalami ciężkimi Rekomendacje: 1. Uzupełnienie, zweryfikowanie i aktualizacja OPI TPP; Pełna baza pustek płytkiego wydobycia oraz pełna baza stopnia zanieczyszczenia metalami ciężkimi w woj. śląskim 2. Regionalny Operator Rewitalizacji na zlecenie władz publicznych (tj. Urzędu Wojewódzkiemu i Urzędu Marszałkowskiemu) winien zarządzać i administrować bazami danych w woj. śląskim B. Bariera rewitalizacji : brak pełnego pokrycia MPZP i MPR powierzchni woj. śląskiego Rekomendacje: 1. Niezwłoczne uchwalenie MPZP i MPR przez JST w woj. śląskim 2. Przestrzeganie zasad zagospodarowania przestrzennego terenów poddanych rekultywacji i rewitalizacji
26 C. Bariera rewitalizacji: nieprzestrzeganie zasady zanieczyszczający płaci. Zawarta w Traktacie UE polityka o obszarze środowiska opiera się na zasadzie, zgodnie z którą zanieczyszczający powinien płacić za wszelkie szkody, które powoduje (transpozycja w Ustawie Prawo Ochrony Środowiska). W Polsce zasada nie działa w praktyce / brak egzekucji i niekaralność Rekomendacje: 1. Koszty rekultywacji i remediacji terenów zdegradowanych, w tym miejsc składowania i magazynowania odpadów wydobywczych (nadpoziomowych i podpoziomowych), należy współfinansować z dotacji publicznych unijnych (EFRR i FS) i krajowych (Programy Operacyjne), wyłącznie jeśli wykorzystano wszystkie środki prawne umożliwiające egzekwowanie zasady zanieczyszczający płaci tak, aby środki publiczne były wykorzystywane jedynie w ostateczności 2. Zasadne jest, aby stworzyć przepis jasnego podziału linii zaszłości terenów historycznych, powinny znaleźć wyraz w celowym umiejscowieniu gruntów u Operatora Rewitalizacji D. Brak preferencji i promocji dla wykorzystywania terenów zdegradowanych, zamiast terenów niezagospodarowanych. Preferowane ponowne wykorzystanie terenów po rekultywacji i rewitalizacji zamiast wykorzystywania terenów niezagospodarowanych jest promowane i wymagane w ramach polityki spójności UE Rekomendacje: 1. Nowe tereny przeznaczone pod zagospodarowanie mogą być wyłącznie przez naniesienie zmian w planach zagospodarowania przestrzennego tylko wtedy, jeśli uprzednio zagospodarowanie tereny nie mogą być wykorzystane 2. Obowiązek w pierwszej kolejności wykorzystywania terenów zrewitalizowanych przed terenami zielonymi. W przypadku preferencji inwestora, ten jest zobligowany do uiszczenia tzw. opłaty rewitalizacyjnej na poczet niezagospodarowania w pierwszej kolejności terenu zrewitalizowanego
27 E. Ustawa z dnia 9 października 2015 r. o rewitalizacji Ustawodawca ograniczył praktyczne podejście do problemu rewitalizacji w zakresie: obszaru rewitalizacji do 20% powierzchni i obejmujący mieszkańców do 30%, podmiotu skierowana tylko do JST, odpowiedzialności podejmowanie działań rewitalizacji nie jest obowiązkiem, a jedynie możliwością (pełna dobrowolność działania JST), Instytucji odpowiedzialnej za proces rewitalizacji - Brak instytucjonalnego / operatorskiego modelu zarządzania procesami rewitalizacji / Instytucji Interesu Publicznego. Dotychczasowe działania Haldex S.A. zgłoszono 8 poprawek do Sejmowej Komisji Infrastruktury w trakcie pierwszego i drugiego czytania projektu w ww. Komisji na ręce członka tejże Komisji, Posła Czesława Sobierajskiego, który zgłosił na kolejnych posiedzeniach poprawki do projektu. Wszystkie poprawki zostały przez Komisję odrzucone głosami posłów PO-PSL. Rekomendacje: 1. Konieczna nowelizacja Ustawy o rewitalizacji, która obejmie nie tylko części miast, ale również tereny zdegradowane i zdewastowane działalnością górniczą czy poprzemysłową. 2. Niezbędne jest wniesienie poselskie nowelizacji.
28 Załącznik nr 1 Tabela zawierająca wyniki badań zawartości całkowitej pierwiastków w próbkach odpadów pobranych na obszarze hałdy górniczej nieczynnej kopalni węgla kamiennego Siersza
29 Załącznik nr 2 Tabela zawierająca wyniki badań wymywania składników w próbkach odpadów pobranych na obszarze hałdy górniczej nieczynnej kopalni węgla kamiennego Siersza
Wobec zaniechania rekultywacji i braku odzysku węgla oraz nieodpowiedniego składowania często dochodzi do zapaleń składowisk 30
Po zakończeniu rekultywacji i rewitalizacji tereny te mogą pełnić wielorakie funkcje Zrekultywowany teren składowiska Maczki-Bór jako przykład terenów przemysłowousługowych 31
Zrekultywowany teren poprzemysłowy w Bytomiu-Szombierkach jako przykład terenów sportowo-rekreacyjnych (pole golfowe) 32
33 Istniejący program GIG niezbędny dla szacowania kosztorysów poszczególnych projektów rekultywacyjno - rewitalizacyjnych
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ