RZECZPOSPOLITA POLSKA Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 190691 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 334454 (51) IntCl7 H02K 7/14 (22) Data zgłoszenia: 15.07.1999 E21C 29/00 (54) Silnik elektryczny z przeciążeniowym wałem napędowym (43) Zgłoszenie ogłoszono: 29.01.2001 BUP 03/01 (73) Uprawniony z patentu: Zabrzańskie Zakłady Mechaniczne Spółka Akcyjna, Zabrze, PL Dąbrowska Fabryka Maszyn Elektrycznych DAMEL Spółka Akcyjna, Dąbrowa Górnicza, PL (45) O udzieleniu patentu ogłoszono: 30.12.2005 W UP 12/05 (72) Twórcy wynalazku: Edward Kusak, Zabrze, PL Stanisław Wysocki, Zabrze, PL Ryszard Serwotka, Zabrze, PL Joachim Zlotos, Zabrze, PL Jerzy Suchoszek, Dąbrowa Górnicza, PL Zdzisław Nagas, Dąbrową Górnicza, PL Leszek Świderski, Dąbrowa Górnicza, PL Adam Przybytek, Gródków, PL PL 190691 B1 (57) Silnik elektryczny z przeciążeniowym wałem napędowym, którego wał napędowy jest wydrążony wzdłużnie, a w wale jest osadzony wałek bezpieczeństwa zaopatrzony z obu końców w wielowypusty, znamienny tym, że ma tuleję (1) zaopatrzoną na zewnętrznej powierzchni w zewnętrzny wielowypust (3) i na wewnętrznej powierzchni w wewnętrzny wielowypust (4), która to tuleja (1) jest osadzona w wale (6) silnika (16) zewnętrznym wielowypustem (3), a w wewnętrznym wielowypuście (4) jest osadzony wielowypust (5) wałka (2) bezpieczeństwa. Fig. 1
2 190 691 Silnik elektryczny z przeciążeniowym wałem napędowym Zastrzeżenie patentowe Silnik elektryczny z przeciążeniowym wałem napędowym, którego wał napędowy jest wydrążony wzdłużnie, a w wale jest osadzony wałek bezpieczeństwa zaopatrzony z obu końców w wielowypusty, znamienny tym, że ma tuleję (1) zaopatrzoną na zewnętrznej powierzchni w zewnętrzny wielowypust (3) i na wewnętrznej powierzchni w wewnętrzny wielowypust (4), która to tuleja (1) jest osadzona w wale (6) silnika (16) zewnętrznym wielowypustem (3), a w wewnętrznym wielowypuście (4) jest osadzony wielowypust (5) wałka (2) bezpieczeństwa. * * * Przedmiotem wynalazku jest silnik elektryczny z przeciążeniowym wałem napędowym wydrążonym wzdłużnie i osadzonym w nim wałkiem bezpieczeństwa zaopatrzonym z obu końców w wielowypusty. Silnik jest przeznaczony do napędu roboczych maszyn, w których w czasie pracy występują uderzeniewe przeciążenia, jak na przykład w górniczych kombajnach ścianowych, gdy silnik ten służy do napędu urabiających organów zaopatrzonych na obwodzie w urabiające noże. Znany jest silnik elektryczny z przeciążeniowym wałem napędowym, który to wał napędowy jest wydrążony wzdłużnie, a w wale jest osadzony wałek bezpieczeństwa zaopatrzony z obu końców w wielowypusty. Silnik ten jest stosowany do napędu urabiających organów górniczych kombajnów ścianowych. Na końcu wału silnika, w wydrążeniu wału, jest wielowypustowy otwór, w którym jest bezpośrednio osadzony wielowypustem wałek bezpieczeństwa. Drugi koniec wałka bezpieczeństwa wystaje poza kadłub silnika i służy do łączenia z napędzanym mechanizmem. Wałek bezpieczeństwa ma w pobliżu wielowypustu osadzonego w wielowypuście wału silnika pierścieniowy rowek, który zmniejsza średnicę środkowej części tego wałka i tym samym tworzy najsłabszy wytrzymałościowo poprzeczny przekrój. Średnica dna pierścieniowego rowka jest tak dobrana, odpowiednio do rodzaju materiału wałka, aby w razie wystąpienia założonego granicznego przeciążenia obrotowym momentem napędzanego mechanizmu nastąpiło pęknięcie wałka bezpieczeństwa w obszarze wspomnianego rowka. Silnik elektryczny z przeciążeniowym wałem napędowym według wynalazku z wydrążonym wzdłużnie wałem napędowym i osadzonym w nim wałkiem bezpieczeństwa zaopatrzonym z obu końców w wielowypusty charakteryzuje się tym, że ma tuleję zaopatrzoną na zewnętrznej powierzchni w zewnętrzny wielowypust i na wewnętrznej powierzchni w wewnętrzny wielowypust, która to tuleja jest osadzona w wale napędowym silnika zewnętrznym wielowypustem, a w wewnętrznym wielowypuście jest osadzony wielowypust wałka bezpieczeństwa. Przedmiot wynalazku w przykładzie wykonania przedstawiono na rysunku, na którym fig. 1 jest podłużnym przekrojem silnika elektrycznego płaszczyzną przechodzącą przez oś silnika, a fig. 2 - widokiem z boku wałka bezpieczeństwa z częściowym wykrojem. Do kadłuba 17 silnika 16 jest wbudowany napędowy wał 6 na łożyskach 18. Wał 6 ma wzdłużne przelotowe wydrążenie 19 zakończone w tylnej części wału 6 komorą 20 o średnicy większej od średnicy wydrążenia 19. Komora 20 ma wielowypust 21 na całej długości. W komorze 20 jest osadzona tuleja 1 z zewnętrznym wielowypustem 3 tkwiącym w wielowypuście 21 komory 20. Korzystnie wielowypust 3 m a zarys ewolwentowy. Tuleja 1 ma wewnętrzny wielowypust 4. W przelotowym wydrążeniu 19 jest osadzony wałek 2 bezpieczeństwa. Wałek 2 składa się ze środkowej części 7 i z obu końców z wielowypustu 5 i wielowypustu 9. Środkowa część 7 i wielowypusty 5 i 9 stanowią jednolitą całość wałka 2 bezpieczeństwa. Środkowa część 7 wałka 2 ma powierzchnię szlifowaną. Między wielowypustem 3, osa-
190 691 3 dzonym w wewnętrznym wielowypuście 4 tulei 1, a środkową częścią 7 wałek 2 ma rowek 8 o średnicy wewnętrznej mniejszej od średnicy środkowej części 7 wałka 2. Rowek 8 ma w poprzecznym przekroju zarys kołowy, a powierzchnia rowka 8 jest szlifowana i polerowana. Wewnętrzna średnica rowka 8 jest tak dobrana, z uwzględnieniem rodzaju materiału wałka 2 oraz cieplnej obróbki obszaru rowka 8, aby po przekroczeniu zadanej granicznej wartości obrotowego momentu przenoszonego przez wałek 2, nastąpiło pęknięcie wałka 2 w obszarze rowka 8. Wałek 2 ma taką długość, iż po osadzeniu wielowypustu 3 w tulei 1, jego wielowypust 9 wystaje poza kadłub 17 silnika 16. Wielowypust 9 służy do łączenia wałka 2 z napędzanym mechanizmem, nie pokazanym na rysunku. W obszarze wielowypustu 3 wałek 2 ma w osi cylindryczny kanał 10 z gwintem 12 od strony wylotu kanału 10. Przy dnie kanał 10 ma wewnętrzny otwór 22 z gwintem 23, przy czym gwint 23 ma średnicę mniejszą od średnicy kanału 10. Działanie silnika 16 będzie opisane na przykładzie zastosowania go do napędu urabiającego organu górniczego kombajnu ścianowego. Urabiający organ jest wyposażony na zewnętrznej pobocznicy w urabiające noże rozstawione w pewnej odległości od siebie. Noże te urabiając caliznę powodują, iż praca urabiającego organu ma charakter uderzeniowy. Gdy w pokładzie węgla występują przerosty skały, w szczególności twardego piaskowca, noże natrafiają, na szczególnie duże opory, których wielkość może wielokrotnie przewyższać nom i- nalną wartość obrotowego momentu, co może doprowadzić do zniszczenia zębatych przekładni przenoszących obrotowy moment silnika 16 na urabiający organ. W rozwiązaniu według wynalazku, jeśli opory skrawania są zbyt wielkie następuje pęknięcie wałka 2 bezpieczeństwa w przekroju w rowku 8. Po pęknięciu wałka 2 bezpieczeństwa należy go usunąć z silnika i zastąpić nowym wałkiem. W tym celu odejmuje się pokrywę 24. Następnie do gwintu 12 wkręca się śrubę ściągacza i wyciąga wielowypust 5 wraz z trzpieniem 11 z tulei 1. Przez to zostaje odsłonięty gwint 23 wewnętrznego otworu 22, który znajduje się w oddzielonej części wałka 2. Do gwintu 23 wkręca się śrubę ściągacza i wyciąga z wydrążenia 19 pozostałą część wałka 2. Na miejsce usuniętego wałka 2 montuje się nowy wałek wsuwając go do wydrążenia 19 od strony pokrywy 24. Zastosowanie tulei 1 ma tę zaletę, że unika się szybkiego niszczenia wielowypustu 21 w komorze 20, stanowiącego element napędowego wału 6. Wielowypust 21, jako mający większą średnicę od wielowypustów 3 i 4, jest mniej obciążony na jednostkę powierzchni niż wielowypusty 3 i 4, a więc ma większą trwałość. W razie zużycia wielowypustów 3 i 4 wymienia się tylko tuleję 1, bez potrzeby wymiany całego wału 6 silnika 16.
4 190 691
190 691 5 Fig. 2
6 190 691 Fig. 1 Departament Wydawnictw UP RP. Nakład 50 egz. Cena 2,00 zł.