WYNIKI DOŚWIADCZEŃ ŚCISŁYCH 2012

WYNIKI DOŚWIADCZEŃ ŚCISŁYCH 2012 Jednostka Doświadczalna Nordzucker Polska S.A. Grudzień 2012

Spis treści 1. Charakterystyka doświadczeń... 5 1.1. Rodzaje doświadczeń... 5 1.2. Lokalizacja doświadczeń... 5 1.3. Opis metodyki doświadczeń... 6 1.3.1. Doświadczenie odmianowe... 6 1.3.2. Doświadczenie odmianowe odmian tolerancyjnych w warunkach mątwikowych... 8 1.3.3. Doświadczenie fungicydowe... 9 1.3.4. Doświadczenie z gęstością siewu... 10 1.3.5. Doświadczenie łanowe z uproszczonymi systemami uprawy roli... 11 1.3.6. Doświadczenie łanowe z nasionami pobudzanymi firmy Syngenta... 12 1.3.7. Doświadczenie łanowe z nasionami pobudzanymi firmy Strube... 12 1.3.8. Doświadczenie łanowe z różnymi dawkami azotu... 13 1.3.9. Doświadczenie łanowe określające straty podczas zbioru kombajnami 6-rzędowymi... 14 1.4. Warunki siedliskowe i agrotechnika buraka w doświadczeniach... 14 1.4.1. Doświadczenie w Karolinie, rejon plantacyjny Szamotuły... 14 1.4.2. Doświadczenie w Wierzchocinie, rejon plantacyjny Szamotuły... 17 1.4.3. Doświadczenie w Ćmachowo Huby, rejon plantacyjny Szamotuły... 19 1.4.4. Doświadczenie w Żegowie, rejon plantacyjny Opalenica... 20 1.4.5. Doświadczenie w Uścięcicach, rejon plantacyjny Opalenica... 21 1.4.6. Doświadczenie w Kończewicach, rejon plantacyjny Chełmża... 23 1.4.7. Doświadczenie w Falęcinie, rejon plantacyjny Chełmża... 24 1.4.8. Doświadczenie w Stablewicach, rejon plantacyjny Unisław... 27 1.4.9. Doświadczenie w Błocie i Unisławiu, rejon plantacyjny Unisław... 28 1.4.10. Doświadczenie w Brąchnówku, rejon plantacyjny Chełmża... 30 2. Wyniki doświadczeń i wnioski... 32

Spis rysunków Rysunek 1. Terytorialne rozmieszczenie doświadczeń w roku 2012... 6 Rysunek 2. Rozkład opadów gmina Obrzycko... 16 Rysunek 3. Rozkład temperatur gmina Obrzycko... 17 Rysunek 4. Rozkład opadów lokalizacja Falęcin... 26 Rysunek 5. Rozkład temperatur lokalizacja Falęcin... 27 Rysunek 6. Wyniki doświadczeń odmianowych synteza wyników z czterech lokalizacji... 39 Rysunek 7. Wyniki doświadczeń odmianowych synteza z 2011-2012... 39 Rysunek 8. Wyniki doświadczenia odmian tolerancyjnych w warunkach mątwikowych - synteza z Rysunek 9. trzech lokalizacji... 43 Wyniki doświadczenia odmian tolerancyjnych w warunkach mątwikowych synteza z 2011-2012... 43 Rysunek 10. Wyniki doświadczenia fungicydowego synteza wyników z trzech lokalizacji... 45 Rysunek 11. Wyniki doświadczenia fungicydowego synteza z lat 2011-2012... 46 Rysunek 12. Wyniki doświadczenia gęstość siewu synteza wyników z dwóch lokalizacji... 47 Rysunek 13. Wyniki doświadczenia gęstość siewu synteza z lat 2011-2012... 48 Rysunek 14. Wyniki doświadczenia, wielkość plonu korzeni synteza z 1 lokalizacji... 50 Rysunek 15. Wyniki doświadczenia, zawartość cukru synteza wyników z 1 lokalizacji... 50 Rysunek 16. Wyniki doświadczenia, plon cukru - synteza wyników z 1 lokalizacji... 50 Rysunek 17. Wyniki doświadczenia, zawartość α-n synteza wyników z 1 lokalizacji... 51 Rysunek 18. Polowa zdolność wschodów nasion pobudzonych firmy Syngenta... 51 Rysunek 19. Wyniki doświadczenia, wielkość plonu korzeni synteza z 1 lokalizacji... 54 Rysunek 20. Wyniki doświadczenia, zawartość cukru synteza wyników z 1 lokalizacji... 54 Rysunek 21. Wyniki doświadczenia, plon cukru - synteza wyników z 1 lokalizacji... 54 Rysunek 22. Wyniki doświadczenia, zawartość α-n synteza wyników z 1 lokalizacji... 55 Rysunek 23. Polowa zdolność wschodów nasion pobudzonych firmy Strube... 55 Rysunek 24. Wyniki doświadczenia, wielkość plonu korzeni synteza wyników z 1 lokalizacji... 56 Rysunek 25. Wyniki doświadczenia, zawartość cukru synteza wyników z 1 lokalizacji... 56 Rysunek 26. Wyniki doświadczenia, plon cukru - synteza wyników z 1 lokalizacji... 57 Rysunek 27. Wyniki doświadczenia, zawartość α-n synteza wyników z 1 lokalizacji... 57 Rysunek 28. Wyniki doświadczenia, wielkość plonu korzeni synteza wyników z 1 lokalizacji... 58 Rysunek 29. Wyniki doświadczenia, zawartość cukru synteza wyników z 1 lokalizacji... 59 Rysunek 30. Wyniki doświadczenia, plon cukru - synteza wyników z 1 lokalizacji... 59 Rysunek 31. Wyniki doświadczenia, zawartość α-n synteza wyników z 1 lokalizacji... 59 Rysunek 32. Wyniki doświadczenia łanowego określające straty podczas zbioru kombajnami 6- rzędowymi... 60 Rysunek 33. Wyniki doświadczenia łanowego określające straty podczas zbioru kombajnami 6- rzędowymi - straty frakcjami... 61

Spis tabel Tabela 1. Wykaz odmian uczestniczących w doświadczeniu w 2012 roku... 7 Tabela 2. Odmiany tolerancyjne w warunkach mątwikowych w roku 2012... 8 Tabela 3. Fungicydy użyte w doświadczeniu fungicydowym w 2012 roku... 10 Tabela 4. Odległości nasion w rzędzie w doświadczeniu z gęstością siewu w 2012 roku... 11 Tabela 5. Sposoby uprawy roli w doświadczeniu łanowym... 11 Tabela 6. Czynniki w doświadczeniu łanowym nasion pobudzanych firmy Syngenta... 12 Tabela 7. Czynniki w doświadczeniu łanowym z nasionami pobudzanymi firmy Strube... 13 Tabela 8. Czynniki w doświadczeniu łanowym z pięcioma dawkami azotu... 13 Tabela 9. Wyniki analizy gleby na zawartość azotu mineralnego lokalizacja Karolin... 14 Tabela 10. Opady oraz temperatura powietrza w 2011/2012 roku w porównaniu z wieloleciem Karolin, gmina Obrzycko wg. Nordzucker Polska S.A. i www.ogimet.com... 16 Tabela 11. Zawartość azotu mineralnego lokalizacja Wierzchocin... 18 Tabela 12. Wyniki analizy gleby na zawartość N mineralnego lokalizacja Ćmachowo Huby... 20 Tabela 13. Wyniki analizy gleby na zawartość azotu mineralnego lokalizacja Kończewice... 23 Tabela 14. Wyniki analizy gleby na zawartość azotu mineralnego lokalizacja Falęcin... 25 Tabela 15. Opady oraz temperatura powietrza w 2011/2012 roku w porównaniu z wieloleciem lokalizacja Falęcin, wg stacji meteorologicznej w Falęcinie oraz danych Nordzucker Polska S.A.... 26 Tabela 16. Wyniki analizy gleby na zawartość azotu mineralnego lokalizacja Stablewice... 28 Tabela 17. Wyniki analizy gleby na zawartość azotu mineralnego lokalizacja Błoto i Unisław... 29 Tabela 18. Wyniki analizy gleby na zawartość azotu mineralnego lokalizacja Brąchnówko... 31 Tabela 19. Polowa zdolność wschodów w (%) w doświadczeniu odmianowym przed korektą obsady... 32 Tabela 20. Bonitacyjna ocena stanu roślin w różnych fazach wegetacji buraka cukrowego, oceniona w skali 1 9, (1 najbardziej wyrównany, 9 najgorzej wyrównany łan buraczany )... 33 Tabela 21. Bonitacyjna ocena występowania chorób grzybowych liści w połowie października, oceniona w skali 1 9, (1 brak widocznych objawów, 9 bardzo silne porażenie chorobami grzybowymi liści)... 35 Tabela 22. Liczba pośpiechów (szt./na poletku o powierzchni 7,5 m 1,35 m)... 36 Tabela 23. Tabela 24. Tabela 25. Tabela 26. Tabela 27. Tabela 28. Tabela 29. Tabela 30. Tabela 31. Tabela 32. Plon i jakość korzeni buraka cukrowego doświadczenie odmianowe wynik z czterech lokalizacji 2012... 37 Polowa zdolność wschodów (%) w doświadczeniu odmianowym z odmianami tolerancyjnymi na mątwika - ocena przed korektą obsady... 40 Bonitacyjna ocena stanu roślin buraka cukrowego w łanie w różnych fazach rozwojowych w skali 1 9, (1 łan najbardziej wyrównany, 9 najgorzej wyrównany łan buraków)... 40 Liczba pośpiechów (szt./na poletku o powierzchni 7,5 m 1,35 m) w doświadczeniu odmianowym z odmianami tolerancyjnymi na mątwika... 41 Ocena bonitacyjna siły występowania chorób grzybowych liści w doświadczeniu odmianowym z odmianami tolerancyjnymi na mątwika (1 brak widocznych objawów, 9 bardzo silne porażenie liści chorobami grzybowymi)... 41 Plon i jakość korzeni buraka cukrowego doświadczenie odmianowe z odmianami tolerancyjnymi na mątwika wynik z trzech lokalizacji... 42 Ocena bonitacyjna siły występowania chorób grzybowych liści w doświadczeniu fungicydowym (1 brak widocznych objawów, 9 bardzo silne porażenie liści chorobami grzybowymi)... 44 Plon i jakość korzeni buraka cukrowego w doświadczeniu fungicydowym wynik z trzech lokalizacji... 44 Obsada (szt./ha) liczona w drugiej dekadzie czerwca dla różnych odległości siewu - wynik dla dwóch lokalizacji... 46 Plon i jakość korzeni buraka cukrowego doświadczenie z gęstością siewu wynik z dwóch lokalizacji... 46 Tabela 33. Schemat uprawy roli i zużycie paliwa w doświadczeniu łanowym 2011/2012... 48 Tabela 34. Polowa zdolność wschodów oraz obsada roślin... 48 Tabela 35. Plon i jakość korzeni buraka cukrowego - w zależności od sposobu uprawy roli... 49 Tabela 36. Polowa zdolność wschodów oraz obsada roślin... 51 Tabela 37. Plon i jakość korzeni buraka cukrowego w zależności od pobudzenia nasion firmy Syngenta i terminu ich siewu... 53 Tabela 38. PZW (%) i obsada roślin buraka cukrowego w doświadczeniu z... 55 Tabela 39. Plon i jakość korzeni buraka cukrowego w zależności od pobudzenia nasion firmy Strube... 56 Tabela 40. PZW i obsada roślin buraka cukrowego w nawozowym doświadczeniu łanowym Żegowo... 57 Tabela 41. Plon i jakość korzeni buraka cukrowego w zależności od dawki N.... 58 Tabela 42. Straty korzeni (%) w zależności od typu kombajnu 6 - rzędowego... 60

Charakterystyka doświadczeń 5 1. Charakterystyka doświadczeń 1.1. Rodzaje doświadczeń Doświadczenie odmianowe Doświadczenie z odmianami tolerancyjnymi na obecność mątwika w warunkach mątwikowych Doświadczenie fungicydowe Doświadczenie - gęstość siewu Doświadczenie łanowe z 4 systemami uprawy Doświadczenie łanowe; nasiona pobudzane w różnych terminach siewu firmy Syngenta Doświadczenie łanowe; nasiona pobudzane firmy Strube Doświadczenie łanowe; różne dawki nawozu azotowego Doświadczenie łanowe; straty podczas zbioru kombajnami 6 rzędowymi 1.2. Lokalizacja doświadczeń Doświadczenia zlokalizowane zostały na plantacjach produkcyjnych Spółki Nordzucker Polska S.A., w następujących miejscowościach: Karolin rejon plantacyjny Szamotuły o położenie pola: 52,38 szerokości północnej 16,31 długości wschodniej Wierzchocin rejon plantacyjny Szamotuły o położenie pola: 52,40 szerokości północnej 16,23 długości wschodniej Ćmachowo Huby rejon plantacyjny Szamotuły o położenie pola: 52,40 szerokości północnej 16,23 długości wschodniej Uścięcice rejon plantacyjny Opalenica o położenie pola: 52,22 szerokości północnej 16,32 długości wschodniej Żegowo rejon plantacyjny Opalenica o położenie pola: 52,21 szerokości północnej 16,33 długości wschodniej Kończewice rejon plantacyjny Chełmża o położenie pola: 53,11 szerokości północnej 18,33 długości wschodniej Brąchnówko rejon plantacyjny Chełmża o położenie pola: 53,08 szerokości północnej 18,34 długości wschodniej Falęcin rejon plantacyjny Chełmża o położenie pola: 53,25 szerokości północnej 18,48 długości wschodniej Stablewice rejon plantacyjny Unisław

Charakterystyka doświadczeń 6 o położenie pola: 53,13 szerokości północnej 18,25 długości wschodniej Błoto rejon plantacyjny Unisław o położenie pola: 53,14 szerokości północnej 18,21 długości wschodniej Unisław rejon plantacyjny Unisław o położenie pola: 53,14 szerokości północnej 18,22 długości wschodniej Rysunek 1. Terytorialne rozmieszczenie doświadczeń w roku 2012 Stablewice Sokołowo Falęcin Błoto Unisław Kończewice Chełmża Brąchnówko Toruń Ćmachowo Wierzchocin Karolin Uścięcice Opalenica Żegowo Poznań Straszków 1.3. Opis metodyki doświadczeń 1.3.1. Doświadczenie odmianowe W doświadczeniu odmianowym badano plon 31 odmian buraka cukrowego oraz parametry jakości wewnętrznej korzeni.

Charakterystyka doświadczeń 7 Doświadczenie przeprowadzono w 4 lokalizacjach: Ćmachowo Huby, Wierzchocin, Kończewice oraz Stablewice. Założenia metodyczne: w doświadczeniu wysiano 31 odmian, układ doświadczenia losowane bloki, w 4 powtórzeniach, poletka trzyrzędowe o długości 8 m, analizowano rośliny z poletka o wymiarach: długość 7,5 m, szerokość 1,35 m, łączna powierzchnia 10,13 m 2, rozstawa rzędów 45 cm, wysiew nasion w rzędzie co 7,7 cm, nasiona zaprawiane zaprawą Montur Forte 230 FS, głębokość siewu 2-3 cm, korekta obsady roślin w fazie 4-6 liści, odległość między roślinami w rzędzie 18 cm. Obserwacje, pomiary i analizy: ocena PZW, bonitacyjna ocena stanu łanu (czterokrotnie w okresie wegetacji), ocena liczby pośpiechów (dwukrotnie w okresie wegetacji), bonitacyjna ocena występowania chorób liści, po dokonaniu zbioru korzeni określono: o plon korzeni, o zawartość cukru (polaryzację), o zawartość azotu -aminowego, sodu oraz potasu, o obliczono plon technologiczny cukru, o analizę jakości korzeni wykonano na linii firmy Venema w Stacji Doświadczalnej KHBC w Straszkowie. Tabela 1. Wykaz odmian uczestniczących w doświadczeniu w 2012 roku Odmiana Firma nasienna Odmiana Firma nasienna Ambasador Agronom Argument Fighter Pasja Janka Jagusia Syzyf Szach Delano Milton Nancy Vistula Huzar Tadeusz SESVander Have KHBC Maribo WHBC Danuśka KWS Natura Oliviera KWS Primadonna KWS Ronalda Alegra Silvetta SY Belana Tiziana Abrax Konrad Sinan Sokrates Schubert Narcos Tarim KWS Syngenta Strube Desprez

Charakterystyka doświadczeń 8 1.3.2. Doświadczenie odmianowe odmian tolerancyjnych w warunkach mątwikowych W doświadczeniach odmian tolerancyjnych w warunkach mątwikowych badano plon oraz parametry jakości wewnętrznej korzeni buraków sześciu odmian tolerancyjnych oraz dwóch odmian klasycznych (patrz tabela 2) na parceli, na której wiosną oznaczono zwartość jaj i larw mątwika. Wynosiła ona w miejscowościach: Błoto 1101, Unisław 1140, Karolin 563 jaj i larw mątwika w 100 g gleby. Założenia metodyczne: w doświadczeniu wysiano 8 odmian, (6 tolerancyjnych, 2 klasyczne), układ doświadczenia losowane bloki, w 4 powtórzeniach, poletka trzyrzędowe o długości 8 m, rozstawa rzędów 45 cm, wysiew nasion w rzędzie co 7,7 cm, analizowano rośliny z poletka o wymiarach: długość 7,5 m, szerokość 1,35 m, łączna powierzchnia 10,13 m 2, nasiona zaprawiane zaprawą Montur Forte 230 FS, głębokość siewu 2-3 cm, korekta obsady roślin w fazie 4-6 liści, końcowa odległość między roślinami w rzędzie 18 cm. Obserwacje, pomiary i analizy: ocena PZW, bonitacyjna ocena stanu łanu (czterokrotnie w okresie wegetacji), ocena liczby pośpiechów (dwukrotnie w okresie wegetacji), bonitacyjna ocena występowania chorób liści, po dokonaniu zbioru korzeni określono: o plon korzeni, o zawartość cukru (polaryzację), o zawartość azotu -aminowego, sodu oraz potasu o obliczono plon technologiczny cukru, o analizę jakości korzeni wykonano na linii firmy Venema w Stacji Doświadczalnej KHBC w Straszkowie. Tabela 2. Odmiany tolerancyjne w warunkach mątwikowych w roku 2012 Odmiany Nazwa firmy Charly Syzyf Bison Julietta Sława KWS Natura SY Robustus SY Kultura Strube KHBC SesVanderhave KWS Syngenta Drukiem pochylonym oznaczono odmiany o zarejestrowanej tolerancji na mątwika burakowego

Charakterystyka doświadczeń 9 1.3.3. Doświadczenie fungicydowe W doświadczeniu fungicydowym badano wpływ 9 fungicydów (patrz tabela 3) na występowanie chorób grzybowych liści buraka oraz na plon i parametry jakości wewnętrznej korzeni. Doświadczenie przeprowadzano w 3 lokalizacjach: Falęcin, Ćmachowo Huby oraz Kończewice. Założenia metodyczne: w doświadczeniu wysiano odmianę Schubert, układ doświadczenia losowane bloki, w 4 powtórzeniach, poletka sześciorzędowe o długości 8 m, analizowano rośliny w trzech środkowych rzędach każdego poletka: długość 7,5 m, szerokość 1,35 m, łączna powierzchnia 10,13 m 2, rozstawa rzędów 45 cm, wysiew nasion w rzędzie co 7,7 cm, głębokość siewu 2-3 cm, korektę obsady wykonano w fazie 4-6 liści, końcowa odległość między roślinami w rzędzie 18 cm, zabiegi fungicydowe wykonano doświadczalnym opryskiwaczem polowym w wersji wózkowej AP 1-5/w z rozpylaczami typu 02 (żółty) o wydatku 0,72 l/min. Ciśnienie robocze wynosiło 3 atmosfery, prędkość jazdy 4,2 km/godz., a ilość wody użytej do oprysku 300 litrów na 1 ha, woda do oprysku w doświadczeniu pobrana została z jednego źródła: Nordzucker Polska S.A., Zakład w Chełmży i miała twardość ogólną 18 n (woda znacznie twarda), wykonano jeden zabieg fungicydowy w 2 dekadzie sierpnia. Kontrolą odniesieniem był obiekt bez oprysku fungicydowego, dla zobrazowania skuteczności ochrony fungicydowej wprowadzono również tzw. wariant zdrowy, w którym wykonano 3. zabiegi, w następujących terminach: 1. dekada lipca, 1. dekada sierpnia oraz 1. dekada września. Zabiegi wykonano następującymi preparatami Duett Ultra 497 SC 0,6 l/ha, Horizon 250 EW 0,8 l/ha, Opera Max 147,5 SE 1,5 l/ha. Obserwacje, pomiary i analizy: raz w okresie wegetacji przed zbiorem doświadczenia wykonano ocenę bonitacyjną siły występowania chorób grzybowych liści. Wynik wyrażono w skali 9 stopniowej (1 brak widocznych objawów, 9 bardzo silne porażenie liści chorobami grzybowymi), po zbiorze korzeni określono: o plon korzeni, o zawartość cukru (polaryzację), o zawartość azotu -aminowego, sodu oraz potasu, o plon technologiczny cukru, o analizę jakości korzeni wykonano na linii firmy Venema w Stacji Doświadczalnej KHBC w Straszkowie.

Charakterystyka doświadczeń 10 Tabela 3. Nazwa fungicydu Duett Ultra 497 SC Optan 183 SC Fungicydy użyte w doświadczeniu fungicydowym w 2012 roku Substancja czynna tiofanat metylowy epoksykonazol epoksykonazol piraklostrobina Zawartość substancji czynnej g/l 310 g/l 187 g/l 50 g/l 133 g/l Dawka fungicydu l/ha Producent 0,6 l/ha BASF 0,8 l/ha BASF Eminent 125 SL tetrakonazol 125 g/l 0,8 l/ha Arysta Agro Horizon 250 EW tebukonazol 250 g/l 0,8 l/ha Bayer Yamato 303 SE tetrakonazol tiofanat metylu 70 g/l 233 g/l 1,25 l/ha Sumi-Agro Rubric 125 SC epoksykonazol 125 g/l 1,0 l/ha Cheminova Soprano 125 SC epoksykonazol 125 g/l 1,0 l/ha Makhteshim Agan Orius 250 EW tebukonazol 250 g/l 0,8 l/ha Makhteshim Agan Alert Solo 250 EW flusilazol 250 g/l 0,5 l/ha DuPont 1.3.4. Doświadczenie z gęstością siewu W doświadczeniu badano wpływ 6 różnych odległości pomiędzy nasionami w rzędzie w trakcie siewu na plon oraz parametry jakości wewnętrznej korzeni buraków w stosunku do kontroli (patrz tabela 4) Doświadczenie przeprowadzano w 2 lokalizacjach: Wierzchocin oraz Falęcin. Założenia metodyczne: w doświadczeniu wysiano odmianę Schubert, układ doświadczenia losowane bloki, w 4 powtórzeniach, poletka sześciorzędowe o długości 8 m, analizowano rośliny w trzech środkowych rzędach każdego poletka: długość 7,5 m, szerokość 1,35 m, łączna powierzchnia 10,13 m 2, rozstawa międzyrzędzi 45 cm, gęstość wysiewu nasion w rzędzie: 14,0; 16,7; 18,2; 20,0; 22,2; 24,0 cm, głębokość siewu 2-3 cm, Obserwacje, pomiary i analizy: po dokonaniu zbioru korzeni określono: o plon korzeni, o zawartość cukru (polaryzację), o zawartość azotu -aminowego, sodu oraz potasu o obliczono plon technologiczny cukru, o analizę jakości korzeni wykonano na linii firmy Venema w Stacji Doświadczalnej KHBC w Straszkowie.

Charakterystyka doświadczeń 11 Tabela 4. Odległości nasion w rzędzie w doświadczeniu z gęstością siewu w 2012 roku Czynnik 14,0 cm 16,7 cm 18,2 cm 20,0 cm 22,2 cm 24,0 cm 1.3.5. Doświadczenie łanowe z uproszczonymi systemami uprawy roli W doświadczeniu łanowym z czterema uproszczonymi systemami uprawy roli badano wpływ 4 jej sposobów (orka głęboka, gruber, agregat bezorkowy 16 cm. agregat bezorkowy 32 cm) na plon oraz parametry jakości wewnętrznej korzeni buraków. Określono także zużycie oleju napędowego w l/ha w zależności od sposobu uprawy roli (patrz tabela 5) Doświadczenie przeprowadzano w 1 lokalizacji: Brąchnówko Założenia metodyczne: w doświadczeniu wysiano odmianę Julietta układ doświadczenia 4 pasy w łanie o szerokości 8,1 m i 5 powtórzeniach, analizowano rośliny na trzech środkowych rzędach wydzielonych poletek o długości 6 m i szerokości 1,35 m, czyli o łącznej powierzchnia 8,1 m 2, rozstawa rzędów 45 cm, gęstość wysiewu nasion w rzędzie 18 cm, gęstość wysiewu nasion w rzędzie 18 cm, głębokość siewu 2-3 cm, Obserwacje, pomiary i analizy: po dokonaniu zbioru korzeni określono: o plon korzeni, o zawartość cukru (polaryzację), o zawartość azotu -aminowego, sodu oraz potasu, o obliczono plon technologiczny cukru, o analizę jakości korzeni wykonano na linii firmy Venema w Stacji Doświadczalnej KHBC w Straszkowie. Tabela 5. Sposoby uprawy roli w doświadczeniu łanowym Sposób uprawy roli i zużycie paliwa Orka głęboka 32 cm 28.X.2011 - zużycie paliwa 18l/ha Gruber 20 cm 28.X.2011 - zużycie paliwa 9l/ha Agregat bezorkowy 15 cm 28.X.2011 - zużycie paliwa 9,5l/ha Agregat bezorkowy 30 cm 28.X.2011 - zużycie paliwa 11l/ha

Charakterystyka doświadczeń 12 1.3.6. Doświadczenie łanowe z nasionami pobudzanymi firmy Syngenta W doświadczeniu łanowym badano wpływ nasion pobudzanych - Activ w stosunku do nasion standardowych niepobudzanych firmy Syngenta, wysianych w dwóch terminach 26.03.2012 oraz 03.04.2012 na plon oraz parametry jakości wewnętrznej korzeni buraków (patrz tabela 7) Doświadczenie przeprowadzano w 1 lokalizacji: Uścięcice Założenia metodyczne: w doświadczeniu wysiano odmianę firmy Syngenta, układ doświadczenia 4 pasy łanowe o szerokości 8,1 m, w 5 powtórzeniach, analizowano rośliny na trzech środkowych rzędach wydzielonych poletek o długości 6 m i szerokości 1,35 m, czyli łącznej powierzchni 8,1 m 2, rozstawa rzędów 45 cm, gęstość wysiewu nasion w rzędzie 18 cm, głębokość siewu 2-3 cm, Obserwacje, pomiary i analizy: po dokonaniu zbioru korzeni określono: o plon korzeni, o zawartość cukru (polaryzację), o zawartość azotu -aminowego, sodu oraz potasu o obliczono plon technologiczny cukru, o analizę jakości korzeni wykonano na linii firmy Venema w Stacji Doświadczalnej KHBC w Straszkowie. Tabela 6. Czynniki w doświadczeniu łanowym nasion pobudzanych firmy Syngenta Rodzaj nasion Activ Niepobudzone Activ Niepobudzone Termin siewu 26.03.2012 03.04.2012 1.3.7. Doświadczenie łanowe z nasionami pobudzanymi firmy Strube W doświadczeniu łanowym badano wpływ nasion pobudzanych w technologii 3D w stosunku do nasion standardowych niepobudzonych firmy Strube. Badano plon oraz parametry jakości wewnętrznej korzeni buraków (patrz tabela 8) Doświadczenie przeprowadzano w 1 lokalizacji: Stablewice Założenia metodyczne: w doświadczeniu wysiano odmianę Abrax układ doświadczenia 2 pasy łanowe o szerokości 10,8 m, w 5 powtórzeniach, analizowano rośliny na trzech środkowych rzędach wydzielonych poletek o długości 7,5 m i szerokości 1,35 m, czyli łącznej powierzchni 8,1 m 2, rozstawa rzędów 45 cm, gęstość wysiewu nasion w rzędzie 18 cm, głębokość siewu 2-3 cm,

Charakterystyka doświadczeń 13 Obserwacje, pomiary i analizy: po dokonaniu zbioru korzeni określono: o plon korzeni, o zawartość cukru (polaryzację), o zawartość azotu -aminowego, sodu oraz potasu, o obliczono plon technologiczny cukru, o analizę jakości korzeni wykonano na linii firmy Venema w Stacji Doświadczalnej KHBC w Straszkowie. Tabela 7. Czynniki w doświadczeniu łanowym z nasionami pobudzanymi firmy Strube Rodzaj nasion Nasiona pobudzane technologią 3D Niepobudzone 1.3.8. Doświadczenie łanowe z różnymi dawkami azotu W doświadczeniu łanowym badano wpływ pięciu różnych dawek azotu, na plon oraz parametry jakości wewnętrznej korzeni buraków (patrz Tabela 9.) Doświadczenie przeprowadzano w 1 lokalizacji: Żegowo. Założenia metodyczne: w doświadczeniu wysiano odmianę firmy Julietta, układ doświadczenia 5 pasów łanowych: o szerokości 5,4 m, w 5 powtórzeniach, analizowano rośliny na trzech środkowych rzędach wydzielonych poletek o długości 6 m i szerokości 1,35 m, czyli łącznej powierzchni 8,1 m 2, rozstawa rzędów 45 cm, gęstość wysiewu nasion w rzędzie 18 cm, głębokość siewu 2-3 cm, Obserwacje, pomiary i analizy: po dokonaniu zbioru korzeni określono: o plon korzeni, o zawartość cukru (polaryzację), o zawartość azotu -aminowego, sodu oraz potasu o obliczono plon technologiczny cukru, o analizę jakości korzeni wykonano na linii firmy Venema w Stacji Doświadczalnej KHBC w Straszkowie. Tabela 8. Czynniki w doświadczeniu łanowym z pięcioma dawkami azotu Czynnik 60 kgn/ha 70 kgn/ha 80 kgn/ha 90 kgn/ha 100 kgn/ha

Charakterystyka doświadczeń 14 1.3.9. Doświadczenie łanowe określające straty podczas zbioru kombajnami 6-rzędowymi W doświadczeniu łanowym określono straty podczas zbioru kombajnami 6 rzędowymi. Określono plon korzeni buraka cukrowego oraz resztki z podziałem na frakcje Założenia metodyczne: powierzchnia zbioru 800 m² w trzech powtórzeniach kombajny 6 rzędowe: Holmer, Ropa, Grimme prędkość jazdy = 8 km/ha 1.4. Warunki siedliskowe i agrotechnika buraka w doświadczeniach 1.4.1. Doświadczenie w Karolinie, rejon plantacyjny Szamotuły Lokalizacja doświadczenia fungicydowego oraz z odmianami tolerancyjnymi na mątwika. właściciel pola gmina miejscowość kompleks Szymon Mirek, Obrzycko, Karolin, klasa gleby III a, typ i rodzaj gleby kompleks glebowy II - pszenny dobry, gleba brunatna na podłożu gliny średniej Analiza gleby Przed założeniem doświadczenia pobrano próbki glebowe z warstwy ornej w celu określenia ph oraz zawartości przyswajalnych form makroelementów. Pobrano 12 próbek glebowych z różnych miejsc pola w celu określenia zawartości azotu mineralnego z trzech poziomów: 0-30 cm, 30-60 cm oraz 60-90 cm. Analizę wykonano 24.03.2012 r. w Okręgowej Stacji Chemiczno-Rolniczej w Bydgoszczy. Stwierdzono: odczyn zasadowy ph 6,3; wapnowanie zbędne, zawartość składników pokarmowych w mg/100 g gleby: o fosfor 17,9 mg/100 g, zasobność wysoka, o potas 12,5 mg/100 g, zasobność niska, o magnez 4,0 mg/100 g, zasobność niska. Tabela 9. Karolin Wyniki analizy gleby na zawartość azotu mineralnego lokalizacja Warstwa N-NO 3 N-NH 4 N-min Suma N-min mg/kg mg/kg kg/ha kg/ha 0-30 cm 6,3 1,3 29,6 30-60 cm 10,1 0,3 40,6 70,2 60-90 cm 7,5 1,2 33,9 104,1

Charakterystyka doświadczeń 15 Wykonano także analizę gleby na zawartość jaj i larw mątwika. Liczba jaj i larw mątwika burakowego w 100g gleby wynosiła 563. Analizę wykonano 15.01.2012 r. w IOR TSD w Toruniu. Podstawowe elementy agrotechniki przedplon: jęczmień jary zbiór przedplonu 10.08.2011 wysiew nawozu azotowego 51 kg/ha N 31.08.2011 zabieg głęboszowania 01.09.2011 kultywator ścierniskowy (gruber) 02.09.2011 siew gorczycy Metex 20 kg/ha 03.09.2011 nawożenie fosforowo - potasowe, 80 kg P 2 O 5 /ha, 60 kg K 2 O/ha, 21.10.2011 orka zimowa 24.10.2011 wysiew nawozu Salmag z borem + Sól potasowa; 54 kg/ha N, 120 kg K 2 O/ha 23.03.2012 agregat uprawowy 26.03.2012 agregat uprawowy bezpośrednio przed siewem 29.03.2012 termin siewu: 29.03.2012 wykonanie zabiegów herbicydowych: 1. zabieg, Kemifam Koncentrat 320 EC 0,60 l/ha + Kemiron Koncentrat 500 SC 0,25 l/ha + Goltix 700 SC 1,0 l/ha 02.05.2012 2. zabieg, Kemifam Koncentrat 320 EC 0,70 l/ha + Kemiron Koncentrat 500 SC 0,30 l/ha + Goltix 700 SC 1,0 l/ha + Venzar 500 SC 0,3 kg/ha 18.05.2012 3. zabieg, Kemifam Koncentrat 320 EC 0,70 l/ha + Kemiron Koncentrat 500 SC 0,20 l/ha + Goltix 700 SC 1,0 l/ha + Venzar 500 SC 0,3 kg/ha 27.05.2012 nawożenie azotem pogłównie 65 kg/ha N 09.05.2012 zabieg graminicydem, Leopard Extra 05 EC1,5 l/ha 21.05.2012 wykonanie zabiegu fungicydowego w doświadczeniu fungicydowym (wykaz fungicydów stosowanych w doświadczeniu, jako poziomy czynnika badawczego, patrz tabela 2) 30.07.2012 terminy wykonania zabiegów fungicydowych na obiekcie zdrowy wariant Duett Ultra 497 SC 0,6 l/ha 10.07.2012 Horizon 250 EW 0,8 l/ha 11.08.2012 Alert Solo 250 EW 0,5 l/ha 03.09.2012 zabieg fungicydowy - Duett Ultra 497 SC 0,6 l/ha 16.08.2012 zbiór doświadczania 03.10.2012

Charakterystyka doświadczeń 16 Warunki meteorologiczne Tabela 10. Opady oraz temperatura powietrza w 2011/2012 roku w porównaniu z wieloleciem Karolin, gmina Obrzycko wg. Nordzucker Polska S.A. i www.ogimet.com Opady Temperatura Miesiąc 2011/2012 średnia średnia minimalna maksymalna dobowa wieloletnia wieloletnia miesięczna mm mm ºC ºC ºC ºC listopad 2011 1 48,4 0,5 7,7 3,8 4,2 grudzień 2011 53 44 1,6 5,5 3,5 0,6 styczeń 2012 76 56,4-1,6 2,8 0,6 0,0 luty 2012 47 39,4-7,0-1,1-4,1 0,7 marzec 2012 14 39,1 2,0 10,8 6,2 3,4 kwiecień 2012 19 29,1 4,2 14,8 9,6 9,1 maj 2012 70 65,3 10,2 21,6 15,9 14,3 czerwiec 2012 108 57,0 12,4 21,6 16,6 17,5 lipiec 2012 140 76,1 15,2 24,6 19,7 19,6 sierpień 2012 49 80,2 14,3 24,8 19,1 18,3 wrzesień 2012 22 39,9 10,4 19,9 14,8 14,1 październik 2012 29 42,4 5,1 13,0 8,6 8,4 Suma / Średnia 628 617,3 - - - - Rysunek 2. Rozkład opadów gmina Obrzycko

Charakterystyka doświadczeń 17 Rysunek 3. Rozkład temperatur gmina Obrzycko 1.4.2. Doświadczenie w Wierzchocinie, rejon plantacyjny Szamotuły Lokalizacja doświadczenia odmianowego oraz gęstość siewu właściciel pola Włodzimierz Paluch gmina miejscowość kompleks klasa gleby typ i rodzaj gleby Wronki, Wierzchocin, kompleks glebowy II - pszenny dobry, IVa czarna ziemia na piasku słabo gliniastym Analiza gleby Przed założeniem doświadczenia pobrano próbki glebowe z warstwy ornej w celu określenia ph oraz zawartości przyswajalnych form makroelementów. Pobrano 12 próbek glebowych z różnych miejsc pola w celu określenia zawartości azotu mineralnego z trzech poziomów: 0-30 cm, 30-60 cm oraz 60-90 cm. Analizę wykonano 24.03.2012 r. w Okręgowej Stacji Chemiczno-Rolniczej, w Bydgoszczy. odczyn lekko kwaśny, ph 6,3 - wapnowanie ograniczone, zawartość składników pokarmowych o fosfor 17,7 mg/100g, zasobność wysoka, o potas 20,0 mg/100g, zasobność średnia, o magnez 2,9 mg/100g, zasobność niska, o bor 0,91 mg/1000g, zasobność niska, o mangan 52,4 mg/1000g, zasobność średnia, o miedź 3,0 mg/1000g, zasobność średnia, o cynk 3,9 mg/1000g, zasobność niska, o żelazo 725 mg/1000g, zasobność średnia.

Charakterystyka doświadczeń 18 Tabela 11. Zawartość azotu mineralnego lokalizacja Wierzchocin Warstwa N-NO 3 N-NH 4 N-min Suma N-min mg/kg mg/kg kg/ha kg/ha 0-30 cm 5,4 1,8 28,1 30-60 cm 10 0,6 41,3 69,4 60-90 cm 8,7 2,3 42,9 112,3 Wykonano także analizę gleby na zawartość jaj i larw mątwika. Liczba jaj i larw mątwika burakowego w 100 g gleby wynosiła 127. Analizę wykonano 15.01.2012 r. w IOR TSD w Toruniu. Podstawowe elementy agrotechniki przedplon rzepak ozimy zbiór rzepaku 18.07.2011 podorywka (talerzowanie) 20.07.2011 wysiew Polifoska 4-12-32; (30,5 kg N/ha, 91,2 kg P2O5/ha, 273,6 kg K 2 O/ha) 14.08.2011 uprawa i siew gorczycy 20 kg/ha 15.08.2011 cięcie gorczycy na przyoranie 11.10.2011 orka zimowa głęboka 12.10.2011 bronowanie 12.03.2012 rozsiew saletry amonowej 34% 280kg /ha 02.04.2012 uprawa agregatem uprawowym bezpośrednio przed siewem 03.04.2012 termin siewu: doświadczenie odmianowe, gęstość siewu 03.04.2012 terminy wykonania zabiegów herbicydowych 1. zabieg, Beetup Compact 160 EC 1,2 l/ha + Kemiron Koncentrat 500 SC 0,22 l/ha + Metafol 700 SC 0,9 l/ha + Venzar 500 SC 0,10 l/ha 20.04.2012 2. zabieg, Beetup160 SC 1,2 l/ha + Kemiron Koncentrat 500 SC 0,22l/ha + Goltix 700 SC 0,9 l/ha + Venzar 500 SC 0,1 l/ha 28.04.2012 3. zabieg, Beetup 160 SC 1,2 l/ha + Kemiron Koncentrat 500 SC 0,22l/ha + Goltix 700 SC 0,9 l/ha + Venzar 500 SC 0,13 l/ha 02.05.2012 4. zabieg, insektycydowy Danitol 10 EC 0,8l/ha 31.05.2012 nawożenie azotem pogłównie 60 kg/ha N 04.05.2012 nawożenie azotem pogłównie 68kg/ha N 11.05.2012 wykonanie nawożenia dolistnego Basfoliar 36 Extra 10 l/ha + Borasol 1,7 kg/ha 03.06.2012 wykonanie nawożenia dolistnego Basfoliar 36 Extra 10 l/ha + Borasol 1,7 kg/ha 07.08.2012 wykonanie oprysku fungicydem Duett Ultra 497 SC 0,6 l/ha 25.07.2012 zbiór doświadczenia odmianowego 24-25.09.2012 zbiór doświadczenia gęstość siewu 26.09.2012

Charakterystyka doświadczeń 19 Warunki meteorologiczne (patrz tabele i rysunki przy lokalizacji doświadczenia w Karolinie). 1.4.3. Doświadczenie w Ćmachowo Huby, rejon plantacyjny Szamotuły Lokalizacja doświadczenia odmianowego właściciel pola Łukasz Kwaśny gmina miejscowość kompleks klasa gleby typ i rodzaj gleby Wronki Ćmachowo Huby kompleks glebowy - pszenny dobry, III a pseudo bielica na glinie średniej Analiza gleby Przed założeniem doświadczenia pobrano próbki glebowe z warstwy ornej w celu określenia ph oraz zawartości przyswajalnych form makroelementów. Pobrano 12 próbek glebowych z różnych miejsc pola w celu określenia zawartości azotu mineralnego z trzech poziomów: 0-30 cm, 30-60 cm oraz 60-90 cm. Analizę wykonano 24.03.2012 r. w Okręgowej Stacji Chemiczno-Rolniczej, w Bydgoszczy. odczyn obojętny ph 6,4; wapnowanie zbędne, zawartość składników pokarmowych w mg/100 g gleby: o fosfor 21,3 mg/100g, zasobność wysoka, o potas 16,8 mg/100g, zasobność średnia, o magnez 3,9 mg/100g, zasobność niska. Wykonano także analizę gleby na zawartość jaj i larw mątwika. Liczba jaj i larw mątwika burakowego w 100 g gleby wynosiła 25,4. Analizę wykonano 14.03.2012 r. w IOR TSD w Toruniu. Podstawowe elementy agrotechniki przedplon; pszenica ozima zbiór pszenicy 10.08.2011 zbiór słomy 15.08.2011 nawożenie organiczne obornik świński, 35 t/ha, 03.09.2011 zabieg talerzowania 04.09.2011 siew gorczycy, 19 kg/ha 04.09.2011 wysiew wapna defekacyjnego 1,5 t/ha 17.09.2011 wysiew soli potasowej 60% - 170 kg/ha K 2 O 23.09.2011 orka zimowa głęboka 32 cm 18.11.2011 wysiew nawozu Polifoska 5-15-30 + Saletrzak + Kizeryt (85,6 kg/ha N, 72 kg/ha P 2 O 5, 144 kg/ha K 2 O, 27,5 MgO kg/ha, 22 S kg/ha ) 28.03.2012 przykrycie nawozu agregatem biernym 28.03.2012 uprawa przedsiewna 28.03.2012 termin siewu: 28.03.2012

Charakterystyka doświadczeń 20 terminy wykonania zabiegów herbicydowych 1. zabieg Betanal Maxx Pro 209 OD 1,2 l/ha + Goltix 700 SC 0,8 l/ha 20.04.2012 2. zabieg Betanal Maxx Pro 209 OD 1,5 l/ha + Goltix 700 SC 1,0 l/ha 01.05.2012 3. zabieg Betanal Maxx Pro 209 OD 1,75 l/ha + Goltix 700 SC 1,0 l/ha 12.05.2012 nawożenie azotem pogłównie 34 kg/ha N 22.05.2012 wykonanie nawożenia dolistnego Basfoliar 36 Extra 7,0 l/ha + Borasol 2 kg/ha + Siarczan magnezu 6,0 kg/ha + Mocznik 8 kg/ha + Jara Burak 3 kg/ha 22.05.2012 wykonanie nawożenia dolistnego Basfoliar 36 Extra 7,0 l/ha + Borasol 2 kg/ha + Siarczan magnezu 6,0 kg/ha + Mocznik 8 kg/ha + Jara Burak 3 kg/ha 22.06.2012 wykonanie zabiegu fungicydowego w doświadczeniu fungicydowym 13.08.2012 terminy wykonania zabiegów fungicydowych na obiekcie zdrowy wariant Duett Ultra 497 SC 0,6 l/ha 11.07.2012 Horizon 250 EW 0,8 l/ha 13.08.2012 Orius 250 EW 0,8 l/ha 03.09.2012 zbiór doświadczenia odmianowego 7-8.10.2012 zbiór doświadczenia fungicydowego 09.10.2012 Warunki meteorologiczne (patrz tabele i rysunki przy lokalizacji doświadczenia w Karolinie). 1.4.4. Doświadczenie w Żegowie, rejon plantacyjny Opalenica Lokalizacja doświadczenie nawozowego właściciel pola Maciej Skibiński gmina miejscowość kompleks klasa gleby typ i rodzaj gleby Buk Żegowo kompleks glebowy - pszenny dobry, IV a gleby płowe Analiza gleby Po założeniu doświadczenia pobrano próbki glebowe z warstwy ornej w celu określenia ph oraz zawartości przyswajalnych form makroelementów. Analizę wykonano 29.03.2012 r. w Okręgowej Stacji Chemiczno-Rolniczej, w Bydgoszczy. Tabela 12. Wyniki analizy gleby na zawartość N mineralnego lokalizacja Ćmachowo Huby Warstwa N-NO 3 N-NH 4 N-min Suma N-min mg/kg mg/kg kg/ha kg/ha 0-30 cm 4,9 6,2 43,3 30-60 cm 10,9 1,1 46,8 90,1 60-90 cm 6,9 1,8 33,9 124

Charakterystyka doświadczeń 21 odczyn ph 7,6 zasadowy; wapnowanie zbędne, zawartość składników pokarmowych w mg/100 g gleby: o fosfor 20,2 mg/100g, zasobność bardzo wysoka, o potas 24,0 mg/100g, zasobność wysoka, o magnez 4,7 mg/100g, bardzo niska, Wykonano także analizę gleby na zawartość jaj i larw mątwika. Liczba jaj i larw mątwika burakowego w 100 g gleby wynosiła 61. Analizę wykonano 15.01.2012 r. w IOR TSD w Toruniu. Podstawowe elementy agrotechniki przedplon: kukurydza na ziarno zbiór kukurydzy 15.11.2011 orka zimowa 20.12.2011 wysiew nawozu Yara Korn 7-20-28 (35 kg/ha N, 100 kg/ha P 2 O 5, 140 kg/ha K 2 O) 20.03.2012 uprawa przedsiewna agregatem 20.03.2012 termin siewu: 28.03.2012 zastosowanie czynnika w doświadczeniu nawozowym 28.03.2012 terminy wykonania zabiegów herbicydowych 1. zabieg, Betanal Maxx Pro 209 OD 1,0 l/ha + Goltix 700 SC 1,0 l/ha 10.04.2012 2. zabieg, Betanal Maxx Pro 209 OD 1,0 l/ha + Goltix 700 SC 1,0 l/ha + Lontrel 300 SL 0,1 l/ha 28.04.2012 3. zabieg, Betanal Maxx Pro 209 OD 1,0 l/ha + Lontrel 300 SL 0,1 l/ha 09.05.2012 4. zabieg, Betanal Maxx Pro 209 OD 1,0 l/ha + Goltix 700 SC 1,0 l/ha + Lontrel 300 SL 0,1 l/ha 15.05.2012 wysiew nawozu Yara Korn 7-20-28 (17,5 kg/ha N, 50 kg/ha P 2 O 5, 70 kg/ha K 2 O) 21.05.2012 wykonanie oprysku fungicydem Alert Solo 250 EW 0,8 l/ha 15.09.2012 zbiór doświadczenia nawozowego 03.10.2012 Warunki meteorologiczne (patrz tabele i rysunki przy lokalizacji doświadczenia w Karolinie). 1.4.5. Doświadczenie w Uścięcicach, rejon plantacyjny Opalenica Lokalizacja doświadczenia właściciel pola gmina miejscowość kompleks klasa gleby typ i rodzaj gleby Grzegorz Jóźwiak Opalenica, Uścięcice kompleks glebowy II - pszenny dobry, III b, IV a gleby płowe

Charakterystyka doświadczeń 22 Analiza gleby Przed założeniem doświadczenia pobrano próbki glebowe z warstwy ornej w celu określenia ph oraz zawartości przyswajalnych form makroelementów. Pobrano 12 próbek glebowych z różnych miejsc pola w celu określenia zawartości azotu mineralnego z trzech poziomów: 0-30 cm, 30-60 cm oraz 60-90 cm. Analizę wykonano 27.01.2012 r. w Okręgowej Stacji Chemiczno-Rolniczej, w Bydgoszczy. odczyn, obojętny ph 6,5 - wapnowanie zbędne zawartość składników pokarmowych w mg/100 g gleby: o fosfor 28,7 mg/100g, zasobność bardzo wysoka, o potas 34,6 mg/100g, zasobność bardzo wysoka, o magnez 8,2 mg/100g, zasobność wysoka. Wykonano także analizę gleby na zawartość jaj i larw mątwika. Liczba jaj i larw mątwika burakowego w 100 g gleby wynosiła 44. Analizę wykonano 12.03.2012 r. w IOR TSD w Toruniu. Podstawowe elementy agrotechniki przedplon: pszenica ozima zbiór pszenicy 31.07.2011 wywóz obornika 50 t/ha 10.08.2011 podorywka 11.08.2011 orka zimowa głęboka 30 cm z wałem Campbella 20.10.2011 wysiew nawozu Polifoska 8-20-30 (30,5 kg/ha N, 76 kg/ha P 2 O 5, 114 kg/ha K 2 O) 02.03.2012 wstępna uprawa agregatem 03.03.2012 uprawa przedsiewna agregatem 25.03.2012 siew doświadczenia 26.03.2012 oraz 03.04.2012 terminy wykonania zabiegów herbicydowych w doświadczeniu odmianowym 1. zabieg, Betanal Maxx Pro 209 OD 1,3 l/ha + Goltix 700 SC 1,0 l/ha 19.04.2012 2. zabieg, Betanal Maxx Pro 209 OD 1,3 l/ha + Goltix 700 SC 1,0 l/ha 30.04.2012 3. zabieg, Betanal Maxx Pro 209 OD 1,3 l/ha + Goltix 700 SC 1,0 l/ha + Siarczan magnezu 7,5 kg/ha 30.04.2012 nawożenie azotem pierwsza dawka 60 kg N/ha 03.03.2012 nawożenie azotem pogłównie 65 kg N/ha 11.05.2012 wykonanie zabiegu fungicydem Duett Ultra 497 SC. 0,6 l/ha 07.09.2012 wykonanie zabiegu fungicydem Duett Ultra 497 SC. 0,6 l/ha 20.09.2012 zbiór doświadczenia odmianowego 02.10.2012 Warunki meteorologiczne (patrz tabele i rysunki przy lokalizacji doświadczenia w Karolinie).

Charakterystyka doświadczeń 23 1.4.6. Doświadczenie w Kończewicach, rejon plantacyjny Chełmża Lokalizacja doświadczenia odmianowego oraz fungicydowego właściciel pola gmina miejscowość kompleks klasa gleby III a, typ i rodzaj gleby Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o., oddz. Kończewice, Chełmża, Kończewice, kompleks glebowy II - pszenny dobry, gleba brunatna wyługowana na podłożu gliny zwałowej. Analiza gleby Przed założeniem doświadczenia pobrano próby glebowe z warstwy ornej w celu określenia ph oraz zawartości przyswajalnych form makroelementów. Pobrano 12 prób glebowych z różnych miejsc pola w celu określenia zawartości azotu mineralnego z trzech poziomów: 0-30 cm, 30-60 cm oraz 60-90 cm. Analizę wykonano 20.03.2012r. w Okręgowej Stacji Chemiczno-Rolniczej, w Bydgoszczy. odczyn zasadowy ph 6,5 - wapnowanie zbędne, zawartość składników pokarmowych w mg/100 g gleby: o fosfor 39,0 mg/100 g, zasobność bardzo wysoka, o potas 40,0 mg/100 g, zasobność bardzo wysoka, o magnez 6,7 mg/100 g, zasobność średnia, o bor formy przyswajalne 2,71 mg/1000 g zasobność średnia, o miedź formy przyswajalne 4,3 mg/1000 g zasobność średnia, o mangan formy przyswajalne 143,9 mg/1000 g zasobność średnia, o cynk formy przyswajalne 8,1 mg/1000 g zasobność średnia, o żelazo formy przyswajalne 1330,0 mg/1000 g zasobność średnia, Tabela 13. Wyniki analizy gleby na zawartość azotu mineralnego lokalizacja Kończewice Warstwa N-NO 3 N-NH 4 N-min Suma N-min mg/kg mg/kg kg/ha kg/ha 0-30 cm 11,7 0,8 48,8 30-60 cm 10,9 0,6 44,8 93,6 60-90 cm 7,3 0,4 30 123,6 Wykonano także analizę gleby na zawartość jaj i larw mątwika. Liczba jaj i larw mątwika burakowego w 100 g gleby wynosiła 17. Analizę wykonano 15.01.2012 r. w IOR TSD w Toruniu. Podstawowe elementy agrotechniki przedplon: pszenica jara zbiór pszenicy 18.08.2011 zbiór słomy 25.08.2011

Charakterystyka doświadczeń 24 nawożenie organiczne obornik mieszany (50% bydlęcy + 50% świński), 50,0 t/ha, 15.09.2011 zabieg talerzowania 17.09.2011 nawożenie potasowe i fosforowe 60 kg K 2 O/ha, 66 kg P 2 O 5 15.10.2011 orka głęboka, 30 cm 15.10.2011 uprawa przedsiewna agregatem 10.04.2012 siew doświadczeń, 10.04.2012 terminy wykonania zabiegów herbicydowych w doświadczeniu odmianowym i fungicydowym 1. zabieg, Betanal Maxx Pro 209 OD 1,0 l/ha + Burakomitron 700 SC 1,0 l/ha + Safari 50 WG 0,12 g/ha 24.04.2012 2. zabieg, Betanal Maxx Pro 209 OD 1,2 l/ha + Burakomitron 700 SC 1,2 l/ha + Safari 50 WG 0,15 g/ha 01.05.2012 3. zabieg, Betanal Elite 274 EC 1,5 l/ha + Goltix 700 SC 1,25 l/ha 11.05.2012 4. zabieg, Lontrel 300 SL 0,25 l/ha 06.06.2012 nawożenie azotem przedsiewne 34 kg N/ha 03.04.2012 pogłównie 68 kg N/ha 15.05.2012 wykonanie zabiegu fungicydowego w doświadczeniu fungicydowym (wykaz fungicydów stosowanych w doświadczeniu, jako poziomy czynnika badawczego, patrz tabela 2) 01.08.2012 terminy wykonania zabiegów fungicydowych na obiekcie zdrowy wariant Duett Ultra 497 SC 0,6 l/ha 12.07.2012 Horizon 250 EW 0,8 l/ha 13.08.2012 Alert Solo 250 EW 0,5 l/ha 04.09.2012 wykonanie zabiegu graminicydem Fusilade Forte 150 EC 1l/ha + Bi 58 Nowy 400 EC 0,5 l/ha 28.07.2012 wykonanie zabiegu fungicydowego Soprano 125 SC 1,0 l/ha 10.08.2012 zbiór doświadczania fungicydowego 29.10.2012 zbiór doświadczania odmianowego 28.10.2012 Warunki meteorologiczne (patrz tabele i rysunki przy lokalizacji doświadczenia w Falęcinie). 1.4.7. Doświadczenie w Falęcinie, rejon plantacyjny Chełmża Lokalizacja doświadczenia fungicydowego i z gęstością siewu właściciel pola PW Farol Sp. z o.o. gmina Papowo Biskupie, miejscowość Falęcin kompleks kompleks glebowy II - pszenny dobry, klasa gleby III b, typ i rodzaj gleby gleba brunatna wyługowana, wytworzona z gliny lekkiej pylastej.

Charakterystyka doświadczeń 25 Analiza gleby Przed założeniem doświadczenia pobrano próbki glebowe z warstwy ornej w celu określenia ph oraz zawartości przyswajalnych form makroelementów. Pobrano 12 próbek glebowych z różnych miejsc pola w celu określenia zawartości azotu mineralnego z trzech poziomów: 0-30 cm, 30-60 cm oraz 60-90 cm. Analizę wykonano 24.03.2012 r. w Okręgowej Stacji Chemiczno-Rolniczej, w Bydgoszczy. odczyn ph 5,8 lekko kwaśny; wapnowanie wskazane, zawartość składników pokarmowych w mg/100 g gleby: o fosfor 16,0 mg/100g, zasobność wysoka, o potas 19,0 mg/100g, zasobność średnia, o magnez 5,5 mg/100g, zasobność średnia. Tabela 14. Wyniki analizy gleby na zawartość azotu mineralnego lokalizacja Falęcin Warstwa N-NO 3 N-NH 4 N-min Suma N-min mg/kg mg/kg kg/ha kg/ha 0-30 cm 15,6 0,6 63,2 30-60 cm 14,8 0,5 59,7 122,9 60-90 cm 10,6 2,2 49,9 172,8 Wykonano także analizę gleby na zawartość jaj i larw mątwika. Liczba jaj i larw mątwika burakowego w 100g gleby wynosiła 14. Analizę wykonano 15.01.2012r. w IOR TSD w Toruniu. Podstawowe elementy agrotechniki przedplon: pszenica ozima zbiór pszenicy 17.08.2011 zbiór słomy rozdrobniona podrywka wykonana broną talerzową 21.08.2011 zabieg herbicydowy Klinik 360 SL 3,5 l/ha 22.09.2011 orka zimowa głęboka 15.11.2011 zabieg włókowania 30.03.2012 zabieg zastosowania użyźniacza doglebowego UG max Bogdan 0,6 l/ha 31.03.2012 agregat uprawowy bezpośrednio przed siewem 10.04.2012 termin siewu: 10.04.2012 terminy wykonania zabiegów herbicydowych w doświadczeniu fungicydowym 1. zabieg, Pyramin Turbo 520 SC - 4,0 l/ha 02.04.2012 2. zabieg, Beetup Compact 160 EC 1,5 l/ha + Goltix 700 SC 1,0 l/ha 24.04.2012 3. zabieg, Betanal Maxx Pro 209 OD 1,25 l/ha + Safari 50 WG 30g /ha 04.05.2012 4. zabieg, Betanal Maxx Pro 209 OD 1,5 l/ha nawożenie azotem przedsiewne 60 kg N/ha 02.04.2012 wykonanie zabiegu fungicydowego w doświadczeniu fungicydowym 01.08.2012 terminy wykonania zabiegów fungicydowych na obiekcie zdrowy wariant

Charakterystyka doświadczeń 26 Duett Ultra 497 SC 0,6 l/ha 12.07.2012 Horizon 250 EW 0,8 l/ha 13.08.2012 Alert Solo 250 EW 0,5 l/ha 04.09.2012 zbiór doświadczenia fungicydowego 18.10.2012 zbiór doświadczenia z gęstością siewu 19.10.2012 Tabela 15. Opady oraz temperatura powietrza w 2011/2012 roku w porównaniu z wieloleciem lokalizacja Falęcin, wg stacji meteorologicznej w Falęcinie oraz danych Nordzucker Polska S.A. Opady Temperatura średnia Miesiąc średnia 2011/2012 minimalna maksymalna wieloletnia dobowa wieloletnia miesięczna mm mm ºC ºC ºC ºC listopad 2011 12 46,9 1,0 5,1 3,7 4,4 grudzień 2011 40 36,8 0,6 7,2 1,3-0,5 styczeń 2012 68 31,1-2,7 1,1-0,1-3,4 luty 2012 37 25,4-8,5-1,2-4,1-0,3 marzec 2012 29 37,7 0,5 9,6 6,1 3,0 kwiecień 2012 24 30,7 3,9 14,5 10,0 8,8 maj 2012 54 69,1 8,7 21,9 15,3 13,9 czerwiec 2012 152 54,7 10,4 20,8 15,7 16,7 lipiec 2012 117 130,0 13,9 24,9 19,0 19,0 sierpień 2012 34 85,3 13,6 24,7 18,5 18,4 wrzesień 2012 50 47,1 9,6 20,0 14,1 13,9 październik 2012 36 39,4 4,7 12,6 8,4 8,8 Suma / Średnia 653 634,2 - - - - Rysunek 4. Rozkład opadów lokalizacja Falęcin

Charakterystyka doświadczeń 27 Rysunek 5. Rozkład temperatur lokalizacja Falęcin 1.4.8. Doświadczenie w Stablewicach, rejon plantacyjny Unisław Lokalizacja doświadczenia odmianowego właściciel pola gmina miejscowość kompleks Stanisław Bojanowski Unisław, klasa gleby III a, typ i rodzaj gleby Stablewice kompleks glebowy II - pszenny dobry, glina lekka. Analiza gleby Przed założeniem doświadczenia pobrano próbki glebowe z warstwy ornej w celu określenia ph oraz zawartości przyswajalnych form makroelementów. Pobrano 12 próbek glebowych z różnych miejsc pola w celu określenia zawartości azotu mineralnego z trzech poziomów: 0-30 cm, 30-60 cm oraz 60-90 cm. Analizę wykonano 27.01.2012 r. w Okręgowej Stacji Chemiczno-Rolniczej, w Bydgoszczy. odczyn, obojętny ph 6,6 - wapnowanie zbędne zawartość składników pokarmowych w mg/100 g gleby: o fosfor 50,5 mg/100g, zasobność bardzo wysoka, o potas 42,5 mg/100g, zasobność bardzo wysoka, o magnez 9,1 mg/100g, zasobność wysoka.

Charakterystyka doświadczeń 28 Tabela 16. Wyniki analizy gleby na zawartość azotu mineralnego lokalizacja Stablewice Warstwa N-NO 3 N-NH 4 N-min Suma N-min mg/kg mg/kg kg/ha kg/ha 0-30 cm 18,1 2,4 80 30-60 cm 29,3 0,7 117 197 60-90 cm 19,5 0,7 78,8 275,8 Wykonano także analizę gleby na zawartość jaj i larw mątwika. Liczba jaj i larw mątwika burakowego w 100 g gleby wynosiła 0. Analizę wykonano 15.01.2012 r. w IOR TSD w Toruniu. Podstawowe elementy agrotechniki przedplon: kukurydza zbiór kukurydzy 08.10.2011 wywóz obornika 40 t/ha 10.10.2011 orka zimowa głęboka 35 cm z wałem Campbella 31.10.2011 wysiew nawozu Kemira Beta 5-8-10 (20 kg/ha N, 32 kg/ha P2O5, 40 kg/ha K2O) 27.03.2012 agregat bierny + wał strunowy podwójny z włóką 06.04.2012 agregat uprawowy 06.04.2012 siew doświadczenia 06.04.2012 terminy wykonania zabiegów herbicydowych w doświadczeniu odmianowym 1. zabieg, Betanal Elite 274 EC 1,0 l/ha + Metafol 700 SC 1,0 l/ha 27.04.2012 2. zabieg, Betanal Elite 274 EC 1,0 l/ha + Metafol 700 SC 1,0 l/ha + Sumi Alfa 0,10 l/ha 05.05.2012 3. zabieg, Betanal Elite 274 EC 1,0 l/ha + Metafol 700 SC 1,0 l/ha + Venzar 80 WP 0,5 kg/ha + Safari 50 WG 25 g/ha + Bormax 3l/ha + Plonvit B 2,0 l/ha + Siarczan magnezu 7,5 kg/ha 16.05.2012 nawożenie azotem pierwsza dawka 68 kg N/ha 27.04.2012 nawożenie azotem pogłównie 68 kg N/ha 12.05.2012 wykonanie zabiegu fungicydem Duett Ultra 497 SC. 0,6 l/ha 20.07.2012 zbiór doświadczenia odmianowego 18.10.2012 Warunki meteorologiczne (patrz tabele i rysunki przy lokalizacji doświadczenia w Falęcinie). 1.4.9. Doświadczenie w Błocie i Unisławiu, rejon plantacyjny Unisław Lokalizacja doświadczenia odmianowego w warunkach mątwikowych właściciel pola Stanisław Kołodziej gmina miejscowość Unisław, Błoto

Charakterystyka doświadczeń 29 kompleks klasa gleby IV a, typ i rodzaj gleby kompleks glebowy II - pszenny dobry, gleba torfowo - organiczna. Analiza gleby Przed założeniem doświadczenia pobrano próbki glebowe z warstwy ornej w celu określenia ph oraz zawartości przyswajalnych form makroelementów. Pobrano 12 próbek glebowych z różnych miejsc pola w celu określenia zawartości azotu mineralnego z trzech poziomów: 0-30 cm, 30-60 cm oraz 60-90 cm. Analizę wykonano 24.03.2012 r. w Okręgowej Stacji Chemiczno-Rolniczej, w Bydgoszczy. odczyn, zasadowy ph 7,5 - wapnowanie zbędne zawartość składników pokarmowych w mg/100 g gleby: o fosfor 35,5 mg/100g, zasobność bardzo wysoka, o potas 17,5 mg/100g, zasobność średnia, o magnez 18,8 mg/100g, zasobność bardzo wysoka. Tabela 17. Wyniki analizy gleby na zawartość azotu mineralnego lokalizacja Błoto i Unisław Warstwa N-NO 3 N-NH 4 N-min Suma N-min mg/kg mg/kg kg/ha kg/ha 0-30 cm 19,3 0,5 brak możliwości wyceny 30-60 cm 27 0,8 gleb organicznych 60-90 cm 19 3,4 Wykonano także analizę gleby na zawartość jaj i larw mątwika. Liczba jaj i larw mątwika burakowego w 100 g gleby wynosiła Błoto - 1101, Unisław 1140. Analizę wykonano 15.01.2012 r. w IOR TSD w Toruniu. Przedplon: pszenica ozima zbiór pszenicy 10.08.2011 zbiór słomy 17.08.2011 zabieg talerzowania 24.08.2011 orka 10.11.2011 wysiew nawozu Polifoska 4-12-32; (30 kg N/ha, 90 kg P 2 O 5 /ha, 180 kg K 2 O/ha) 21.03.2012 agregat uprawowy bierny 06.04.2012 wysiew saletry amonowej 26.03.2012 agregat uprawowy bierny 26.03.2012 agregat uprawowy bezpośrednio przed siewem, 27.03.2012 termin siewu: doświadczenie odmianowe w warunkach mąt 27.03.2012 terminy wykonania zabiegów herbicydowych 1. zabieg, Kemifam Super Koncentrat 320 EC 0,8 l/ha + Kemiron Koncentrat 500 SC 0,2 l/ha zabieg, + Safari 50 WG 30 g/ha 26.04.2012

Charakterystyka doświadczeń 30 2. zabieg, Kemifam Super Koncentrat 320 EC 1,0 l/ha + Kemiron Koncentrat 500 SC 0,25 l/ha zabieg, + Safari 50 WG 30 g/ha + Venzar 500 SC 0,5 l/ha 10.05.2012 3. zabieg insektycydowy Proteus 110 OD 0,8 l/ha 04.05.2012 zwalczanie chwastów jednoliściennych Fusilade Super 150 EC 1l/ha 31.05.2012 wykonanie nawożenia dolistnego Plonvit B 2L/ha + Bormax 1 kg/ha + Siarczan Magnezu 7,5 kg/ha 14.06.2012 wykonanie nawożenia dolistnego Plonvit B 2L/ha + Bormax 1 kg/ha + Siarczan Magnezu 7,5 kg/ha 22.06.2012 nawożenie azotem przedsiewnie 51 kg N/ha 11.04.2012 pogłównie 54 kg N/ha 16.05.2012 zbiór doświadczania odmianowego w warunkach mątwikowych 14-15.10.2012 Warunki meteorologiczne (patrz tabele i rysunki przy lokalizacji doświadczenia w Falęcinie). 1.4.10. Doświadczenie w Brąchnówku, rejon plantacyjny Chełmża Lokalizacja doświadczenia łanowego z uproszczonymi systemami uprawy właściciel pola gmina miejscowość kompleks klasa gleby typ i rodzaj gleby Jan Wałachowski Chełmża, Brąchnówko, kompleks glebowy II - pszenny dobry, III b, IVa glina o podłożu piaszczystym. Analiza gleby Przed założeniem doświadczenia pobrano próbki glebowe z warstwy ornej w celu określenia ph oraz zawartości przyswajalnych form makroelementów. Pobrano 12 próbek glebowych z różnych miejsc pola w celu określenia zawartości azotu mineralnego z trzech poziomów: 0-30 cm, 30-60 cm oraz 60-90 cm. Analizę wykonano 24.03.2012 r. w Okręgowej Stacji Chemiczno-Rolniczej, w Bydgoszczy. odczyn, odczyn lekko zasadowy ph 7,3, - wapnowanie zbędne zawartość składników pokarmowych o fosfor 24,1 mg/100g, zasobność bardzo wysoka, o potas 21,0 mg/100g, zasobność wysoka, o magnez 2,7 mg/100g, zasobność bardzo niska,

Charakterystyka doświadczeń 31 Tabela 18. Wyniki analizy gleby na zawartość azotu mineralnego lokalizacja Brąchnówko Warstwa N-NO 3 N-NH 4 N-min Suma N-min mg/kg mg/kg kg/ha kg/ha 0-30 cm 23,8 1,4 98,3 30-60 cm 10,3 0,8 43,3 141,6 60-90 cm 8,7 2 41,7 183,3 Wykonano także analizę gleby na zawartość jaj i larw mątwika. Liczba jaj i larw mątwika burakowego w 100 g gleby wynosiła 1100. Analizę wykonano 15.01.2012 r. w IOR TSD w Toruniu. Podstawowe elementy agrotechniki przedplon rzepak jary zbiór rzepaku 30.08.2011 kultywator ścierniskowy 02.09.2011 wysiew nawozów sól potasowa oraz superfosfat potrójny (76 kg/ha P 2 O 5, 69 kg/ha K 2 O) 22.09.2012 siew gorczycy Metex 16kg/ha 02.10.2011 zabieg Roundup TransEnergy 450 SL 3 l/ha 23.10.2011 wykonanie poszczególnych czynników uprawowych 28.10.2011 wysiew nawozu saletra amonowa 68 kg/ha N 31.03.2012 agregat uprawowy bezpośrednio przed siewem, 29.03.2012 termin siewu: doświadczenie odmianowe 29.03.2012 terminy wykonania zabiegów herbicydowych 1. zabieg, Kemifam Super Koncentrat 320 EC 0,5 l/ha + Kemiron Koncentrat 500 SC 0,25 l/ha zabieg, + Goltix 700 SC 0,5 l/ha + Atpolan 80 EC 0,5 l/ha 20.04.2012 2. zabieg, Kemifam Super Koncentrat 320 EC 0,6 l/ha + Kemiron Koncentrat 500 SC 0,3 l/ha zabieg, + Goltix 700 SC 0,5 l/ha + Atpolan 80 EC 0,5 l/ha 29.04.2012 3. zabieg, Kemifam Super Koncentrat 320 EC 0,6 l/ha + Kemiron Koncentrat 500 SC 0,3 l/ha zabieg + Goltix 700 SC 0,5 l/ha + Atpolan 80 EC 0,5 l/ha+ Venzar 80 WP + 0,15 kg/ha 12.05.2012 4. zabieg, Perenal 104 EC 0,5 l/ha + Venzar 80 WP + 0,15 kg/ha + Atpolan 80 EC 0,5 l/ha 05.06.2012 nawożenie azotem pogłównie 50 kg N/ha 15.05.2012 zabieg fungicydowy Yamato 303 SE 1,25 l/ha 16.08.2012 zbiór doświadczenia odmianowego 24.10.2012 Warunki meteorologiczne (patrz tabele i rysunki przy lokalizacji doświadczenia w Falęcinie).

Wyniki doświadczeń i wnioski 32 2. Wyniki doświadczeń i wnioski Wyniki i wnioski doświadczenia odmianowego Tabela 19. Polowa zdolność wschodów w (%) w doświadczeniu odmianowym przed korektą obsady Średnia Odmiana z lokalizacji Stablewice Kończewice Ćmachowo Wierzchocin Średnio Ambasador 82 72 87,3 95 84,1 Agronom 73 85,3 89,5 88,3 84 Argument 74,5 84,5 90,5 89 84,6 Fighter 65 83,8 90,3 87,8 81,7 Pasja 85,3 81 87,5 90 86 Delano 68 76,5 79 81,5 76,3 Milton 76,3 80,5 86,3 89 83 Nancy 77,8 84 94,3 88,8 86,2 Vistula 77,5 85,3 92 89 86 Janka 74,8 82,8 88,5 85,8 83 Jagusia 65 82,3 87,8 83,8 79,7 Syzyf 79 83,8 84,8 85 83,2 Szach 68,5 82,8 89,3 86,3 81,7 Danuśka KWS 74,5 83,5 83,8 86,8 82,2 Natura 64,3 80,5 84 82,5 77,8 Oliviera KWS 82,3 83,5 84,5 87 84,3 Primadonna KWS 77,8 81,5 91 91,5 85,5 Ronalda 79,5 81,5 89,3 87 84,3 Abrax 84,8 85,5 91,8 88 87,5 Konrad 73,8 81 90 84,5 82,3 Sinan 87,5 86,8 92 90,3 89,2 Sokrates 75,3 85 86 86 83,1 Schubert 80 83,3 96,8 91,5 87,9 Alegra 67 84,3 90,5 89,5 82,8 Silvetta 74,5 84 91,3 90,8 85,2 SY Belana 83,8 86 91,8 90,3 88 Tiziana 76,8 85,3 92,5 88,3 85,7 Narcos 84 85 91,5 92 88,1 Tarim 82 82,5 90,8 84 84,8 Huzar 73 81 85,8 84,3 81 Tadeusz 73,8 81,8 89,3 85 82,5 Średnio 76 83 89 88 84 Wnioski: polowa zdolność wschodów buraka cukrowego badanych odmian średnio we wszystkich lokalizacjach wyniosła 84%; największa PZW wystąpiła u odmian: Narcos 88,1%, Abrax 87,5%, - Nancy - 86,2%,

Wyniki doświadczeń i wnioski 33 najmniejsza PZW wystąpiła u odmian: Delano - 76,3%, Natura - 77,8%, - Jagusia - 79,7%. niska PZW wystąpiła w lokalizacji Stablewice a warunkach tych najlepiej wschodziły rośliny odmian: Sinan 87,5%, Pasja 85,3%, Narcos - 84%, Tabela 20. Bonitacyjna ocena stanu roślin w różnych fazach wegetacji buraka cukrowego, oceniona w skali 1 9, (1 najbardziej wyrównany, 9 najgorzej wyrównany łan buraczany ) Termin oceny Odmiana przed korektą obsady po korekcie obsady początek lipca przed zbiorem średnio dla terminu oceny Ambasador 3,1 3,2 2,9 3 3,1 Agronom 3,1 3,2 3 3 3,1 Argument 3,3 3,4 3,1 3 3,2 Fighter 3,2 3,3 3 3 3,1 Pasja 3,5 3,4 3,1 3 3,3 Delano 3,2 3,2 3,1 3 3,1 Milton 3,4 3,5 3,1 3 3,3 Nancy 3,2 3,5 3 3 3,2 Vistula 3 3,2 3 3 3,1 Janka 3,3 3,4 3 3 3,2 Jagusia 3,3 3,3 3 3 3,2 Syzyf 3,3 3,4 3,1 3 3,2 Szach 3,2 3,4 3 3 3,2 Danuśka KWS 3,1 3,2 3 3 3,1 Natura 3,1 3,3 3 3 3,1 Oliviera KWS 3,2 3,3 3,2 3 3,2 Primadonna KWS 3,2 3,2 3 3 3,1 Ronalda 3,3 3,5 3 3 3,2 Abrax 3,1 3,2 3 3 3,1 Konrad 3 3 3 3 3 Sinan 3,1 3,2 3,1 3 3,1 Sokrates 3,2 3,5 3 3 3,2 Schubert 3,1 3,5 3,2 3 3,2 Alegra 3,3 3,4 3,1 3 3,2 Silvetta 3,1 3,3 3,1 3 3,1 SY Belana 3,1 3,2 3,1 3 3,1 Tiziana 3,4 3,5 3 3 3,2 Narcos 3,2 3,2 3 3 3,1 Tarim 3 3,1 3 3 3 Huzar 3,1 3,2 3 3 3,1 Tadeusz 3,2 3,1 3,2 3 3,1 Średnio 3,2 3,3 3 3 3,1

Wyniki doświadczeń i wnioski 34 Wnioski: kondycja roślin, oceniana bonitacyjnie zmieniała się w okresie wegetacji; w najlepszym stanie były rośliny na początku lipca i przed zbiorem. w najgorszym stanie były rośliny po korekcie obsady. w wyniku czterokrotnej oceny w okresie wegetacji nie stwierdzono dużej różnicy stanu roślin poszczególnych odmian buraka cukrowego - ocena od 3,0 do 3,3. najlepiej wyglądały odmiany: Tarim, Konrad, Ambasador, Agronom, Fighter, Delano, Vistula, Danuśka KWS, Natura, Primadonna KWS, Abrax, Sinan, Silvetta, SY Belana, Narcos, Huzar, Tadeusz na początku okresu wegetacji, przed korektą obsady, stan roślin był wyrównany 3,0-3,5. po drugiej bonitacji stanu najgorszy był stan roślin odmian: Milton 3,5, Sokrates 3,5, Schubert 3,5, Tiziana 3,5 a nieco lepszy u odmian: Tarim 3,1, Tadeusz 3,1, Konrad 3 po kolejnej bonitacji stanu najgorszy był stan roślin odmian: Oliviera KWS 3,2, Schubert 3,2, Tadeusz 3,2 a nieco lepszy odmiany: Ambasador 2,9 przed zbiorem stan roślin był bardzo wyrównany.

Wyniki doświadczeń i wnioski 35 Tabela 21. Bonitacyjna ocena występowania chorób grzybowych liści w połowie października, oceniona w skali 1 9, (1 brak widocznych objawów, 9 bardzo silne porażenie chorobami grzybowymi liści) Odmiana / Lokalizacja Ćmachowo Wierzchocin Kończewice Stablewice Średnia z lokalizacji Ambasador 3 1,9 2,8 2,8 2,1 Agronom 3 2 2,8 3 2,4 Argument 3 1,9 3 2,8 2,3 Fighter 3,3 2,3 2,8 3 2,4 Pasja 3,3 2,3 3,3 3,3 2,5 Delano 3 1,9 3 2,8 2,1 Milton 3 1,9 3 2,5 2 Nancy 3,3 1,6 3 2,5 1,9 Vistula 3 1,6 3 2,5 1,9 Janka 3,8 2,3 3,5 3,3 2,5 Jagusia 3,3 2 3 3 2,2 Syzyf 3,3 2 3 2,8 2,2 Szach 3,3 2,1 3 3,3 2,4 Danuśka KWS 3,5 2 3,3 2,8 2,1 Natura 3 2 2,8 2,8 2,1 Oliviera KWS 3,5 2,3 3,3 3 2,4 Primadonna KWS 3,5 2 3,3 3 2,4 Ronalda 3,5 2,3 3,5 3 2,4 Abrax 3,3 2 3 2,8 2,1 Konrad 3,3 1,6 3 2,8 2,1 Sinan 3,3 1,6 3 2,5 1,9 Sokrates 3 2 2,8 2,8 2,2 Schubert 3 2 2,8 2,8 2,2 Alegra 3 2,3 2,8 3,3 2,5 Silvetta 3 2 2,8 2,8 2,1 SY Belana 3 2 2,8 3 2,4 Tiziana 3 2,2 2,8 2,8 2,3 Narcos 3 2,2 2,8 2,8 2,3 Tarim 3 2 2,8 2,8 2,1 Huzar 3,3 2 3 2,8 2,2 Tadeusz 3 2 2,8 2,8 2,2 Średnio 3,2 2 3 2,9 2,2 Wnioski na podstawie przeprowadzonej w październiku oceny bonitacyjnej występowania symptomów chorób grzybowych można stwierdzić, że na liściach buraka cukrowego najmniejsze ich nasilenie wystąpiło u odmian: Nancy, Vistula, Sinan najbardziej porażone były natomiast liście odmian: Pasja, Janka, Alegra stwierdzono także różne nasilenie symptomów występowania chorób w poszczególnych lokalizacjach. Najbardziej porażone liście buraków występowały w: Ćmachowie, Kończewice nieco mniej w Stablewice, a najmniej w Wierzchocinie

Wyniki doświadczeń i wnioski 36 Tabela 22. Liczba pośpiechów (szt./na poletku o powierzchni 7,5 m 1,35 m) Odmiana Liczba pośpiechów na poletku w połowie sierpnia przed zbiorem Ambasador 0 0 Agronom 1 0 Argument 0 0 Fighter 0 0 Pasja 0 0 Delano 0 0 Milton 0 0 Nancy 0 0 Vistula 0 0 Janka 1 0 Jagusia 0 0 Syzyf 0 0 Szach 1 0 Danuśka KWS 0 0 Natura 0 0 Oliviera KWS 0 0 Primadonna KWS 0 0 Ronalda 0 0 Abrax 0 0 Konrad 0 0 Sinan 0 0 Sokrates 0 0 Schubert 0 0 Alegra 0 0 Silvetta 0 0 SY Belana 4 0 Tiziana 0 0 Narcos 0 0 Tarim 0 0 Huzar 0 0 Tadeusz 4 0 Wnioski: ocena liczby pośpiechów wykazała pojedyncze ich występowanie i tylko u niektórych odmian. w sierpniu obecność pośpiechów stwierdzono u odmian: Agronom, Janka, Szach - po 1 szt. a SY Belana, Tadeusz po 4 szt.

Wyniki doświadczeń i wnioski 37 Tabela 23. Plon i jakość korzeni buraka cukrowego doświadczenie odmianowe wynik z czterech lokalizacji 2012 Odmiana / Parametr Plon korzeni dt Zawartość cukru % Plon cukru dt Zawartość K Na N mmol/1000 g Ambasador 824,05 16,86 120,94 46,53 4,45 20,71 Agronom 852,97 17,51 131,61 43,93 3,86 20,65 Argument 798,82 17,40 121,87 46,08 3,64 19,63 Fighter 771,81 16,99 114,84 47,10 4,09 21,34 Pasja 822,81 17,35 124,87 44,79 3,39 21,54 Delano 858,81 16,37 120,36 49,22 6,01 23,27 Milton 873,25 16,24 120,46 54,14 7,42 25,73 Nancy 873,95 17,03 129,87 46,28 4,27 19,25 Vistula 861,39 17,03 127,39 48,06 4,74 22,34 Janka 878,04 16,91 128,34 49,26 5,30 21,81 Jagusia 885,48 16,68 126,89 50,96 4,79 22,41 Syzyf 846,12 17,06 124,19 49,43 4,98 24,20 Szach 870,63 17,33 131,03 48,28 4,63 25,09 Danuśka KWS 879,28 17,21 128,63 48,78 6,26 23,46 Natura 821,40 17,11 122,74 47,38 3,58 20,44 Oliviera KWS 832,65 17,05 122,16 49,45 6,09 22,33 Primadonna KWS 844,94 17,23 126,76 48,65 4,28 21,25 Ronalda 849,12 17,42 128,44 49,26 5,19 23,07 Abrax 811,59 17,11 121,34 46,70 3,88 20,63 Konrad 826,03 17,14 123,93 45,57 3,79 21,00 Sinan 839,33 17,14 127,00 44,45 3,93 20,44 Sokrates 856,03 16,80 124,77 47,38 4,31 20,44 Schubert 823,68 17,07 121,88 48,16 3,80 21,00 Alegra 847,28 16,79 124,51 45,00 4,96 19,76 Silvetta 805,73 16,75 116,08 48,15 4,16 21,16 SY Belana 870,54 17,06 129,58 45,87 5,04 19,57 Tiziana 815,65 16,78 117,80 49,02 5,42 24,15 Narcos 880,16 16,78 126,91 50,21 5,61 21,82 Tarim 821,03 16,94 118,97 51,51 5,50 25,58 Huzar 864,12 17,21 129,19 47,71 5,41 21,12 Tadeusz 873,10 16,75 126,34 48,85 4,39 21,37 NRI 68,59 0,33 10,78 2,61 0,75 2,77 Wnioski: zbierając buraki w terminie październik największy plon osiągnęła odmiana: Jagusia 885,48 dt/ha. plon odmian: Narcos, Danuśka KWS, Janka, Nancy, Milton, Tadeusz, Szach, SY Belana, Huzar, Vistula, Delano, Sokrates, Agronom. Ronalda, Alegra, Syzyf, Primadonna KWS, Sinan, Oliviera KWS, Konrad, Ambasador, Schubert, Pasja, Natura,

Wyniki doświadczeń i wnioski 38 Tarim był mniejszy, jednak nie różnił się statystycznie od plonu odmiany Jagusia. Pozostałe odmiany plonowały gorzej. największą polaryzację osiągnęła odmiana: Agronom 17,50% polaryzacja u odmian: Ronalda, Argument, Pasja, Szach, Primadonna KWS, Danuśka KWS, Huzar była podobna i nie różniła się statystycznie od polaryzacji odmiany Agronom. Pozostałe odmiany miały mniejszą polaryzację niż odmiana Agronom. największy plon cukru osiągnęła odmiana Agronom 131,6 dt/ha. plon cukru odmian: Szach, Nancy, SY Belana, Huzar, Danuśka KWS, Ronalda, Janka, Vistula, Sinan, Narcos, Jagusia, Primadonna KWS, Tadeusz, Pasja, Sokrates, Alegra, Syzyf, Konrad, Natura, Oliviera KWS, Schubert, Argument był mniejszy jednak nie różnił się statystycznie od plonu cukru odmiany Agronom. pozostałe odmiany osiągnęły gorszy plon cukru niż Agronom. najniższą zawartość potasu miała odmiana Agronom 43,93 mmol/1000 g zawartość potasu u odmian: Sinan, Pasja, Alegra, Konrad, SY Belana, Argument, Nancy, Ambasador była większa, jednak nie różniła się statystycznie od zawartości potasu w korzeniach odmiany Agronom. pozostałe odmiany osiągnęły większą zawartość potasu niż odmiana Agronom. najniższa zawartość sodu wystąpiła w korzeniach odmiany Pasja 3,39 zawartość sodu u odmian: Natura, Argument, Konrad, Schubert, Agronom, Abrax, Sinan, Fighter była większa, jednak nie różniła się statystycznie od zawartości sodu odmiany Pasja. pozostałe odmiany miały większą zawartość sodu niż odmiana Pasja. najniższą zawartość azotu alfa-aminowego stwierdzono u odmiany Nancy 19,25 mmol/1000 g zawartość azotu alfa-aminowego u odmian: SY Belana, Argument, Alegra, Natura, Sinan, Sokrates, Abrax, Agronom, Ambasador, Konrad, Schubert, Jagusia, Silvetta, Primadonna KWS, Fighter, Tadeusz, Pasja, Janka, Narcos była większa, jednak nie różniła się statystycznie od zawartości azotu alfa-aminowego u odmiany Nancy. pozostałe odmiany posiadały większą zawartość azotu alfa-aminowego w korzeniach niż odmiana Nancy.

Wyniki doświadczeń i wnioski 39 Rysunek 6. Wyniki doświadczeń odmianowych synteza wyników z czterech lokalizacji Rysunek 7. Wyniki doświadczeń odmianowych synteza z 2011-2012

Wyniki doświadczeń i wnioski 40 Wyniki i wnioski doświadczenia odmianowego odmian tolerancyjnych w warunkach mątwikowych Tabela 24. Polowa zdolność wschodów (%) w doświadczeniu odmianowym z odmianami tolerancyjnymi na mątwika - ocena przed korektą obsady Odmiana Lokalizacja Średnia z 3 Błoto Unisław Karolin lokalizacji Julietta 83,9 78,9 83,2 82,0 Sława KWS 88,8 80,7 83,3 84,3 Natura 88,7 80,8 81,4 83,6 Syzyf 88,4 77,1 82,2 82,6 SY Robustus 85,8 84,1 83,1 84,3 SY Kultura 86,3 73,6 82,6 80,8 Charly 89,1 80,5 85,4 85,0 Bison 86,6 78,2 83,1 82,6 Średnio 87,2 79,2 83,0 83,1 Wnioski: polowa zdolność wschodów buraka cukrowego badanych odmian średnio w 3 miejscowościach wyniosła od 80,8% SY Kultura i 82% Julietta do 85% - Charly. Tabela 25. Bonitacyjna ocena stanu roślin buraka cukrowego w łanie w różnych fazach rozwojowych w skali 1 9, (1 łan najbardziej wyrównany, 9 najgorzej wyrównany łan buraków) Termin oceny Odmiana przed korektą po korekcie początek średnio przed zbiorem obsady obsady lipca w okresie wegetacji Julietta 3,7 4,2 3,5 3,2 3,7 Sława KWS 4,1 4,1 3,7 3,1 3,8 Natura 4,2 4,4 3,4 3,3 3,8 Syzyf 4,1 4,2 3,2 3,2 3,7 SY Robustus 4,3 4,6 4,0 3,2 4,0 SY Kultura 4,2 4,1 3,7 3,1 3,8 Charly 4,2 4,5 3,8 3,3 4,0 Bison 4,6 4,3 3,4 3,2 3,9 Średnio 4,2 4,3 3,6 3,2 3,8 Wnioski: czterokrotna ocena bonitacji stanu łanu wynosiła od 3,2 do 4,3 w 9 stopniowej skali (1 łan buraka najbardziej wyrównany, 9 najgorzej wyrównany). Najbardziej wyrównane rośliny w łanie były przed zbiorem i na początku lipca. Stan roślin różnych odmian był bardzo wyrównany 3,7 4,0.

Wyniki doświadczeń i wnioski 41 Tabela 26. Liczba pośpiechów (szt./na poletku o powierzchni 7,5 m 1,35 m) w doświadczeniu odmianowym z odmianami tolerancyjnymi na mątwika Wnioski: Odmiana Liczba pośpiechów w połowie sierpnia przed zbiorem Julietta 0 0 Sława KWS 1 0 Natura 0 0 Syzyf 0 0 SY Robustus 0 0 SY Kultura 0 0 Charly 0 0 Bison 1 0 w czasie dwukrotnej oceny liczby pośpiechów stwierdzono pojedyncze pośpiechy u odmian Sława KWS i SY Bison w połowie sierpnia. Tabela 27. Ocena bonitacyjna siły występowania chorób grzybowych liści w doświadczeniu odmianowym z odmianami tolerancyjnymi na mątwika (1 brak widocznych objawów, 9 bardzo silne porażenie liści chorobami grzybowymi) Odmiana Lokalizacja Błoto Unisław Karolin Średnia z 3 lokalizacji Julietta 3,4 3,6 3,5 3,5 Sława KWS 3,3 3,7 3,5 3,5 Natura 3,6 3,5 3,7 3,6 Syzyf 3,7 4,1 4,0 3,9 SY Robustus 3,1 3,5 3,6 3,4 SY Kultura 3,4 3,9 3,6 3,6 Charly 3,8 3,7 3,7 3,7 Bison 3,4 3,8 3,6 3,6 Średnio 3,5 3,7 3,7 3,6 Wnioski: w wyniku przeprowadzonej przed zbiorem oceny bonitacyjnej występowania symptomów chorób grzybowych na liściach buraka cukrowego najmniejsze ich nasilenie stwierdzono u odmian: SY Robustus, a także Julietta oraz Sława KWS

Wyniki doświadczeń i wnioski 42 Tabela 28. Plon i jakość korzeni buraka cukrowego doświadczenie odmianowe z odmianami tolerancyjnymi na mątwika wynik z trzech lokalizacji Odmiana / Parametr Plon korzeni dt Zawartość cukru % Plon cukru dt Zawartość K Na N mmol/1000 g Syzyf 842,25 15,21 117,24 47,12 3,43 22,32 Natura 829,24 15,17 113,74 49,61 4,77 22,91 Charly 984,44 15,43 123,73 54,46 7,47 36,03 Bison 880,65 16,00 119,03 49,59 7,53 23,81 Julietta 956,94 16,20 130,07 51,95 6,93 28,18 Sława KWS 954,70 16,69 137,07 47,39 3,95 25,76 SY Robustus 887,92 16,49 125,62 47,58 4,68 24,42 SY Kultura 889,89 16,11 120,86 52,20 4,78 28,51 NRI 88,99 0,58 12,98 4,18 4,65 5,43 Wnioski: spośród grupy badanych odmian najlepiej plonującą była odmiana Charly. Plon jej korzeni wyniósł 984,44 dt/ha i był istotnie większy od plonów pozostałych odmian, z wyjątkiem odmian Julietta i Sława KWS. największą polaryzację osiągnęła odmiana: Sława KWS 16,69%. Polaryzacja u odmian: SY Robustus, Julietta, SY Kultura była podobna i nie różniła się statystycznie od polaryzacji odmiany Sława KWS. Pozostałe odmiany miały mniejszą polaryzację. największy plon cukru osiągnęła odmiana Sława KWS 137,07 dt/ha. Plon cukru odmian; Julietta, SY Robustus, był mniejszy, jednak nie różnił się statystycznie od plonu odmiany Sława pozostałe odmiany osiągnęły gorszy plon cukru niż Sława. najniższą zawartość potasu miały korzenie odmiany Syzyf - 47,12 mmol/1000 g, a podobną statystycznie: Sława, SY Robustus, Bison, Natura korzenie pozostałych odmian miały istotnie większą zawartość potasu. najniższą zawartość sodu w korzeniach miała odmiana Syzyf - 3,43 mmol/1000 g. Różnica zawartości sodu u pozostałych odmian była nieistotna, choć zawartość tego składnika u odmian Charly i Bison znacznie większa. najniższa zawartość azotu alfa-aminowego, 22,32 mmol/1000 g, wystąpiła u odmiany Syzyf. Zawartość azotu w miazdze korzeni odmian: Natura, Bison, SY Robustus, Sława KWS była wyższa, ale nieistotnie. U pozostałych odmian korzenie miały istotnie większą zawartość azotu alfa-aminowego.

Wyniki doświadczeń i wnioski 43 Rysunek 8. Wyniki doświadczenia odmian tolerancyjnych w warunkach mątwikowych - synteza z trzech lokalizacji Rysunek 9. Wyniki doświadczenia odmian tolerancyjnych w warunkach mątwikowych synteza z 2011-2012

Wyniki doświadczeń i wnioski 44 Wyniki i wnioski doświadczenia fungicydowego Tabela 29. Ocena bonitacyjna siły występowania chorób grzybowych liści w doświadczeniu fungicydowym (1 brak widocznych objawów, 9 bardzo silne porażenie liści chorobami grzybowymi) Fungicyd / Lokalizacja Ćmachowo Kończewice Falęcin Średnia z 3 lokalizacji Kontrola 4,5 5,5 3,7 4,6 Zdrowy wariant 2,9 2,6 3,1 2,9 Duett Ultra 497 SC 3,1 3,5 3,2 3,3 Optan 183 SC 3,2 3,6 3,1 3,3 Eminent 125 SL 3 3,3 3,6 3,3 Horizon 250 EW 3,2 4,5 3,2 3,6 Yamato 303 SE 3,1 4,5 3,4 3,7 Rubric 125 SC 2,8 4,5 3,2 3,5 Soprano 125 SC 3,4 4,3 3,3 3,7 Orius 250 EW 3 4,4 3,1 3,5 Alert Solo 250 EW 2,5 4,2 3,4 3,4 Wnioski: na podstawie przeprowadzonej we wrześniu oceny bonitacyjnej występowania symptomów chorób grzybowych na liściach buraka cukrowego najmniejsze ich nasilenie stwierdzono na obiektach: Zdrowy wariant oraz na obiektach, na których zastosowano fungicydy: Duett Ultra 497 SC, Optan 183 SC, Eminent 125 SL. najbardziej porażone były natomiast liście buraka na obiekcie kontrolnym, na którym nie wykonano zabiegu fungicydowego. buraki na plantacji w Ćmachowie, Falęcinie były porażone przez choroby grzybowe w mniejszym stopniu niż w Kończewicach. Tabela 30. Plon i jakość korzeni buraka cukrowego w doświadczeniu fungicydowym wynik z trzech lokalizacji Fungicyd / Parametr Plon korzeni dt Zawartość cukru % Plon cukru dt Zawartość K Na N mmol/1000 g Kontrola 776,87 17,78 122,27 44,71 3,34 11,95 Zdrowy wariant 832,95 18,33 130,21 44,42 3,02 10,45 Duett Ultra 497 SC 817,00 17,76 128,55 44,72 3,49 11,28 Optan 183 SC 826,95 17,83 130,51 44,70 3,32 10,85 Eminent 125 SL 788,98 17,94 125,53 45,17 3,20 11,13 Horizon 250 EW 784,38 17,55 121,75 45,75 3,52 11,68 Yamato 303 SE 792,94 17,68 123,84 45,83 3,29 11,50 Rubric 125 SC 768,38 18,08 123,08 44,88 3,32 10,61 Soprano 125 SC 805,70 17,93 127,96 44,45 3,28 11,74 Orius 250 EW 775,61 17,86 122,06 45,65 3,28 11,27 Alert Solo 250 EW 784,86 17,69 122,07 46,39 3,03 13,33 NRI 73,78 0,53 12,09 1,95 0,50 2,00

Wyniki doświadczeń i wnioski 45 Wnioski: największy plon korzeni buraka wystąpił na obiekcie Zdrowy Wariant oraz obiekcie traktowanym fungicydem Optan 183 SC - 826,95 dt/ha. Plon na obiektach, na których stosowano: Duett Ultra 497 SC, Soprano 125 SC, Yamato 303 SE, Emitent 125 SL, Alert Solo 250 EW, Horizon 250 EW, Kontrola, Orius 250 EW, Rubric 125 SC, był mniejszy, jednak nie różnił się statystycznie od plonu po zastosowaniu fungicydu Optan 183 SC. polaryzacja cukru była największa na obiekcie Zdrowy Wariant oraz pod wpływem preparatu Rubric 125 S.C. - 18,08%. polaryzacja na pozostałych obiektach była podobna i nie różniła się statystycznie spośród grupy badanych fungicydów najkorzystniej na plon cukru wpłynął Optan 183 SC. Plon cukru po jego zastosowaniu wyniósł 130,5 dt/ha, a na obiekcie najniższą zawartość potasu stwierdzono w korzeniach roślin z obiektu Zdrowy wariant 44,42 mmol/1000g, a istotnie większą tylko pod wpływem fungicydu Capitan 250 EW najniższa zawartość sodu wystąpiła w korzeniach roślin traktowanych preparatami stosowanymi na obiekcie Zdrowy wariant 3,02 mmol/1000g. Zawartość sodu na pozostałych obiektach była wyższa, ale nieistotnie. najniższą zawartość azotu alfa-aminowego stwierdzono w korzeniach z obiektu Zdrowy wariant i wynosił 10,45 mmol/1000g. zawartość azotu alfa-aminowego pod wpływem preparatów: Rubric 125 SC, Optan 183 SC, Emitent 125 SL, Orius 250 EW, Duett Ultra SC, Yamato 303 SE, Horizon 250 EW była większa, ale nieistotnie. Rysunek 10. Wyniki doświadczenia fungicydowego synteza wyników z trzech lokalizacji 120,00 % wzorca (średnia) 110,00 100,00 90,00 80,00 70,00 60,00 Plon korzeni, % wzorca 100% = 786,54 dt/ha Zawartość cukru, % wzorca 100% = 17,83 % Plon cukru, % wzorca 100% = 124,08 dt/ha Zawartość N, % wzorca 100% = 11,37 mmol/1000g

Wyniki doświadczeń i wnioski 46 Rysunek 11. Wyniki doświadczenia fungicydowego synteza z lat 2011-2012 Wyniki i wnioski doświadczenia z gęstością siewu Tabela 31. Obsada (szt./ha) liczona w drugiej dekadzie czerwca dla różnych odległości siewu - wynik dla dwóch lokalizacji lokalizacja odległość [cm] Karolin obsada [szt] 14,0 111 000 lokalizacja odległość [cm] obsada [szt] 14,0 96 500 lokalizacja odległość [cm] obsada [szt] 14,0 103 750 16,7 105 000 16,7 88 000 16,7 96 500 18,2 97 750 18,2 88 500 Średnio 18,2 93 125 Falęcin Karolin 20,0 93 250 20,0 86 000 i 20,0 89 625 Falęcin 22,2 88 750 22,2 80 375 22,2 84 563 24,0 87 625 24,0 79 000 24,0 83 313 Tabela 32. Plon i jakość korzeni buraka cukrowego doświadczenie z gęstością siewu wynik z dwóch lokalizacji Odległość pomiędzy roślinami Plon korzeni dt Zawartość cukru % Plon cukru dt Zawartość K Na N mmol/1000 g 14,0 cm 822,89 16,80 121,80 42,26 3,41 7,14 16,7 cm 850,97 16,72 125,58 42,91 3,75 7,88 18,2 cm 862,76 16,94 129,66 41,49 3,91 7,85 20,0 cm 774,14 16,83 114,22 43,99 3,50 7,67 22,2 cm 808,59 16,15 120,64 41,85 4,17 7,79 24,0 cm 808,80 16,83 120,22 42,80 3,60 7,33 NRI 101,75 0,31 14,58 3,76 1,05 1,21

Wyniki doświadczeń i wnioski 47 Wnioski: spośród badanych odległości pomiędzy roślinami w rzędzie najkorzystniej na plon korzeni wpłynęła odległość 18,2 cm. W rezultacie zastosowania tej odległości plon korzeni wyniósł 862,76 dt/ha. plon przy odległościach w rzędzie: 16,7 cm, 22,2 cm, 14,0 cm, 24,0 cm był mniejszy, jednak nie różnił się statystycznie od plonu przy odległości18,2 cm. czynnik 20,0 plonował gorzej niż czynnik 18,2 polaryzacja korzeni występujących w odległościach: 16,7 cm, 14,0 cm, 24,0 cm była podobna i nie różniła się statystycznie od największej polaryzacji roślin wysiewanych co 18,2 cm. największy plon cukru osiągnięto po zastosowaniu odległości w rzędzie 18,2 cm - 129,66 dt/ha, a istotnie mniejszy tylko przy odległości 20,0 cm. najniższą zawartość potasu stwierdzono w korzeniach buraka sianych w odległościach co 18,2 cm 41,49 mmol/1000g. Zawartość potasu przy pozostałych gęstościach była większa, ale nieistotnie. zawartość sodu i azotu alfa-aminowego w korzeniach buraka po zastosowaniu odległości w rzędzie 14,0 cm była najmniejsza. Zawartość tych składników u roślin występujących w pozostałych odległościach były większe, była ale nieistotnie. Rysunek 12. Wyniki doświadczenia gęstość siewu synteza wyników z dwóch lokalizacji

Wyniki doświadczeń i wnioski 48 Rysunek 13. Wyniki doświadczenia gęstość siewu synteza z lat 2011-2012 Wyniki i wnioski doświadczenia łanowego z uproszczonymi systemami uprawy roli Tabela 33. Schemat uprawy roli i zużycie paliwa w doświadczeniu łanowym 2011/2012 Tabela 34. Polowa zdolność wschodów oraz obsada roślin Data liczenia 20.04.2012 Sposób uprawy / Parametr PZW [%] Obsada roślin [tys/ha] Orka głęboka 32cm 48,3 60,5 Gruber 20cm 62,0 76,0 Agregat bezorkowy 15cm 42,5 54,2 Agregat bezorkowy 30 cm 43,7 55,3

Wyniki doświadczeń i wnioski 49 Tabela 35. Plon i jakość korzeni buraka cukrowego - w zależności od sposobu uprawy roli Sposób uprawy / Parametr Plon Polaryzacja Plon cukru K Na N [dt/ha] [%] [dt/ha] [mmol/1000g] Agregat bezorkowy 30 cm 699,8 17,1 105,8 40,2 3,1 17,1 Agregat bezorkowy 15 cm 726,7 17,0 109,9 38,1 2,6 16,1 Gruber 20 cm 659,0 17,5 103,8 37,7 2,6 14,0 Orka głęboka 32 cm 739,8 17,7 117,2 36,6 2,9 15,2 NIR 92,5 0,5 13,5 1,6 0,4 3,6 Wnioski: Zaobserwowano w maju wizualne różnice między systemami uprawy z mulczem a wariantem z orką. Warstwa mulczu na powierzchni lub płytko wymieszana warstwa mulczu w warstwie siewnej przyczyniła się do: zmniejszenia erozji wodnej i zaskorupienia gleby (powierzchnia gleby była bardziej porowata i miała większą szorstkość, można przypuszczać, że prędkość wsiąkania wody też była większa) zwiększenia aktywności biologicznej gleby w warstwie powierzchniowej - występowanie, lokalnie nawet licznych, bioporów po aktywności dżdżownic. Mulcz organiczny na powierzchni gleby, lub płytko wymieszany z glebą spełnił rolę ochronną, w zakresie struktury gleby i erozji wodnej. W doświadczeniu nie stwierdzono istotnego wpływu sposobów uprawy roli na plon korzeni, plon cukru oraz zawartość azotu alfa-aminowego. W przypadku polaryzacji, zawartości potasu i sodu wystąpiły różnice pomiędzy poszczególnymi wariantami. Najwyższą zawartość potasu w korzeniach (40,2 mmol/1000g) stwierdzono w przypadku uprawy agregatem bezorkowym na głębokość 30 cm. W systemie tym koncentracja potasu w korzeniach była istotnie wyższa niż w korzeniach z obiektów uprawianych w inny sposób. W doświadczeniu stwierdzono także tendencję do obniżania plonu korzeni oraz plonu cukru na skutek zastąpienia tradycyjnej orki głębokiej innymi sposobami uprawy roli. Największy regres plonu miał miejsce po uprawie gruberem na głębokość 20 cm. Wówczas plon korzeni oraz plon cukru technologicznego był mniejszy odpowiednio o 10,9 i 11,4%

Wyniki doświadczeń i wnioski 50 Rysunek 14. Wyniki doświadczenia, wielkość plonu korzeni synteza z 1 lokalizacji Rysunek 15. Wyniki doświadczenia, zawartość cukru synteza wyników z 1 lokalizacji Rysunek 16. Wyniki doświadczenia, plon cukru - synteza wyników z 1 lokalizacji

Wyniki doświadczeń i wnioski 51 Rysunek 17. Wyniki doświadczenia, zawartość α-n synteza wyników z 1 lokalizacji Wyniki i wnioski doświadczenia z nasionami pobudzanymi firmy Syngenta Tabela 36. Polowa zdolność wschodów oraz obsada roślin Data liczenia 04.05.2012 PZW Obsada roślin data siewu [%] [tys/ha] Activ 26.03.2012 72,8 89,2 kontrola 26.03.2012 77,7 98,5 Activ 03.04.2012 72,5 88,0 kontrola 03.04.2012 86,8 106,2 Rysunek 18. Polowa zdolność wschodów nasion pobudzonych firmy Syngenta

Wyniki doświadczeń i wnioski 52 Wnioski: PZW była największa dla kontroli zasianej 03.04.2012 i wynosiła 86,8% natomiast najniższa dla Activ zasianej 03.04.2012 i wynosiła 72,5% Podobna sytuacja była dla obsady zasianej 03.04.2012 i wynosiła 106,2 tyś/ha natomiast najmniejsza obsada była dla Activ zasianej 03.04.2012 i wynosiła 88 tyś/ha. Stwierdzono istotne różnice w rekcji buraka cukrowego na rodzaj nasion i termin siewu. W przypadku nasion standardowych opóźnienie terminu siewu o tydzień (26.03.2012 na 03.04.2012) nie miało większego wpływu na plon i parametry jakościowe korzeni. Z kolei wczesny wysiew nasion pobudzanych (26.03.20120) skutkował istotnym spadkiem plonu korzeni, polaryzacji, plonu cukru oraz zawartości azotu. Różnice w stosunku do terminu późniejszego wyniosły odpowiednio - 27,1%, 0,71% -30,0% oraz 51,8%. Po wysiewie nasion pobudzanych w terminie późniejszym uzyskano wyższy, aczkolwiek nie udowodniony statystycznie, plon korzeni, polaryzację oraz plon cukru, w porównaniu do nasion standardowych sianych w tym samym terminie. Różnice wyniosły odpowiednio 9,9%, 0,31% i 12,0%. W terminie opóźnionym różnic między zawartością melasotworów w korzeniach roślin z porównywanych nasion nie stwierdzono. Podsumowując, wyniki, doświadczenia wskazują, że do bardzo wczesnych terminów siewu lepsze są nasiona standardowe, natomiast w terminach optymalnych można polecać nasiona pobudzane.

Wyniki doświadczeń i wnioski 53 Tabela 37. Plon i jakość korzeni buraka cukrowego w zależności od pobudzenia nasion firmy Syngenta i terminu ich siewu Plon [dt/ha] Activ Kontrola 26.03.2012 647,7 833,1 03.04.2012 888,9 808,9 Średnia 768,3 821,0 NIR N 100,9 Polaryzacja [%] Activ Kontrola 26.03.2012 15,29 15,55 03.04.2012 16,00 15,69 Średnia 15,64 15,62 NIR N 0,23 Plon cukru [dt/ha] Activ Kontrola 26.03.2012 87,90 114,09 03.04.2012 125,63 112,13 Średnia 106,76 113,11 NIR N 12,37 K [mmol/1000g] Activ Kontrola 26.03.2012 30,68 34,40 03.04.2012 35,66 34,76 Średnia 33,17 34,58 NIR N 3,00 Na [mmol/1000g] Activ Kontrola 26.03.2012 5,92 4,10 03.04.2012 3,40 3,44 Średnia 4,66 3,77 NIR N 1,70 N [mmol/1000g] Activ Kontrola 26.03.2012 12,60 25,60 03.04.2012 26,16 24,42 Średnia 19,38 25,01

Wyniki doświadczeń i wnioski 54 Rysunek 19. Wyniki doświadczenia, wielkość plonu korzeni synteza z 1 lokalizacji Rysunek 20. Wyniki doświadczenia, zawartość cukru synteza wyników z 1 lokalizacji Rysunek 21. Wyniki doświadczenia, plon cukru - synteza wyników z 1 lokalizacji

Wyniki doświadczeń i wnioski 55 Rysunek 22. Wyniki doświadczenia, zawartość α-n synteza wyników z 1 lokalizacji Wyniki i wnioski doświadczenia z nasionami pobudzanymi firmy Strube Tabela 38. PZW (%) i obsada roślin buraka cukrowego w doświadczeniu z nasionami pobudzonymi firmy Strube PZW [%] Obsada roślin [tys/ha] Nasiona 3D 88,7 109,2 Nasiona standardowe 84,3 103,3 Rysunek 23. Polowa zdolność wschodów nasion pobudzonych firmy Strube Wnioski: PZW % nasion 3D była większa - 88,7 % niż nasion standardowych 84,3% Podobnie przedstawiał się obraz w obsadzie; dla nasion 3D 109,2 tyś/ha a dla nasion standardowych 103,3 tyś/ha.

Wyniki doświadczeń i wnioski 56 Tabela 39. Plon i jakość korzeni buraka cukrowego w zależności od pobudzenia nasion firmy Strube Nasiona / Parametr Nasiona standardowe Nasiona pobudzane technologią 3D Plon Polaryzacja Plon cukru K Na N [dt/ha] [%] [dt/ha] [mmol/1000g] 735,3 18,05 117,1 37,1 3,7 45,9 763,7 17,91 120,2 38,3 3,8 44,4 NIR 81,65 0,26 11,3 2,38 0,55 6,99 Wnioski: W doświadczeniu nie stwierdzono istotnych różnic w plonie korzeni, w plonie cukru, polaryzacji oraz w zawartości melasotworów pomiędzy korzeniami roślin z nasion pobudzanych i standardowych. Przy czym odnotowano, że plon korzeni oraz cukru otrzymany z roślin wyrosłych z nasion pobudzanych był nieznacznie większy niż z nasion standardowych. Różnice wyniosły odpowiednio 3,9 i 2,6%. Rysunek 24. Wyniki doświadczenia, wielkość plonu korzeni synteza wyników z 1 lokalizacji Rysunek 25. Wyniki doświadczenia, zawartość cukru synteza wyników z 1 lokalizacji

Wyniki doświadczeń i wnioski 57 Rysunek 26. Wyniki doświadczenia, plon cukru - synteza wyników z 1 lokalizacji Rysunek 27. Wyniki doświadczenia, zawartość α-n synteza wyników z 1 lokalizacji Wyniki i wnioski doświadczenia z nawożeniem różnymi dawkami nawozu azotowego Tabela 40. PZW i obsada roślin buraka cukrowego w nawozowym doświadczeniu łanowym Żegowo Dawka [kg N/ha] PZW [%] Obsada roślin [tys/ha] 60 78,5 92,8 70 65,7 74,5 80 68,2 78,0 90 74,3 90,0 100 68,0 84,0

Wyniki doświadczeń i wnioski 58 Tabela 41. Plon i jakość korzeni buraka cukrowego w zależności od dawki N. Plon Plon Polaryzacja Dawka [kg N/ha] / Parametr cukru K Na N [dt/ha] [%] [dt/ha] [mmol/1000g] 60 759,3 18,42 123,1 49,9 1,6 17,2 70 808,9 18,2 128,4 52,4 1,9 17,7 80 813,6 18,15 130,1 50,1 1,9 18,0 90 773,8 17,66 119,5 50,1 1,9 20,6 100 887,2 17,81 138,9 47,7 1,9 21,1 NIR 130,3 0,476 23,25 4,91 0,24 7,3 Wnioski: W doświadczeniu nie udowodniono istotnego wpływu wzrastających dawek azotu na plon korzeni, plon cukru i zawartość potasu. Dawki te wpłynęły jednak na polaryzację oraz zawartość sodu i azotu alfa-aminowego. Mimo braku wpływu statystycznie istotnego zaobserwowano tendencję do wzrostu plonu korzeni i cukru na skutek wzrastających dawek azotu Największy plon cukru i korzeni w stosunku do kontroli stwierdzono po zastosowaniu 100 kg N. W wariancie tym odnotowano przyrost plonu korzeni oraz plonu cukru w stosunku do kontroli odpowiednio o 16,8 i 12,8%. Wzrost dawek nawozu prowadził na ogół do nieznacznego spadku polaryzacji, aczkolwiek nie miało to istotnego wpływu na plon cukru technologicznego. Rysunek 28. Wyniki doświadczenia, wielkość plonu korzeni synteza wyników z 1 lokalizacji

Wyniki doświadczeń i wnioski 59 Rysunek 29. Wyniki doświadczenia, zawartość cukru synteza wyników z 1 lokalizacji Rysunek 30. Wyniki doświadczenia, plon cukru - synteza wyników z 1 lokalizacji Rysunek 31. Wyniki doświadczenia, zawartość α-n synteza wyników z 1 lokalizacji

Wyniki doświadczeń i wnioski 60 Wyniki i wnioski doświadczenia łanowego określające straty podczas zbioru kombajnami 6 rzędowymi Tabela 42. Straty korzeni (%) w zależności od typu kombajnu 6 - rzędowego Parametr / kombajn Holmer Ropa Grimme Średnio całe buraki 9,7 14,1 8,7 10,9 główki 10,8 10,4 5,2 8,9 kawałki korzeni > 5,5 cm 39,8 40,4 52,6 44,0 kawałki korzeni 2-5,5 cm 16,4 22,2 18,8 19,1 kawałki korzeni <2 cm 23,3 12,9 14,7 17,1 Wnioski: Zaobserwowano niewielkie różnice w ilości utraconych całych i kawałków buraków w stosunku do uzyskanego plonu. Najwięcej całych utraconych buraków uzyskano podczas zbioru kombajnem Ropa 14,1%. W przypadku Grimme udział główek był na najmniejszy 5,2%, natomiast udział kawałków korzeni > 5,5 cm był najwyższy i wynosił 52,6%. Uzyskano niewielkie różnice pomiędzy kombajnami w przypadku frakcji z kawałkami korzeni 2-5,5 cm. Udział kawałków korzeni <2 cm był najwyższy w przypadku zbioru Holmerem i wynosił 23,3%. Rysunek 32. Wyniki doświadczenia łanowego określające straty podczas zbioru kombajnami 6-rzędowymi

Wyniki doświadczeń i wnioski 61 Rysunek 33. Wyniki doświadczenia łanowego określające straty podczas zbioru kombajnami 6-rzędowymi - straty frakcjami Wynikami zamieszczonymi w powyższym opracowaniu można się posługiwać jedynie w całości z podaniem źródła danych: Nordzucker Polska S.A. 2012