Dorota Adamek - Hyska Katedra Rachunkowości Ocena systemu kontroli zarządczej w zakresie umów o partnerstwie publiczno prywatnym wyniki badań KONFERENCJA,,Skuteczne i efektywne zarządzanie w administracji publicznej Dąbrowa Górnicza, 20 marca 2015 r.
Wprowadzenie: Okres jaki upłynął od wprowadzenia kontroli zarządczej do jednostek sektora polskich finansów publicznych jest w pełni wystarczający do prowadzenia badań w tym obszarze i dokonania właściwej oceny roli kontroli zarządczej we wspomaganiu procesami zarządzania podmiotami publicznymi. Prezentacja stanowi syntezę części wyników badań naukowych (Potencjał Badawczy) prowadzonych w 2013 i 2014 roku w Katedrze Rachunkowości Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach.
Cel badań naukowych: Zasadniczym celem podjętych dwuetapowych badań naukowych było: analiza i ocena systemu kontroli zarządczej w jednostkach sektora finansów publicznych w świetle regulacji prawnych oraz dorobku róŝnych dyscyplin naukowych (I etap), analiza i ocena systemu kontroli zarządczej i jej poszczególnych elementów w wybranych jednostkach sektora finansów publicznych (II etap): uczelniach publicznych, publicznych podmiotach leczniczych, jednostkach samorządu terytorialnego, samorządowych zakładach budŝetowych.
Jak określić procedury kontroli zarządczej umów o partnerstwo publiczno prywatne? Szerzej: D. Adamek Hyska, Zakres kontroli zarządczej przedsięwzięć Szerzej: D. Adamek Hyska, Zakres kontroli zarz dczej przedsi wzi inwestycyjnych realizowanych w koncepcji partnerstwa publiczno prywatnego [w]: Systemy rachunku kosztów i kontroli zarządczej. Praca zbiorowa pod red. E. Nowaka i M. Nieplowicz, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław 2013, s. 13-21.
Umowy o partnerstwo publiczno prywatne stan na III kwartał 2014 r. ROK PODPISANIA UMOWY 2010 PODMIOT PUBLICZNY PARTNER PRYWATNY PRZEDMIOT UMOWY Gmina Radzionków Siemens Spółka z o.o. Building Technologies 2010 Gmina Ustka Morpol S.A. 2011 2011 2013 Gmina Karczmiska Starostwo Powiatowe śywiec Gmina Kluczbork Konsorcjum firm: Weglopol Sp. z o.o (Lider) MUR-MAN Rutkowski Trzecki S.J. (Partner) InterHealth Canada Limited Siemens Spółka z o.o. Building Technologies Kompleksowa termomodernizacja budynków oświatowych. Zaprojektowanie oraz częściowe sfinansowanie budowy drogi gminnej wraz z budową oświetlenia. Budowa kompleksu rekreacyjno sportowego (krytejpływalni oraz hali sportowej oraz rozszerzenie usług społeczno-oświatowych) W 2013 roku umowa została rozwiązana. Budowa nowej siedziby Szpitala Powiatowego w śywcu Termomodernizacja budynków uŝyteczności publicznej oraz modernizacja oświetlenia i świadczenie przez podmiot prywatny usług związanych z zarządzaniem energią, mediami i wykonanymi ulepszeniami w celu realizacji osiągnięcia efektów energetycznych związanych ze zmniejszeniem zuŝycia energii w zmodernizowanych budynkach, a takŝe zapewnienie usług serwisowych i remontowych w okresie trwania umowy. Źródło: opracowanie własne na podstawie zebranych danych empirycznych.
Umowy o partnerstwo publiczno prywatne stan na III kwartał 2014 r. ROK PODPISANIA UMOWY 2013 PODMIOT PUBLICZNY PARTNER PRYWATNY PRZEDMIOT UMOWY Gmina Karczew 2013 Miasto Poznań 2013 2013 2013 Województwo Podkarpackie Województwo Warmińsko - Mazurskie Województwo Mazowieckie Siemens Spółka z o.o. Building Technologies Sita Zielona Energia sp. z o.o. Otwarte Regionalne Sieci Szerokopasmowe Sp. z o.o. Otwarte Regionalne Sieci Szerokopasmowe Sp. z o.o Konsorcjum firm: KT Corporation, Daewoo International Corporation, Asseco Poland S.A., Warszawskie Przedsiębiorstwo Robót Telekomunikacyjnych S.A., BIATEL Telekomunikacja S.A., BIT S.A., KBTO Sp. z o.o. Kompleksowa termomodernizacja i utrzymanie obiektów uŝyteczności publicznej w gminie w celu osiągnięcia oszczędności w zuŝyciu energii cieplnej i elektrycznej. Zaprojektowanie, budowa i utrzymanie oraz eksploatacja instalacji przetwarzania odpadów komunalnych. Utrzymanie i zarządzanie siecią szerokopasmową wraz z świadczeniem usług z jej wykorzystaniem. Utrzymanie i zarządzanie siecią szerokopasmową wraz z świadczeniem usług z jej wykorzystaniem. Utrzymanie i zarządzanie siecią szerokopasmową wraz z świadczeniem usług z jej wykorzystaniem. Źródło: opracowanie własne na podstawie zebranych danych empirycznych.
Umowy o partnerstwo publiczno prywatne stan na III kwartał 2014 r. ROK PODPISANIA UMOWY 2014 PODMIOT PUBLICZNY PARTNER PRYWATNY PRZEDMIOT UMOWY Gmina Karczmiska 2014 Bytom 2014 2014 Gmina Świdnica Gmina Racibórz Moris Sport Sp. z o.o. Siemens Spółka z o.o. Building Technologies Siemens Spółka z o.o. Building Technologies Przedsiębiorstwa Usług Komunalnych EMPOL Sp. z o.o. Budowa i wyposaŝenia, a następnie utrzymanie hali sportowej w Karczmiskach w formule partnerstwa publiczno - prywatnego Kompleksowa termomodernizacja budynków oświatowych Kompleksowa termomodernizacja budynków komunalnych na terenie Gminy Zaprojektowanie, wybudowanie, utrzymanie i eksploatacja instalacji do mechanicznobiologicznego przetwarzania odpadów Źródło: opracowanie własne na podstawie zebranych danych empirycznych.
Wprowadzenie: Partnerstwo publiczno prywatne nakłada na podmiot publiczny nową rolę. udzielanie przedsięwzięciu róŝnego rodzaju wsparcia: legislacyjnego, regulacyjnego, administracyjnego, zatwierdzanie do realizacji przedsięwzięcie, kierowanie procesem pozyskania partnerów prywatnych, wykonywanie wstępnego studium wykonalności przedsięwzięcia, opracowanie projektu umowy, która stanowi główny trzon współpracy z partnerem prywatnym, kontrolowanie postępów w realizacji przedsięwzięcia oraz uŝytkowanie obiektów w trakcie trwania umowy o partnerstwie publiczno prywatnym,
Co to jest partnerstwo publiczno prywatne? Taka zmiana roli jednostki samorządu terytorialnego wpisuje się w koncepcję nowego zarządzania publicznego w sektorze publicznym (new public management), na którą składa się m.in. wprowadzanie następujących czynników: jasno określonych standardów i mierników działalności, konkurencji i elementów rynkowych w proces świadczenia usług, technik i metod zarządzania, stosowanych przez sektor prywatny.
Istota kontroli zarządczej partnerstwa publiczno prywatnego: Kontrola zarządcza podmiotu publicznego powinna stanowić ogół działań podejmowanych dla zapewnienia realizacji celów i zadań określonych dla partnerstwa publiczno prywatnego w sposób zgodny z prawem, efektywny, oszczędny i terminowy. Prawo kontroli partnera prywatnego podkreśla to, Ŝe podmiot publiczny cedując na partnera prywatnego budowę obiektu infrastrukturalnego oraz wykorzystanie go w toku realizacji zadań o charakterze uŝyteczności publicznej nie przerzuca odpowiedzialności strony publicznej za całość realizowanego wspólnego przedsięwzięcia.
Cel kontroli zarządczej partnerstwa publiczno prywatnego: Celem kontroli zarządczej jest zapewnienie: zgodności działania stron partnerstwa z przepisami prawa oraz procedurami wewnętrznymi, skuteczności i efektywności działania stron partnerstwa, wiarygodności sprawozdań z przedsięwzięcia, ochrony zasobów zaangaŝowanych w przedsięwzięcie, przestrzegania i promowania zasad efektywnego postępowania stron partnerstwa, efektywności i skuteczności przepływu informacji oraz zarządzania ryzykiem przedsięwzięcia (ciągłe monitorowanie jego stanu, podejmowanie działań zapobiegających ryzyku nadmiernemu, zagraŝającemu realizacji umowy).
Zakres kontroli zarządczej umowy o partnerstwo publiczno prywatne: Zakres oraz szczegółowy tryb tej kontroli w fazach realizacji i eksploatacji cyklu Ŝycia projektu powinny stanowić istotne postanowienia umowy o partnerstwie publiczno - prywatnym.
Zakres kontroli zarządczej umowy o partnerstwo publiczno prywatne: Umowa powinna określić m.in.: przesłanki i zakres przeprowadzenia kontroli, czas trwania kontroli i terminy udostępnienia dokumentacji lub informacji, wskazanie osób uprawnionych do realizacji czynności kontrolnych (menedŝer projektu, wyspecjalizowana komórka, zespół zadaniowy) uprawnienia partnera prywatnego do uczestnictwa w czynnościach kontrolnych, obowiązki partnera prywatnego do udzielania wyjaśnień, obowiązki partnera prywatnego do składania okresowych sprawozdań z realizacji przedsięwzięcia, skutki uniemoŝliwiania lub utrudniania wykonywania czynności kontrolnych.
Zakres kontroli zarządczej umowy o partnerstwo publiczno prywatne: Do umowy o partnerstwo publiczno prywatne zaleca się dołączyć dokument tzw. Specyfikę wskaźników podlegających ocenie
Ustalenie wskaźników pomiaru efektów realizacji przedsięwzięcia: Wymagane jest aby, w pierwszej kolejności naleŝy wziąć pod uwagę tzw. wskaźniki kluczowe. NaleŜy podać przynajmniej jeden wskaźnik rezultatu. NajwaŜniejszymi rezultatami mogą być np. : liczba osób korzystających z wybudowanej infrastruktury, przepustowość wybudowanej/rozbudowanej drogi /oczyszczalni ścieków/stacji uzdatniania wody, powierzchnię terenów inwestycyjnych (lub/oraz rekreacyjnych), które wyposaŝone zostaną w dostęp do wybudowanej/rozbudowanej drogi /oczyszczalni ścieków/stacji uzdatniania wody. Źródłem informacji o planowanych i rzeczywistych rezultatach będzie np. dokumentacja techniczna, dokumentacja odbiorowa, sprawozdania partnera prywatnego, ewidencja umowy.
Zakres kontroli zarządczej umowy o partnerstwo publiczno prywatne: Faza przygotowawczo projektowa Kontrola warunków postawionych przedsiębiorcom w procedurze przetargowej Kontrola zgodności z wymogami prawa podstawowej dokumentacji przedsięwzięcia Faza budowy Kontrola dotrzymania harmonogramu prac Kontrola zgodności prac ze specyfikacją Kontrola przestrzegania norm bezpieczeństwa Faza eksploatacji Kontrola utrzymania kluczowych wskaźników (np. wskaźnika/standardu eksploatacyjnego) Kontrola terminów i płatności na rzecz partnera prywatnego
Wybrane narzędzia kontroli zarządczej umowy o partnerstwo publiczno-prywatne Analiza odchyleń od budŝetu umowy o partnerstwo publiczno prywatne Raporty sporządzane i przekazywane przez partnera prywatnego BieŜąca aktualizacja tabeli ryzyka związanego z realizacją umowy o partnerstwo publiczno prywatne
Wyniki badań empirycznych w zakresie kontroli zarządczej umów o partnerstwie publiczno prywatne: Przeprowadzone badania empiryczne dowiodły, Ŝe jednostki samorządu terytorialnego, które podpisały umowy o partnerstwo publiczno prywatne nie posiadają szczegółowych procedur kontroli zarządczej dla przedsięwzięć inwestycyjnych realizowanych w formule partnerstwa publiczno prywatnego, a zapisy umów o partnerstwo publiczno prywatne bardzo ogólnie dotyczącą zakresu kontroli. Taki stan w niedalekiej przyszłości moŝe skutkować niemoŝnością wykrycia nieodpowiedniego zachowania partnera prywatnego lub przeszacowaniem opłat za dostępność.
Wnioski końcowe (1): Sposób w jaki jednostka samorządu terytorialnego realizuje tę kontrolę jest kluczowym elementem kształtującym długoterminową relację między stronami partnerstwa. Dlatego wymagane jest w tym zakresie stworzenie szczegółowych procedur opartych na zasadniczych postanowieniach umowy o partnerstwo publiczno prywatne oraz ogólnie przyjętych standardach kontroli zarządczej.
Wnioski końcowe (2): Zachowanie partnera prywatnego nieodpowiadające postanowieniom umowy o partnerstwo publiczno prywatne zazwyczaj będzie obciąŝone dla niego dotkliwymi konsekwencjami w postaci redukcji wynagrodzenia przekazywanego przez podmiot publiczny lub wyrównania szkody spowodowanej zaniedbaniami, czy takŝe zapłaty kary umownej, rekompensaty lub odszkodowania.
Wnioski końcowe (3): W sytuacji zaniedbania przez jednostkę samorządu terytorialnego obowiązków w zakresie kontroli zarządczej przedsięwzięcia realizowanego na podstawie partnerstwa publiczno prywatnego na konsekwencje nie będzie musiała długo oczekiwać, bowiem ryzyko przeniesione umownie na partnera prywatnego szybko powróci do podmiotu publicznego, zmniejszając w ten sposób korzyści jakie miała przynieść koncepcja partnerstwa publiczno prywatnego.
Dziękuję za uwagę.