SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY I EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO

KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 30.5.2013 COM(2013) 310 final SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY I EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO Czwarte sprawozdanie dotyczące stosowania dyrektywy Rady 93/7/EWG w sprawie zwrotu dóbr kultury wyprowadzonych niezgodnie z prawem z terytorium państwa członkowskiego (Tekst mający znaczenie dla EOG) PL PL

SPIS TREŚCI 1. Wprowadzenie... 3 2. Wnioski z trzeciego sprawozdania dotyczącego stosowania dyrektywy 93/7/EWG (2004 2007)... 3 3. Zmiany, które miały miejsce od czasu opracowania trzeciego sprawozdania... 4 3.1. Próba kodyfikacji dyrektywy... 4 3.2. Grupa robocza ds. zwrotu dóbr kultury... 4 3.3. Inne inicjatywy w obszarze dóbr kultury... 5 4. Stosowanie dyrektywy w latach 2008 2011... 7 4.1. Sprawozdania państw członkowskich dotyczące stosowania dyrektywy... 7 4.2. Ocena stosowania dyrektywy... 8 5. Kolejny etap...9 Załącznik... 10 PL 2 PL

SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY I EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO Czwarte sprawozdanie dotyczące stosowania dyrektywy Rady 93/7/EWG w sprawie zwrotu dóbr kultury wyprowadzonych niezgodnie z prawem z terytorium państwa członkowskiego (Tekst mający znaczenie dla EOG) 1. WPROWADZENIE Dyrektywa Rady 93/7/EWG przyjęta w dniu 15 marca 1993 r. 1 ustanawia mechanizmy współpracy administracyjnej między organami krajowymi oraz postępowanie sądowe w sprawie zwrotu niektórych dóbr kultury wyprowadzonych niezgodnie z prawem z terytorium państwa członkowskiego. Zgodnie z art. 16 dyrektywy 93/7/EWG (zwanej dalej dyrektywą ) państwa członkowskie przekazały Komisji sprawozdania dotyczące stosowania dyrektywy w latach 2008 2011 2. Na tej podstawie Komisja opracowała niniejszy dokument, który jest czwartym sprawozdaniem z oceny stosowania dyrektywy 3. Niniejsze sprawozdanie adresowane jest do Parlamentu Europejskiego, Rady i Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego. 2. WNIOSKI Z TRZECIEGO SPRAWOZDANIA DOTYCZĄCEGO STOSOWANIA DYREKTYWY 93/7/EWG (2004 2007) W trzecim sprawozdaniu z oceny stosowania dyrektywy stwierdzono, że dyrektywa jest użytecznym narzędziem umożliwiającym odzyskanie niektórych dóbr kultury, a tym samym właściwym instrumentem dla Unii Europejskiej, która wspiera działania państw członkowskich starających się o zachowanie ich dziedzictwa kulturowego. W sprawozdaniu wyrażono jednak także niezadowolenie państw członkowskich związane z ograniczeniami dyrektywy, a w szczególności z krótkim terminem wniesienia roszczenia o zwrot. Zgodnie z tym sprawozdaniem współpraca administracyjna i wymiana informacji uległy poprawie zarówno w obrębie państw członkowskich (pomiędzy organami odpowiedzialnymi 1 2 3 Dyrektywa Rady 93/7/EWG z dnia 15 marca 1993 r. w sprawie zwrotu dóbr kultury wyprowadzonych niezgodnie z prawem z terytorium państwa członkowskiego (Dz.U. L 74 z 27.3.1993, s. 74) zmieniona dyrektywą 96/100/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 17 lutego 1997 r. (Dz.U. L 60 z 1.3.1997, s. 59) i dyrektywą 2001/38/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 czerwca 2001 r. (Dz.U. L 187 z 10.7.2001, s. 43). Komisja otrzymała sprawozdania od 22 państw członkowskich. Pierwsze sprawozdanie Komisji dla Rady, Parlamentu Europejskiego i Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego dotyczące wykonania rozporządzenia Rady (EWG) nr 3911/92 w sprawie wywozu dóbr kultury oraz dyrektywy Rady 93/7/EWG w sprawie zwrotu dóbr kultury wyprowadzonych niezgodnie z prawem z terytorium państwa członkowskiego, COM(2000) 325 final z 25 maja 2000 r. Drugie sprawozdanie Komisji dla Rady, Parlamentu Europejskiego i Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego dotyczące stosowania dyrektywy Rady 93/7/EWG w sprawie zwrotu dóbr kultury wyprowadzonych niezgodnie z prawem z terytorium państwa członkowskiego, COM(2005) 675 final z 21 grudnia 2005 r. Trzecie sprawozdanie Komisji dla Rady, Parlamentu Europejskiego i Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego dotyczące stosowania dyrektywy Rady 93/7/EWG w sprawie zwrotu dóbr kultury wyprowadzonych niezgodnie z prawem z terytorium państwa członkowskiego, COM(2009) 408 final z 30 lipca 2009 r. PL 3 PL

za kulturę, organami celnymi, policją itp.), jak i pomiędzy organami odpowiedzialnymi za stosowanie dyrektywy w różnych państwach członkowskich. W raporcie wskazano jednak, że współpraca i wymiana informacji pomiędzy państwami członkowskimi mogą jeszcze zostać usprawnione. Państwa członkowskie uważały, iż fakt, że dyrektywa była rzadko stosowana (zarówno gdy chodzi o działania w ramach współpracy administracyjnej, jak i postępowania przed sądami krajowymi) wynikał ze zbyt wąskiego zakresu stosowania oraz z narzuconych restrykcyjnych warunków wniesienia roszczenia o zwrot. W sprawozdaniu Komisja zobowiązała się do rozważenia ewentualnego przeglądu dyrektywy; pierwszym krokiem miało być utworzenie grupy roboczej w ramach Komitetu ds. Wywozu i Zwrotu Dóbr Kultury, w celu dokonania pogłębionej analizy stosowania dyrektywy. 3. ZMIANY, KTÓRE MIAŁY MIEJSCE OD CZASU OPRACOWANIA TRZECIEGO SPRAWOZDANIA 3.1. Próba kodyfikacji dyrektywy W 2007 r. w programie Komisji mającym na celu uproszczenie wspólnotowego dorobku prawnego znalazła się kodyfikacja dyrektywy 93/7/EWG. Wniosek w sprawie kodyfikacji został wycofany z tego programu w następstwie orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 6 maja 2008 r. (sprawa C-133/06) 4. W świetle tego orzeczenia stwierdzono, że część normatywna wniosku w sprawie kodyfikacji dyrektywy 93/7/EWG zawiera wtórną podstawę prawną 5. Przeprowadzenie kodyfikacji dyrektywy nie było zatem możliwe, gdyż przedmiotowy przepis musiał być skreślony, co stanowi istotną zmianę wykraczającą poza ramy kodyfikacji. 3.2. Grupa robocza ds. zwrotu dóbr kultury W świetle wniosków z trzeciego sprawozdania Komisja rozpoczęła niezbędne działania w celu dokonania przeglądu dyrektywy. Komisja rozpoczęła od utworzenia w 2009 r. grupy roboczej ds. zwrotu dóbr kultury złożonej z przedstawicieli organów krajowych odpowiedzialnych za stosowanie dyrektywy. Do zadań grupy należało: (i) określenie najważniejszych problemów związanych z wdrażaniem dyrektywy, oraz (ii) zaproponowanie skutecznych i realistycznych rozwiązań w celu ewentualnego przeglądu dyrektywy. Grupę utworzono w ramach Komitetu ds. Wywozu i Zwrotu Dóbr Kultury. Grupa ds. zwrotu dóbr kultury stwierdziła w 2011 r., że w celu zwiększenia skuteczności systemu zwrotu dóbr kultury sklasyfikowanych jako narodowe dobra kultury niezbędne jest przeprowadzenie przeglądu dyrektywy 93/7/EWG. Większość członków grupy poparła następujące propozycje w odniesieniu do ewentualnego przeglądu: (i) wydłużenie rocznego terminu na wniesienie roszczenia o zwrot oraz dwumiesięcznego terminu na sprawdzenie przez wnioskujące państwo członkowskie charakteru dobra kultury odnalezionego w innym państwie członkowskim, (ii) wyjaśnienie niektórych przepisów dyrektywy w celu ułatwienia jej stosowania, np. określenie wspólnych kryteriów w celu bardziej jednolitej interpretacji 4 5 Zob. orzeczenie z dnia 6 maja 2008 r., Parlament Europejski przeciwko Radzie Unii Europejskiej, sprawa C-133/06, Rec. 2008, s. I-03189, dostępne na stronie internetowej: http://eurlex.europa.eu/lexuriserv/lexuriserv.do?uri=celex:62006cj0133:pl:html Przepis dyrektywy zgodnie z którym Rada, stanowiąc na wniosek Komisji, co trzy lata bada i, w miarę potrzeby, uaktualnia kwoty określone w załączniku do dyrektywy. PL 4 PL

pojęcia należytej ostrożności i staranności, które ma wpływ na rekompensatę dla posiadacza lub (iii) wydłużenie okresów objętych sprawozdaniami dotyczącymi dyrektywy. Członkowie grupy wyrazili opinie na temat innych propozycji dotyczących zakresu stosowania dyrektywy, a w szczególności na temat usunięcia progów dotyczących wartości lub wieku niektórych kategorii dóbr wymienionych w załączniku oraz na temat uchylenia załącznika, nałożenia obowiązku dowiedzenia, iż zachowana została należyta ostrożność i staranność oraz możliwości wniesienia przez osoby prywatne roszczenia o zwrot. Członkowie grupy uznali także korzyści płynące ze stosowania instrumentów o charakterze nielegislacyjnym w celu poprawy współpracy i wymiany informacji pomiędzy właściwymi organami oraz przyczynienia się w ten sposób do ułatwienia zwrotu dóbr kultury. Prace grupy roboczej i indywidualny wkład jej członków były niezwykle ważnym źródłem informacji na użytek oceny skutków przeglądu dyrektywy 93/7/EWG 6. Wnioski grupy ds. zwrotu dóbr kultury zostały przedstawione Komitetowi ds. Wywozu i Zwrotu Dóbr Kultury w czasie jego 17 posiedzenia w dniu 24 października 2011 r. 3.3. Inne inicjatywy w obszarze dóbr kultury Zapobieganie nielegalnemu obrotowi dobrami kultury i zwalczanie go stanowią przedmiot rosnącego zainteresowania instytucji Unii Europejskiej i państw członkowskich, a także niektórych organizacji międzynarodowych, takich jak Interpol i UNESCO. Rozporządzenie Rady w sprawie wywozu dóbr kultury zostało skodyfikowane w 2008 r. (rozporządzenie (WE) nr 116/2009 z dnia 18 grudnia 2008 r. 7 ). W 2011 r. Komisja przyjęła drugie sprawozdanie dotyczące stosowania tego rozporządzenia obejmujące lata 2000 2010 8. W odpowiedzi na wniosek Rady Unii Europejskiej z 2008 r. 9 Komisja zleciła przygotowanie badania na temat zapobiegania nielegalnemu obrotowi dobrami kultury w Unii Europejskiej i zwalczania go. W sprawozdaniu końcowym z tego badania, z końca 2011 r., wymieniono zawarte w prawie międzynarodowym i w przepisach Unii Europejskiej narzędzia zapobiegania nielegalnemu obrotowi dobrami kultury i zwalczania go, a także przeszkody i trudności napotykane przy ich stosowaniu 10. Sprawozdanie zawiera szereg zaleceń odnoszących się do zapobiegania temu obrotowi i zwalczania go. Znajdują się w nim między innymi zalecenia dotyczące wprowadzenia systemu współpracy między różnymi organami administracji i instytucjami zaangażowanymi w zapobieganie nielegalnemu obrotowi dobrami kultury i zwalczanie go na poziomie europejskim, stworzenia europejskiego portalu internetowego, wsparcia międzynarodowych 6 7 8 9 10 Dokumentacja ta nie została podana do wiadomości publicznej. Dz.U. L 39 z 10.2.2009, s. 1. Sprawozdanie Komisji dla Parlamentu Europejskiego, Rady i Europejskiego Komitetu Ekonomiczno- Społecznego z wykonania rozporządzenia Rady (WE) nr 116/2009 z dnia 18 grudnia 2008 r. w sprawie wywozu dóbr kultury, COM(2011) 382 final z 27 czerwca 2011 r. Konkluzje Rady w odniesieniu do zapobiegania nielegalnemu obrotowi dobrami kultury i zwalczania go, Bruksela, 27 i 28 listopada 2008 r., http://www.ue2008.fr/webdav/site/pfue/shared/import/1127_jai/conclusions/conseil_jai_conclusio ns_trafic_illicite_biens_culturels_fr.pdf Etude sur la prévention et la lutte contre le trafic illicite des biens culturels dans l Union européenne (badanie na temat zapobiegania nielegalnemu obrotowi dobrami kultury w Unii Europejskiej i zwalczania go), badanie zrealizowane przez Centre d'étude sur la Coopération Juridique Internationale CECOJI-CNRS-UMR 6224 Francja. Badanie dostępne jest w językach francuskim i angielskim na stronie internetowej: http://ec.europa.eu/homeaffairs/doc_centre/crime/docs/report%20trafficking%20in%20cultural%20goods%20en.pdf#zoom PL 5 PL

konwencji UNESCO i UNIDROIT 11, ustanowienia na poziomie Unii obowiązku informowania o internetowych portalach prowadzących sprzedaż dóbr kultury, ujednolicenia krajowych zezwoleń na wysyłkę dóbr kultury, stworzenia paszportu karty umożliwiającej ich swobodny przepływ w Unii lub upowszechnienia obowiązku prowadzenia policyjnych rejestrów ruchomych dóbr kultury. Zaleca się w nim również przeprowadzenie przeglądu dyrektywy 93/7/EWG w celu poprawy jej skuteczności w zakresie zwrotu dóbr kultury i opracowanie przewodnika dobrych praktyk w tym obszarze. W świetle wymienionego sprawozdania i innych prac w tej dziedzinie Rada Unii Europejskiej na posiedzeniu w dniach 13 i 14 grudnia 2011 r. skierowała do Komisji i do państw członkowskich zalecenia dotyczące nielegalnego obrotu dobrami kultury. Komisja została w szczególności wezwana do wspierania działań państw członkowskich w zakresie skutecznej ochrony dóbr kultury w celu zapobiegania nielegalnemu obrotowi i zwalczania go, oraz w razie potrzeby prowadzenia dodatkowych działań 12. W ramach europejskiego planu działań na rzecz kultury i planu prac na rzecz kultury w latach 2008 2010, grupa ekspertów z poszczególnych państw (otwarta metoda koordynacji) zajęła się kwestią poprawy obiegu dzieł sztuki (wzajemnego udostępniania zbiorów). Jedna z podgrup grupy działającej w ramach otwartej metody koordynacji zajmująca się zapobieganiem kradzieży i nielegalnemu obrotowi oraz należytą ostrożnością i starannością zaleciła określenie podstawowych wymogów odnoszących się do należytej ostrożności i staranności 13. Przyjęty przez Radę drugi plan prac w dziedzinie kultury na lata 2011 2014 14 obejmuje trzy główne inicjatywy odnoszące się do dóbr kultury. Po pierwsze, utworzenie grupy ekspertów, której zadaniem będzie opracowanie zestawu narzędzi obejmującego wytyczne w odniesieniu do dobrych praktyk oraz kodeksu postępowania w odniesieniu do należytej ostrożności i staranności w kontekście zwalczania nielegalnego handlu dobrami kultury i ich kradzieży. W tym kontekście należy zauważyć, że Rada Unii Europejskiej na posiedzeniu w dniach 13 i 14 grudnia 2011 r. zaleciła, aby kompetentne zainteresowane strony uczestniczyły w tworzeniu tej grupy ekspertów. Po drugie, zbadanie przez grupę ekspertów krajowych, utworzoną w ramach otwartej metody koordynacji, sposobów uproszczenia procedur wypożyczania dzieł sztuki w obrębie Unii Europejskiej 15. Po trzecie, przeprowadzenie analizy systemów szacowania wartości dzieł sztuki na użytek gwarancji państwowych, ubezpieczeń i współodpowiedzialności. Komisja przyjęła ponadto w 2010 r. wniosek w sprawie przekształcenia rozporządzenia (WE) nr 44/2001 w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych. We wniosku określono kompetencję sądów miejsca, w 11 12 13 14 15 Konwencja UNESCO z 1970 r. dotycząca środków zmierzających do zakazu nielegalnego przywozu, wywozu i przenoszenia własności dóbr kultury i zapobiegania im oraz konwencja UNIDROIT z 1995 r. o skradzionych lub nielegalnie wywiezionych dobrach kultury. Konkluzje Rady Unii Europejskiej w sprawie zapobiegania nielegalnemu obrotowi dobrami kultury i zwalczania tego obrotu, Bruksela, 13 i 14 grudnia 2011 r., Rada Unii Europejskiej, http://www.consilium.europa.eu/uedocs/cms_data/docs/pressdata/fr/jha/126867.pdf http://ec.europa.eu/culture/our-policy-development/working-group-on-museum-activities_en.htm Konkluzje Rady i przedstawicieli rządów państw członkowskich zebranych w Radzie w sprawie planu prac w dziedzinie kultury na lata 2011 2014, JOUE C325, 2.12.2010, s.1. http://ec.europa.eu/culture/our-policy-development/european-agenda_fr.htm Z pracami grupy można zapoznać się na stronie internetowej: http://ec.europa.eu/culture/our-policydevelopment/policy-documents/omc-working-groups_en.htm PL 6 PL

którym znajduje się dany obiekt, w odniesieniu do powództwa cywilnego dotyczącego prawa rzeczowego lub majątku ruchomego. Określenie sądu właściwego w odniesieniu do majątku ruchomego w ogólności ma również zastosowanie do działań mających na celu odzyskanie dóbr kultury przez ich właścicieli. Nowe rozporządzenie przyczyni się do zwiększenia ochrony dóbr kultury 16. 4. STOSOWANIE DYREKTYWY W LATACH 2008 2011 4.1. Sprawozdania państw członkowskich dotyczące stosowania dyrektywy Państwa członkowskie wskazują, że z oczywistych względów nie dysponują one informacjami o wszystkich dobrach kultury, które zostały niezgodnie z prawem wyprowadzone z ich terytorium 17. Trudno jest zatem stwierdzić czy liczba nielegalnie wyprowadzonych obiektów wzrosła czy spadła. W sprawozdaniach krajowych stwierdzono: rzadkie stosowanie dyrektywy, a w szczególności roszczenia o zwrot (zob. tabela w załączniku 18 ). Państwa członkowskie uzasadniają niewielką liczbę przypadków stosowania dyrektywy jej ograniczonym zakresem prawnym, w szczególności ze względu na kategorie wymienione w załączniku, a także na krótki termin wniesienia roszczenia o zwrot i trudności w jednolitym stosowaniu przez sędziów krajowych art. 9 w odniesieniu do rekompensaty dla posiadacza w przypadku zwrotu obiektu. Niektóre państwa członkowskie jako przyczynę przywołują także koszt finansowy związany z roszczeniem o zwrot lub trudności w określeniu sądu właściwego w innym państwie członkowskim; stopniową poprawę współpracy administracyjnej i w zakresie wymiany informacji pomiędzy organami centralnymi państw członkowskich, którą należy kontynuować w celu lepszego stosowania dyrektywy. Większość państw członkowskich uważa, że współpraca i wymiana informacji z organami innych państw członkowskich przebiega dobrze. Niemniej Belgia, Bułgaria, Republika Czeska, Niemcy i Zjednoczone Królestwo, uważają, że współpraca i wymiana informacji nie są wystarczające. Przykładowo organy podkreślają znaczenie dysponowania odpowiednimi 16 17 18 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1215/2012 z dnia 12 grudnia 2012 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych (Dz.U. L 351 z 20.12.2012, s.1). Republika Czeska podała jednak przybliżoną liczbę wyprowadzonych nielegalnie obiektów, które zostały odnalezione w innych państwach członkowskich (189 od 1995 r.) oraz odnalezionych na jej terytorium dóbr o nielegalnym pochodzeniu (243 od 1995 r.). Także Włochy przekazały informacje o nielegalnie wyprowadzonych obiektach (10 372 między 2008 i 2011 r.). Dane te uzyskano na podstawie ustaleń policji zajmującej się ochroną dziedzictwa. W znacznej mierze były to obiekty archeologiczne pochodzące z nielegalnych wykopalisk. Węgry szacują, że liczba nielegalnie wyprowadzonych obiektów wynosi kilkaset obiektów rocznie. Według policji rumuńskiej z terytorium kraju nielegalnie wyprowadzono 11 530 dóbr kultury (w tym 11 300 obiektów archeologicznych); Grecja zgłosiła nielegalne wyprowadzenie 274 ikon, 44 elementów architektury rzymskiej, bizantyjskiej lub postbizantyjskiej), 1 obrazu z XX w., 5 waz (klasycznych i z epoki rzymskiej), 8 monet i 23 obiektów liturgicznych. To państwo członkowskie stwierdziło znaczny wzrost liczby skradzionych ikon postbizantyjskich. W celu uzyskania porównywalnych danych Komisja przekazała organom centralnym odpowiedzialnym za stosowanie dyrektywy kwestionariusz podobny do kwestionariusza wykorzystywanego przy przygotowywaniu poprzednich sprawozdań. Aby ułatwić gromadzenie wiarygodnych danych, system stosowania kwestionariuszy zostanie zmieniony. PL 7 PL

narzędziami, które umożliwiają wnoszenie wniosków o poszukiwanie zaginionych przedmiotów, lub możliwości używania różnych języków roboczych w ramach kontaktów pomiędzy tymi organami; konieczność przeglądu dyrektywy. Państwa członkowskie uważają, że dyrektywa powinna stać się skuteczniejszym instrumentem uzyskiwania zwrotu dóbr kultury sklasyfikowanych jako narodowe dobra kultury, które niezgodnie z prawem wyprowadzono z ich terytorium od 1993 r. Dlatego też popierają propozycję grupy roboczej ds. zwrotu dóbr kultury dotyczącą przeglądu obowiązujących przepisów. Ponadto Bułgaria i Włochy zwracają uwagę na problematykę związaną z nielegalnym obrotem zabytkami archeologicznymi pochodzącymi z nielegalnych wykopalisk ze względu na trudności z wykazaniem pochodzenia tych zabytków i datą ich nielegalnego wyprowadzenia. Te państwa członkowskie zwracają się z wnioskiem by przy przeglądzie dyrektywy znaleziono rozwiązanie tego problemu. Państwa członkowskie potwierdzają ponadto, że przepisy krajowe stanowiące transpozycję dyrektywy powinny być stosowane w sposób priorytetowy. Obecnie restrykcyjne warunki zawarte w dyrektywie wymagają systematycznego odwoływania się do umów międzynarodowych lub postępowania karnego w celu odzyskania dóbr kultury 19. 4.2. Ocena stosowania dyrektywy Na podstawie informacji przekazanych przez centralne organy państw członkowskich Komisja wymieniła w załączniku przypadki zastosowania art. 4 i 5 dyrektywy. Dane te nie zawsze są jednak spójne i mogą okazać się niepełne. Najczęściej prowadzone przez organy krajowe działania w zakresie współpracy administracyjnej obejmują poszukiwanie dóbr kultury nielegalnie wyprowadzonych z ich terytorium i powiadamianie o odnalezieniu dobra kultury. Niektóre państwa członkowskie, w tym Niemcy, Irlandia, Węgry, Łotwa, Austria, Niderlandy, Polska i Rumunia zgłosiły ponadto podjęcie środków w celu sprawdzenia charakteru obiektu, w celu zachowania go lub uniknięcia poddania go procedurze zwrotu. Informacje przekazane przez państwa członkowskie dotyczą również przypadków zwrotu dóbr kultury, do których doprowadzono w wyniku negocjacji między organami krajowymi. Zwrotów przeprowadzonych polubownie jest więcej niż uzyskanych drogą sądową; zostały one wymienione w załączniku. Sprawozdania krajowe zawierają także informacje o złożeniu sześciu wniosków dotyczących zwrotu, z których jeden został odrzucony. Niektóre organy krajowe odpowiedzialne za stosowanie dyrektywy wskazały, że nie dysponują informacjami dotyczącymi postępowań sądowych w sprawie zwrotu. Wiele państw członkowskich, w tym Belgia, Bułgaria, Włochy, Węgry, Polska i Finlandia, wykazało ograniczenia dyrektywy w zakresie uzyskania zwrotu dóbr, zwłaszcza z powodu progów wartości mających zastosowanie do niektórych narodowych dóbr kultury oraz rocznego terminu na wniesienie roszczenia o zwrot. Podkreślają one także problematykę związaną z uzyskaniem zwrotu zabytków archeologicznych pochodzących z nielegalnych wykopalisk ze względu na trudności z wykazaniem pochodzenia tych zabytków i daty ich nielegalnego wyprowadzenia (Bułgaria i Włochy). 19 W tym kontekście Bułgaria i Polska informują, że uzyskały zwrot obiektów w oparciu o konwencję UNESCO, a Rumunia informuje o 235 obiektach odzyskanych w oparciu o konwencję UNIDROIT. PL 8 PL

W sprawozdaniach krajowych podkreślono także znaczenie dobrej współpracy i wymiany informacji między wszystkimi właściwymi organami, a w szczególności między organami centralnymi odpowiedzialnymi za stosowanie dyrektywy. Stwierdza się w nich, że współpraca administracyjna między organami centralnymi państw członkowskich uległa poprawie, ale jest mało ustrukturyzowana i napotyka trudności związane z barierą językową. W sprawozdaniach wskazano także braki w zakresie wymiany informacji między właściwymi organami, które zmniejszają skuteczność współpracy. 5. KOLEJNY ETAP Nielegalny obrót dobrami kultury jest plagą, która dotyka państwa Unii Europejskiej. Rada Unii Europejskiej wezwała Komisję do wsparcia państw członkowskich w zapobieganiu nielegalnemu obrotowi dobrami kultury i zwalczaniu go. Proces przeglądu dyrektywy 93/7/EWG rozpoczęto w 2009 r. Związane z tym projektem konsultacje społeczne zakończono w dniu 5 marca 2012 r. 20 Przegląd dyrektywy 93/7/EWG stanowi okazję do zwiększenia możliwości uzyskania zwrotu dóbr kultury sklasyfikowanych jako narodowe dobra kultury wyprowadzonych niezgodnie z prawem z terytorium państwa członkowskiego od 1993 r. W tym kontekście Komisja prowadzi również analizę tego, w jaki sposób ułatwić współpracę administracyjną oraz konsultacje pomiędzy organami realizującymi zadania przewidziane w dyrektywie. xxx Komisja zwraca się do Parlamentu Europejskiego, Rady i Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego o zapoznanie się z niniejszym sprawozdaniem. 20 http://ec.europa.eu/culture/news/201112-consultation_fr.htm PL 9 PL

Załącznik Tabele zwrotów przeprowadzonych polubownie, w wyniku działań w zakresie współpracy administracyjnej i roszczeń o zwrot w latach 2008 2011 21 Zestawienie zwrotów przeprowadzonych polubownie Rok Państwo dokonujące zwrotu Państwo wnioskujące zwrot o Wynik 2008 Niemcy Republika Czeska 1 drewniany posąg piety (Močidlec) 2008 Niemcy Republika Czeska 4 drewniane posągi Ojców Kościoła (Semín) 2008 Niemcy Republika Czeska 1 drewniany posąg anioła (Klokočka) 2008 Hiszpania Szwecja Zabytki archeologiczne 2009 Niemcy Republika Czeska 1 drewniany posąg anioła, alegoria miłości (Česká Skalice) 2009 Niemcy Republika Czeska 1 drewniana rzeźba anioła (Hnevceves) 2009 Austria Republika Czeska 1 drewniany posąg Św. Jana Nepomucena (Přistoupim) 2009 Słowenia Włochy Księga Gorzanisa 2009 Austria Republika Czeska 1 obraz Św. Anny (Noutonice) pochodzący z kościoła 2009 Niemcy Grecja 90 zabytkowych przedmiotów 2010 Niderlandy Republika Czeska Posągi aniołów (Hněvotín) (2) 2010 Niemcy Republika Czeska 1 drewniany posąg Św. Mikołaja (Libníč) 2010 Austria Bułgaria Monety z wykopalisk archeologicznych 2010 Szwecja Łotwa Obrazy 2010 Francja Hiszpania Obraz na płótnie 21 Źródło: sprawozdania krajowe dotyczące stosowania dyrektywy. Tabele te zostały sprawdzone przez centralne organy odpowiedzialne za stosowanie dyrektywy 93/7/EWG. Niektóre dane nie zostały jednak potwierdzone przez obydwa zainteresowane państwa członkowskie. Procedury związane z poszczególnymi zwrotami mogą być ujęte w kilku tabelach. PL 10 PL

2011 Republika Czeska Austria Drewniana rzeźba Chrystus Zbawiciel 2011 Zjednoczone Królestwo Grecja 6 ikon 2011 Estonia Łotwa 3 ikony 2011 Zjednoczone Królestwo Włochy 2 manuskrypty z XIV i XV w. i mszał z XIV w. 2011 Niemcy Austria Kolekcja manuskryptów 2011 Niemcy Włochy Manuskrypt 2011 Francja Niemcy 2 rzeźby Wnioski o poszukiwanie przedmiotów (art. 4 pkt 1 dyrektywy 93/7/EWG) Rok Państwo wnioskujące Państwo, którego wniosek kierowany do jest Wynik Bułgaria Belgia Przedmioty nie zostały odnalezione Włochy Belgia Niemcy (6) Przedmioty odnalezione (2) Niemcy Austria Przedmiot nie został odnaleziony 2010 Węgry Francja Grecja Republika Czeska Włochy Sprawa w toku (obraz) Sprawa w toku (archiwa) Sprawa w toku (stare monety) Sprawa w toku (posąg) 2008 Litwa Austria Przedmiot odnaleziony (procedura w toku) 2008 2010 Belgia Zjednoczone Królestwo Królestwo Niderlandów Przedmioty odnalezione (przedmioty kościelne) Przedmioty odnalezione (zabytki archeologiczne) PL 11 PL

2008-2011 Niemcy Bułgaria Austria (7) Część przedmiotów została odnaleziona (2) Przedmioty odnalezione i zwrócone (monety z wykopalisk archeologicznych) 2008-2011 Austria Niemcy (3) Przedmioty odnalezione 2008-2011 Belgia Bułgaria Republika Czeska Niemcy Francja Węgry Austria Portugalia Rumunia Słowacja Finlandia Grecja Przedmioty nie zostały odnalezione Bułgaria Polska Sprawa w toku Polska Niemcy Przedmioty nie zostały odnalezione Bułgaria Rumunia Przedmioty nie zostały odnalezione Włochy (1) Węgry (3) Republika Czeska (1) Zjednoczone Królestwo (5) Przedmioty odnalezione 1 przedmiot odnaleziony, 2 przedmioty nie zostały odnalezione Przedmiot nie został odnaleziony 2008-2011 Grecja Wszystkie państwa członkowskie (39 przypadków) Przedmioty nie zostały odnalezione Powiadomienia o odnalezieniu przedmiotów (art. 4 pkt 2 dyrektywy 93/7/EWG) PL 12 PL

Rok Państwo powiadamiając e Państwo powiadomione Wynik Niemcy (5) Francja Wynik pozytywny (2 rzeźby zostały zwrócone) Bułgaria Włochy Hiszpania Dania Nie podjęto działań Wynik pozytywny (waza została zwrócona) Nie podjęto działań Nie podjęto działań Węgry Włochy Nie podjęto działań (waza z Pouilles) Grecja Procedura zwrotu w toku (przedmioty liturgiczne) 2011 Hiszpania Wynik pozytywny (zwrócono obiekty artystyczne i zabytkowe książki) Włochy Francja Wynik pozytywny (zwrócono obraz) Estonia Łotwa Wynik pozytywny (zwrócono 3 ikony) 2010 2011 Królestwo Niderlandów Francja Francja Procedura zwrotu w toku (posąg) Nie podjęto działań (archiwa) 2010 Zjednoczone Królestwo Nie podjęto działań (zabytki archeologiczne) Słowenia Austria Zgłoszony przedmiot nie został zidentyfikowany przez Austrię Niemcy Francja Polska Wynik pozytywny (zwrócono rzeźbę) Zapewniono pomoc w celu ochrony obiektów (10 przedmiotów) Finlandia Francja Nie podjęto działań Wnioski dotyczące zwrotu (art. 5 dyrektywy 93/7/EWG) Rok Państwo wnioskujące Państwo, do którego wniosek jest kierowany Przedmiot 2008 Republika Czeska Austria 4 drewniane posągi świętych i 2 relikwiarze (procedura została anulowana) PL 13 PL

Rok Państwo wnioskujące Państwo, do którego wniosek jest kierowany Przedmiot 2008 Włochy Niemcy Hełm z brązu (wniosek został odrzucony) 2009 Republika Czeska Niderlandy Posąg Św. Anny (sprawa w toku) 2009 Litwa Austria Rzeźba Chrystus Zmartwychwstały (sprawa w toku) 2010 Republika Czeska Austria 2 posągi (sprawa w toku) 10 posągów (zostały zwrócone) 2011 Republika Czeska Austria 1 posąg Św. Jana Nepomucena (Čímyšl) PL 14 PL