1 z 5 2010-08-27 10:59 Aplikacje TETRA numer: 3/2004 wersja do wydruku strona główna wersja oryginalna 2004-03-01 Standard radiowej łączności trankingowej TETRA staje się podstawą łączności w sektorze bezpieczeństwa publicznego i państwowego w krajach UE. W Polsce również są uruchamiane nowoczesne aplikacje - w zastosowaniachzarówno cywilnych, jak i związanych z bezpieczeństwem. Pierwsze systemy TETRA (Terrestial Trunked Radio System) uruchamiane w Wlk. Brytanii, Belgii, Finlandii, Hiszpanii, Holandii, Niemczech, Szwecji i Włoszech mają być ukończone w latach 2004-2005 r. W innych krajach europejskich, w tym również w Polsce, wdrażanie jest w pierwszej fazie. Ta nowoczesna infrastruktura radiokomunikacyjna (patrz NetWorld 01/03) zapewnia transmisję głosu i danych oraz przekazywanie krótkich wiadomości w sieciach dyspozytorskich, z uwzględnieniem specyficznych wymagań służb bezpieczeństwa publicznego i ratownictwa. Popularność rozwiązań TETRA wynika z wielu przesłanek. Głównie z powodu wzrostu zagrożeń związanych zarówno z katastrofami, jak i terroryzmem, a w efekcie z potrzeby zapewnienia większego bezpieczeństwa publicznego, które wymaga sprawnej łączności radiowej w warunkach mobilnych. Charakterystyczną cechą systemu radiowego TETRA jest możliwość wspólnej komunikacji różnych służb, odpowiedzialnych za bezpieczeństwo obywateli, oraz wymiany informacji i koordynacji działań w sytuacjach kryzysowych. Koordynacja służb miejskich Sprawne zarządzanie wszystkimi mobilnymi służbami komunalnymi miasta wymaga jednolitego systemu łączności radiowej. Zupełnie nie sprawdza się w praktyce resortowy model łączności, w którym każda ze służb bezpieczeństwa publicznego (straż, pogotowie, policja), komunikacji miejskiej (autobusy, tramwaje, kolej podmiejska) czy obsługi mediów komunalnych (wody, gazu, elektryczności i kanalizacji) ma własne środki łączności. Brak koordynacji między tymi służbami, zarówno w działaniach bieżących, jak i sytuacjach skrajnych, to brak optymalnej realizacji postawionych przed nimi zadań. Coraz częściej do udzielania szybkiej pomocy są potrzebne jednocześnie różne służby ratownicze. W tych zastosowaniach integracja łączności mobilnej w jeden system ratownictwa TETRA ma zasadnicze znaczenie. Infrastruktura Compact TETRA (Motorola) Ponadto odpowiednie warunki dowodzenia i koordynacji działań, w ramach powstających w Polsce Centrów Reagowania Kryzysowego, można zapewnić nie tylko na poziomie regionalnym, lecz także ogólnokrajowym. Dla cywilnych aplikacji mobilnych, operacji ratowniczych i koordynowania pracy służb komunalnych przewidziano w standardzie TETRA "górny" zakres pasma radiowego w przedziale 410-130 MHz. W pasmie tym, o szerokości 2 x 10 MHz, istnieją potencjalne możliwości zainstalowania do 400 dupleksowych kanałów radiowych, co teoretycznie daje do 1600 jednoczesnych i dwukierunkowych połączeń komunikacyjnych w jednej stacji bazowej (4 połączenia komunikacyjne w jednym kanale radiowym 25 khz). Zarezerwowane pasmo do cywilnej łączności ma dwa podzakresy: oddzielnie do transmisji w kierunku sieci o częstotliwościach 410-420 MHz i oddzielnie do terminali mobilnych 420-430 MHz. Dla bezpieczeństwa państwa
2 z 5 2010-08-27 10:59 Rozwiązania komunikacyjne TETRA skierowane do sektora bezpieczeństwa państwa obejmują profesjonalne systemy łączności radiowej, używane głównie w policji, a także w instytucjach rządowych i urzędach MSWiA (UOP, Straż Graniczna, służby specjalne). W tych aplikacjach bardzo ważnym elementem jest możliwość szyfrowania przekazywanych informacji na różnym poziomie utajnienia. Z dostępnych w systemie TETRA trzech klas zabezpieczeń (bez szyfrowania, ale z identyfikacją terminalu; szyfrowanie kluczem statycznym i kluczem dynamicznym) najwyższy poziom utajnienia zapewnia kryptografia kluczami dynamicznymi z pełną identyfikacją stacji mobilnej. Stopień szyfrowania danych wpływa niestety na użyteczną szybkość transmisji końcowej, co wielokrotnie jest przyczyną rozczarowania użytkowników bezpiecznego systemu TETRA. W operacjach bez szyfrowania są to szybkości transmisji w zakresie 7,2-28,8 kb/s, z małym zabezpieczeniem - 4,8-19,2 kb/s, natomiast z pełnym szyfrowaniem danych - od 2,4 kb/s (jedna szczelina czasowa) do 9,6 kb/s (maksymalnie cztery szczeliny dla jednego użytkownika). Najnowsze propozycje transmisji pakietowej w rozwiązaniach TETRA IP firmy Nokia (zdjęcie) czy Dimetra IP Motoroli pozwalają na szybki (w czasie 0,3-0,5 s) kontakt z pojazdami. Ułatwiają też integrowanie systemu TETRA z innymi platformami komunikacji. Dla aplikacji związanych z bezpieczeństwem kraju przeznaczono "dolny" zakres częstotliwości radiowych 380-400 MHz TETRA, zawierający 200 kanałów dupleksowych, które nie kolidują z pasmami przeznaczonymi do zastosowań cywilnych. Radiowe pasmo policyjne i bezpieczeństwa państwa zawiera dwa podzakresy o szerokości 2 x 5 MHz: dla transmisji w stronę sieci - 380-385 MHz, dla użytkowników natomiast - 390-395 MHz. Nowa TETRA IP W przeciwieństwie do transmisji z rezerwacją kanałów w systemach TETRA można w razie potrzeby przyporządkować całą dostępną pojemność interfejsu radiowego obsłudze jednego użytkownika. Daje to elastyczność skalowania szybkości transmisji, a ponadto stwarza większe możliwości efektywnego wykorzystania interfejsu radiowego za pośrednictwem protokołu IP. Najnowsze propozycje transmisji pakietowej w rozwiązaniach TETRA IP firmy Nokia czy Dimetra IP Motoroli pozwalają na szybki (w czasie 0,3-0,5 s) kontakt z pojazdami. Ułatwiają też integrowanie systemu TETRA z innymi platformami komunikacji. Oprócz połączeń głosowych wśród aplikacji opartych na systemach TETRA IP powszechne stają się: nielimitowany dostęp do aplikacji WAP, przekaz poczty elektronicznej, dostęp do baz danych, przekaz parametrów telemetrycznych i zarządzanie flotą pojazdów ruchomych. Nowy wymiar zastosowań TETRA IP wyznaczają funkcje lokalizacyjne, automatyczne sterowanie tablicami świetlnymi na przystankach, identyfikacja pojazdów w terenie, wdrażanie systemów automatycznej kontroli czy zarządzanie ruchem pojazdów. Lokalizacja pojazdów Zalety automatycznej lokalizacji AVL (Automatic Vehicle Location) pojazdów mobilnych w systemie TETRA można docenić dopiero w krytycznych sytuacjach bądź kolizjach drogowych zagrażających życiu. Usługa lokalizacyjna pozwala na bieżąco śledzić każdy aktywny terminal mobilny TETRA za pośrednictwem globalnego systemu pozycjonowania GPS (Global Positioning System). Informacje o położeniu stacji mobilnej, dostarczane przez odbiornik GPS zainstalowany w terminalu lub pojeździe, są na bieżąco przesyłane transmisją pakietową (2,4-28,8 kb/s) do centrum zarządzania. Tam są lokalizowane na sytuacyjnej mapie cyfrowej terenu, mogą być też prezentowane za pomocą wielkoformatowego ekranu elektronicznego. Można wtedy uruchamiać w ciągu kilku minut skomplikowane akcje w zintegrowanych systemach ratowniczych, wymagające użycia specjalnych środków i sprzętu różnych służb. W aplikacjach bezpieczeństwa automatyczna lokalizacja pojazdów naniesiona na mapę dyspozytora pozwala na zarządzanie taborem ratunkowym i szybkie wezwanie serwisu lub sił policyjnych do kolizji drogowych. Dyspozytor znajdujący się w centrum zarządzania z lokalizacją AVL ma zawsze zaktualizowany obraz, który prezentuje stan, liczbę, położenie i zaangażowanie wszystkich stacji w terenie wraz z mapą incydentów wymagających interwencji. Na tej podstawie może on podejmować optymalne decyzje i przekazywać bezpośrednio swe polecenia poszczególnym służbom. Może też kontrolować ruch pojazdów, a w razie potrzeby osobiście pokierować akcją pościgową, korzystając z dodatkowych informacji nanoszonych online na planie miasta. W aplikacjach cywilnych lokalizacja stacji mobilnej stanowi podstawowy element geograficznych systemów informacyjnych GIS (Geographical Information Systems), niezbędnych w planowaniu i analizie przestrzennej. Jest niezbędna w rejestracji online przy tworzeniu map w operacjach kartograficznych i zarządzaniu flotą pojazdów prywatnych przedsiębiorstw transportowych.
3 z 5 2010-08-27 10:59 TETRA i WAP Natychmiastowy dostęp do aktualnych informacji zgromadzonych w policyjnych rejestrach i zewnętrznych bazach danych ma zasadnicze znaczenie. Będą to najczęściej szczegółowe dane o konkretnych pojazdach samochodowych (zwłaszcza skradzionych), do szybkiej identyfikacji osób zatrzymanych (dane tekstowe lub fotografie) czy też informacje o przewozie niebezpiecznych towarów (trasa przejazdu). W tych aplikacjach potrzebne informacje uzyskuje się bez angażowania Dostęp w systemie dyspozytora, jedynie za pośrednictwem sieciowej usługi WAP (Wireless TETRA IP/WAP (Nokia) Application Protocol). Takie aplikacje ma w ofercie Nokia, która instaluje dla policyjnego sektora rozwiązanie TETRA Professional WAP. Są one przydatne w sytuacjach, gdzie rozmiar przesyłanych danych jest niewielki, ale dostęp do nich musi być natychmiastowy. TETRA na igrzyskach Łączność radiowa standardu TETRA używana przez służby policyjne i porządkowe sprawdza się podczas ochrony dużych zgromadzeń i zawodów sportowych, gdzie istnieje realne niebezpieczeństwo ataków terrorystycznych. Natychmiastowa łączność między różnymi rodzajami służb porządkowych ma tutaj decydujące znaczenie. W takich dedykowanych aplikacjach specjalizuje się Motorola, która od lat dostarcza niezależną łączność służbom zapewniającym bezpieczeństwo międzynarodowych zawodów sportowych, w tym również Igrzysk Olimpijskich. Najnowszy system TETRA Dimetra IP Motoroli oparty na protokole IP jest instalowany wspólnie z firmą Siemens dla służb bezpieczeństwa publicznego w Grecji, w celu ochrony Igrzysk Olimpijskich Ateny 2004. Budowany tam od podstaw kompleksowy system wspomagania dowodzenia C4I (Command, Control, Communications, Computers and Intelligence) będzie umożliwiał dowodzenie, nadzór i przetwarzanie na bieżąco informacji związanych z bezpieczeństwem igrzysk. Ma także gwarantować, w każdych warunkach i Zasada lokalizacji niezależnie od czynników zewnętrznych, łączność mobilną z szyfrowaniem pojazdów klasy trzeciej zapewniającym obecnie najwyższy stopień bezpieczeństwa w tej technologii przekazu. Krajowe usługi SWD Systemy bezpieczeństwa publicznego TETRA dla policyjnego sektora są instalowane w Polsce od 2001 r., w ramach krajowego projektu wspomagania dowodzenia, jako SWD (Systemy Wspomagania Dowodzenia). Pod względem funkcjonalnym system SWD stanowi wiele zintegrowanych ze sobą modułów funkcjonalnych. Najważniejszy z nich, tzw. moduł komputerowego wspomagania dowodzenia (CAD), gromadzi i przetwarza zgłoszenia użytkowników, ułatwia wybór radiowozów i patroli (które najszybciej mogą podjąć interwencję), wspiera proces podejmowania decyzji oraz prezentuje informacje o przebiegu interwencji wg ustalonych kryteriów. Umożliwia także rejestrowanie i rozliczanie zadań zleconych załogom radiowozów. Polską wersję oprogramowania modułu CAD napisali i zintegrowali z systemem SWD nasi inżynierowie w Centrum Oprogramowania Motoroli w Krakowie, które jest jednym z 20 ośrodków tworzenia oprogramowania na potrzeby nowych produktów Motoroli na całym świecie - powiedziała nam Agnieszka Nowaczkiewicz z Motorola Polska. - Krakowski ośrodek szczyci się uzyskaniem najwyższego, piątego poziomu CMM, związanego z dojrzałością tworzonego w nim oprogramowania. Od roku służby policyjne już całodobowo korzystają z kilku modułów aplikacyjnych w systemach SWD, do których należą: lokalizacja pojazdów, obejmująca wszystkie pojazdy policyjne wyposażone w sprzęt GPS (np. w KWP w Łodzi obejmuje ona 177 pojazdów) - w zależności od lokalnych warunków uzyskiwana dokładność lokalizacji wynosi 300-500 m; szyfrowana łączność głosowa z załogami radiowozów (stacje przewoźne MTM300 Motoroli) lub patrolami pieszymi i specjalnymi siłami reagowania (MTP300) - zasięg łączności dla stacji noszonych dochodzi do 40 km; natychmiastowy dostęp do policyjnych baz danych KSIP (Krajowy System Informacji Policyjnej), a w przyszłości KCIK - informujących o przedmiotach utraconych (broń, samochody, dokumenty), osobach poszukiwanych, zaginionych czy fałszywych dokumentach; umożliwia także dostęp do innych zbiorów danych (CBD PESEL, TPD PESEL) czy ewidencji WEP (Wojewódzka Ewidencja Pojazdów), a wkrótce do krajowego systemu ewidencji pojazdów CEPiK; rejestracja stanu realizowanych czynności policjanta, z ich odwzorowaniem na mapie cyfrowej w celu wspomagania zarządzania;
4 z 5 2010-08-27 10:59 automatyczne logowanie załóg (rejestracja i wyposażenie patroli) z wykorzystaniem transmisji pakietowej; przydział obszaru i zadań poszczególnym służbom znajdującym się w terenie; tekstowy przekaz informacji o interwencjach i zdarzeniach; realizacja funkcji powiadamiania grupowego i okólnika. Policja bez offsetu Dotychczas w kraju zainstalowano i uruchomiono cztery kompleksowe systemy TETRA Dimetra Motoroli, przeznaczone do obsługi stołecznej i regionalnych komend policji. Pierwszy i największy system wspomagający pracę operacyjną policji uruchomiła i zintegrowała z systemem dowodzenia SWD Motorola dla Komendy Stołecznej Policji KSP w Warszawie (2001 r.). W wojewódzkich komendach KWP systemy TETRA/SWD integrowały różne firmy, wszystkie na infrastrukturze i radiotelefonach Motoroli: w Szczecinie ComputerLand (2002 r.), w Łodzi Optimus (2002 r.), a w Krakowie ComArch (2003 r.). Pełny cykl szkolenia operatorów i kadetów policji, niezbędny do efektywnego użytkowania poszczególnych aplikacji SWD, od początku jest prowadzony w Szkole Policyjnej w Szczytnie (na sprzęcie TETRA Nokii). Systemy dowodzenia SWD są wpięte w ogólnopolską platformę transportową POLWAN (cyfrowa sieć łączności na terenie całego kraju), na której funkcjonuje policyjna sieć pakietowa PSTD (Policyjna Sieć Transmisji Danych). Takie rozwiązanie umożliwia wprowadzanie i pobieranie informacji z ogólnodostępnych policyjnych baz danych, nie tylko z rejonów wyposażonych w SWD. Pierwsze efekty działania SWD są już widoczne w Łodzi, gdzie system przyczynił się do wyhamowania wzrostu zdarzeń interwencyjnych. Przenośny radiotelefon MTP700 zaprojektowano z myślą o użytkownikach poszukujących urządzeń integrujących funkcje głosowe, transmisję danych oraz szyfrowanie. Wraz z radiotelefonem przewoźnym MTM700 (poniżej) wchodzi w serii rodziny urządzeń abonenckich TETRA Motoroli. Uruchomione systemy SWD zrealizowano z budżetu policji, ale zwiększanie ich zasięgu i rozszerzanie na inne aglomeracje oraz włączenie w ogólnopolski system bezpieczeństwa i ratownictwa w standardzie TETRA wymagają kolejnych inwestycji - wyjaśnił Waldemar Curyło, radca centralnego biura BŁiI KGP. - Połączenie poszczególnych systemów TETRA występujących w SWD nastąpi w fazie realizacji ogólnokrajowego systemu TETRA (projekt offsetowy). Nadal czekamy na środki finansowe wynikające z offsetu na samolot F-16, a do czasu zatwierdzenia decyzji w tej sprawie temat ten nie będzie rozwijany. Kolejne projekty systemów SWD dla Katowic i Trójmiasta mamy już gotowe, a ich realizacja może rozpocząć się jeszcze w tym roku. TETRA w aglomeracji Największy w Polsce i liczący już ponad 650 aktywnych terminali (koniec 2003 r.), czterokanałowy system TETRA cywilny funkcjonuje od roku w aglomeracji wrocławskiej na potrzeby komunikacji miejskiej MPK oraz służb publicznych (straż miejska, urząd miasta, służby porządkowe). Wykonany z wykorzystaniem radiowej infrastruktury Elettra firmy Marconi (dostarczonej przez OTE) z radiotelefonami Motoroli stanowi podstawę komunikacji głosowej w zarządzaniu zasobami i taborem komunalnym. Realizacja systemu dyspozytorskiego TETRA (pasmo 410-430 MHz) zarządzanego z Centrum Zarządzania Kryzysowego Wrocławia pochłonęła do tej pory ponad 11 mln zł. W pierwszym etapie do koordynowania ruchu komunikacji miejskiej uruchomiono 470 terminali: przewoźnych punktów Motoroli MTM700 zainstalowanych w pojazdach komunikacji publicznej oraz terminali podręcznych MTP700 do nadzorowania i komunikowania się z obsługą oraz lotnym serwisem trakcji. W ubiegłym roku zwiększono liczbę aktywnych terminali systemu do prawie 700 radiotelefonów (w tym 200 terminali dla urzędu miasta i służb komunalnych) oraz uruchomiono funkcję łączności z telefonów stacjonarnych przez łącza ISDN. Ta całkowicie nowa funkcja, nieujęta w standardzie TETRA i po raz pierwszy zaimplementowana przez projektantów we wrocławskim systemie, wymagała przeprogramowania wszystkich radiotelefonów stosowanych w systemie. Jej użyteczność jest ogromna. Aplikacja rozszerza możliwości System TETRA w Centrum Zarządzania Kryzysowego we Wrocławiu komunikowania się z radiowym systemem TETRA za pośrednictwem tradycyjnych aparatów telefonicznych PSTN, a więc znajdujących się nawet poza zasięgiem działania o systemu radiowego. W sytuacjach krytycznych to usługa wprost bezcenna.
5 z 5 2010-08-27 10:59 W dalszej kolejności przewiduje się włączenie do systemu wszystkich służb ratujących życie, a w sytuacjach kryzysowych - bezpośrednią koordynację służb z centrum zarządzania kryzysowego. Nową funkcją, dostępną dopiero w tym roku, będzie uzyskanie pełnej informacji o bieżącej lokalizacji pojazdów znajdujących się w ruchu (punktualność, obciążenie i sprawność) - współpraca z systemem satelitarnym GPS. Dzięki temu będzie można na bieżąco śledzić ruch całego taboru znajdującego się w granicach miasta, szybko reagować na zakłócenia w transporcie miejskim oraz operatywnie kierować zmianą ruchu pojazdów na trasie. System TETRA cywilny we Wrocławiu ma być docelowo użytkowany przez inne służby komunalne (energetyczne, wodociągowe, kanalizacyjne, ciepłownicze i transportowe), stając się w ten sposób uniwersalnym medium do kontaktów z wieloma bazami danych. Według informacji uzyskanych z MPK (właściciela systemu trankingowego) w tym roku przewiduje się dalszą jego rozbudowę o dwie stacjonarne stacje bazowe oraz przyłączenie kolejnych 250 stacji mobilnych, czyli łącznie do 950 radiotelefonów w sieci. Po uzyskaniu zgody na eksploatację następnych kanałów radiowych, docelowa pojemność systemu ma wynieść 1200 terminali mobilnych. Doświadczeniami w budowie i eksploatacji tak dużej sieci TETRA już teraz są zainteresowane służby komunalne innych miast Polski. Adam Urbanek wersja do wydruku strona główna wersja oryginalna Serwis realizuje wytyczne ASME oraz uzupełnienia IDG dotyczące zasad publikacji w mediach elektronicznych. Korzystanie z serwisu IDG jest jednoznaczne z wyrażeniem zgody na następujące warunki obsługi. copyright 2010 IDG Poland SA 04-204 Warszawa ul. Jordanowska 12 tel. (+48 22) 321 78 00 fax (+48 22) 321 78 88 Kontakt