Autobusy miejskie na gaz jako sposób ograniczenia wpływu na środowisko Urząd Zamówień Publicznych VIII Konferencja Zielone Zamówienia Publiczne Warszawa 20.XI.2014r.
Autobusy zasilane paliwem gazowym dzięki ciągłemu doskonaleniu konstrukcji siników, w coraz mniejszym stopniu negatywnie wpływają na środowisko. Dla silników starszej konstrukcji produkowanych do 2005 roku emisja CO 2 była wyższa o ok. 14% od silników zasilanych ON, aktualnie, ze względu na podwyższenie sprawności silników zasilanych gazem emisja CO 2 jest niższa o ok. 2 5 %
Emisja szkodliwych substancji normowanych przez autobusy W chwili obecnej, okresie obowiązywania normy emisji spalin Euro VI, emisje substancji normowanych z silnika zasilanego olejem napędowym oraz z silnika zasilanego paliwem metanowym są minimalne w porównaniu z poprzednimi normami Euro a ich wielkość jest porównywalna [dopuszczalna emisja w teście stacjonarnym dla autobusów] [g/kwh] EURO 1 EURO 2 EURO 3 EURO 4 EURO 5 EEV Od 1999 EURO 6 CO 4,5 4,0 2,1 1,5 1,5 1,5 1,5 HC 1,5 1,1 0,66 0,46 0,46 0,25 0,13 NOx 8,0 7,0 5,0 3,5 2,0 2,0 0,40 PM 0,36 0,25 0,10 0,02 0,02 0,02 0,01 UZP - VIII Konferencja Zielone Zamówienia Publiczne, Warszawa 20.XI.2014r.
Udział procentowy autobusów MZA spełanijących normy EURO UZP - VIII Konferencja Zielone Zamówienia Publiczne, Warszawa 20.XI.2014r.
Poziom hałasu [db(a)] UZP - VIII Konferencja Zielone Zamówienia Publiczne, Warszawa 20.XI.2014r. Autobusy zasilane paliwem gazowym charakteryzują się niższym poziomem hałasu, są zatem mniej uciążliwe dla mieszkańców, pasażerów oraz innych uczestników ruchu 84,0 82,0 Poziom hałasu podczas jazdy 82,0 Poziom hałasu na postoju 80,0 78,0 77,0 76,8 76,0 75,0 74,0 72,0 70,0 Autobus SOLARIS U18 z silnikiem DAF PR 228 U2 zasilanym ON Autobus SOLARIS U18 z silnikiem CUMMINS ISLGEEV 320 zasilanym gazem (G20) (Poziomy hałasu wg świadectwa homologacji)
Zmniejszenie kosztów eksploatacji autobusu przegubowego w Warszawie przy następujących założeniach: - roczny przebieg autobusu 70 000 km, - stopa dyskonta 5 %, - cena paliwa metanowego w założonym parytecie do ON 1 Nm 3 = 50% ceny 1 dm 3 ON (Źródło: opracowanie własne MZA)
Problemy / zagrożenia wdrożenia zasilania paliwami metanowymi E k o n o m i a 1. Brak możliwości rzetelnego oszacowania cen paliw w perspektywie 10 lat, w tym oszacowania wartości zamówienia w części paliwowej i niezbędnych środków finansowych na paliwo. 2. Nieznana polityka państwa w zakresie istotnych czynników ceny paliw np. akcyzy, opłaty paliwowej dla ON, CNG i LNG. Projekt obarczony jest ryzykiem utrzymania stałego parytetu cen paliw gazowych do oleju napędowego. 3. Możliwość odstąpienia od umowy podmiotu odpowiedzialnego za dostawę paliwa metanowego, w przypadku niekorzystnej sytuacji rynkowej, np. wprowadzenia wysokiej akcyzy na CNG. 4. Możliwe wydłużenie terminu wdrożenia projektu i zwiększenie kosztów w wyniku konieczności uzyskania dodatkowych zgód i zezwoleń.
Problemy / zagrożenia wdrożenia zasilania paliwami metanowymi E k s p l o a t a c j a 1. Niezbędna modernizacja i dostosowanie zaplecza technicznego. 2. Większe zagrożenie pożarem w eksploatacji autobusów zasilanych paliwami metanowymi konieczność wykonania Eex. 3. Wysokie wymogi dotyczące procedur bhp w całym procesie eksploatacji autobusów gazowych. 4. Niezbędne specjalistyczne szkolenia pracowników obsługi i kierowców. 5. Paliwa metanowe są mniej uniwersalne niż olej napędowy. W przypadku zakłóceń w dostawie lub braku dostaw paliwa autobusy jako jednopaliwowe zostaną wyłączone z ruchu.
Porównanie paliw metanowych CNG i LNG 1. POJAZDY - Autobus LNG jest lżejszy od CNG i może mieć większy zasięg. - Praktycznie brak oferty producentów autobusów LNG. 2. DOŚWIADCZENIE - Brak doświadczeń w transporcie publicznym w wykorzystaniu paliwa LNG do zasilania autobusów. - LNG na świecie wykorzystywane jest do zasilania ciężarówek dalekiego zasięgu oraz coraz częściej statków. 3. REGULACJE PRAWNE Aktualnie brak przepisów homologacyjnych dla pojazdów zasilanych LNG oraz brak przepisów dotyczących budowy i eksploatacji stacji zasilania LNG.
Porównanie paliw metanowych CNG i LNG 4. STACJA - LNG - szybszy czas wybudowania stacji oraz dowożenie paliwa cysternami. - CNG całkowity czas budowy stosunkowo długi z uwagi na konieczność budowy rurociągu gazowego i systemu zasilania energią elektryczną sprężarkowni. Niezbędna większa powierzchnia stacji CNG. 5. PALIWO - LNG jest bezpośrednio tankowane do zbiorników autobusu. - CNG musi zostać wyprodukowane w stacji sprężania. Skutkuje to dodatkowymi kosztami ekonomicznymi (np. duże zużycie energii elektrycznej) i ekologicznymi (dodatkowa emisja CO 2 ). 6. CZAS TANKOWANIA - LNG czas tankowania autobusów porównywalny do tankowania ON. - CNG czas tankowania autobusów jest dłuższy od tankowania ON.
dla przypadku gdy W/S < V Przykładowe obliczenie ceny paliwa CNG A x (W/S)/V + (B + C) x S = D x {[E x G + H x F] x K x P + L + M} A x (W/0,735)/48,10 + (0+127,98) x 0,735 = 50,00% x [(93% G+7% F) x K x 0,845 +1196,00 +259,92] gdzie: A cena paliwa metanowego wzorcowego [knm 3 ] w zł B akcyza paliwa metanowego CNG, od 1.XI.2013r. wynosi: 0,34224 zł netto za 1m 3 gazu C opłata paliwowa CNG, aktualnie 127,98 [zł/mg]; S gęstość gazowego paliwa metanowego np. 0,735 kg/nm 3 A+B+C cena netto wzorcowego paliwa metanowego CNG w aktualnym tygodniu obliczona w poniedziałek A x (W/S)/V +B+C cena netto paliwa metanowego CNG w aktualnym tygodniu obliczona w poniedziałek D parytet procentowy paliwa metanowego do oleju napędowego [Nm 3 /dm 3 ] przedstawiony w ofercie, równy lub mniejszy niż 50,00% E procentowa masowa zawartość produktu naftowego w ON F średnia cena FAME w tygodniu poprzedzającym; ARA w USD/Mg G średnia cena ON w tygodniu poprzedzającym; ARA w USD/Mg H procentowa masowa zawartość FAME w oleju napędowym K przelicznik średniego kursu PLN/USD z tygodnia poprzedzającego L akcyza ON, aktualnie 1196,00 [zł/m 3 ] M opłata paliwowa ON, aktualnie 259,92 [zł/m 3 ] P przelicznik z jedn. masowych na objętościowe mieszaniny czystego ON i FAME [ 1 m 3 ON = 845 kg ON] V wartość opałowa wysokometanowego paliwa wzorcowego 48,10 [MJ/kg] W rzeczywista wartość opałowa paliwa metanowego (inna niż wzorcowa) [MJ/m 3 ] UWAGA: w przypadku gdy W/S V wyrażenie (W/S)/V we wzorze przyjmuje stałą wartość 1 UZP - VIII Konferencja Zielone Zamówienia Publiczne, Warszawa 20.XI.2014r.
Przykładowe obliczenie ceny paliwa LNG A x (W/S)/V + B + C = 1/S x D x {[E x G + H x F] x K x P + L + M} A x (W/0,735)/48,10 + 695,00 + 127,98 = 1,361 x 50,00% x [(93% G+7% F) x K x 0,845 +1196,00 +259,92] gdzie: A cena paliwa metanowego wzorcowego [Mg] w zł B akcyza paliwa metanowego LNG, aktualnie 695,00 [zł/mg] C opłata paliwowa LNG, aktualnie 127,98 [zł/mg] S gęstość gazowego paliwa metanowego np. 0,735 kg/nm 3 A+B+C cena netto wzorcowego paliwa metanowego LNG w aktualnym tygodniu obliczona w poniedziałek A x (W/S)/V +B+C cena netto paliwa metanowego CNG w aktualnym tygodniu obliczona w poniedziałek D parytet procentowy paliwa metanowego do oleju napędowego [Nm 3 /dm 3 ] przedstawiony w ofercie, równy lub mniejszy niż 50,00% E procentowa masowa zawartość produktu naftowego w ON F średnia cena FAME w tygodniu poprzedzającym; ARA w USD/Mg G średnia cena ON w tygodniu poprzedzającym; ARA w USD/Mg H procentowa masowa zawartość FAME w oleju napędowym K przelicznik średniego kursu PLN/USD z tygodnia poprzedzającego L akcyza ON, aktualnie 1196,00 [zł/m 3 ] M opłata paliwowa ON, aktualnie 259,92 [zł/m 3 ] P przelicznik z jednostek masowych na objętościowe mieszaniny czystego ON i FAME [m 3 ON = 845 kg ON] V wartość opałowa wysokometanowego paliwa wzorcowego 48,10 [MJ/kg] W rzeczywista wartość opałowa paliwa metanowego (inna niż wzorcowa) [MJ/m 3 ] UZP - VIII Konferencja Zielone Zamówienia Publiczne, Warszawa 20.XI.2014r.
Autobus SOLBUS SOLCITY 12 LNG dane techniczne Niskopodłogowy autobus miejski klasy maxi Liczba miejsc: 110 + 1 miejsce na wózek + 1 kierowca Liczba siedzeń: 30 + 1 kierowca / Drzwi: 2-2-2 Silnik: Cummins ISLG EEV, 8,9 dm 3., moc maks. 234.8 kw, maks. moment 1345 Nm, zasilany skroplonym metanem (LNG) Skrzynia biegów: automatyczna Voith D854.5 Zbiornik paliwa: wyprodukowany przez firmę Chart Ferrox 330 dm 3 pojemności netto (367 dm 3 pojemność brutto) Zasięg autobusu: ok. 450 km Klimatyzacja przestrzeni pasażerskiej: Webasto Spheros UZP - VIII Konferencja Zielone Zamówienia Publiczne, Warszawa 20.XI.2014r.
Porównanie wybranych parametrów eksploatacyjnych autobusów zasilanych ON oraz LNG i CNG Parametr Typ autobusu SOLBUS diesel ON SOLBUS LNG Masa własna 10 000 kg 10 000 kg SOLBUS CNG 10 000 kg + 500 kg Zbiornik paliwa 250 dm 3 367 dm 3 1280 dm 3 Zasięg 600 km 450 km 450 km Czas tankowania 2-3 min. 2-3 min. Inne + identyczna logistyka tankowania + pokonują wiadukty o wys. 3,2 m 10 min. do 8 godz. dodatkowe stabilizatory (Źródło: opracowanie SOLBUS)
Autobus SOLBUS SOLCITY 12 LNG podczas wykonywania zadań przewozowych UZP - VIII Konferencja Zielone Zamówienia Publiczne, Warszawa 20.XI.2014r.
Autobusy VOLVO zasilane CNG UZP - VIII Konferencja Zielone Zamówienia Publiczne, Warszawa 20.XI.2014r.
Wytwarzanie i dystrybucja paliw gazowych - LNG Produkcja LNG Terminal Dystrybucja Tankowanie Końcowy użytkownik
Wytwarzanie i dystrybucja paliw gazowych L CNG Produkcja LNG Terminal Dystrybucja Tankowanie Końcowy użytkownik
Korytarze LNG w Europie UZP - VIII Konferencja Zielone Zamówienia Publiczne, Warszawa 20.XI.2014r.
Sieć publicznych stacji LNG w Wielkiej Brytanii UZP - VIII Konferencja Zielone Zamówienia Publiczne, Warszawa 20.XI.2014r.
Tankowanie LNG i CNG Stacja tankowania LNG i CNG (taki system tankowania nazywamy w skrócie LCNG) Tankowanie pojazdu LNG poprzez instalację kriogeniczną metanu w postaci ciekłej o temperaturze 163 C
Tankowanie autobusu SOLBUS Solcity 12 LNG gazem LNG z cysterny UZP - VIII Konferencja Zielone Zamówienia Publiczne, Warszawa 20.XI.2014r.
PRZETARG - WARUNKI Szczegółowy opis dla poszczególnych pozycji znaleźć można w SiWZ (nr 48/NT/WM/13)
GWARANCJE JAKOŚCI: PRZETARG - WARUNKI - na cały autobus 300.000 km przebiegu lub 3 lata, w zależności co nastąpi wcześniej, - na konstrukcję nadwozia i podwozia (wady lub korozja) 10 lat, - na powłoki lakiernicze 5 lat, - na zabezpieczenie antykorozyjne podwozia 5 lat, - na perforację elementów poszycia zewnętrznego 7 lat, - na auto komputer, panel sterujący oraz elektronikę wewnętrzną (LCD czy CCTV) 5 lat. Szczegółowy opis dla poszczególnych pozycji znaleźć można w SiWZ (nr 48/NT/WM/13)
GWARANCJE EKSPLOATACYJNE: PRZETARG - WARUNKI - wskaźnik gotowości technicznej nie mniejszy niż 90% - kara umowna to 3.329,13 zł. za dzień i autobus wyłączony z ruchu, - wielkość zużycia paliwa metanowego nie większa niż 54,0 kg/100 km kara umowna to 8,30 zł. / kg / 100 km, dla przebiegu wynoszącego 300.000 km, Szczegółowy opis dla poszczególnych pozycji znaleźć można w SiWZ (nr 48/NT/WM/13)
GWARANCJE SERWISOWE: PRZETARG - WARUNKI - dostarczenie części i materiałów w terminie nie dłuższym niż 2 dni robocze, - zorganizowanie magazynu depozytowego części zamiennych i materiałów do autobusów czynny w trybie pracy ciągłej (7/24), - wykonanie naprawy gwarancyjnej, w terminie 5 dni roboczych od daty zgłoszenia (10 dni wyłącznie w przypadku wymagającym naprawy zespołu), - w przypadku naprawy nieskutecznej - kara umowna 5.548,56 zł. / dzień / autobus. Szczegółowy opis dla poszczególnych pozycji znaleźć można w SiWZ (nr 48/NT/WM/13)
PRZETARG - WYNIKI Autobusy LNG w Warszawie Zamawiający nie określił w swojej specyfikacji stanu fizycznego gazu a jedynie jego rodzaj tzn. PALIWO METANOWE Tym samym SIWZ nie ograniczał kręgu oferentów pojazdów (silniki zasilane CNG, LNG, LCNG) jak i dostawców metanu. W przetargu, pomimo wcześniejszych deklaracji, w efekcie została złożona tylko JEDNA oferta.
PRZETARG - WYNIKI Autobusy LNG w Warszawie W wyniku przeprowadzonego postępowania przetargowego w XII.2013r. Spółka zawarła Umowę na dostawę 35 autobusów przegubowych zasilanych LNG firmy SOLBUS Gwarantowane zużycie gazu wynosi 54kg/100km. Test sprawdzający wg zaleceń UITP SORT 2 UZP - VIII Konferencja Zielone Zamówienia Publiczne, Warszawa 20.XI.2014r.
PRZETARG - WYNIKI Autobusy LNG w Warszawie W wyniku przeprowadzonego postępowania przetargowego w XII.2013r. Spółka zawarła Umowę na: - Dostawę paliwa metanowego LNG przez okres 10 lat (lub wyczerpania kwoty Umownej 71 mln zł) dostawca Gazprom. - Wybudowanie i eksploatację stacji magazynowania i tankowania LNG. Cena paliwa (obejmuje paliwo + wybudowanie stacji LNG) wynosi 50% ceny oleju napędowego [Nm 3 /dm 3 ] - Umowa przewiduje możliwość rozbudowy stacji LNG o moduł regazyfikacji (LCNG), pozwalając tym samym w przyszłości na tankowanie pojazdów zasilanych CNG.
MZA - Oddział R3 - Ostrobramska LNG
MZA - Oddział R3 Ostrobramska - Wizualizacja stacji LNG Zbiorniki magazynowe LNG (2x 60Nm 3 ) wraz z całą infrastrukturą stacji Istniejąca stacja paliw uzupełniona w dystrybutory LNG
Autobusy miejskie na gaz jako sposób Do przygotowania prezentacji posłużyły materiały własne MZA, jak również te prezentowane przez instytucje, producentów lub autorów projektów na stronach internetowych. Mam nadzieję, że nie pominąłem żadnego podmiotu. Wszystkim autorom dziękuję za możliwość ich wykorzystania. Jan Kuźmiński Miejskie Zakłady Autobusowe Sp. z o.o. Dziękuję za uwagę jan.kuzminski@mza.waw.pl UZP - VIII Konferencja Zielone Zamówienia Publiczne, Warszawa 20.XI.2014r.