RYNEK OTWARTYCH FUNDUSZY EMERYTALNYCH W I KWARTALE 2015 ROKU Stan na grudzień 2008 r. Urząd Komisji Nadzoru Finansowego Warszawa 2015 DNI/A/K/201503/001
Spis treści: 1. Efektywność działalności inwestycyjnej OFE... 3 2. Aktywa netto... 4 3. Składki... 5 4. Wyniki finansowe OFE... 6 5. Dekompozycja zmiany wartości aktywów netto... 7 6. Portfel inwestycyjny... 8 7. Liczba członków... 9 8. Transfery... 10 9. Sytuacja finansowa PTE... 12 Konkluzje... 13 Słowa kluczowe: KNF, PTE, OFE, STOPA ZWROTU, AKTYWA NETTO, SKŁADKI, CZŁONKOWIE OFE, PORTFEL INWESTYCYJNY, EFEKTYWNOŚĆ, TRANSFERY
1. Efektywność działalności inwestycyjnej OFE W I kwartale 2015 roku przeciętna stopa zwrotu OFE wyniosła 4,4%. Największy wzrost wartości jednostki rozrachunkowej wykazał MetLife OFE (5,3%), a najmniejszy Allianz Polska OFE (3,6%). I kwartał był wyraźnie lepszy niż IV kwartał roku. Przeciętna stopa zwrotu w I kwartale wyniosła 4,4% Wyniki inwestycyjne OFE uzyskane od lutego roku podlegają istotnym wahaniom, co można łączyć ze zmianą profilu inwestycyjnego funduszy. Obecnie portfele OFE są zdominowane przez instrumenty udziałowe w związku z przekazaniem do ZUS, z początkiem lutego roku, ponad połowy aktywów OFE (głównie w formie obligacji skarbowych i gwarantowanych przez Skarb Państwa). Tabela 1. Stopy zwrotu OFE (%) I Q II Q III Q IV Q I Q 2015 AEGON 2,59-0,94 4,76-4,25 3,74 Allianz Polska 2,71-1,65 4,79-3,97 3,63 Aviva BZ WBK 2,65-1,25 4,87-4,36 4,03 AXA 2,51-1,04 5,15-4,14 4,45 Generali 2,19-2,45 5,22-4,37 4,31 ING 2,22-1,60 2,93-4,26 4,30 MetLife 1,93-2,20 5,48-4,29 5,32 Nordea 2,70-1,71 5,09-4,10 3,91 Pekao 2,23-1,50 4,17-5,36 4,23 PKO BP Bankowy 2,42-0,83 4,27-4,18 5,08 Pocztylion 2,01-2,38 4,97-4,88 4,89 PZU Złota Jesień 2,96-1,20 3,24-4,94 5,06 WARTA* 2,16-1,71 - - - Średnia OFE 2,41-1,57 4,58-4,43 4,41 WIG 2,12-0,84 5,67-6,31 5,20 WIG20 2,56-2,18 3,80-7,37 3,45 * 26 maja r. rozpoczęła się likwidacja OFE WARTA. Do 19 września r., czyli dnia zakończenia likwidacji OFE WARTA, PTE Allianz Polska S.A. zarządzało równolegle dwoma funduszami: OFE WARTA i Allianz Polska OFE. Źródło: OFE Wyniki inwestycyjne OFE są w największym stopniu determinowane przez sytuację na polskim rynku instrumentów udziałowych. W I kwartale 2015 roku koniunktura na rynku akcji sprzyjała inwestorom, a więc także OFE. Główne indeksy zyskiwały na wartości: indeks WIG20 wzrósł o 3,5%, a WIG o 5,2%. Dobra koniunktura na GPW może wynikać z poprawiania się wskaźników w polskiej gospodarce, głównie w zakresie wzrostu gospodarczego oraz sytuacji fiskalnej. DEPARTAMENT NADZORU INWESTYCJI EMERYTALNYCH 3
2. Aktywa netto Na koniec I kwartału 2015 roku aktywa netto OFE wyniosły 155,2 mld zł Rynek OFE jest rynkiem o wysokiej koncentracji Otwarte fundusze emerytalne posiadały na koniec I kwartału 2015 roku aktywa netto o wartości 155,2 mld zł, co oznacza wzrost o 6,2 mld zł (4,1%) w ciągu 3 miesięcy. Od lutego roku aktywa netto OFE zmniejszyły się w wyniku przekazania do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych aktywów o wartości 153,2 mld zł. W roku OFE przekazały także do ZUS prawie 3,7 mld zł, a w I kwartale jeszcze ponad 1 mld zł, w związku z osiągnięciem przez część swoich członków wieku niższego o 10 lat od wieku emerytalnego (tzw. suwak bezpieczeństwa). Na koniec I kwartału 2015 roku najmniejszy fundusz (Pekao OFE) dysponował aktywami netto na poziomie 2,3 mld zł, gdy w tym samym czasie największy podmiot (ING OFE) wykazywał aktywa netto o wartości 37,6 mld zł, czyli 16-krotnie większej. Tabela 2. Aktywa netto OFE (mln zł) 31 marca 30 czerwca 30 września 31 grudnia 31 marca 2015 AEGON 6 434,2 6 469,7 6 774,3 6 329,6 6 525,3 Allianz Polska 4 653,2 4 671,1 7 066,2 6 669,3 6 896,1 Aviva BZ WBK 33 828,1 33 895,7 35 557,7 33 285,2 34 485,4 AXA 9 471,0 9 544,7 10 062,2 9 490,3 9 875,2 Generali 7 607,5 7 571,5 7 996,9 7 500,7 7 805,9 ING 36 605,5 36 673,2 37 949,0 35 862,2 37 551,2 MetLife 12 108,1 12 050,2 12 734,2 11 836,7 12 386,3 Nordea 6 889,4 6 893,9 7 271,8 6 882,5 7 139,9 Pekao 2 289,4 2 295,8 2 397,5 2 217,6 2 300,5 PKO BP Bankowy 6 689,5 6 754,3 7 060,1 6 645,3 6 946,7 Pocztylion 2 878,8 2 865,3 3 012,7 2 781,5 2 893,1 PZU Złota Jesień 20 410,5 20 469,3 21 138,9 19 553,7 20 414,4 WARTA* 2 043,5 2 049,1 - - Razem 151 908,8 152 203,8 159 021,5 149 054,6 155 220,1 * 26 maja r. rozpoczęła się likwidacja OFE WARTA. Do 19 września r., czyli dnia zakończenia likwidacji OFE WARTA, PTE Allianz Polska S.A. zarządzało równolegle dwoma funduszami: OFE WARTA i Allianz Polska OFE. Źródło: OFE W kolejnych kwartałach można się spodziewać stosunkowo niskiego tempa przyrostu aktywów OFE, a nawet ich okresowego zmniejszania przy wysokiej zmienności. Wynika to z faktu, że tylko część członków OFE złożyła deklarację przekazywania części bieżących składek do OFE (dane ZUS wskazują, że osób takich jest ponad 2,5 mln). Oznacza to, że strumień składek jest istotnie mniejszy, a dodatkowo kontynuowana jest dekumulacja aktywów w ramach tzw. suwaka bezpieczeństwa. Aktywa funduszy ulokowane są w zdecydowanej większości w instrumentach udziałowych, charakteryzujących się wyższą zmiennością cen niż skarbowe instrumenty dłużne, które wcześniej dominowały w portfelach OFE, co może przełożyć się na wzrost wahań wartości aktywów OFE. Od lutego roku obowiązują przepisy, zgodnie z którymi w okresie 10 lat poprzedzających osiągnięcie przez członka OFE wieku emerytalnego, zgromadzony przez niego kapitał jest przekazywany sukcesywnie do OFE. Od chwili rozpoczęcia tego procesu DEPARTAMENT NADZORU INWESTYCJI EMERYTALNYCH 4
również całość jego bieżących składek emerytalnych przekazywana jest do ZUS. Mechanizm ten określany jest mianem suwaka bezpieczeństwa, gdyż jego głównym celem, wskazanym przez twórców, jest ochrona członków OFE przed tzw. ryzykiem złej daty, obciążającym ustalanie wartości całego kapitału emerytalnego według wyceny z jednego dnia, co może przełożyć się na znaczące obniżenie tej wartości w przypadku, gdy przeliczenie nastąpi w niesprzyjających warunkach rynkowych, np. chwilowego, ale znaczącego spadku cen instrumentów finansowych. Zgodnie z przepisami prawa, pierwsze przekazanie środków w ramach suwaka nastąpiło w IV kwartale roku i obejmowało okres od lutego roku. Łącznie OFE przekazały wówczas do ZUS kwotę 3,7 mld zł, co stanowiło 2,3% wartości aktywów netto OFE wg stanu na koniec września roku. Wystąpiło znaczące zróżnicowanie w zakresie wielkości środków przekazanych do ZUS przez poszczególne OFE, tak w ujęciu nominalnym jak i względnym. W I kwartale 2015 roku OFE przekazały w ramach suwaka ponad 1 mld zł, co stanowiło 0,7% aktywów netto OFE wg stanu na koniec poprzedniego kwartału. 3. Składki W I kwartale 2015 roku do otwartych funduszy emerytalnych trafiło łącznie 817,5 mln zł składek. Nowelizacje przepisów prawa sprawiały, że w ostatnim czasie stawki składek ulegały zmianom, co powodowało fluktuacje wielkości strumienia odprowadzanego do OFE. Za styczeń roku składki przekazane były w wysokości 3,1% podstawy, a od lutego roku obowiązuje stawka 2,92%. Od 1 lipca roku składki do OFE odprowadzają tylko osoby, które złożyły odpowiednią deklarację w ZUS. W I kwartale 2015 roku ZUS przekazał do OFE składki o wartości 817,5 mln zł Tabela 3. Składki przekazane do OFE (mln zł) I Q II Q III Q IV Q I Q 2015 AEGON 128,5 117,4 57,6 22,6 23,2 Allianz Polska 119,7 105,3 58,6 36,8 41,4 Aviva BZ WBK 615,7 566,5 299,0 152,5 172,4 AXA 218,1 190,3 98,6 46,4 47,5 Generali 183,4 169,0 90,4 46,0 48,3 ING 804,1 725,9 398,7 224,3 263,5 MetLife 269,7 241,2 122,5 55,2 58,8 Nordea 157,2 136,1 69,4 31,2 32,3 Pekao 52,1 47,2 24,9 11,0 11,7 PKO BP Bankowy 152,8 133,5 68,5 31,0 31,6 Pocztylion 68,6 63,5 30,1 11,7 10,5 PZU Złota Jesień 392,0 352,3 175,0 74,1 76,3 WARTA* 56,1 45,8 19,6 - - Razem 3 218,1 2 894,1 1 512,9 742,9 817,5 * 26 maja r. rozpoczęła się likwidacja OFE WARTA. Do 19 września r., czyli dnia zakończenia likwidacji OFE WARTA, PTE Allianz Polska S.A. zarządzało równolegle dwoma funduszami: OFE WARTA i Allianz Polska OFE. Źródło: OFE DEPARTAMENT NADZORU INWESTYCJI EMERYTALNYCH 5
W ostatnich dwóch kwartałach można już w pełni zobaczyć skutki wprowadzonych zmian, które wyrażają się w znaczącym spadku wartości składek zasilających OFE. W omawianym okresie do OFE przekazano składki o wartości dwukrotnie niższej niż w III kwartale roku i blisko czterokrotnie mniejszej niż w poszczególnych kwartałach I półrocza roku. Od przekazanych przez ZUS składek potrącane były opłaty w wysokości maksymalnie 1,75% przekazanych środków. W związku z tym, w I kwartale na konta członków OFE trafiło ok. 800 mln zł. W listopadzie roku rozpoczął się proces dekumulacji aktywów OFE związany z suwakiem bezpieczeństwa. Szacunki UKNF wskazują, że wartość kapitałów przekazywanych przez OFE do ZUS w ramach tej procedury będzie przeważała nad wartością składek przekazywanych w tym czasie przez ZUS do OFE. W I kwartale 2015 roku ujemny bilans tej operacji z punktu widzenia OFE wyniósł prawie 230 mln zł. 4. Wyniki finansowe OFE W I kwartale 2015 roku OFE wykazały 6,5 mld zł zysku Łączny wynik finansowy otwartych funduszy emerytalnych w I kwartale 2015 roku wyniósł 6,5 mld zł. Od początku lutego roku portfel OFE ma charakter znacznie bardziej agresywny niż w poprzednich okresach, z tego względu wyniki inwestycyjne OFE charakteryzują się zwiększoną zmiennością. Tabela 4. Wyniki finansowe OFE (mln zł) I Q II Q III Q IV Q I Q 2015 AEGON 123,7-61,3 308,1-284,0 237,3 Allianz Polska 111,0-76,9 322,8-277,5 242,0 Aviva BZ WBK 720,0-429,4 1 650,9-1 616,8 1 334,7 AXA 169,9-99,7 475,1-411,1 420,4 Generali 106,1-188,4 381,4-346,2 323,0 ING 553,3-591,5 1 005,8-1 604,6 1 543,7 MetLife 155,5-266,3 633,5-535,3 625,4 Nordea 155,0-119,8 353,0-294,6 268,3 Pekao 33,7-34,2 95,9-126,3 93,2 PKO BP Bankowy 133,0-55,4 290,3-293,1 337,9 Pocztylion 37,6-68,6 137,0-144,7 135,4 PZU Złota Jesień 437,7-251,4 668,7-1 029,3 984,1 WARTA* 32,4-35,2 108,0** - - Razem 2 768,8-2 278,3 6 322,6-6 963,5 6 545,5 * 26 maja r. rozpoczęła się likwidacja OFE WARTA. Do 19 września r., czyli zakończenia likwidacji OFE WARTA, PTE Allianz Polska S.A. zarządzało równolegle dwoma funduszami: OFE WARTA i Allianz Polska OFE. ** Wynik do dnia likwidacji OFE WARTA. Źródło: OFE DEPARTAMENT NADZORU INWESTYCJI EMERYTALNYCH 6
W I kwartale 2015 roku wszystkie fundusze wykazały dodatnie wyniki finansowe w wysokości od 93,2 mln zł (Pekao OFE) do 1 543,7 mln zł (ING OFE). Wyniki finansowe OFE po wprowadzeniu ostatnich zmian prawnych podlegają znaczącym wahaniom, jednak od lutego roku do końca I kwartału 2015 roku fundusze wypracowały 8,1 mld zł zysku dla swoich członków. 5. Dekompozycja zmiany wartości aktywów netto W I kwartale 2015 roku aktywa netto OFE (WAN) wzrosły o 6,2 mld zł (4,1%). Największy wpływ na tę zmianę miały wyniki finansowe funduszy, środki przekazane z OFE do ZUS w ramach tzn. suwaka bezpieczeństwa oraz składki przekazane do funduszy. W I kwartale 2015 roku z tytułu składek OFE otrzymały 0,8 mld zł. Od składek zostały potrącone opłaty na rzecz powszechnych towarzystw emerytalnych w wysokości ok. 13 mln zł. OFE kontynuowały przekazywanie środków do ZUS w związku z wprowadzeniem suwaka bezpieczeństwa. W I kwartale wartość przekazanych środków wyniosła 1 mld zł. W tym samym okresie fundusze emerytalne wypracowały wynik finansowy, który przed naliczeniem opłaty za zarządzanie osiągnął poziom 6,7 mld zł. Z tego 0,2 mld zł pobrały powszechne towarzystwa emerytalne w ramach opłaty za zarządzanie OFE. Wykres 1. Dekompozycja zmiany wartości aktywów netto OFE (mld zł) W I kwartale 2015 roku aktywa netto OFE wzrosły o 6,2 mld zł Źródło: OFE, obliczenia własne Pozostałe elementy oddziaływujące na poziom aktywów netto to zmiana poziomu zobowiązań czy przekazanie środków na rzecz spadkobierców zmarłych członków OFE. Łączny bilans wszystkich wskazanych powyżej operacji był w I kwartale ujemny i przyczynił się do zmniejszenia wartości aktywów netto o mniej niż 100 mln zł. DEPARTAMENT NADZORU INWESTYCJI EMERYTALNYCH 7
6. Portfel inwestycyjny Radykalne zmiany w zakresie przepisów prawa, do jakich doszło na początku roku wpłynęły znacząco na strukturę portfela OFE. Wymagało to od funduszy podjęcia pewnych działań dostosowawczych, których natężenie było szczególnie widoczne w okresie następującym krótko po wejściu w życie zmian. Po ponad roku funkcjonowania rynku w nowych realiach prawnych struktura portfela OFE uległa pewnej stabilizacji, a ewentualne zmiany nie są już szczególnie głębokie i szybkie. W portfelach OFE nadal znajduje się niewielka ilość obligacji skarbowych oraz obligacji gwarantowanych przez SP, które zostały nabyte przed 4 lutego roku. OFE mają czas do 4 lutego 2016 roku na dostosowanie się do zakazu posiadania tego typu instrumentów. Od lutego roku podstawę portfela OFE stanowią krajowe udziałowe papiery wartościowe Dominującą pozycję w portfelach OFE stanowią krajowe instrumenty udziałowe, a zaangażowanie OFE w tej pozycji nieznacznie wzrosło ciągu 3 miesięcy, co w znaczącej części związane było ze wzrostem kursu posiadanych przez OFE akcji. Na koniec I kwartału 80,4% portfela OFE stanowiły krajowe akcje, podczas gdy 3 miesiące wcześniej udział ten wynosił 79,7%. Wykres 2. Struktura portfela inwestycyjnego OFE (%) Źródło: OFE W I kwartale 2015 roku spadł udział lokat OFE w depozytach bankowych i wyniósł 4,9% (spadek o 2,1 pkt. proc.). Zauważalnie wzrosło w portfelu OFE znaczenie lokat poza granicami kraju. Na koniec I kwartału 2015 roku udział tej kategorii w portfelu wyniósł 5,7%, co oznacza wzrost o 1,8 pkt. proc. Zgodnie z przepisami obowiązującymi od lutego roku zniesiono limit na lokaty poza granicami kraju, wprowadzając limit na inwestycje denominowane w walucie innej niż krajowa. Na koniec marca 2015 roku udział takich aktywów w portfelach OFE wynosił 10%, co oznacza wzrost o blisko 2,3 pkt. proc. w ciągu kwartału. Na koniec I kwartału spadł udział pozaskarbowych instrumentów dłużnych w portfelu inwestycyjnym OFE i wyniósł 7,4% (spadek o 0,4 pkt. proc.). Zmianę tę należy raczej wiązać z dynamicznym wzrostem wartości innych instrumentów, głównie akcji, w portfelach OFE. DEPARTAMENT NADZORU INWESTYCJI EMERYTALNYCH 8
7. Liczba członków Zgodnie z danymi Centralnego Rejestru Członków Otwartych Funduszy Emerytalnych prowadzonego przez ZUS, na koniec I kwartału 2015 roku do OFE należało łącznie 16,6 mln członków. W porównaniu z końcem poprzedniego kwartału oznacza to spadek o 19 tys. członków. W okresie od 1 kwietnia do 31 lipca roku każdy członek OFE miał możliwość złożenia do ZUS oświadczenia woli o przekazywaniu części składki emerytalnej do OFE po 1 lipca roku. Według stanu na koniec marca 2015 roku 15,1% członków OFE to członkowie, którzy złożyli takie oświadczenie. Należy podkreślić, że osoby, które nie złożyły oświadczenia o przekazywaniu części składki do OFE nadal pozostają członkami OFE, a fundusze zarządzają ich aktywami zgromadzonymi przed 1 lipca roku i dlatego ogólna liczba członków OFE nie uległa istotnej zmianie, mimo głębokich zmian wprowadzonych w roku. Na koniec marca 2015 roku do OFE należało 16,6 mln członków 31 marca Tabela 5. Liczba członków OFE 28 czerwca 30 września 27 grudnia 31 marca 2015 Zmiana w ostatnim roku (%) AEGON 940 278 937 534 934 978 929 012 926 490-1,5 Allianz Polska 668 845 668 215 1 084 739 1 082 471 1 080 772 61,6 Aviva BZ WBK 2 680 916 2 677 244 2 673 058 2 666 951 2 662 145-0,7 AXA 1 163 841 1 162 531 1 161 084 1 158 243 1 156 056-0,7 Generali 1 010 624 1 009 312 1 007 981 1 005 926 1 004 286-0,6 ING 3 078 661 3 076 432 3 078 183 3 081 495 3 086 853 0,3 MetLife 1 610 450 1 608 152 1 605 701 1 601 115 1 598 572-0,7 Nordea 999 206 997 832 996 205 994 487 993 523-0,6 Pekao 341 935 341 142 340 454 338 415 337 591-1,3 PKO BP Bankowy 956 657 954 964 953 273 949 906 947 566-1,0 Pocztylion 594 591 593 385 592 264 589 365 587 994-1,1 PZU Złota Jesień 2 239 447 2 235 370 2 231 253 2 224 300 2 220 835-0,8 WARTA* 418 310 417 605 - - - Razem 16 703 761 16 679 718 16 659 173 16 621 686 16 602 683-0,6 * 26 maja r. rozpoczęła się likwidacja OFE WARTA. Do 19 września r., czyli zakończenia likwidacji OFE WARTA, PTE Allianz Polska S.A. zarządzało równolegle dwoma funduszami: OFE WARTA i Allianz Polska OFE. Źródło: ZUS W ujęciu względnym spadek liczby członków w I kwartale 2015 roku wyniósł 0,1%. W związku z wprowadzeniem zakazu akwizycji radykalnie spadła liczba osób samodzielnie zapisujących się lub zmieniających OFE. Do końca stycznia roku znaczące zmiany w liczebności członków dokonywały się głównie poprzez losowania przeprowadzane przez ZUS w styczniu i lipcu każdego roku. Dodatkowo, ZUS przesyłał do każdej osoby, która mimo obowiązku nie dokonała samodzielnie wyboru OFE, informację że jeśli takiego wyboru nie dokona w wyznaczonych czasie, zostanie jej przydzielony OFE w drodze losowania. Dane historyczne wskazują, że taka informacja działała mobilizująco i duża część osób zapisywała się samodzielnie do OFE w okresach bezpośrednio poprzedzających losowanie. Nawet po wprowadzeniu zakazu akwizycji od 2012 roku w miesiącu losowania (styczeń i lipiec) do OFE zapisywało się ok. 40-60 tys. nowych członków, podczas gdy w pozostałych miesiącach roku liczba takich osób rzadko DEPARTAMENT NADZORU INWESTYCJI EMERYTALNYCH 9
przekraczała 1 tys. Po zniesieniu losowania, czyli od lutego roku, liczba osób zapisujących się do OFE nie przekraczała 500 osób miesięcznie, poza lipcem i sierpniem roku, kiedy wyniosła odpowiednio 1,9 tys. i 1,8 tys., ale nawet ten niewielki wzrost ten należy raczej wiązać z chwilowym zwiększeniem zainteresowania OFE wynikającym z ustawowej konieczności potwierdzenia przez członków woli przekazywania części składki emerytalnej do OFE. W I kwartale 2015 roku do OFE zapisało się 672 nowych członków. Od lutego roku losowanie zostało zniesione, a składki osób, które samodzielnie nie zapiszą się do OFE w wymaganym terminie, będą w całości przekazywane do ZUS. W porównaniu do stanu sprzed roku liczba członków OFE spadła o 0,6%. Największy przyrost liczby członków odnotował Allianz Polska OFE (61,6%), który przejął członków i aktywa OFE WARTA. 8. Transfery W I kwartale 2015 roku 11,6 tys. członków zmieniło fundusz emerytalny W I kwartale 2015 roku liczba transferów członków między poszczególnymi funduszami wyniosła 11,6 tys. osób. W I kwartale 2015 roku, w drodze transferów, najwięcej członków pozyskał ING OFE (8 120 osób). Uwzględniając liczbę członków, którzy opuścili ten fundusz, końcowe dodatnie saldo transferowe wyniosło 7 938 osoby, co było najlepszym wynikiem na rynku. Fundusz ten jest już od wielu kwartałów głównym beneficjentem transferów, w ostatniej sesji 70% członków zmieniających fundusz przeniosło się do ING OFE. Tabela 6. Saldo osób zmieniających OFE I Q II Q III Q IV Q I Q 2015 AEGON -229-440 -921-2 177-860 Allianz Polska 66 35 44-219 -729 Aviva BZ WBK -60-232 -797-838 -1 768 AXA -95-94 -409-913 -1 222 Generali -68-57 -192-291 -632 ING 447 1 159 4 043 7 999 7 938 MetLife 69-177 -458-1 586-702 Nordea 24 41 207 420 157 Pekao -27-42 -122-559 -217 PKO BP Bankowy -60-79 -380-825 -1 108 Pocztylion -121-141 -478-1 024-858 PZU Złota Jesień 91 108-405 13 1 WARTA* -37-81 -132 - - Liczba transferowanych członków OFE 1 078 1 857 6 224 15 600 11 550 * 26 maja r. rozpoczęła się likwidacja OFE WARTA. Do 19 września r., czyli zakończenia likwidacji OFE WARTA, PTE Allianz Polska S.A. zarządzało równolegle dwoma funduszami: OFE WARTA i Allianz Polska OFE. Źródło: ZUS DEPARTAMENT NADZORU INWESTYCJI EMERYTALNYCH 10
Po wprowadzeniu zakazu akwizycji do OFE (2012 rok) liczba członków OFE zmieniających fundusz radykalnie spadła i oscylowała w przedziale 1-2 tys. Stan ten uległ zmianie w związku z deklaracjami o przekazywaniu składek do OFE, jakie członkowie mogli składać od kwietnia do lipca roku. Część członków wraz z tą deklaracją decydowała się także na zmianę OFE. Obecnie procedura zmiany funduszu może być długotrwała, dlatego wzrost liczby transferów obserwowany był w trakcie trzech ostatnich sesji, kiedy to liczba członków uczestniczących w transferach sięgnęła 15,6 tys. Dane z kolejnej sesji transferowej z maja 2015 roku wskazują, że czynnik związany ze składaniem deklaracji przestał już oddziaływać na aktywność transferową członków OFE, gdyż liczba transferów spadła do niespełna 2,6 tys. W najbliższych kwartałach należy się spodziewać stabilizacji liczby transferów na niskim poziomie. DEPARTAMENT NADZORU INWESTYCJI EMERYTALNYCH 11
9. Sytuacja finansowa PTE Wartość kapitałów własnych powszechnych towarzystw emerytalnych na koniec marca 2015 roku wyniosła 3,4 mld zł i spadła o 6,4% w porównaniu do stanu z grudnia roku. Na zmniejszenie poziomu kapitału własnego w PTE w I kwartale 2015 roku wpływały decyzje o wypłacie dywidendy podjęte przez niektóre PTE. Tabela 7. Wybrane wskaźniki sytuacji finansowej PTE (mln zł) 31 marca 30 czerwca 30 września 31 grudnia 31 marca 2015 Kapitał własny 3 912,1 3 102,8 3 465,0 3 602,8 3 371,5 Wynik finansowy netto 271,2 495,8 953,3 1 094,1 95,0 Kapitał własny + Fundusz Gwarancyjny/ WAN OFE Źródło: PTE 3,3% 3,0% 2,7% 2,7% 2,5% Kapitały własne PTE są bardzo istotnym elementem bezpieczeństwa kapitałowej części systemu emerytalnego. Stanowią kluczowy element gwarantowania odpowiedniego poziomu jakości zarządzania aktywami funduszy oraz źródło pokrycia strat w przypadku nieprawidłowości w tym procesie. Z tego względu bardzo ważne jest, aby PTE posiadały kapitały własne na poziomie adekwatnym do wartości zarządzanych aktywów w OFE. Na koniec I kwartału 2015 roku relacja sumy kapitałów własnych PTE i środków na Funduszu Gwarancyjnym do aktywów netto OFE wynosiła 2,5% i wahała się w poszczególnych towarzystwach od 1,4% do 4,4%. DEPARTAMENT NADZORU INWESTYCJI EMERYTALNYCH 12
Konkluzje Efektywność OFE w I kwartale roku uległa znacznej poprawie w porównaniu do poprzedniego kwartału. Od początku lutego roku portfel OFE ma charakter znacznie bardziej agresywny niż w poprzednich okresach, z tego względu obserwuje się wzrost zmienności w zakresie efektywności inwestycyjnej i wyników finansowych OFE. Nowe przepisy obowiązujące od 1 lutego, dotyczące polityki inwestycyjnej OFE doprowadziły w praktyce do przekształcenia OFE w fundusze akcyjne, podczas gdy wcześniej ich polityka inwestycyjna sytuowała je w grupie funduszy stabilnego wzrostu. W roku obowiązywał limit minimalnego zaangażowania OFE w instrumenty udziałowe na poziomie 75% aktywów, w 2015 roku limit ten wynosi 55%. W tym czasie rzeczywisty udział akcji w portfelach OFE sięgał blisko 80%. Od lutego roku obowiązują przepisy, zgodnie z którymi w okresie 10 lat poprzedzających osiągnięcie przez członka OFE wieku emerytalnego, zgromadzony przez niego kapitał jest przekazywany sukcesywnie do OFE. Ze względu na przyjęte rozwiązania prawne, pierwsze przekazanie środków w ramach suwaka nastąpiło w IV kwartale roku i obejmowało okres od lutego roku. Łącznie OFE przekazały wtedy do ZUS kwotę 3,7 mld zł, co stanowiło 2,3% wartości aktywów netto OFE wg stanu na koniec września roku. W I kwartale 2015 roku w ramach suwaka OFE przekazały do ZUS ponad 1 mld zł, czyli o prawie 230 mln zł więcej niż wyniosła wartość składek przekazanych w tym czasie z ZUS do OFE. Zgodnie z przepisami obowiązującymi od lutego roku zniesiono limit na lokaty poza granicami kraju, wprowadzając limit na inwestycje denominowane w walucie innej niż krajowa. Na koniec marca 2015 roku udział takich aktywów w portfelach OFE wynosił 10%, co oznacza wzrost o blisko 2,3 pkt. proc. w ciągu kwartału. Od 1 lipca roku składki do OFE odprowadzają tylko osoby, które złożyły odpowiednią deklarację w ZUS. Wysokość składek przekazanych do OFE już od sierpnia roku, a więc z uwzględnieniem deklaracji członków, wskazuje na radykalny spadek. Według stanu na koniec marca 2015 roku 15,1% członków OFE to członkowie, którzy złożyli takie oświadczenie. Po wprowadzeniu zmian, do OFE trafiają kwartalnie składki o wartości dwukrotnie niższej niż w III kwartale roku i blisko czterokrotnie mniejszej niż w poszczególnych kwartałach I półrocza roku. DEPARTAMENT NADZORU INWESTYCJI EMERYTALNYCH 13
URZĄD KOMISJI NADZORU FINANSOWEGO plac Powstańców Warszawy 1 00-950 Warszawa tel. (+48 22) 262-50-00 fax (+48 22) 262-51-11 (95) e-mail: knf@knf.gov.pl www.knf.gov.pl