AKTUALNY RYNEK PRACY SCENARIUSZ ZAJĘĆ Rynek pracy relacja pracownika i pracodawcy Cel: Uświadomienie mechanizmów poszukiwania pracy oraz ważności świadomości własnych mocnych stron. Materiały: artykuły plastyczne, na przykład farby, pędzel, blok itp., które będą przedmiotem transakcji monety lub banknoty (nie muszą być prawdziwe) do płacenia za artykuły tablica lub flipchart Przebieg: Nauczyciel zaprasza dwóch ochotników do wzięcia udziału w scence. Wyjaśnia, że odegrane zostaną dwie role: sprzedawcy i kupującego. Rolą sprzedawcy jest dokonanie sprzedaży. Kupujący przychodzi do sprzedawcy, ponieważ musi kupić materiały na zajęcia plastyczne. Ma określoną kwotę pieniędzy. Sprzedawca powinien zachęcić do zakupu na jak najlepszych warunkach dla siebie. Scenka powinna trwać około 3 5 minut, niezależnie od tego, czy udało się dokonać transakcji czy nie. Pozostali uczniowie w klasie powinni obserwować scenkę w milczeniu. Na zakończenie nauczyciel zachęca do pogratulowania odwagi ochotnikom i oklasków. Po scence nauczyciel koncentruje swoją uwagę na sprzedawcy. Jemu jako pierwszemu zadaje następujące pytania: Jak się czułeś w tej roli? Jaki był twój cel w tej scence? Na ile w skali 0-10 osiągnąłeś ten cel? Jakie twoje zachowania, stwierdzenia przybliżały cię do osiągnięcia tego celu? Następnie zadaje pytania kupującemu: Jakie zachowania, stwierdzenia, pytania sprzedawcy powodowały, że chciałeś dokonać zakupu? Następnie zadaje pytania obserwatorom (klasie): Jakie zachowania, stwierdzenia, pytania sprzedawcy powodowały, że kupujący był zainteresowany zakupem? W których momentach kupujący chciał się wycofać? Na koniec nauczyciel na tablicy wypisuje obserwacje wszystkich uczestników. Wybiera zwłaszcza te, które odnoszą się do skutecznych zachowań sprzedawcy, na przykład: Zna dobrze swój towar. Potrafi mówić o wadach i zaletach towaru. Daje możliwość obejrzenia i sprawdzenia towaru. Jest miły i uprzejmy. Nawiązuje kontakt z klientem i miło się z nim rozmawia. Jest profesjonalnie przygotowany do swojej pracy. Negocjuje cenę. 1
Po wypisaniu wszystkich haseł nauczyciel przenosi uwagę uczniów na sytuację na rynku pracy. Rynek pracy jest jak sklep czy giełda, na której spotykają się pracownik i pracodawca jak sprzedający i kupujący. Osoba, która poszukuje pracy jak sprzedawca powinna dobrze znać swój towar, by móc o nim przekonywująco opowiedzieć i trafić z nim do właściwych potencjalnych odbiorców. Tym towarem są umiejętności, wiedza, cechy danej osoby. Kupującym jest pracodawca, który potrzebuje danego towaru, by w jego firmie praca została wykonana. Poszukuje więc osoby o danych umiejętnościach, wiedzy i cechach. Transakcja zakupu sprzedaży to decyzja, że dany pracodawca zatrudni pracownika. Następnie nauczyciel zadaje uczniom pytania, które mają wprowadzić w zagadnienia związane z funkcjonowaniem rynku pracy. 1. Co się dzieje, kiedy sprzedawca ma taki towar, który już stracił wartość, jest przestarzały i nieużyteczny? 2. Co się dzieje, kiedy sprzedawca zamawia towary zgodnie tylko ze swoimi zainteresowaniami, a nie potrzebami klientów? 3. Co się dzieje, kiedy sprzedawca ma dobry nos do interesów i zamawia do swojego sklepu takie towary, których dziś klienci jeszcze nie kupują, ale wie, że niedługo będą ich potrzebować (na przykład deszczową wiosną, kiedy ogląda prognozę pogody i słyszy, że nadchodzą upalne dni i lato zacznie się szybciej, swój asortyment powiększa o kremy do opalania, stroje kąpielowe i zabawki plażowe)? 4. Co się dzieje, kiedy w okolicy wszyscy sprzedawcy sprzedają tylko warzywa? jest dużo sklepów warzywnych, ale nie ma ani jednego sklepu z pieczywem, brakuje też składników, by samemu upiec chleb? Kiedy uczniowie podają odpowiedzi, nauczyciel zapisuje główne hasła na tablicy. Ad. 1 Nikt nie chce kupić towaru. Nikt nie jest zainteresowany tym sklepem i nikt tam nawet nie zagląda. Ad. 2 Klienci przestają przychodzić. Sprzedawca wydaje pieniądze na zakup towaru zgodnie ze swoimi zainteresowaniami i rozwija swoje zainteresowania, ale nie ma z tego zysku finansowego. Ad. 3 Klienci zawsze znajdują to, czego potrzebują, a sprzedawca ma zysk. Ad. 4 Jest duża konkurencja i trzeba zdobywać klientów. Klienci nie są zadowoleni, bo nie mają gdzie kupić pozostałych potrzebnych towarów. Nauczyciel znowu przenosi uwagę uczniów na rynek pracy i wprowadza w zagadnienia związane z zawodami wymierającymi i przyszłościowymi, deficytowymi i nadwyżkowymi oraz trendami na rynku pracy. Zawody wymierające i przyszłościowe Cel: Skazanie zmienności rynku pracy oraz wzbudzenie świadomości konieczności obserwacji tych przemian. 2
Przebieg: a) Nauczyciel nawiązuje do pierwszej sytuacji, w której sprzedawca ma niepotrzebne, przestarzałe towary. Niektóre starsze osoby posiadają umiejętności, które kiedyś były im potrzebne w pracy. Dzięki tym umiejętnościom mieli pracę i zarabiali pieniądze. Na przykład zdun (osoba, która potrafiła budować piece kaflowe w domach) kiedyś był bardzo potrzebny, ponieważ piece ogrzewały domy. Jednak wraz ze zmianą sposobu ogrzewania domów i mieszkań, zmieniło się zapotrzebowanie na takich pracowników. W tej chwili bardziej potrzebne są osoby zajmujące się instalacją ogrzewania różnego typu (gazowego czy elektrycznego). Zawód zduna jest jeszcze wykonywany (niektórzy lubią mieć piece kaflowe nawet dla samej ozdoby), ale już przez małą liczbę osób. Innym przykładem jest zawód bednarza. Zajmuje się on wytwarzaniem naczyń drewnianych, takich jak: beczki, wiadra,konewki. Obecnie większość takich rzeczy jest wykonywana jest z innych tworzyw, na przykład z plastiku i jest mniejsze zapotrzebowanie na wytwory bednarza. Zegarmistrzów kiedyś też było więcej, ponieważ do naprawy zegarów i zegarków mechanicznych potrzebne były odpowiednie umiejętności. Obecnie godzinę pokazuje nam telefon komórkowy lub zegary na baterie. Oczywiście nadal zegarmistrze są potrzebni, ale już nie w takiej ilości, jak kiedyś i zajmują się już głównie naprawą. Nauczyciel robi miniquiz, zadając pytania dotyczące kolejnych przykładów: Kto wie, czym zajmuje się: szewc (uczniowie opowiedzą oczywiście, że naprawą butów, ale kiedyś szewc zajmował się także wykonywanie butów na zamówienie. W tej chwili jest to bardzo rzadkie, ponieważ buty produkuje się na masową skalę w halach produkcyjnych przy użyciu maszyn); repasatorka osoba zajmująca się ręczną naprawą uszkodzonych pończoch, skarpet i rajstop, poprzez dorabianie ich zniszczonych części. Używała do tego specjalnych igieł zakończonych haczykiem i zapadką, które umożliwiały przewlekanie bardzo cienkich nici; stelmach to rzemieślnik zajmujący się konserwacją kół i części do wozów i bryczek. Obecnie zawód całkowicie zapomniany. W Polsce zakłady stelmaskie istniały do połowy XX wieku. b) Na niektóre zawody zmniejsza się zapotrzebowanie na rynku pracy i trudno jest znaleźć pracę, mając dany zawód. Z kolei wraz ze zmianami technologicznymi i zmianami stylu życia pojawiają się zupełnie nowe zawody. Nauczyciel nawiązuje do sytuacji trzeciej, kiedy sprzedawca wybiega myślą w przyszłość i przygotowuje się do zmian sezonowych. Pracownik, obserwując zapotrzebowanie na różne umiejętności, może się przygotować do sytuacji zmian. Puzzle nauczyciel rozdaje w kopertach nazwy nowych zawodów oraz ich definicje do połączenia. 3
Wedding planer Coolhunter ślubny konsultant, zajmuje się organizacją uroczystości ślubnych i przyjęć weselnych, dbając zgodnie z zapotrzebowaniem klienta o różne szczegóły, np. projekt i wydruk zaproszeń na ślub, tworzenie listy gości, przygotowanie menu, przygotowanie kwiatów, ustawienia stołów, przygotowanie całej oprawy muzycznej osoba zajmująca się łowieniem trendów przez obserwację zachowań i zwyczajów ludzi na różnych imprezach, w klubach, koncertach po to, by znaleźć pewne niuanse modnego stylu życia osoba, która zajmuje się rehabilitacją dzieci z wykorzystaniem koni, na których uczą się jeździć Hipoterapeuta jego obowiązkiem jest zapewnienie rozrywki uczestnikom spotkania, zabawy Animator imprez dba o właściwe ostrzyżenie i stylizację psich fryzur Groomer przeprowadza badania i analizuje dane dotyczące warunków atmosferycznych Klimatolog 4
Zawody deficytowe i nadwyżkowe Nauczyciel nawiązuje do sytuacji trzeciej i czwartej. Kiedy sprzedawca zna zapotrzebowanie klientów, łatwiej mu zaspokoić ich życzenia, nie zamawia niepotrzebnych towarów, które potem długo leżą na półkach i ma większy zysk. Tak samo jest z pracownikiem, który wie, na jakie zawody jest zapotrzebowanie w jego regionie. Dla przykładu, jeśli w naszej miejscowości będą mieszkać sami spawacze, ale nie będzie ani jednego piekarza, to w piekarni będzie brakować pracowników, a większość spawaczy będzie bez pracy. Dla określenia zapotrzebowania na poszczególne zawody wykonuje się badania. Zajmują się tym między innymi wojewódzkie urzędy pracy. Nauczyciel posiłkuje się raportami, najlepiej jeśli wykona uproszczone zestawienie na bazie aktualnych danych publikowanych na stronach wojewódzkich urzędów pracy w poszczególnych województwach. Rozdaje je uczniom i zachęca do wspólnej analizy: W jakich zawodach w ostatnim czasie było najwięcej pracy? W jakich zawodach najtrudniej było znaleźć pracę? Czy pasja i zainteresowania wystarczą? Bardzo ważne jest, by wykonywać pracę, którą się lubi. Jednak jeśli w wyborze zawodu kierujemy się tylko zainteresowaniami, nawet jeśli posiadamy dużą wiedzę na ten temat i potrafimy ciekawie o tym opowiadać, ale nie bierzemy pod uwagę tego, czy ktoś oprócz nas się tym zainteresuje, to może dojść do sytuacji z punktu drugiego. Trzeba zatem przyglądać się różnym zawodom i obserwować, na jakie stanowiska firmy najchętniej zatrudniają. 5