Wykorzystanie entomopatogenicznych mikroorganizmów w ochronie lasu historia badań prowadzonych w Instytucie Badawczym Leśnictwa Barbara Głowacka Zakład Ochrony Lasu IBL
Lasy w Polsce zajmują 9,1 mln ha, co stanowi 28,8% powierzchni kraju. Udział powierzchniowy gatunków drzew leśnych
250000 Powierzchnia zwalczania szkodników liściożernych sosny (bez brudnicy mniszki) w latach 1950-2010 200000 150000 Diprionidae Dendrolimus pini Bupalus piniarius Panolis flammea h a 100000 50000 0 1950 2 4 6 8 1960 2 4 6 8 1970 2 4 6 8 1980 2 4 6 8 1990 2 4 6 8 2000 2 4 6 8 10 lata
2500000 2000000 1500000 1000000 500000 0 Powierzchnia zwalczania brudnicy mniszki w latach 1950-2010 Lymantria monacha ha 8 20000 2 4 6 8 1 0 1950 2 4 6 8 1960 2 4 6 8 1970 2 4 6 8 1980 2 4 6 8 1990 2 4 6 lata
2500000 Powierzchnia zwalczania szkodników liściożernych sosny w latach 1950-2010 0 0 h a 2000000 1500000 1000000 Panolis flammea Bupalus piniarius Lymantria monacha Dendrolimus pini Diprionidae 500000 0 1950 2 4 6 8 1960 2 4 6 8 1970 2 4 6 8 1980 2 4 6 8 1990 2 4 6 8 2000 2 4 6 8 10 lata
Prof. dr hab. Witold Koehler, 1935-1939 Kierownik Zakładu Ochrony Lasu : 1949-19741974
Acantholyda nemoralis Thoms. 1955 r. Neoaplectana janickii W+K (Steinernema kraussei)
Hanna Świeżyńska Barbara Głowacka
Mechanizm działania bakterii Bacillus thuringiensis
Panolis flammea Schiff., 1962 r. Bacillus thuringiensis Berl. z kolekcji entomopatogenicznych bakterii w Pradze, od prof. Jaroslava Weisera 1). W badaniach laboratoryjnych sprawdzono wrażliwość wyhodowanych z poczwarek gąsienic strzygoni choinówki na B. thuringiensis B. th K
Panolis flammea Schiff. Bacillus thuringiensis Berl. z kolekcji entomopatogenicznych bakterii w Pradze 2). Na pożywce agarowej z peptonem namnożono duże ilości bakterii. Mieszano je z kaolinem (form. do oprysku) lub talkiem (form. do opyłu), suszono w temp. pokojowej i mielono. 3). Płytkową metodą Kocha określano liczbę spor i kryształów w 1 g każdej formulacji. 3). W Nadl. Błędno w dniach 22 i 26 czerwca wykonano zabiegi zwalczania strzygoni. 4). Po 2 tygodniach śmiertelność gąsienic osiągnęła 96%.
Dendrolimus pini L. 1964 r Bacillus Dendrolimus Tal. Kontrola
Bacillus thuringiensis Berl. Dendrolimus pini L.
Bacilan Handlowe formulacje Bacillus thuringiensis testowane w Zakładzie Ochrony Lasu IBL Preparat ZPR Wałcz, Polska Bactospeine creme 8000 Biochem Belgia Bactospeine 16 000 Biochem Belgia Producent Bathurin JZD Agrokombinat, Czechosłowacja Biospor Hoechst AG, Niemcy Bitoksybacillin illi Glavmikrobioprom, ZSRR Dipel WP Dipel 8 L Dendrobacillin Ecotech PRO 7,5 Abbot Lab. USA Abbot Lab. USA Glavmikrobioprom, ZSRR Ecogen USA
Handlowe formulacje Bacillus thuringiensis testowane w Zakładzie Ochrony Lasu IBL Preparat Entobakterin Foray 48 B Foray 04 UL Foray 76B SC Gomelin Lepidocyd Thuridan WP Thuridan krem Thuricide WP Thuricide 90 TS Producent Glavmikrobioprom, ZSRR Novo Nordisk, Dania Abbott Laboratories, USA Valent BioSciences, USA Glavmikrobioprom, ZSRR Glavmikrobioprom, ZSRR Polfa Pabianice, Polska Polfa Pabianice, Polska Bioferm Corp., p, USA Stauffer Chem. Corp. USA
Hyloicus pinastri L. Gąsienice zainfekowane bakterią B. thuringiensis 1964 r. Bupalus piniarius L.
Operophtera sp. Nadl. Sztabin, 1971 r. Thuricide Kontrola
Zwalczanie brudnicy mniszki handlowymi preparatami p B. thuringiensis Rok Preparat Powierzchnia wha 1982-1983 Bactospeine creme 46 tys. 1983 Thuridan WP 350 1984 Thuridan krem 2200 1984 Bacilan krem 100 1984 Dipel 8 L 170 1994 Foray 48 B 150 tys. 1995 - Różne formulacje Foray u???
30 Wpływ insektycydów na owady nie będące celem zwalczania, Nadl. Ostrów Mazowiecka, 1994 r. 25 owadów w 2 średn nia liczba na m 20 15 10 5 parazytoidy i drapieżce gospodarczo obojętne 0 Decis 2,5 EC Foray 48 B Dimilin 480 SC Kontrola wariant
Diprionidae Enterobacteriaceae potencjalne patogeny Diprion pini, 1970 r. Epizootia z udziałem Serratia marcescens
Bakterie wyizolowane z zamierających owadów w latach 1967-1976 L.p. Bakteria Gatunek owada 1. Achromobacter sp Acantholyda nemoralis, Exoteleia dodecella, Neodiprion sertifer 2. Bacillus brevis Dendrolimus pini 3. B.cereus Acantholyda nemoralis, Agrotis vestigialis, Dendrolimus pini, Exoteleia dodecella, Evetria buoliana, Hibernia defoliaria, Hypono-meuta sp., Lymantria dispar, Operophtera brumata 4. B. megatherium Tortrix politana 5. Brevibacterium sp. Acantholyda nemoralis
Bakterie wyizolowane z zamierających owadów w latach 1967-1976 1976 Lp L.p. Escherichia Evetria buoliana freundii 6. Enterobacter Bupalus piniarius, Dendrolimus pini, Diprion aerogenes pini, Hibernia defoliaria, Neodiprion sertifer 7. Enterobacter Bupalus piniarius, Dendrolimus pini, cloacae Di-prion pini, Neodiprion sertifer 8. Klebsiella Acantholyda nemoralis, Dendrolimus pini aerogenes 9. Proteus rettgeri Dendrolimus pini 10. Proteus vulgaris Diprion pini, Monochamus galloprovincialis, Panolis flammea, Phalera bucephala 11. Pseudomonas aeruginosa Dendrolimus pini
L.p. Bakterie wyizolowane z zamierających owadów w latach 1967-1976 1976 Pseudomonas chlororaphis 12. Pseudomonas fluorescens 13. Pseudomonas septica Dendrolimus pini, Lymantria dispar, Lymantria monacha, Tortrix viridana Bupalus piniarius, Hibernia defoliaria, Panolis flammea Acantholyda nemoralis, Bupalus piniarius, Panolis flammea 14. Sarcina flava Acantholyda nemoralis, Hibernia defoliaria 15. Serratia Dendrolimus pini, Diprion pini marcescens 16. Staphylococcus Diprion pini, Ips typographus epidermis 17. Streptococcus faecalis Bupalus piniarius, Hibernia defoliaria, Lymantria monacha
Neodiprion sertifer Geofrr. Baculovirus (Birdiavirus, Borrelinavirus sertifer) Puszcza Notecka, 1966 r.
Terenowe próby zwalczania borecznika rudego preparatem wirusowym Rok Rodzaj Preparat Ciecz oprysku użytkowa 1967 Nadl. 1 ha, opryskiwacz Koncentrat poliedrów z 3-5x10 7 poliedrów/ml Suwałki plecakowy, 250 larw 50 l/ha 1968 06h 0,6 ha, Koncentrat t 3-6x10 7 Nadl. opryskiwacz poliedrów z poliedrów/ml Sarbia plecakowy, 150 larw 50 l/ha
Lymantria monacha L., 1979 r. Baculovirus efficiens
Terenowe próby zwalczania brudnicy mniszki preparatem wirusowym w Nadl. Szczytno Rok Rodzaj oprysku Preparat Ciecz użytkowa 1979 5 ha, Koncentrat śmigłowiec, poliedrów z 2500 100 l/ha gąsienic 1,5x10 7 poliedrów/ml 1980 8 ha, śmigłowiec, 100 l/ha Koncentrat poliedrów z 10 tys. gąsienic 3x10 7 poliedrów/ml
Lymantria monacha L., 1982 r. Baculovirus efficiens - choroba wierzchołkowa, krysztalica Fot. J. Ziemnicka
Lymantria dispar L. 1975-19791979 r. Baculovirus Baculovirus Nosema lymantriae Entomophthora aulicae
Grzyby wyizolowane w latach 1967-1987 z 32 gatunków owadów leśnych* L.p. Gatunek lub rodzaj grzyba Liczba izolatów 1. Aphanocladium aranearum (Petch) W. Gams 3 2. Aspergillus sp. 109 3. Aspergillus niger 3 4. Aspergillus parasiticus Speare 37 5. Beauveria bassiana (Bals.) Vuillemin 5091 6. Beauveria brogniartii (Sacc.) Petch 28 7. Cordyceps militaris (Fries) Link, st. Konidial. 559 8. Entomophaga aulicae complex 250 9. Entomophaga diprionis Balazy 1405 * 12 267 egzemplarzy zebranych w 248 nadleśnictwach
Grzyby wyizolowane z owadów leśnych w latach 1967-1987 L.p. Gatunek lub rodzaj grzyba Liczba izolatów 10. Fusarium sp. 77 11. Hirsutella sp. 16 12. Hirsutella gigantea Petch 13 13. Mucor sp. 1104 14. Paecilomyces sp. 25 15. Paecilomyces farinosus (Holm. ex S.F. Gray) Brown et Smith 2101 16. Paecilomyces fumoso-roseus (Wize) Brown 43 et Smith 17. Penicillium sp. 1448
Grzyby wyizolowane z owadów leśnych w latach 1967-1987 L.p. Gatunek lub rodzaj jgrzyba Liczba izolatów 18. Scopulariopsis p sp. 82 19. Trichotecium sp. 3 20. Trichotecium roseum (Bull.) Link 169 21. Verticillium sp. 262 22. Verticillium falcatum (Petch) W. Gams 30 23. Verticillium lecanii (Zimm.) Viegas 260 24. Verticillium cephalosporium W. Gams 4 25. Infekcje mieszane 145
Próby wykorzystania Beauveria bassiana* do zwalczania liściożernych i ż owadów leśnych ś Gatunek owada Lokalizacja Redukcja liczebności Barczatka sosnówka, zimujące gąsienice Nadl. Gostynin, 1987 r. 80% Strzygonia choinówka, zimujące poczwarki Nadl. Lipusz, 1988 r. 54% Poproch cetyniak, Nadl. Choczewo, zimujące poczwarki 1988 r. 44% *Preparat przygotowany w Zakładach Farmaceutycznych POLFA Preparat przygotowany w Zakładach Farmaceutycznych POLFA Pabianice
Próba wykorzystania Beauveria bassiana i Verticillium lecanii do zwalczania kornika drukarza Ips typographus, podczas rójki, na nalatującego chrząszcza Lokalizacja Gatunek grzyba Redukcja liczebności ś i Nadleśnictwo Supraśl, 1987 r. Beauveria bassiana 1,7% Verticillium lecanii 4,3%
Dendrolimus pini L., 1965-1969 r. Beauveria bassiana Paecilomyces farinosus
Dendrolimus pini L., 1965-1969 r. Cephalosporium lecanii Scopulariopsis brevicaulis Fusarium sp. Beauveria bassiana
Panolis flammea Schiff. Beauveria bassiana 1971 r. Entomophaga aulicae, 1987 r. Hirsutella gigantea, 1971 r.
Hyloicus pinastri L., 1969-1972 r. Cordyceps sp. Hirsutella gigantea Beauveria bassiana Paecilomyces farinosus
Bupalus piniarius L., 1973 r. Beauveria bassiana Paecilomyces farinosus Hirsutella gigantea Cephalosporium lecanii
Euproctis chrysorrhoea L. Entomophthora aulicae 1977 r.
Orgyia antiqua L., 1976 r. B. bassiana + P. farinosus
Paranthrene tabaniformis Rott. 1976 r., Beauveria bassiana
Ips typographus L. 1972 r. Beauveria bassiana
Tomicus piniperda L. 1972-1976 r. Beauveria bassiana
Ips sexdentatus Boern., 1972 r. Beauveria bassiana
Melolontha melolontha L. 1979 r., Beauveria brogniartii (B.tenella)
Diprion pini L. 1985-1986 r. B. bassiana P. farinosus Entomophaga tenthredinis
Dziękuję za uwagę!